'resentatie rapport soort volkstribunaal'
Onderzoeknaar bekendheid
oorlogsverleden Aantjes
marklln
Milieufederatie blij met verzet minister
rof. dr J. Bastiaans over affaire-Aantjes
Commissie gaat politici horen
tijdloze
tafelcultuur
euze nieuwe
ERtnk niet op
a orte termijn
'rouw verongelukt
HetGoudenTeamï
staat voor u klaar
Hero vruchtensappen,puur fruit.
elektrische treinen kompleet v.o.7650
Financiering
stuurgroep
stopgezet
Kleding geroofd
Vrachtwagen ramt
pomp met LPG-gas
Tegen voorgenomen afgraven van mergel in Margraten
europa meubel
Rita
(AG 10 NOVEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
3
ADVERTENTIE
een onzer verslaggevers
STERDAM Prof. dr J. Bastiaans uit Leiden heeft
■ren de wijze van presentatie van het rapport over het
A ogsverleden van Aantjes een „soort volkstribunaal" ge-
0d. „Door het rapport van het Rijksinstituut voor Oor-
Jocumentatie zo onmiddellijk in de publiciteit te brengen
lt mr Willem Aantjes publiekelijk gegijzeld met zijn hele
Zn>t'n Als medicus zeg ik: Dit is onmenselijk," aldus Basti-
Jdemj Prof- Bastiaans die bekend is door zijn behandeling van
enza ogsslachtoffers (KZ-syndroom) verklaarde dit voor de
uijkhi iv-radio. Prof. mr. A. D. Belinfante, die de afgelopen jaren
'emM studie heeft gemaakt van de bijzondere rechtspleging,
'mm It de procedure, die in de zaak-Aantjes is gehanteerd,
:wam! tkeld. „Door de ministers is weinig zorgvuldig geproce-
obiui^d," aldus Belinfante.
'erloi
1 Bastiaans vindt dat er door de
Vraat, waarop de aanklacht in de
aarzt gaarheid kwam geen gelegen-
1 Nei-€ is gegeven voor het opnemen
een weerwoord, waarin Aantjes
If31®8 motieven uit die tijd nader uiteen
k kunnen zetten. „Aantjes moet als
■edad en een eenzaam figuur geweest
Jteni ik krijg de indruk van een vrij
-m Ujke jeugd ituatie, van iemand
at asthield aan de formules en idea-
»k een k henvin zijn jeugd waren opge-
rungoi ,gen. Trouw aan God, trouw aan
eeftb verheid," aldus Bastiaans die
iez* nt dat de latere politieke loop-
gebr* van Aantjes een uitloper moet
en all van een krampachtig pogen toch
.ÏÏtiüuziin
ïïkS sn uitsluitsel
geiinfante schrijft in een giste-
nu^ in het dagblad Het Parool gepu-
terd artikel dat het onderzoek
van het Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie op tal van punten geen
uitsluitsel geeft. Essentieel vindt Be
linfante of Aantjes al dan niet de eed
op Adolf Hitler heeft afgelegd. Het
verweer van Aantjes dat hij dat niet
heeft gedaan dient onderzocht te
worden, voordat men een oordeel uit
spreekt.
„Naar mijn mening," aldus Belinfan
te, „geschiedt in dienst treden bij een
leger niet door het tekenen van een
verbandakte, maar door wat in mijn
diensttijd de inlijving heette: het mo
ment waarop de commandant plech
tig meedeelde, dat men van nu af aan
onder de militaire wet stond en sol
daat was." Belinfante meent dat als
het juist is dat Aantjes de eed niet
heeft afgelegd, hij niet in vreemde
krijgsdienst is getreden en derhalve
ook de vraag naar het Nederlander
schap dan niet aan de orde kan zijn.
Prof. dr. J. Bastiaans
Dit had kunnen worden onderzocht
door de positie van Aantjes in het
kamp na te gaan. door getuigen te
horen over Aantjes' hele kampperio
de, na te gaan of hij de uniform van
de Landstorm droeg enz. „Het onder
zoek" aldus Belinfante „geeft
over dit alles geen uitsluitsel."
Een andere kant aan de zaak-Aan
tjes is volgens Belinfante de overwe
ging dat „iemand na meer dan dertig
jaren, waarin hij grote publieke ver-
Prof. mr. A. D. Belinfante
diensten had. weieens gereclasseerd
kan zijn? Voor de politieke positie
van Aantjes zou dat misschien niet
veel verschil maken, maar het had
aanleiding kunnen zijn tot een zorg
vuldiger wijze van onderzoeken en
procederen," aldus Belinfante. Hij
stelt nog vast geen conclusie te trek
ken uit het gedrag van Aantjes.
