Henk Helmantel, schilder
van alledaagse dingen
k
rl
k
Meer werk?
HET ONZE
'Ik zie het als het verder dragen van een fakkel'
MAANDAG 13 NOVEMBER 1978
TROUW/KWARTET
gOAG
Henk Helmantel er verdwijnt zoveel waardevols
—door Fred Lammers
WESTEREMDEN Het ls
ruim drie jaar geleden dat bij
een bezoek aan de dlchter-
domlnee Jaap Zijlstra mijn
aandacht werd getrokken
door een schilderij, waarop
schelpen waren te zien, zo le
vensecht geschilderd dat Je ze
ln Je hand zou willen nemen
om ze van dichtbij te be
kijken.
Jaap Zijlstra vertelde me dat het
een werkstuk was van de Groningse
kunstschilder Henk Helmantel. Voor
al stillevens en kerkinterieurs beeldt
deze nu 33-Jarige kunstenaar uit. Vol
gende maand exposeert hij zijn
nieuwste werk ln galerie Mokum aan
de Amsterdamse O.Z. Voorburgwal
en ln de zomer volgt er een grote
overzichtstentoonstelling In Singer te
Laren.
„Dat wordt de belangrijkste exposi
tie die lk tot nu toe heb gehad. Ik
verwacht er veel van." zegt Henk op
de novemberdag dat we elkaar ont
moeten. Het diesellokaaltje heelt me
van Oronlngcn naar het station van
8tedum gebracht. Daar wacht Henk
met de (Iets Het ls dan nog maar een
kilometer of vier naar het 450 Inwo
ner» tellende Weateremden. zodat de
toren van de hervormde kerk al gauw
opdoemt.
We fietsen over een bruggetje, rijden
langs oude grafzerken op het kerkhof.
passeren een nog smaller bruggetje
en zijn dan aan de andere kant van de
meestal droog staande gracht, die de
tuin van de voormalige pastorie om
geeft. Het huls. waarin Henk met zijn
vrouw Barbera en bijna twee-Jarig
zoontje Arjan woont en werk. heeft
echter meer weg van een klein kas
teel. „Het is toch de vroegere domi
neeswoning. maar een andere dan jij
dacht te zullen zien," zegt Henk als
we onder de zware eikehouten balken
van het plafond bij de schouw zitten.
Elf Jaar geleden huurde Henk de leeg
staande pastorie ln zijn geboorte
dorp. vooral omdat hij er lekker de
ruimte had om te schilderen. Bi) zijn
huwelijk ln 1971 knapte hij het pand,
dat hij Inmiddels had gekocht, gron
dig op. J ulst toen dat voor elkaar was.
ging het feit dat er vroeger op onge
veer dezelfde plek een uit de late
middeleeuwen daterende pastorie
had gestaan, die ln 1912 was afgebro
ken. hem steeds meer aanspreken.
Foto's en beschrijvingen die te voor
schijn kwamen (het oudste document
dateert uit 1398) stimuleerden die be
langstelling nog.
Fundamenten
Toen Henk op een middag met een
schop de tuin Inliep en „vlak onder de
groene zoden" op fundamenten van
de verdwenen pastorie stuitte, nam
het plan tot herbouw van het weem.
zoals dit soort predikantsbehuizin
gen ln het Groningse land vroeger
werden genoemd, vaste vormen aan.
„De stenen van de nieuwe pastorie,
afkomstig van de oude. deden bij de
herbouw dienst. We hoefden maar
weinig van elders aan te voeren. In
het dorp keken de mensen er wel
vreemd van op. Ik weet nog goed,
toen lk voor de eerste keer met een
wagen vol materiaal het dorp binnen
reed, dat er een vrouw aan de weg
stond die met haar vinger naar haar
voorhoofd wees. Die reactie kon lk
me best voorstellen. Iemand die een
goed huls afbreekt en daarvoor ln de
plaats een verdwenen huls wil opbou
wen! Naarmate het werk vorderde
nam het geloof ln de goede afloop
echter toe."
Henk klaarde dat karwei deels zelf
met hulp van enige vrienden en ken
nissen. De schooljeugd van Wester-
emden verdiende een zakcentje door
op vrije middagen massaal stenen te
komen bikken. „Dat er zoveel waar
devols ls verdwenen en nog steeds
verdwijnt ln deze omgeving door af
braak. ondeskundige restauraties,
schaalvergroting, slecht onderhoud
en branden snijdt me diep ln het hart.
