Schakel wijkt niet van zijde Aantjes
markim
Almere: wonen, werken en recreatie
\Q
De Bijbel
'Verleden politici
strenger controleren'
Algra: 'Wij moeten ook
kunnen vergeten'
AR-nestor: 'Dit is mijn vertaling van christelijke solidariteit'
Q bij de
nM
boekhandel
iuis
y iaura Motoren
K oor grootste
I leel dicht
AR-bestuur polst
mr. Buikema voor
vacante Kamerzetel
elektrische treinen kompleet v.o. 76.50
Fleurop voor..
waar ook ter wereld!
pitttpjfUjcns
Minister Tuijnman geeft startsein bouw nieuwe stad in Flevopolder
a lichtpaar
^omgekomen
Meer greep
arbeidsbureau
op omscholing
QENSDAG B NOVEMBER 1978
n deze
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
door Willem Breedveld
DEN HAAG Maarten Schakel (61), nu de nestor van het
ARP-deel van de CDA-fractie in de Tweede Kamer, heeft
gistermiddag Willem Aantjes persoonlijk uitgeleide gedaan
uit het gebouw van de Tweede Kamer. „Ik besefte toen dat
de deur dichtklapte achter een twintigjarige politieke car
rière. De tranen sprongen me in de ogen, zozeer peilde ik op
dat moment de diepte van de tragiek van het gebeuren."
ront«i
verled
inmidj
er vanl
al zijn
Bij di
dertig
min dij
velen
tertt
zijn
en lokti
ef zó
indez*
Een
temd
valt t<
eesten
ïllingo
ïaanzk
n dien
iguntl
ezewl)
haaktt
)gendij
ord
valt
hatten
dot
isoE
door
oor In
ten ai
ing.»
them
larstai
rrièret
s
:hin
Menl
jen
r velen
kaar
ventu
niema
ooki
anneei
2 ERJ
„Ik begrijp best dat een bepaald
gedeelte van het volk nu de staf
over Aantjes wil breken. Maar na
zoveel jaren van politieke samen
werking met de mens Aantjes blijf
ik achter hem staan. Dat is ook de
reden geweest, dat ik er prijs op heb
gesteld op het dieptepunt van zijn
carrière op de persconferentie aan
zijn zijde te zitten. Het Nederlandse
volk en de ARP-mensen mogen
daar meer dan een toevalligheid uit
construeren."
Maarten Schakel, zelf een verzets
strijder, zei dit gisteravond nadat
de hele dag door „bitter gestemde"
illegalen hem hadden opgebeld. Hij
kon begrip opbrengen voor deze
reacties, ook al omdat de meesten
van hen het zonder de inside-infor
mation moesten doen waarover hij
beschikte. „Het was een schok en
dat zal het voorlopig nog wel blijven
ook. Maar dit was mijn vertaling
van collegialiteit en christelijke so
lidariteit. En daar sta ik voor", al
dus een nog duidelijk bewogen
Schakel.
Zijn vastberadenheid in deze voor
de ARP moeilijke kwestie baseert
hij op de feiten zoals die hem des
tijds bekend zijn geworden en wat
het eergisteren daarover uigebrach-
te rapport van het Rijksinstituut
voor oorlogsdocumentatie daaraan
heeft toegevoegd. Zelf vat hijde es
sentie van ht een en ander als volgt
samen: „Het gaan van Aantjes naar
Duitsland destijds is niet vrijwillig
geweest. De weg terug uit Duits
land, via een wachtbataljon (de
naam SS was toen nog niet aan de
orde), was geen fraaie weg. Het gold
echter een beslissing van een eenza
me jongeman, diep in Duitsland. De
beïnvloeding die daarvan uitgaat
mag men niet bagatelliseren."
Training geweigerd
„Zijn onwil blijkt uit het feit, dat
Aantjes aangekomen in Neder
land training geweigerd heeft als
gevolg waarvan hij overgeplaatst
werd naar een strafkamp. In ieder
geval heeft hij tijdens zijn verblijf
daar niemand een haar gekrenkt.
