Hommage aan
Astrid Lindgren
B
iven puzzelen
INSPECTEUR
RAYNOLDI
en zijn
ARRESTANTE
tuÊ -
Weerrapporten
Als in 1953
CÖERDAG 9 NOVEMBER 1978
TROUW/KWARTET P 21 - R 27 - H 25 - S 23
rWDERBOEKENKINDERBOEKENKINDERBOEKENKINDERBOEKENKINDERBj
EKENKIND
door Gertie
Evenhuis
m t)ezer dagen werd aan
a Astrid Lindgren de vredes
prijs van de Duitse boek-
41 iandel uitgereikt, omdat zij
piet haar hele werk ten
s» voorbeeld staat aan allen
14 die met hun boeken aan
hinderen de nooit meer af te
nemen fantasie schenken,
a en vertrouwen in het leven.
«f»"* 3 otndat zij nieuwsgierigheid
^wekt in het kind. en het
kritisch leert staan tegen
uul n grote woorden en leuzen.
21 omdat zij hun angst voor
3m Ir» de wereld en de toekomst
?7i helpt wegnemen. Binnen de
S7 merkelijkheid, niet vluch-
- ^tend in dromen, over een
betere wereld (die er niet is),
u maar een wereld waarin ze
kunnen lachen en huilen.
n -^,en en leven. Omdat zij
;aam opvoedt tot
aagzaamheid, op-
inw> is3rechtheid, verantwoordlijk-
ha
'Orth
y «14 Geen betere wereld, maar
lerburen komt me na
meloos nostalgisch voor, en
ij tl Lindgrens boeken die het
m Zweedse platteland be-
*J} schrijven zoals het om
it itreeks 1900 was. Meer dan
dertig boeken vol warme
huiselijkheid, maar ook van
gemis en verlangen. „Mio
"in Mio" en „Rasmus de
loper" behoren tot mijn
ivoriete Lindgrens, met
i Gass "Tlhun snelle flitsen van land-
s schap en alledaags denken
imo i van kinderen, maar ook vol
anyika m de verlatenheid van
iny j sommige kinderen. Weer
v 5 tnders zijn de wilde-meide-
boeken zoals Madieke, en
i de grommelende monolo-
gen van een gefrustreerd
97® vijfjarig kind. dat daarom
964i een fiets jat (Lotta uit de
Kabaalstraat) Karsson zit
li op je dak of onder je bed. en
94 7} waar zou een kind met zijn
j drang tot rebellie moeten
94 co blijven als Pippi Langkous,
:'t' die plaatsvervangende
Kil anarchist, er niet was? Ten-
lotte kan Pippi altijd te-
'allen op haar veilige
10430 huis, en dat weet ze. Dat
weten ook de lezers haar-
anlnga ^n"
mm
60 oo Lindgren. voert afwijkend
gedrag tot de grens van de
75.90 non-scnse, maar zij gaat er
net niet overheen, in HET
67.00
I POORS
5.81
5.19
LAND DAT VERDWEEN
richt zij zich eigenlijk tot
ons allemaal: het is haar le
vensverhaal. aan allen aan-
bevolen! In 1907 werd
Astrid geboren als derde
kind van Samuel August en
Anna Hanna uit Hult. twee
die elkaar al jaren vanuit de
verte tussen twee dorpen
liefhadden, maar pas jaren
later trouwden. Verliefder
ouders zullen weinig kinde
ren gehad hebben: wat voor
die Ujd en zeker in bóeren-
kringen niet gebruikelijk
was: dat kinderen hun ou
ders elkaar zagen liefkozen
(volgens Christopher Fol-
hem een van de beste din
gen voor kinderen om mee
te maken) zou men meer
kinderen van nü toewensen.
Daar was een bekoorlijke
liefdesgeschiedenis aan
vooraf gegaan; met lange
voettochten of per rijtuig,
wanneer Samuel voor zijn
vader de dominee naar de
volgende gemeente moest
rijden, kans om zijn geliefde
te zien, als tenminste niet
de vrouw van de proost
meekwam!