„Daarvoor beschik ik over te weinig
feitenmateriaal. Ik constateer alleen,
dat hier door de ministers weinig
zorgvuldig is geprocedeerd
De Stichting Nederlandse Vrouwelij
ke Religieuzen zegt in een brief aan
de Tweede Kamer diep geschokt te
zijn door de recente gebeurtenissen
rond de persoon van Aantjes. De
stichting zegt geen behoefte te heb
ben te treden in de schuldvragen en
de politieke verantwoordelijkheden.
Het is de manier waarop de zaak is
aangepakt, die de religieuzen heeft
getroffen. „Wij constateren met groot
verdriet dat het in onze samenleving
mogelijk blijkt te zijn dat zonder
mededogen aan het respect waar
op elk mens principieel recht heeft,
wezenlijk te kort gedaan kan wQr-
den." aldus de brief. De vrouwelijke
religieuzen vragen met nadruk aan de
kamerleden om dit menselijke aspect
van de kwestie alsnog met grote zorg
te omringen. De stichting telt 21.000
leden.
Het Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie (RIOD) wil voorlopig niet
reageren op de kritiek op het rapport
en de presentatie daarvan. A. J. van
der Leeuw, wetenschappelijk mede
werker en mede-opsteller van het rap
port, zei dit gisteren, nadat dr L. de
Jong woensdag zich reeds in soortge
lijke bewoordingen had uitgelaten
Van der Leeuw verklaarde dat met de
verantwoordelijke bewindslieden is
afgesproken, dat het RIOD alle vra
gen. die vanuit de bijzondere kamer
commissie over de zaak worden ge
steld, zal beantwoorden. Zolang het
kamerdebat niet is gehouden wordt
daarom niet publiekelijk op vragen
gereageerd.
ADVERTENTIE
rvrïl HAAG (ANP) Minister Schol-
il^Jfivan defensie heeft gisteren in Den
ig verklaard dat de keuze van het
iwe type gevechtstank voor de
ininklijke Landmacht „niet op zeer
te termijn" is te verwachten. Hij
je gèen tijdstip noemen en ook op
vraag of de keuze wellicht pas
lil Volgend jaar zal worden geno-
onthield hij zich van commen-
Lu)
an Ta
man
bewindsman zei een en ander, in
èzigheid van staatssecretaris
Eekelen, na het overleg over de
?nd ^vervanging met de Vaste Kamer-
Horünm'ssie voor defensie. De defen-
p heeft steeds laten weten, dat
r dit jaar de definitieve keuze op
rnieuwe tank (de Duitse Leopard 2
de Amerikaanse XM-1) zou worden
daan. De landmacht moet 450 ver
derde Centurion- en AMX-tanks
rvangen.
ast is geboden, aangezien het
litse co-produktie-aanbod na 1 ja-
lari a.s. minder voordelig zal zijn
F idat de Duitse industrie dan zelf de
Üe produktie voor haar rekening zal
men. Staatssecretaris Van Eekelen
1,8.0 Mn dit verband: „Het lange wach-
'óude 1 betekent vrijwel' automatisch,
t Nederland voor de Amerikaanse
nk zal kiezen."
deD IA.
R. E
HA
M 1
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De bijzondere
Kamercommissie die het de
bat over de zaak-Aantjes
voorbereidt, heeft gisteren
besloten een onderzoek in te
stellen onder de politici die
verantwoordelijkheid hebben
gedragen voor de politieke
loopbaan van mr Aantjes.
De commissie wil weten in hoeverre
de betrokken politici, onder wie de
partijvoorzitters en fractieleiers van
de ARP sinds 1959 en een aantal
kabinetsformateurs, op de hoogte
waren van het oorlogsverleden van
Aantjes en welke rol deze Wetenschap
voor hen heeft gespeeld op momen
ten dat Aantjes in aanmerking kwam
voor een ministerschap of een andere
hoge functie. De commissie heeft Ka
mervoorzitter Vondeling, die ook
voorzitter van de commissie is, op
dracht gegeven zich met de betrok
ken politici in verbinding te stellen.
Dr Vondeling onthulde gisteren, dat
hij zelf Aantjes vorig jaar om ophel
dering heeft gevraagd omtrent de ge
ruchten die hem ter ore waren geko
men over diens rol in de oorlogsjaren.