Door de tijden heen hebben deze
feiten niemand aanleiding gegeven
tot het nemen van stappen tegen
Aantjes. Die aanleiding was er niet
bij illegaliteit in de Alblasserwaard,
noch bij het bijzondere gerechtshof
in Den Haag, noch bij de PTT die
hem eervol ontslag heeft verleend."
„Het novum uit het rapport van het
Rijksinstituut voor oorlogsdocu
mentatie is dat voor wachtbataljon
gelezen moet worden Landstorm
Holland, dat ressorteerde onder de
SS. Toch blijf ik er aandacht voor
vragen dat hij niet bij de SS heeft
gediend, maar slechts via de SS
teruggekomen is in Nederland.
Daar heeft hij dienstneming gewei
gerd. Dat maakt het feit niet min
der ernstig, maar het brengt het wel
tot zijn juiste proporties terug. Aan
tjes heeft niet gevochten, heeft geen
wapen in handen gehad, is ook niet
getatoeerd zoals voor SS-ers gebrui
kelijk is."
Juiste beslissing
„Daarom durf ik ook nu nog voor
Maarten Schakel
rekening te nemen dat de beslissing
die destijds de ARP-instanties en
figuren hebben genomen met be
trekking tot Aantjes' politieke car
rière een juiste is geweest. Men
moet heel goed begrijpen dat het
nieuwe feit nu geprojecteerd wordt
op deze man in dit glazen huis. Ik
heb daarom wel respect voor zijn
persoonlijke beslissing om al zijn
politieke functies neer te leggen,
hoewel hij van de fractie Kamerlid
had kunnen blijven onder opschor
ting van zijn voorzitterschap om de
handen voor zijn verdediging vrij te
hebben."
„Ik begrijp het, omdat het woord
SS een brisant lading heeft. Desal
niettemin heeft de mens Aantjes er
recht op dat zijn feitelijke relatie
tot de SS beter uit de doeken wordt
gedaan. Dat geldt trouwens ook
voor zijn verblijf in het kamp Port
Natal, waarover nu het vermoeden
bestaat dat hij daar bewaker is ge
weest. Ik heb het sterke vermoeden
dat we de komende weken andere
getuigenissen kunnen verwachten,
dan die nu in het rapport zijn ver
meld."
'Grensoverschrijding'
Vanuit deze opstelling heeft Scha
kel kritiek op de samenstellers van
het rapport, de heren De Jong en
Van der Leeuw: „Ik weet wel dat ik
vanwege mijn politieke functie par
tij ben. desalniettemin werp ik de
vraag op of bij met name de publie
ke presentatie van het rapport de
anders altijd zo onthullende histori
cus De Jong niet geleidelijk de toga
van openbare aanklager heeft aan
getrokken. Zelfs wekte hij hier en
daar de indruk de rol van rechter
niet geheel buiten de presentatie te
hebben gehouden."
„Ik wil daarmee niet de kwaliteit
van het rapport aantasten. Maar ik
vind toch wel dat hier en daar van
grensoverschrijding sprake is. Ik
herhaal nogmaals dat Aantjes er
recht op heeft dat zijn preciese rela
tie tot de SS uit de doeken wordt
gedaan. Het is voor mij een troost
dat de geschiedenis gelukkig langer
is dan vandaag. Het bittere oordeel
nu over de heer Aantjes zal daarom
zeker voor een milder vatbaar kun
nen zijn."
ADVFRTENTIE
Nederlandse volksliederen
oud en nieuur
Rob Smaling
Feestliederen,
dansen, kinder
liedjes én het
ernstige repertoire.
Ruime keuze voor
iedereen.
Een prachtig lees-,
kijk- en zangboek.
168 blz.,L2Z&S
introductieprijs
f 19.50
tijdelijk voordeel f 3,-
t/m 31-12-1978.