Na de bruiloft in 1905 moet
de bruid nog twee weken
thuisblijven om de grote
was te doen en te helpen
opruimen, zo ging dat toen
ook! Maar het was fijn om
kind te zijn in het huis van
Samuel en Anna.
Astrid Lindgren mag wor
den benijd om haar gelukki
ge jeugd die haar, nü zeven
tig, nog vrolijk op de been
en aan het schrijven houdt,
vol courage. Dat gezin was
ook al anders doordat er
niet allerlei werd geëist van
de kinderen: wie te laat aan
tafel kwam, wel die zocht
zelf maar wat eten uit de
provisiekast. Wilde je het
water In, best, maar een wij
ze raad was „ga niet verder
dan je navel". Was het werk
op het land, waarbij ook de
kinderen hielpen, soms
zwaar, dan waren de woor
den „zet door en geef niet
op" genoeg om verder te
gaan. En die beide zinnètjes
zijn heel het leven van groot
belang gebleven bij allerlei
zaken en beslissingen!
Astrid Lindgren vertelt van
knechten en melden, zon
derlingen en zwervers,
(waar zijn die gebleven? in
gestichten waarschijnlijk)
van enge vrouwen, „de kof-
fiewijven"; van Gekke Elin
en Malle Jo.
Naaste buurman en tevens
overheid was de dominee,
en omdat pacher Samuel te
vens ouderling was moesten
zijn kinderen ook vroom
naar de kerk. „Gunnar be
grijp jij wat dominee zegt?"
„Nee, maar daar begrijpt
niemand iets van," zei Gun
nar vol troost in zijn stem.
Dus kon Astrid rustig aan
ander dingen gaan denken,
al bleef ze op de zondag
school jaren geloven dat de
meesters Karsson, Johans
son en Svensson de Drie-
Eenheid waren.
In de keuken van Kirstin,
vrouw van de koeiehoeder,
werd de vijfjarige Astrid
vertrouwd met voorlezen.
Zelf lezen volgde, al was de
buit mager. Wat ze in han
den kreeg las ze. groen en
rijp, van Troje en oom Tom
tot Crusoë en de Graaf van
Monte Cristo, scheepsver-
halen, heiligenlevens, lief
desgeschiedenissen en
avonturenromans, want
van je tiende tot je dertien
de lees je het meest. En al
les, alles vond ze schitte
rend, de huilierige liefdesro
mans van Courts-Mahler in
cluis. Het is begrijpelijk dat
Astrid Lindgren hier duide
lijk zegt dat je kinderen niet
als recensenten moet ge
bruiken!
„Pippi" ontstond nadat
haar zieke dochtertje in
1941 gezeurd had „Hè toe
vertel es wat van- Pippi
Langkous", die na die dag
niet meer weg te denken is,
al vonden sommigen haar
„iets onaangenaams, iets
dat aan je ziel krabbelt."
Anderen drukten haar aan
hun hart, en voor die kinde
ren schrijft Astrid Lindgren.
Ook zegt ze: Als je je kind
zoiets banaals als succes op
school toewenst, dan moet
je hem eerst de weg naar het
boek wijzen. Heb je een
goed contact met je kind, of
zwerft het waar jij niet bin
nengelaten wordt? Ja, maar
dan moet Je hem de weg
naar het boek wijzen! Het
moet nü gebeuren, nu hij
zes, acht of tien is. anders is
het te laat voor Winnie de
Pooh. Robinson Crusoë en
Anne van het groene huis.
Te laat om hun fantasie
voedsel te geven, waaruit
toch alle goede dingen op de
wereld zullen moeten ge
beuren.
Over het schrijven voor kin
deren deelt zij in haar be
drieglijk vriendelijke zin
nen menig dreuntje uit. Hoe
met een kinderboek eruit
zien? Het moet goed zijn.
Hoe komt het dat nooit ie
mand vraagt" Hoe moet een
gedichtenbundel, een ro
man. eruit zien? en dié
schrijver wél vol vertrou
wen zijn scheppingen uit
zijn ziel laat putten? Raar
vindt ze dat. Recepten ook.