Als Je dan de kans krijgt Iets terug te
halen van vroeger," zo verklaart
Henk zijn niet alledaagse plan, waar
voor hij ook de steun van Monumen
tenzorg verwierf. Dat laatste ls op
merkelijk ln deze tijd nu er nauwe
lijks geld ls om bestaande monumen
ten van de ondergang te redden. „Ik
denk dat ze bij Monumentenzorg ge
troffen waren door de Idealistische
manier waarop ik bezig was."
Geen olieverf
Met het tekenen en schilderen ging
Henk ook zijn eigen gang. „Mijn ou
der» hielden het niet tegen, maar toen
ze begrepen dat het menens was met
mijn hobby, probeerden ze me over te
halen tekenleraar of reclameschilder
te worden. Daar zagen ze meer brood
in. Dan kon lk Immers in mijn eigen
«foto: Jelte Homburg)
tijd vrij gaan schilderen? Dat was nu
precies wat lk niet wilde. Mooie schll-
veel genoegen zouden beleven, en ik
zelf uiteraard ook, dat wilde lk."
Het bleef aanvankelijk bij tekenen
met kleurpotloden. „Schilderen kon
lk niet omdat ik geen olieverf had.
Mijn eerste behoorlijke aanraking
met kunst was via een uitzending van
de NCRV schoolradio over Rem
brandt. Dat heeft een diepe Indruk op
me gemaakt, al moest lk me nog
tevreden stellen met zwart-wit repro-
dukties ln het bijbehorende werk
blad. In 1960 zag ik al die schilderijen
ln werkelijkheid. Ik kreeg toen een
uitnodiging van de gereformeerde ds
P. Noolen, die mijn werk altijd had
gevolgd, bij hem te komen logeren in
zijn nieuwe standplaats Wormerveer.
door Mink van Rijsdijk
„Tante Pos", zei men vroeger een beetje vertederd
als er over het Staatsbedrijf P.T.T. werd gespro
ken. Zo dierbaar gestemd uit men zich niet meer
over die nationale tante van ons. Tante verspreidde
ook wel wat zure grappen. Eindeloze verhogingen
van het posttarief swingden de pan uit, er werd ons
een tweede bestelling per dag ontnomen en het
telefoonboek nieuwe stijl kun je zonder vergroot
glas nauwelijks ontcijferen.
En juist op het moment dat je barstend van
nostalgie je oude tante bijzet in het graf van lieve
herinneringen, is daar plotseling, heel kwiek, een
nieuwe staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat,
wier taak jazeker de V.V.D. gooide er een
vrouw tegenaan ook de P.T.T. is. Heel naïef
hoop je dan dat zo'n vrouw nou eens iets heel
moois van die baan gaat maken, iets eigens ook.
Zelfs al ben je helemaal geen fan van haar politieke
club, je denkt: zet hem op, dame. Als antwoord op
deze toch zeer bemoedigende steun ging de staats
secretaris op postcode nummers trakteren. Niet dat
iemand daar nu trek in had, maar lieverkoekjes
werden niet gebakken. Briefversturend Nederland,
voor een deel nog niet beseffend dat die oude tante
Pos ons reeds voorbij gegaan was, zegt: „ja tante,
goed tante" en pent acuut braaf het codenummer
op elke enveloppe.
Weet u hoe deze verschrikkelijk belangrijke maat
regel in de steeds verder schrijdende automatise
ring tot stand kwam? Wel op een saaie achterna
middag zaten een paar lieden in Den Haag wat
droevig bijeen. Ze verveelden zich een beetje.
Iemand zuchtte: „Wat zullen wc eens aanpak
ken?" Ineens opperde iemand: „Laten we wat
gaan uitvinden". Het buskruit was al uitgevonden
en die wetenschap werkte heel verhelderend. Bus
zonder kruit associeerde men al vlug met brieven
bus, poststukken en de hele handel van die oude
tante Pos. Ach en toen was het gauw gepiept en
werd heel Nederland op zijn en haar i
gezet. Het is natuurlijk niet eerlijk om vo
bevlieging alleen mevrouw de staatssecreta
aan te kijken. Misschien vindt zij in haar
vrijheid en democratie het hele postcodeg© ter a:
niet zo dol, maar je bent als onderminister phet
lijk niet ingehuurd dat dan te laten i ar. de
Mondje toe, is het parool. ^rcj^
Wat mij echter vooral dwars zit, is dat de i tgenc
cretaris er niet in slaagt de politiek e n Pr
vrouwelijker gezicht te geven en ouderwets tieler
sigheidjes gebruikt om impopulaire maat ins
aantrekkelijk te maken. Wat zegt ze? De p extra
zal arbeidsplaatsen opleveren. Mooi, denk >*n
Ik ben weliswaar helemaal niet voor dat c lletVg
teem, maar deins ogenblikkelijk als er ove [fej™
gelegenheid gesproken wordt.uim i
heeft
Als ik echter over die domme reactie van t1
eens nadenk, weet ik dat ik gewoon in hc Jerk
werd genomen. Er mag dan misschien in he ster.
van 'het automatiseringsproces behoefte
wat extra-handen, de bedoeling is zeker
die situatie zo blijft, integendeel.