Dat was in de laatste fase van de
formatie-Den Uyl, toert Aahtjes voor
een ministerschap op de nominatie
stond. Volgens de Kamervoorzitter
had Aantjes geantwoord, dat wat hij
jn de interviews "had gezegd, juist was
en dat hij daar niets aan had toe te
voegen.
De commissie heeft gisteren een se
lectie gemaakt van de vragen aan de
regering die volgens Vondeling „we
zenlijk zijn voor het debat." Vonde
ling: „We hebben ons opnieuw afge
vraagd waar de grenzen liggen van
het debat. We proberen ons te beper
ken tot de vragen naar de procedure
die is gevolgd door de regering en
naar aanleiding en solidariteit van
het onderzoek."
ADVERTENTIE
De commissie heeft de mogelijkheid
om dr De Jong en andere betrokke
nen te horen wel overwogen. De meer
derheid van de commissie kwam ech
ter tot de conclusie, dat hievoor ter
voorbereiding van het debat geen re
den is. Volgens dr Vondeling is Wolff
te vroeg met zijn protest gekomen.
„want het is niet uitgesloten dat de
commissie alsnog besluit om tot het
horen van personen over te gaan. Dat
is afhankelijk van de antwoorden van
de regering. Mochten die onvoldoen
de zijn, dan kan de commissie altijd
nog een ander besluit nemen." Aldus
de Kamervoorzitter, die verwacht dat
het Kamerdebat volgende week don
derdag kan worden gehouden. De
commissie zal komende dinsdag over
het tijdstip beslissen.
ook de regeringsfracties van CDA en
WD hebben hier vragen over gesteld.
Zo wil het CDA onder meer weten
waarom de zienswijze van mr. Aan
tjes niet tegelijkertijd met het rap
port is gepubliceerd.
Tot slot zijn er vanuit de fracties
vragen gesteld over de mate waarin
politici, met name in de ARP, op de
hoogte waren van Aantjes' oorlogs
verleden en in hoeverre deze weten
schap van invloed is geweest op de
politieke carrière van mr. Aantjes. Op
dit punt heeft de commissie besloten
zelf nader onderzoek in te stellen.
DEN HAAG In politiek Den Haag
is de vraag ook gerezen of Aantjes'
oorlogsverleden een rol heeft ge
speeld bij zijn mogelijke kandida
tuur (in 1975) voor de post van com
missaris der koningin in Zeeland en
voor het lidmaatschap van de Raad
van State. In deze functies, die wat
status betreft vergelijkbaar zijn met
het ministerschap, zijn uiteindelijk
de anti-revolutionairen Boertien en
Boukema benoemd.
Volgens de toenmalige minister van
binnenlandse zaken, De Gaay Fort
man, heeft Aantjes' oorlogsverleden
in deze zaak geen rol gespeeld. „Over
zijn mogelijke kandidatuur hebben
wij nooit een gesprek gehad. We heb
ben wel over andere kandidaten ge
praat", aldus De Gaay Fortman. Hij
was overigens wel door AR-voorzit-
ter Berghuis in 1967 op de hoogte
gesteld van de problemen rond Aan
tjes. Hij was het eens met Berghuis
dat Aantjes maar beter geen minis
ter kon worden.
Verwarring
Vier blokken
De vragen die de verschillende frac
ties hebben gesteld, vallen ruwweg in
vier blokken uiteen. De fracties wil
len in de eerste plaats nader geïnfor
meerd worden over de aanleiding van
het onderzoek. Volgens de commissie
dient er opheldering te komen over
de rol die de advocaten mr Hes en mr
Dolk hierbij hebben gespeeld.
Een tweede reeks vragen heeft be-
trekkig op de solidariteit van het on
derzoek dat dr De Jong en zijn mede
werker Van der Leeuw hebben ver
richt. In deze vragen klinkt onder
meer kritiek door op het feit, dat de
onderzoekers over de positie van
Aantjes in het kamp Port Natal
slechts wee getuigen hebben
gehoord.
Een groot aantal vragen geldt de pro
cedure die de regering heeft gevolgd.
Met name de linkse oppositiepartijen
hebben hierop heftige kritiek, maar
Er ontstond gisteravond verwarring
over de vraag welke politci hierover
om nadere inlichtingen zal worden
gevraagd. Kamervoorzitter Vonde
ling meende aanvankelijk, dat deze
kring kon worden beperkt tot de par
tijvoorzitters en fractieleiders van de
ARP sinds 1959, toen Aantjes in de
Kamer kwam en de formateurs van
de kabinetten De Jong en Van Agt.