„Je neemt een paar pittige
schooiers en roert daar een
paar angstaanjagende boe
ven doorheen, dan een on
nozele politieagent, een
zeurderige moeder en een
onbegrijpende vader. Dat
mengsel kruid Je met geru
zie en gezwam, en hup, in de
oven ermee." Of: „Je neemt
een gescheiden moeder,
liefst loodgieter van beroep,
atoomfysica is beter, als ze
maar niet naait en lief is.
Dan meng je haar met wa
ter en luchtvervuiling, wat
derde wereld, honger, ou
dertirannie en schooltucht,
en roert er een klont rassen-%
probleem doorheen, en na-'
tuurlijk wat vrouwendiscri
minatie: tenslotte wat
drugs en geslachtsdaden."
Astrid Lindgren lacht om
zichzelf, maar in veel van
haar boeken zitten de din
gen van leven en wereld wel
degelijk, zij het argeloos,
verborgen! En in De Twee
lingbroers liegt ze ook ner
gens om! „De taal moet een
voudig zijn, schrijf gerust
over wat kinderen leuk vin
den. maar schrijf nooit Iets
waarvan je weet dat het al
leen door volwassenen ge
waardeerd zal worden. Dat
is flirten met hen over de
ruggen van de kinderen. Na
tuurlijk moet je over het
rassenprobleem schrijven
maar dan moet je er ook het
recht toe hebben". Hoe
komt zij aan haar duizen
den invallen? Gewoon. Een
losse tand. een in de neus
gewurmd erwtje, de kleine
en grote ellenden van een
kind. verhuizen, dat over
komt iedereen toch? En tot
zijn dood heeft Samuel,
haar vader, veel verteld.
Haar boeken vertellen niet
vaak over echte gemeen
heid en valsheid onder kin
deren. Zij weet dat die be
staat maar heeft beschut er-
tégen geleefd. Toen ik er
haar naar vroeg naar aanlei
ding van een roman van Su-
sann Hill (I am the King of
the Castle) waarin eén elfja
rige Jongen de andere letter
lijk doodtreitert (het is ui
teraard geen kinderboek,
maar niettemin) zei ze ver
schrikt: „Zoiets dat zou
ik niet durven lezen. Naar
die film Clockwork Orange
ben ik ook niet gegaan. Mijn
dochter en haar man kwa
men van een stierengevecht
thuis. Schoonzoon: „heus
mama ze zeggen dat die
stier niet lijdt" Mijn doch
ter, daar fel tegen in „Maar
de mensen, hun gezichten,
heb je daarop gelet? Dat
bedoel ik, wat het hen
doet."
En over alle eisen die ieder
een tegenwoordig aan kin
derboeken stelt zegt ze al
leen, mij aankijkend van
onder die melancholieke
oogleden van haar: ,,'t Valt
me op dat ze schrijvers van
romans en poëziebundels
nooit met al die eisen aan
boord komen!"
Ze schrijft weer aan een
nieuw boek. Voor kinderen
onder tien. En het zal „ont
staan" zoals de andere zijn
onstaan: uit Lindgrens fan
tasie en gedachten. HET
LAND DAT VERDWEEN,
nu eens aanbevolen voor
kinderen, vaders, moeders,
onderwijzers en alle ande
ren (Ploegsma, 14.90, ver
taling Rita Törquist-Ver-
schuur)
94.90.
59.001
ASTERIX EN DE GOTHEN
DE FOSDYKE SAGA
FERDNAND
-j'j(i i a h
n.'
90
Toen voegde hij
vwnanend aan toe met zijn zachte
Je moet niet telkens aan die
in van je bril zitten, Jopie. Dat
it een onzekere indruk."
IfeDijkhuis zette even de bril af en
naar de grote donkere glazen,
handen trilden een beetje. „Ik
het gevoel dat hij te groot is."
ik een kwestie van ongewoonte,
maat kleiner staat kinderachtig,
je er toch niet af kunt blijven,
w dan hoogstens af en toe even
it Je vinger tegen de brug."
e brug?"
rard tikte even met de top van zijn
svinger tegen de verbinding tus-
de glazen van zijn eigen bril. „Dit.
t kan onder bepaalde omstandig-
den een intellectueel gebaar lijken,
ar denk erom Jopie zijn stem
rd indringend ik wil je niet bele-
98» en. maar het is voldoende als je
tuffen maar een intellectueel lijkt. Je
it het niet. Gebruik geen dure
orden."