Nederlandse volksliederen
ouden nieuw
ADVERTENTIE
Vervolg op de grote
tentoonstelling:
v.d.
ndijk
ostert
jevor
m.
idelb
chtei
a en li
in 100
centr
leert ons: Christus komt terug
Wanneer
Waar
Hoe
Waarom
Bijbelstudiedag met
Tentoonstelling
Film over Israël nu
Diavertoningen over Jeruzalem
in heden en verleden
Lezingen, elk half uur
Den Haag Centraal Station zaterdag 11
14.30-20.30 uur
Toegang gratis U bent van harte welkom.
?k
n en
ntal
gebotfGELSHOVEN <ANP) Het be-
;enodi rijf Laura Motoren in het Zuidlim-
wonefurgse Eygelshoven gaat grotendeels
icht. Van de 107 personeelsleden zul-
ontslagen moeten worden.
Éoor de resterende werknemers is
mg werkgelegenheid aanwezig in een
lort van servicebedrijfje. Dit heeft
directie gisteren aan de vakbon-
m laten weten. Zij hoopt dat het
rvicebedrijfje later weer groeimo-
süjkhedep te zien geeft.
t bonden zien dit evenwel niet zit-
b. Zij zeggen dat inkrimping niet
4i hoeven te gebeuren indieri het
i edrijf tijdig zijn assortiment had
ttruimd.
VALKENBURG/ALMELO (ANP)
De 25-jarige A. L. M. P. Simon uit het
Belgische Bouillon is op de provincia
le weg Heerlen-Maastricht om het le
ven gekomen. Tijdens het oversteken
werd hij door een auto geschept.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Mr. J. Buikema uit
Hengelo is gistermiddag nog aange
zocht door de top van het AR-bestuur
over het eventueel bekleden van een
Kamerzetel nu de heer Aantjes al zijn
politieke functies heeft neergelegd.
Over het aanvaarden van het Kamer
lidmaatschap zei de heer Buikema
gisteren dat hij er nog geen ja of nee
op kan zeggen. Gewacht moet wor
den op de terugkomst, van Hans de
Boer, partijvoorzitter van de AR, die
nu op Malta verblijft voor een confe
rentie van christen-democraten.
Op de lijst van politici, die nog in
aanmerking komen staan formeel
nog eerst de heer Boersma en me
vrouw Hannie van Leeuwen vermeld.
In de loop van vanmiddag zou een
gesprek tussen de heer Buikema en
het AR-bestuur plaats hebben.
Mr. Buikema is op dit ogenblik
plaatsvervangend griffier van de raad
van beroep in Zwolle. Eerder was hij
juridisch medewerker van de Neder
landse christelijke ondememersbond
(NCOB) en juridisch medewerker aan
de TH in Twente. Hij is 34 jaar.
ADVERTENTIE
Van een onzer verslaggevers
HILVERSUM Hoewel hij
zeer geschokt was door de
onthullingen over het oorlogs
verleden van de heer Aantjes
en hij die ook niet goed wilde
praten, is Hendrik Algra, in
vloedrijk AR-poIiticus van
enige tijd geleden toch van
mening, dat wij na zoveel ja
ren „moeten kunnen ver
geten".
Hij zei dit gisteravond voor de VARA-
televisie. Overigens vond hij het een
wijs besluit van Aantjes om zich te
rug te trekken uit de politiek, omdat
hij daardoor de handen vrij heeft om
terug te vechten.
De heer Algra zei het zeer tragisch te
vinden op welke manier er nu een
einde komt aan de politieke carrière
van Aantjes.
Verder zei hij, dat hij zelf vroeger
herhaalde malen was benaderd door
mensen, die vonden, dat er „iets"
gedaan moest worden aan het oor
logsverleden van Aantjes. Maar op
gezag van o.a. de heer Schakel vond
Algra dat dit niet nodig was.