Het is geenszins mijn opzet om van de p<
een halszaak te maken, maar zolang ik nog
de nor in te moeten mijn brieven kan versti
de manier die uitstekend beviel, werk ik a
nieuwe systeem niet mee. In die periode wil
naar goede argumenten luisteren, die bij
dragen mij van eventueel ongelijk te over
Oneigenlijke en versluierende argumenten
me echter alleen narrig en achterdochtig.
Nieuwe arbeidsplaatsen bij de P.T.T.? Er
rapport met suggesties, dacht ik. Een
postbestelling per dag zou, als er zo nodfl
werkgelegenheid geschermd moet wordeif
een mogelijkheid zijn. Een heel prettige I
dien.
Vandaar ging lk elke dag op de flets
naar Amsterdam, naar het Rijksmu
seum. Het overrompelde me, die wer
ken van Vermeer en ,Het Joodse
bruidje' en .De staalmeesters' van
Rembrandt Die techniek. Dat zoiets
mogelijk la met verf ia voor mij trou
wens nog steeds een openbaring. Mij
stond vanaf dat moment nog duide
lijker voor ogen dat lk mij dezelfde
opgave wilde stellen als die meesters
zich hadden gesteld. Zo'n geweldig
stuk schoonheid uit verf te halen leek
me zinvol."
Henk Franje Helmantel schildert rea
listisch. „Wat dat betreft heb ik de
zelfde instelling als de zeventiende
eeuwse meesters. ZIJ hebben de wer
kelijkheid gezien als Gods schepping,
derijen maken waaraan de mensen
geweldig de moeite waard om dat
terug te brengen op doek en op pa
pier. Ondir invloed van de reformatie
verdweer alle franje. De zeventiende
eeuwers nebben zich bezig gehouden
met alledaags onderwerpen, het land
schap waarin ze leefden, de kerken
waar ze naar toe gingen, de mensen
die ze tegenkwamen. Dat spreekt me
aan. Ik schilder ook gewone dingen,
maar ze moeten wel goed zijn van
kleur en vorm. Ze moeten karakter
hebben. Dat kan van alles zijn, een
oude tinnen kan, een stuk hout, een
tros aalbessen, bloemen en schelpen.
Wat de meeste mensen heel gewone
dingen vinden zijn vaak de meest
bijzondere. Als kunstenaar let Je op
details, haal Je bepaalde dingen,
waarvan iedereen het normaal vindt
dat ze er zijn uit hun verband, Je
plaatst ze ln een nieuw licht, laat ze
zien door de ogen van een kunstenaar
en zo gaan ze dan een nieuw leven
lelden. Een peer, een kloostersteen of
een roestige spijker, wat zijn dat als
Je ze goed bekijkt prachtige dingen!"
Henk Helmantel zegt van zichzelf
met „een soort stilleven-ogen" de we
reld te bekijken. „De reden is denk ik
dat je. als je zo schildert, een geweldi
ge macht hebt om de dingen zo neer
te leggen als het Je zelf past. BIJ mijn
kerkinterieurs is het dat spel van
licht en schaduw, de sfeer ln die oude
kerken, die kale architectuur met
hier en daar een meubelstuk, een
paar rouwborden, een gave preek
stoel, dat koele, dat toch zo echt
Nederlands ls. Ook speelt mee dat het
gebouwen zijn die dienen voor Iets
waar ik veel waarde aan hecht: het
beleven van de gemeenschap onder
ling en de gemeenschap met God."