•aar heb je me. dacht ik, nooit vaak
kunnen betrappen."
t bedoel ik ook niet, Jopie. Maar
moet nu eenmaal de nadruk leggen
elk detail."
had misschien beter iemand an-
kunnen nemen, hè?"
93 K
S3.C08
180 a
9SEI s
g geil
'URAK
NOS0
D w
door
B. NIJENHUIS
J. H. Kok NV Kampen
„Ik had misschien wel Iemand kun
nen vinden die evengoed een brand
kast open kan krijgen, maar ik zou
niemand kunnen vinden die ik beter
vertrouw dan jou."
„Wij zijn vrienden?" Hij zei het half
vragend. Hij wist het wel, maar nu in
deze spanning had hij een kinderlijke
behoefte het nog eens te horen. Hij
had nooit op iemand kunnen leunen,
vroeger thuis niet en later evenmin.
Er was altijd verraad tussen geweest
of doorslaan na een arrestatie of, op
z'n minst, op je hoede zijn. Voor Ge
rard had hij nooit op zijn hoede hoe
ven zijn. Dan was er natuurlijk nog
wel mijnheer Bastonje maar die was
van een andere wereld, een wereld
van orde en plichtsbetrachting en vol
pijn en vernederingen die hij nooit
had leren verdragen.
„Wij zijn vrienden, ja," zei Gerard,
„maar nu moet je van je snorretje
afblijven. Jopie."
„Ik heb telkens het gevoel of hij af-
..Dat kan onmogelijk." Hij keek op
zijn horloge en startte de wagen weer.
„'t Wordt nu tijd." Terwijl ze weer
reden zei hij: „Het is beter dat ik niet
op Je wacht. Dat kan maar complica
ties geven doordat hij en ik dezelfde
kennissen hebben. Je weet soms
nooit. We zijn daarnet een restaurant
gepasseerd. Weet je hoe het heet?"
Jopie schudde zijn hoofd. Zijn ge
dachten waren te zeer vervuld ge
weest van de rol die hij moest spelen.
„De Jachthoorn. Onthoud je dat?"
„Allicht."
„Mooi. Als je klaar bent, vraag Je of je
even Je chauffeur mag bellen om je
weer op te halen. Het staat nog voor
naam ook."
Jopie knikte. Nerveus, maar vol be
wondering. „Tot ln de geringste de
tails, hè Gerard?"
„Tot in de geringste details."
Ze kwamen op een klinkerweg en
Jopie draaide met klamme handen
het raam een eindje omlaag. Het licht
geruis van de banden gaf heip een
rustigmakend gevoel.
„Je hoeft niet zenuwachtig te zijn,
Jopie. Je zult zien: alles komt goed.
En denk erom dat je Jezelf geen pro
fessor noemt. En Je praat zo weinig
mogelijk. Hij heeft jou nodig. Jij hem
niet. Jij bent de autoriteit." Toen
zwaaide hij een oprijlaan binnen. „We
zijn er."
Jopie sloot de knopen van zijn nieuw
modische regenjas en schikte met
beide handen even aan zijn keurige
hoed terwijl Gerard de wagen stopte
voor het bordes. „Probeer zijn ver
trouwen te winnen. Als 't nodig is
moet hij je dus zijn hele huis laten
zien tot je weet waar die kast staat."
Jopie kuchte even de heesheid weg
uit zijn stem. „Ik weet het."
„Succes." zei Gerard zacht.
Toen Jopie uitstapte merkte hij dat
zijn linkerbeen een beetje was gaan
slapen en hij moest even blijven
staan terwijl hij zijn tenen heen en
weer probeerde te bewegen in de
nieuwe glimmend zwarte schoenen.
Daarop besteeg hij een beetje stijf
het bordes.
Het eerste ogenblik dacht hij toch
nog dat hij alles bederven zou. Nadat
hij gebeld had was het bordeslicht
vrij snel aangegaan en even later zag
hij door de matglazen ruiten achter
het ijzeren smeedwerk in de deur dat
ook het licht in de vestibule werd
aangeknipt. Daarna werd de deur ge
opend en dit was het ogenblik dat hij
het bijna bedierf doordat zijn span
ning plotseling verdreven werd door
bewondering.