„Het was net of er al die jaren een
dolk aan de muur achter Aantjes
hing, hij moet dat zelf ook zo gevoeld
hebben", aldus de heer Algra
Aantjes gevolgd door Lub
bers verlaat de persconferen
tie.
ADVERTENTIE:
brokjes en diner
kerngezond en
kwispelend lekker!
Alleen in de dierenspeciaalzaak
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Het oud-strijders legi
oen vindt, dat het verleden van politi
ci veel strengen dan nu gebeurt moet
worden gecontroleerd, voordat zij
toegang krijgen tot leidende functies
in de politiek.
De onthullingen omtrent het oorlogs
verleden'van de heer Aantjes hebben
opnieuw een gevoelige slag toege
bracht aan de integriteit van de Ne
derlandse politici, aldus het oud-strij
ders legioen.
Volgens een woordvoerder van het
ministerie van binnenlandse zaken
worden toekomstige Kamerleden
niet gescreend. Wel moeten ze aan
een speciale commissie uit de Kamer
hun geloofsbrieven overhandigen.
Die bestaan uit een uittreksel uit het
bevolkingsregister, een brief van de
Kiesraad, waaruit moet blijken dat
genoeg stemmen op het Kamerlid
zijn uitgebracht en een briefje van
het gekozen Kamerlid dat hij de zetel
accepteert.
Bij het aanvaarden van hun ambt
moeten Kamerleden een eed of gelof
te van getrouwheid aan de grondwet
afleggen. Ook moeten zij de zoge
noemde zuiveringseed- of belofte af
leggen. Die houdt in dat het nieuwe
Kamerlid verklaart dat hij of zij voor
de benoeming van niemand beloften
of geschenken heeft aangenomen en
dat hij of zij ook aan niemand iets
beloofd of geschonken heeft.
ASSEN (ANP) Ongeveer 80 dienst
plichtig militairen uit de kazernes in
Assen en Zuidlaren hebben gister
avond in een fakkeloptocht door As
sen geprotesteerd tegen het terug
brengen van de wedde tot het mini
mum jeugdloon. Ook werd gedemon-
Do Internationale Flora Bloomen Cheque
is inwisselbaar in 130 landen.
Verkrijgbaar bij uw
Flcurop-bloenust.
Koninginnegracht 13S. Don Hug.
de Nederlandse Likeur van Kia«t«s«
'n DE KUYPER-product
■di«r
'HOVEN (ANP) De 23-jarige
inus Knaapen en diens 21-jarige
02lt"°uw zijn vermoedelijk ten gevolge
*an koolmonoxidevergiftiging om
het leven gekomen terwijl ze in een
aravan in Eindhoven lagen te sla-
De slachtoffers werden gister-
t lnf!?nidda6 omstreeks half vijf ontdekt.
?.et tweetai woonde tot voor kort in
femb todhoven op kamers. Omdat hen de
ht. li P"Jur was opgezegd waren ze tijdelijk
een caravan van een kennis getrok-
en. Die caravan stond geparkeerd
op een inrit bij een woning aan de
mak 'oogstraat. Het echtpaar zou bin-
ediki inkort in Eindhoven een woning
deru oegewezen krijgen.
-m
ïn O ,e eigenaar had. aldus de politie, nog
ewaarschuwd om voor voldoende
ventilatie te zorgen als de gasvlam
kou worden aangestoken. Een kachel
igie *as in de caravan niet aanwezig.
Van een onzer verslaggevers
ALMERE Met het storten van beton, het planten van een boom en het
openen van een bedrijf gaf minister Tuijnman (verkeer en waterstaat)
gisteren in de Flevo-polder het officiële startsein voor de bouw van Almere-
Stad, de toekomstige hoofdkern van Almere. De drie handelingen van de
bewindsman moesten de facetten die in Almere gestalte zullen krijgen
symboliseren: wonen, werken en recreatie.
«istermiddag bleek de gasvlam nog
branden. De slachtoffers lagen op
'd- Ze hebben de gasvlam waar-
ÜJnlijk aangemaakt om de cara
van te verwarmen.