Vroeger was vooral Rembi
grote voorbeeld van Henk H
„Al vind lk nog steeds d II r
meest universele schilder 1 Ui
tleeft geleefd door de manli
hij verf gebruikte en hoofda#
bijzaken wist te schelden, l |H
niet meer de enige figuur dl 1W
staat. Er zijn wel meer grote
die eigenlijk net zo goed
Vermeer, Ter Borch en Jan1
Ik geloof zelfs dat schildei
tijd, mits er een goed talen
grondslag ligt, tot dezelfde E£]
staat zijn als de Vlaamse pi
en de zeventiende eeuwei ,je c
tweede wereldoorlog heb je j k;
inzinking gehad met die exj
abstracte schilderkunst en
art. Realistische schilders, f,eer
ik er een ben, doen niet met
mee. Wij proberen contact* i ge
gen met wat is geweest, w v
gebruik maken van de ven d, v
den van al die schilders di c^£
ons waren. Ik zie het als e< h00
dragen van een fakkel, die d on
door al gedragen ls. De een
op die manier, de ander op de
andere." VolV
)gOV
Als we 's avonds door de mi sba
ders weer naar Stedum fiel
Henk: „Ik voel me nu een 11952
ger schilder dan tien Jaar ge hol:
is meer dimensie ln mijn w r h
men. Geestelijke wijsheid n van
de Jaren groeien. Als ik 1 .k
museum loop zijn er scltus.
waarbij ik denk: jong, lk be
de baas. Maar als ik voor I
lappen sta van grote meestei
conclusie dikwijls: Henk, eri
heel wat met je gebeuren
benaderen."
Onder redactie van
mevrouw J. Wentink-Frumau
en mr. J. J. Wentink
Vragen uitsluitend In envelop sturen naar postbus 507,
Voorburg. Per vraag een gulden in postzegels, het liefst In i
van 55 en 45 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buitenkant c
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde j
VRAAG: Ik heb een vergulde munt:
Maria Theresla D. O. Reg. Hung. Boh.
Keerzijde een gekroonde tweekoppi
ge roofvogel met omschrift: Bur.
Com. Tyre. 1760 Archldux Austriae.
Dux. Wat zou dit alle» kunnen bete
kenen?
ANTWOORD: Maria Theresla bij de
gratie Oods Koningin van Hongarije
en Bohemen. Keerzijde. Habsburgse
adelaar 1760 Aartshertog van Oosten
rijk. hertog van Bourgondië Graaf
van Tirol. U ziet dat MT. mannelijke
benamingen draagt. Dat is tegen
woordig niets bijzonders. Wel wordt
zij als Koningin van Hongarije en
Bohemen genoemd „terwijl zij. vol
gens oude verhalen, eigenlijk de eni
ge .kerel' op de Hongaarsche troon 1»
geweest." Als uw munt een echte gou
den ls en geen reclamemateriaal, ls
het een meervoud van een gouden
ducaat en dus waardevol. Ik adviseer
u. deze munt voor verder onderzoek
aangetekend te verzenden naar de
Koninklijke Penningkabinet ter at
tentie van mevr. v. d. Meer. Zeestraat
71b, Den Haag. Taxeren doet men
ook daar niet, maar over de waarde ln
de tijd van slag en gebruik zal men u
wel Inlichten als u daarom vraagt.
VRAAG: Waar kan Ik Inlichtingen
inwinnen over de kook- en bakcursus
van het Zulvelbureau, speciaal over
de kindercursus?
ANTWOORD: Zonder meer bij de
Zuivelkeukens, waarvan er vier ln ons
land zijn: ZK Leldsehendam. Berbe
ris 10. 2262 AT. Leldsehendam; ZK
Eindhoven Piazza 301 5611 AO Eind
hoven; ZK Oronlngen Congrescen
trum Lutkenteuwstraat 13 9712 AW,
Oron.; ZK Arnhem Bergstraat 1.6811
LC. Arnhem. Het programma ls te
uitgebreid om in deze rubriek volle
dig te vermelden. Men stelt het u
gaarne ter beschikking. Echter moet
men er rekening mee houden, dat er
wachtlijsten zijn voor deze uiterst
Informatieve en gezellige kooklessen.
Vooral voor de kinderlessen. die op
woensdagmiddag gegeven worden (2
lessen) voor kinderen van 8-12 Jaar.
Helaas zijn er maar 52 woensdagen ln
een Jaar en maanden te voren dient
men zich daarvoor te laten Inschrij
ven De „verjaarskooklessen" waar
bij het feestvarken met vriendjes en
vriendinnetjes een kookfeest mee
maakt. zijn bijzonder ln trek. Moe
ders die graag zo'n feest bij zich thuis
zouden organiseren (zij moeten dan
van te voren wel nagaan, hoeveel
koksmeisjes en -Jongens ze wel ln
haar keuken kan herbergen') hoeven
niet lang na te denken over een origi
neel verjaarscadeautje: Het kinder
kook- en bakboek van Nancy Eekhof
en Nel v. d. Marei, uitgave Luitlngh
Prom. BV Laren en te koop bij de
zuivelkeuken en bij de boekhandel.