Wordt vervolgd
baai, gevarieerd programma (15.311
Nieuws). 17.30 Nieuws. 17.32 Hier en nu.
18.00 (S) De kerk vandaag, informatief
programma. 18.19 P.P.: Uitzending van
DS'70. 18.30 Nieuws. 18.41 (S) De wereld
zjngt Gods lof. 19.35 (S) Leger des Heils-
kwartier. 19.50 Je kunt het geloven of niet
HILVERSUM I (298 m en FM-kanalen) 20.00 (S) Draaischijf. 21.20 Eén, twee, uit de
Radio vandaag
NCRV: 07.00 Nieuws. 07.02 Het levende
woord. 07.10 (S) Te Deum Laudamus: ge
wijde koorzang. 07.30 Nieuws. 07.41 Hier
en nu. 07.55 (S) Vandaag.donderdag,
gevarieerd programma. 08.24 Naar het be
gin. 08.30 Nieuws. 08.36 Gymnastiek voor
de vrouw. 08.45 (S) Wie weet waar Willem
Wever woont? vragen van luisteraars.
09.45 Onder de hoogtezon. 10.30 Nieuws.
10.33 (S) In 't zilver, programma voor oude
re mensen. 12.00 (S) Amusementsmuziek.
12.15 Boer en tuinder. 12.26 Mededelingen.
12.30 Nieuws. 12.41 Hier en nu. 12.55 (S)
Middagpauzedienst. 13.15 (S) NCRV-Glo-
maat, informatief programma. 21.40 Bij de
tijd, informatief programma. 22.00 Rond
om het woord. 22.25 Zojuist verschenen.
22.30 Nieuws. 22.40 (S) Politiek weekover
zicht 22.50 (S) Klassieke liederen. 23.30 (S)
Muziek van eigen Ujd. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II (402 m en FM-kanalen)
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7.20 Muziek en verkeersinformatie.
(8.00 Nieuws. 8.11 Radiojournaal). 8.45 De
Groenteman. 8.50 Morgenwijding. NOS:
9.00 Houden van Harley. documentaire.
9.35 Waterstanden. AVRO: 9.40 Schoolra
dio. 10.00 Radio tawaai-papegaai. 10.10
Arbeidsvitaminen. (11.00 Nieuws. 11.03 Ra
diojournaal). 11.30 Rondom twaalf. 12.15
Sportpanorama. 13.00 Nieuws. 13.11 Radi
ojournaal. 13.25 Beursplein 5. 13.30 'n Mid
dagje AVRO. (16.00 Nieuws. 16.03 Radio
journaal. 16.30 Radio Lawaaipapegaai).
17.00 De Slag bij Nieuwspoort 17.55 Mede
delingen. 18.00 Nieuws. 18.11 Radiojour
naal. IKON: 18.30 Kleur, informatief pro
gramma. AVRO: 19.00 Aspecten. 20.00
Nieuws. 20.05 AVRO-Donderdagavond.
(20.05 (S) Klassieke muziek. 21.45 Dombey
en Zoon, hoorspelserie. 22.30 (S) Klassieke
liederen). NOS: 23.00 (S) Met het oog op
morgen. 23.53-24.00 (S) Nieuws.
HILVERSUM III (445 m en FM-Kanalen)
TROS: 7.02 (S) Vaak s ochtends 9.03 (S)
De Hugo van Gelderen show. 11.03 (S)
Gerard de Vries draait op verzoek. 12.03
(S) Boter, Klaas en prijzen. 14.03 (S) Adjes
gouden van dagen club. 15.03 (S) TROS-
Top-50. NOS: 18.03 De vacaturebank. 18.10
(S) Avondspits. TROS: 19.02 (S) Poster
20.02 (S) Ferry Maat's Soul show 22.02 (S)
Sesjun. 23.02 (S) L.P. Top-20. 0.02 (S) De
Hugo van Gelderen show. met LP-werk
1.02-7.00 (S) De nachtwacht.