Bij deze kabinetsformaties was Aan
tjes kandidaat-minister.
PvdA-fractieleider Den Uyl protes
teerde hiertegen. Hij meent, dat ook
de formateurs die formatiepogingen
zagen mislukken, Biesheuvel in 1967
en hijzelf in 1977, alsook de toenmali
ge fractieleider van de PvdA Van
Thijn hierbij betrokken dienen te
worden. Volgens Den Uyl droegen
ook deze politici in een bepaald stadi
um van de formatie politieke verant
woordelijkheid voor Aantjes. Dr Von
deling kon zich later met deze ziens
wijze werenigen.
ADVERTENTIE
JfJf EN BOSCH (ANP) - Gistermiddag
nera op de Gestelseweg in Den Bosch
n 77-jarige vrouw uit die plaats bij
verkeersongeval om het leven ge-
omen. De vrouw werd door een
m rachtwagen aangereden toen zij op
"o ft voetgangersoversteekplaats liep.
overleed ter plaatse.
Wolff commissie
Het CPN-Kamerlid Wolff heeft giste
ren uit protest tegen de werkwijze de
commissie verlaten. Aanleiding was
dat de commissie weigerde op zijn
voorstel 'in te gaan om de directeur
van het Rijksinstituut voor oorlogs
documentatie, dr L. de Jong, en diens
medewerkers te horen. Volgens Wolff
is gebleken dat deze personen ten
volle bereid zijn om inlichtingen te
verschaffen. De conclusie van het
CPN-Kamerlid was, dat de commis
sie niet werkelijk ernst wil maken
met het onderzoek.
Tomatensap en
appelsap zijn er
ook. Van Hero.
ADVERTENTIE
De naam van Aantjes heeft in 1975
voor de verschillende belangrijke
posten wel gecirculeerd. Naar veler
indruk in politiek Den Haag was dit
echter nooit serieus. Aantjes kon in
1975 helemaal niet gemist worden
als AR-fractieleider, maar kreeg
door deze geruchten over zijn ver
trek wel de kans zijn aanhang in de
partij steeds weer te meten.
In het Nieuw Israelietisch Weekblad
van deze week zegt de Haagse mr. L.
van Heijningen: „Ik heb het verleden
van Aantjes al lang geweten. Ik heb
ok onmiddellijk begrepen waarom
hij geen commissaris in Zeeland is
geworden. Hij wilde geen anteceden
tenonderzoek. Dat heb je wel als
ambtenaar, maar niet als Kamerlid
nodig".
'Illegalen' aangehouden
ARNHEM (ANP) De politie heeft in
de steenfabriek Elden vier illegaal in
ons land verblijvende Turken aange
houden. Een van hen was op een vals
paspoort ons land binnengekomen.
De vier worden teruggestuurd naar
Turkije.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Staatsecretaris Brokx
(Volkshuisvesting) wil volgend jaar
geen geld uittrekken voor de stuur
groepen een- en twee-persoons huis
houdens. Die groepen proberen, per
gemeente, de bouw van speciale huis
vesting goed op gang te brengen. Het
initiatief hiertoe was genomen door
Brokx' voorganger Van Dam die nu
slecht te spreken is over de stopzet
ting van financiële steun.
„Van mij hoeven de stuurgroepen
niet weg. maar de financiering van
hun werkzaamheden wordt eind dit
jaar door de overheid stopgezet," liet
Brokx gisteren weten. Hij voegde
daar aan toe, dat het ook de bedoe
ling van Van Dam is geweest om aan
het eind van dit jaar een punt te
zetten achter de stuurgroepen. Van
Dam wijpt er echter op, dat hij toen
een vlotte gang van zaken voor ogen
had. De werkelijkheid is anders.
Van Dam. thans PvdA-Kamerlid:
„Het bleek vaak ontzettend moeilijk
om de stuurgroepen van de grond te
krijgen. Niet zelden was daar een jaar
voor nodig. Het is daarom niet meer
dan billijk, dat de overheidssteun
met een jaar verlengd wordt," aldus
reageerde Van Dam gisteren. De
PvdA zal bij de komende behande
ling van de begroting volkshuisves
ting met een wijzigingsvoorstel daar
toe voor de dag komen.