Alle recepten zijn speciaal voor kin
deren gemaakt, op de llnkerbladzljde
alle Ingrediënten ln kleurige afbeel
dingen, aan de rechterkant het re
cept. Op de muts van de kok. die op
elke bladzij voorkomt, staan 1. 2 of 3
sterren. Een driesterrengerecht ls het
moeilijkste natuurlijk.
VRAAG: Van familie, die ln Orieken-
land woont, krijgen we vaak olijfolie
van heel goede kwaliteit, maar bU ons
dieet la olijfolie taboe. Wat kan ik er
eigenlijk nog verder mee doen? Zeep
mee maken?
ANTWOORD: Ook zonder toevoe
ging van citroen is olijfolie een uit
muntend zonnebrandmiddel, maar
met een klein flesje doet men heel
lang. Volgens mijn relatie aan het
KIT ls het begrotelijk van het goede
materiaal om dat als zeep te verwer
ken. Alle palmoliezeep ls niet minder.
Hij adviseert u: geef die prachtige
olie liever weg aan mensen, die wel
olijfolie kunnen verdragen of lekker
vinden.
VRAAG: Ik ben op zoek naar zwarte
laarsjes, van leer of suède, met platte
of lage hak. Lengte kort, halflang of
driexwart, dus niet tot onder de knie.
Ze moeten dicht geregen worden,
eerst rijen oogjes, dan rijen haakjes.
Laarsjes zoals die vroeger werden ge
dragen. ALs ze niet meer te koop zijn,
wil Uc ze laten maken.
ANTWOORD: Volgens mijn expert
op het gebied van schoenen en voet
werk, is het het beste Inlichtingen ln
te winnen bij de Utrechtse firma In-
dermaur. Er zijn natuurlijk ook ande
re zaken, maar deze ls bij u in de
buurt Als men u bij deze zaak niet
zou kunnen helpen, dan heeft men
toch voldoende relaties bU de Bra
bantse schoenfabrieken. Uw laarsjes.
die bij onze zegsman bekend staan
als „laarsjes, zoals eerwaarde moeder
ze droeg," zullen als ze speciaal ge
maakt moeten worden, minstens
achthonderd tot duizend gulden gaan
kosten en dat ls wel een fors bedrag.
Echter, orthopedisch en maatschoen-
werk ls altijd een kostbare geschie
denis.
VRAAG: Vroeger goot men bij een
moerbeiboom wel eens bloed. Was
dat als bemesting bedoeld, want
bloed bevat toch allerlei voor dat doel
zeer gunstige stoffen of speelde bijge
loof een rol (verdrijving boze geesten
of als extra levenskracht)?
ANTWOORD: BIJ zaken als deze
weet men niet waar de grens ligt
tussen bijgeloof en praktisch voor
deel. Bloedoffers werden al ln de oud
ste tijden gebracht, maar we hebben
zoveel mensen meegemaakt, die in
hun wijngaard of forellenvijver op
gezette tijden wat bloed van hun
slachtvee daar deponeerden. Als we
dan vroegen: waarom doet u dat,
werd geantwoord: Omdat alles dan
beter groeit. Beter dan met kunst
mest en krachtvoer. In de oude tijden
beschouwde men de kosmos als een
geheel, vervuld van magische krach
ten, welke opvatting vaak gesteund
werd door eeuwenoude praktische er
varing (over het verband tussen bloed
en de wijnstok willen we gaarne nog
eens wijzen op de directe connectie
bijbels symbool en praktisch nut.
waar werkelijk geen aasje bijgeloof
bij te pas komt in het boek „Joseph
Zalman, een geroepene uit Israël, de
levensgeschiedenis van zendeling
Zalman." geschreven door A. R. M.
Zalman-Marda. uitgave Voorhoeve.
Een ouderwets boekje, misschien nog
wel bij de uitgever, maar toch ook bij
de bekende tweedehandszaken van
christelijke lectuur te vinden).
VRAAG: Mijn theelepeltjes krijgen
steeds weer een lelijke bruine aanslag
van thee en koffie. Hoe krijg Ik dat er
voorgoed af?