HILVERSUM IV (FM-kanalen) KRO: 7.00
Nieuws. 7.02 (S) Thee met troetelschijven.
9.00 Nieuws. 9.02 (S) Aan woorden voor
bij.9.10 (S) Laud ate, gewijde muziek.
10.00 (S) Chicago Symphony Orchestra:
klassieke muziek. 11.35 (S) Viadana-trio
klassieke kamermuziek. 12.00 (S) Ron
domde 150e sterfdag van Frans Schu
bert (II). 14.00 Nieuws. 14.02 (S) Spektakel
magazine. 14.30 (S) Voor God en Goden
(32). 15.00 (S) Kollage van alledaags en
zeldzaam. 16.00-17.00 (S) Bij voorkeur
TV vandaag
NEDERLAND I
10.30-11.00,11.30 12.00,14.00 - 14.30
NOS/NOT: Schooltelevisie
18.30 NOS: Sesamstraat
18.45 Paspoort voor Turkse arbeiders
18.55 Journaal
18.50 NCRV: Minivoetbalshow
19.50 De Lucy Show
20.15 Leven aan een zijden draad.
Documentaire (deel 2).
20.55 Geloof in Scheveningen. Documentaire
21.37 NOS: Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.10 NOS-Thbune
23.05 Journaal
NEDERLAND II
18.40 TELEAC: Voorlichting Meten met één
maat
18.55 NOS: Journaal
18.59 AVRO: De Astronautjes. Kleuterserie
19.05 AVRO sTOPPOP
20.00 NOS: Journaal
20.27 AVRO: Een mens van goede wit. TV-serie
(deel 2)
23.20 Televizier-magazine
23.10 NOS: Journaal
DUITSLAND I 10.00 (K) Journaal en actu
aliteiten. 10.25 (K) Amusements
programma. 11.35 (K) Informatief magazi
ne. 12.20 (K) Umschau. 12.55 (K) Persover
zicht 13.00-13.10 (K) Journaal. 16.10 (K)
Journaal. 16.15 (K) Filmreportage. 17.00
(K) Natuurfilmserie. 17.10 (K) Kinderpro
gramma 17.50-18.00 (K) Journaal.
(Regionaal programma. NDR: 9 30-10.00
(K) Kleuterprogramma. 18.00 (K) Karl, der
Gerechte, tv-serie. 18.30 (K) Actualiteiten.
18.45 (K) Kleuterserie 18.55 (K) Karl, der
Gerechte, tv-serie. 19.25 (K) Regionaal ma
gazine. 19.59 (K) Programmaoverzicht.
WDR: 8.05 t/m 11.55 (K) Schooltelevisie.
(9.30-10.00 (K) Kleuterprogramma.) 18.00
(K) Programma-informatie. Aans!.: (K)
Amusementsprogramma. 18.15 (K) Aben-
teuer der Landstrasse. tv-serié. 19.15 (K)
Actualiteitenmagazine. 19.45 (K) Spiel um
4tel vor 8.)
20.00 (K) Journaal. 20.15 (K) Discussiepro
gramma. 21.00 (K) Amusementsprogram
ma. 21.45 (K) Gesprek. 22.30 (K) Actualitei
ten. 23.00 (K) Die schóne Marianne, tv-
serie. 23.50-23.55 (K) Journaal.
DUITSLAND II 16.30 (K) Tv-cursus na
tuurkunde. 17.00 (K) Journaal. 17.10 (K)
Tekenfilmserie. 17.40 (K) Actualiteiten en
muziek. 18.20 (K) Die Tony Randall-Show,
tv-serie. 19.00 (K) Journaal. 19.30 (K) Spel-
programma. 21.00 (K) Actualiteiten. 21.20
(K) Documentaire film. 21.50 (K) Discussie
programma. 22.35 (z/w) Die besten Jahre
unseres Lebens (The Best Years of Our.
Lives), speelfilm. 23.50 (K) Journaal.