ASTEN (ANPi Uit een modemaga
zijn in het Brabantse Asten is s
nachts een hoeveelheid leren jasjes
en suède vesten gestolen ter waarde
van 25.000 gulden. Getuigen hebben
gezien hoe inbrekers met een grote
personenauto een winkelruit kapot
reden. Daarna werd de buit inge
laden.
APELDOORN (ANP) - Een Italiaan
se chauffeur heeft gisternacht mët
zijn vrachwagen op de verkeersweg
Apeldoorn-Arnhem bij het chauf
feurscafé „Klein Groenendael" een
pomp met LPG-gas geramd. Het gas
dan tengevolge daarvan uit de pomp
stroomde, kon aanvankelijk niet ge
stopt worden: pas na een uur lukte
dat. Het verkeer moest gedurende die
tijd omgeleid worden.
ADVERTENTIE
Van een onzer verslaggevers
MAASTRICHT De Limburgse milieufederatie is bijzonder gelukkig het
verzet van minister Van der Stee (landbouw) tegen de voorgenomen afgraving
van het plateau van Margraten ten behoeve van de winning van mergel. De
milieufederatie wijst erop dat de beslissing over het al dan niet afgraven
weliswaar niet alleen bij minister Van der Stee ligt. maar acht het desondanks
van belang dat nu ook van landbouwzijde tegen de afgraving stelling wordt
genomen.
Omdat u niet
elke dag meubelen koopt
Minister Van der Stee liet
deze week weten dat zover het
hem betreft, ervan kan wor
den uitgegaan dat de mergel-
winning in dit deel van zuid-
Limburg niet zal doorgaan.
Bij de afgraving van dit land
schappelijk waardevolle ge
bied zal ook ruim vierhonderd
hectare goede landbouw
grond verloren gaan.
De eventuele afgraving van
Margraten kwam twee jaar
geleden in de openbaarheid,
toen de Eerste Nederlandse
Cementindustrie <ENCI) uit
Maastricht bij het provinciaal
bestuur van Limburg hel ver
zoek indiende om na 1990 433
hectare van het plateau van
Margraten te mogen afgraven
tot een diepte van 40 meter.
Op dat moment loopt name
lijk de vergunning af om mer
gel uit de Pietersberg te win
nen. Tegen het plan van de
ENCI rezen ernstige bezwaren
van de zijde van natuurbe
schermers en milieugroepe
ringen. Volgens de ENCI is het
beslist noodzakelijk na 1990
op Margraten mergel te win
nen omdat anders het bedrijf
zal moeten sluiten wegens ge
brek aan grondstof.
Arbeidsplaatsen
Het provinciaal bestuur van
Limburg nam binnen de wet
telijke termijn van zes maan
den geen beslissing, waarmee
de aanvraag formeel was ge
weigerd. ENCI ging daartegen
in beroep bij de Raad van
State die hierover advies zal
uitbrengen aan de minister
van verkeer en waterstaat, die
uiteindelijk de beslissing
moet nemen. Gezien het be
lang van de zaak zal die beslis
sing zeker in het kabinet aan
de orde komen.
Hoewel het provinciaal be
stuur niet op de vergunning
aanvraag van ENCI heeft ge
reageerd, heeft het Limburgse
college van gedeputeerde sta
ten wel aan de Raad van State
het advies uitgebracht het
plateau af te gsaven. In dit
advies verkoos het Limburgse
college de werkgelegenheid
boven het behoud van het
landschap, maar stelde daar
bij wel enkele voorwaarden,
zo zullen gedurende twintig
jaar minimaal 750 arbeids
plaatsen moeten worden ge
garandeerd. moet het af te
graven gebied tot 351 hectare
worden teruggebracht en zal
het mergel in Nederland moe
ten worden verwerkt.
In het Limburgse mergelland,
dat in de toekomst een natio
naal landschapspark moet
worden, is momenteel een
ruilverkaveling aan de gang
voor een gebied van tiendui
zend hectare De bezwaren
van minister Van der Stee te
gen de afgraving liggen voor
de hand, omdat bij een ruil
verkaveling toch al landbouw
grond verloren gaat aan voor
zieningen als ontsluitingswe
gen e.d. Wanneer dan ook nog
eens ruim vierhonderd hecta
re door afgraving verloren
gaat, nemen de problemen
voor de landbouwers in het
gebied extra toe.
„Ik zal proberen een reep chocala
met een zaagje er in binnen te smok
kelen."