ANTWOORD: Laat die bruine din
gen maar eens een poosje ln een
geëmailleerd pannetje met vrij warm
water, waarin wat Blotex weken,
daarna gewoon afwassen met een
vaatwasmlddel en een stevige lola-
borstel. Als het dan nog niet mooi
genoeg Is, met Silvo of Haggerty (bij
juwelier te koop) behandelen. Lepel
tjes niet te lang vuil laten liggen of in
de thee laten staan, maar regelmatig
na het wassen even met een zilver
doekje nabehandelen.
VRAAG: Graag zou ik Ingelicht wor
den over de besteding van de gelden
van de ALN.
ANTWOORD: Volgens bepalingen
van de loterijwet moet van elke lote
rij minstens veertig procent worden
afgedragen voor bij de Justitie be
kende en vastgelegde doelen. De na
dere gegevens hebben wij u toege
zonden.
VRAAG: Een paar maanden geleden
werden ln Trouw een paar boeken
besproken waarvan de uitgever bij de
boekhandelaar onbekend is. Het gaat
om: C. Verleyen Vesalius. schipbreu
keling van Zante en C. Verleyen Drie
maal aan de schandpaal.
ANTWOORD: In de krant van 19
Januari '78 was het artikel te vinden:
Verleyen over vroegere dissidenten,
door Gertie Evenhuls. Dat uw boek
handelaar de uitgeverij niet kon vin
den. ligt ln het feit dat deze boeken
werden gebracht door Altlore ln
Averbode. Je zou zeggen: het ligt dan
toch wel voor de hand eens een lijst
van buitelandse uitgevers te raadple
gen en lk ken boekhandelaars die dat
beslist zouden doen.
itqe
VRAAG: Is er misschien een andere
manier om examens te doen, als ner
vositeit een paniekstemming veroor
zaakt?
ANTWOORD: Als een kandidaat,
niettegenstaande een goede lichame
lijke conditie (uitgeslapen) en een
goede voorbereiding en beheersing
van de stof niet ln staat is examen te
doen, louter uit examenangst (zoiets
komt toch nog vrij vaak voor) dan is
het verstandig daar eens met de hui
sarts over te spreken.
VRAAG: Op een aquarel is vliegen
vuil gekomen. Hoe krijg ik het er af
zonder de verf te beschadigen?
ANTWOORD: Aquarellen mag men
nooit zonder glas ophangen, want
met water kan men ze niet schoon-
poetsen. Als het een waardevol stuk
ls, moet de restaurateur eraan te pas
komen. Wat u zelf zou kunnen doen.
als u daar niet voor voelt? Met een
droog stuk brood ls er wel veel vuil te
verwijderen (mits de ondergrond vrij
stevig ls). Met een Stanleymes kunt u
proberen dikke stippen weg te wip
pen, maar wel met beleid, want zo'n
scherpe punt gaat er gauw doorheen.
Gaat tegelijk verf mee. dan moet zo'n
plekje in de kleur bljgewerklj
Ik zie het niet zo zonnig zitte
oude aquarel; lk wens u
VRAAG: Uit een nalatens<
ik twee beeldjes van gla<
steen; Beethoven en Moz:
merd 2698 en 2699. Op de
staan op onregelmatige plai
ne puntjes of merkjes. Wai
deze beeldjes gemaakt zijl
neer.?
ANTWOORD: Beeldjes vi
nisten, zoals u die noemt
allerlei materiaal uitgevt
mer, gips, kunststof en wel
den. Meestal fungeerden
danten van een iets grot
van een op een soort canaj
Wagnerfiguur, met baret. Ikj
dat de „figuurtjes" op de
'restanten zijn van de steunt
op de beeldjes tijdens de
ging hebben gerust. Zulke
seis ziet men vaak op gegl
onbewerkt aardewerk. Die
alles droog en afgekoeld
getikt. Uit de nummers valti
te leiden dat de kopjes bl
horen. De beeldjes zullen dal
de eerste 25 jaren van deze*
glorietijd van het harmonii
de plano (die het iets langer!
Voor de oorlog was er
gezin, als het enigszins kol
orgel (oftewel harmonium)
De radio heeft daar langzSl
zeker een eind aan gemaaldj
TV heeft er een groot aandl
had, dat de huismuziek vel
werd. Daarmee verdwenen 1
werpen en meubelstukken,]
bij hoorden, uit de huiskamp
hoven, Bach. Mozart en
maar ook de constant doon
standaard voor muziekba
draaibare orgelkruk en M
bankje „a deux" waarop n
mains behoren ruzies met]
ken en nagels werden uitgq
!1S t
leks