NDR III 7.50-8 05 (K) Gymnastiek. 8.05 t/m
12.35 (K) en 16 30 t/m 17.30 (K) Schooltelevi
sie. 18.00 (K) Kleuterprogramma. 18.30 (K)
Informatieve serie. 19.00 (K) Sportpro
gramma. 19.15 (K) Weekjournaal in het
Frans. 19 30 (K) Filmreportage. 20 00 (K)
Journaal. 20.15 (K) Reportage. 20.20 (z/w)
Held der Prérie (The Plainsman), speel
film. 22.55 (K) Informatieve serie. 22.10-
23.25 (K) Literair programma.
WDR III 8 05 t/m 11.55 (K> Schooltelevisie.
(9.30-10.00 (K) Kleuterprogramma.) 17.00 V
m 17.15 (K) Schooltelevisie. 17.30 (K) Infor
matief programma. 18.00 (K) Kleuterpro
gramma. 18.30 (K) Tv-cursus geschiedenis
19.00 (K) Die Abfahrer (1), speelfilm. 19 45
(K) Journal 3. 20.00 (K) Journaal. 20 15 (K)
Weisse Frau am Kongo (White witch doc
tor), speelfilm. 21.45 (K) Informatief pro
gramma. 22.15 (K) Discussieprogramma.
23.45 (K) Journaal.
BELGIS NEDERLANDS, NET I. 14.00-
16.00 en 17.00-18 00 (K) School tv. 18 00 (K)
Tekenfilmserie. 18.05 (K) Familieprogram
ma. 18.30 (K) Huize Westway, tv-serie. 18.55
(K) 11.11.11-actie 19.00 (K) Sport 19 30(K)
Verkeerstips 10.35 (K) Mededelingen en
Morgen. 19.45 (K) Journaal. 20.10 (K) De
burgemeester van Casterbridge (The May
or of Casterbridge). tv-serie. 21.00 (K) Ac
tualiteitenrubriek. 21.15 (K) Gesprekspro
gramma. 21.45 (K) Filmrubriek. 22.35-22.50
(K) Journaal.
NET II Van 14 00-20.10 Zie Net I. 20 10 (K)
King, tv-serie. 21.00 (K) Openbaar Kunst
bezit 21.30-22 40 (z/w) Gesprek.
BELGIS (FRANS) NET I 14 00 t/m 15 00
(K) School-tv. 17.30 (K) Jeugduitzending
18.00 (K) Poppenshow. 18.30 (K) Spel pro
gramma. 18.45 (K) Toneelagenda. 19.15 (K)
Regionaal nieuws. 19.29 (K) Weerbericht
19.30 (K) Journaal. 19.50 (K) Programma
overzicht. 20.20 (K) Informatief program
ma. 20.20 (K) Raphael ou le débauché,
speelfilm 21.55 (K) Journaal. 22 10-23 00
(K) Filmrubriek.
"Wj Rteontaal. 1. vloerlijst-pas, 2. voor- I IET WEER dóór Hans de Jong
ter
in-een weinig-berg, 3. knol-berei
rm dierehuid, 4. gelijk-vierhandig
^p-opening van een fuik. 5 dieren-
"B-rivier in Siberië. 6. opgegeven
^"(voertuig-voorvoegsel, 7. turks
velhebber-onderricht-bedorven. 8.
,g far (indn.)-meer in Finland. 9. dui-
t* U-plaats in Gelderland.
9d
V?5 'rt'caal. 1. uitgestotene-soort hond,
xa\ snoer om papieren aan te rijgen-
I* taneweb-water in N.Br.. 3. godin
1,1 de toom- jongensnaam-koemest-
Kht 4. moeraspalm-pers voor-
samw -meisjesnaam. 5. ogenblik
je »J van een wiel-kloof, 6. autoped-
2» «senzetsel-deel van de bijbel. 7.
/is2 Fforopeaan-bekend gebouw in
30i% Sterdam. 8. palmboom-nieuw-mu-
s* iknoot, 9 duw-inkeping.
uo
Passing vorige puzzel,
tra °r 1. lok. 4. oer, 7. raam, 8. e.p. 10.
itft Imtr. 13 ra. 14 es, 16. eer. 17. etage,
M Ier. 20. pa. 21. si. 22. rede, 24. te. 26.
ss tad. 27. Ida, 28. Eem.
67 31
ert 2. ore. 3. karet. 4. om. 5. re. 6.
16365 vkiet, 9. portier. 11. ma. 12. lee. 15.
'D 17 ert- 18 *aroe- 21 s-d" 23 Ede.
20»
Gisteren noemde ik de twee najaren,
die de Engelse weerkundigen als
voorbeeld hadden gediend bij het
maken van een november-prognose:
1936 en 1969. „Ik heb 1953 gemist",
aldus een abonnee op Schouwen-Dui-
veland. „In die herfst verliep het weer
ongeveer net zoals dit Jaar, kijk het
maar eens na in Je Journaal". Dat heb
ik braaf gedaan. Hier volgt de oogst
Omstreeks 13 september begon een
'oude wijven-zomer' met uitgespro
ken zonnig en warm weer bij weinig
wind. In de derde september decade
ontwikkelde zich mee door gedegene
reerde cyclonen zwaren stormen op
de oceanen met uitschieters tot 140
kilometer per uur. Nabij Ierland en
Zuid-Engeland raakten schepen in
nood, maar het continent profi
teerde van de aanvoer van zachte
lucht uit zuidelijke richtingen. Het
herfstweer bleef goed met vrij hoge
temperaturen, die zich in oktober
den een sterke grasgroel tot gevolg.
Die wijnmaand was in De Bilt de
droogste in zijn soort sedert1861.
Het Drentse Erica ving niet meer dan
vier millimeter oktoberregen. De vier
zonnigste dagen waren zondagen.
In plaatsen, waar geen waterleiding
voor handen was, onder meer in het
Friese N1J Beets, konden de vrouwen
in vier tot vijf weken de was niet
doen. „In november zal de ommekeer
wel komen", dacht men. puur mense
lijk.
Vergeet het maar. Op 11 november
1953 waren de regenbakken leeg. Op
17 tot 18 november nog dikke mist in
grote delen van Europa.
In Frankrijk lag het luchtverkeer vijf
dagen stil, ln Antwerpen het scheep
vaartverkeer twee dagen. In de Haar
lemmermeerpolder kwam sedert 1735
nog nooit eerder zo'n droge combina
tie oktober-november voor.
December viel zeldzaam warm uit.
Daags voor Sint Nikolaas redstreer-
zuid-Friesland 13 graden. De sneeuw
klokjes verschenen abnormaal vroeg
boven de grond. De madeliefjes bloei
den, evenals de dotterbloemen. En ir
Van Emmenes, vader van tv-omroep-
ster Viola, nam een zeebad ln Scheve
ningen. Geheel het Europese vaste-
uit het zuiden. Aan de Rivlèra was
het bijna 20 graden, ln Moskou 8
graden en dat was ln 73 Jaar daar niet
vertoond. De Russen ging het dus
ook niet voorbij.
De meikever ontwaakte. Op 9 decern-
be stond in hét Noordhollandse Ber
gen een prunus ln bloei. Met de kerst
dagen in zicht werd er ln hartje Fries
land gehooid. Dat ging in hoofdzaak
zo door tot eind december. In het
nieuwe jaar 1954 barstte het weer
plotseling uit zijn voegen. Zweden-
kreeg een ongekend hevige sneeuw
storm. Ook elders waren hagel- en
sneeuwbuien in combinatie met vorst
aan de orde van de dag en nacht. Op 6
Januari organiseerde het Drentse
Sleen de eerste hardrijderijen.
Terug naar vandaag: het weer veran
dert ln de tweede helft van de week-
nauwelijks. Daarom alleen nog maar
even meenemen een waarneming va
Peter van Wely te Zoetermeer: Op de
zeer mistige maandag 6 november,
nam hil een fitte boerenzwaluw waar
koude zuidoosten wind (bosrand) op
hoogten tussen vijftig en honderd
centimeter voorbij vloog. Een vol
gens Peter zeldzaam late waarne
ming.
HOOOWATBR rr1jda« 10
nn 9 59 22 45, HarlntvtleUluUrn
22M. Rotterdam U01- Schar
11.15 23 47. U reu! den 1159- - Dan Hrldrr
150-1810 Harllnrrn 4 00-17 40 rvifrill