Almere-Stad is na Almere-Ha-
ven, waar al gewoond en nog
steeds gebouwd wordt, de
tweede kern van Almere, waar
volgens de plannenmakers, in
het jaar 2000 200.000 mensen
zullen wonen. Almere-Stad zal
plaats bieden aan 90.000 be
woners. De eersten worden -in
de loop van 1980 verwacht. De
toekomstige bevolking komt
voornamelijk uit Amsterdam
en het Gooi. Het zullen men
sen zijn die. vrijwillig of ge
dwongen, de overbelaste
Randstad ontvluchten. De
Flevopolder moet het oude
land, waar gebrek is aan
woon- en werkruimte, wat
adem geven. Gevreesd wordt
dat de Flevopolder alleen niet
voldoende is om de druk van
de ketel te halen. Daarom
werkt de Rijksdienst voor de
Ijsselmeerpolders hard aan de
plannen voor de inpoldering
van de Markerwaard. De poli
tieke beslissing is daarover
nog niet genomen.
Stempel
Ingenieur D. H. Freeling van
de Rijksdienst en mede-ont
werper van het nieuwe cen
trum wil Almere-Stad alleen
wat omvang betreft vergelij
ken met de Amsterdamse
Bijlmermeer en Lelystad,
woongebieden die nog in ont
wikkeling zijn. „Dat waren
produkten van het denken in
de jaren zestig. Almere zal het
stempel dragen van de jaren
zeventig en tachtig." Freeling
vindt dat in de Bijlmer en in
Lelystad de functies (wonen,
werken en vervoer) te veel van
elkaar zijn gescheiden. „Er
werd in hoog tempo gebouwd.
Eerst de woonblokken en de
wegen, de voorzieningen kwa
men pas later."
Freeling hoopt dat Almere-
Stad op andere wijze van de
grond komt. Het centrum zal
het eerst gebouwd worden en
daarna zal de stad zich als een
olievlek uitbreiden ten noor
den'van Almere-Haven. Wo
ningen, bedrijven, vervoer en
voorzieningen moeten gelijk
tijdig gestalte krijgen. In de
plannen is al een waslijst van
noodzakelijke voorzieningen
opgenomen, variërend van
het café tot de begraafplaats.
Freeling beaamde dat de stad
een wat grovere en soberder
opzet krijgt dan Almere-Ha
ven. Rechttoe- rechtaan een
gezinshuizen en straten. De
toekomstige bevolking moet
er net zo gevarieerd wat be
treft leeftijdsopbouw, inko
men en samenstelling van het
gezin, uitzien als in de rest van
Nederland. Dat betekent dat
er kleine en grote woningen
zullen komen om niet alleen
plaats te bieden aan jonge
draagkrachtige gezinnen
maar ook aan bejaarden en
invaliden.
Bedrijfsleven
Minister Tuijnman plantte
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De gewestelijke ar
beidsbureaus hebben van het minis
terie van sociale zaken ruimschoots
meer bevoegdheden gekregen om
omscholingsprogramma's te stimule
ren. Zonder-tussenkomst van het mi
nisterie kan het arbeidsbureau voort
aan aan bedrijven die hun werkne
mers bij- of omscholen, een bijdrage
geven van maximaal honderdzestig
gulden per schollngsdag per werkne
mer. De directeur van het Amster
damse arbeidsbureau, drs J. de Lan
ge. vindt deze nieuwe regeling een
belangrijke verbetering
Er bestond al een regeling om bedrij
ven financieel te helpen bij de om
scholing van hun werknemers, maar
die werkte langzaam en moeizaam,
omdat alle plannen aan het ministe
rie voorgelegd moesten worden, aldus
De Lange. Nu de plaatselijke arbeids
bureaus op dit gebied meer bevoegd
heden hebben gekregen, kunnen de
cursussen die bedrijven willen geven
beter en sneller beoordeeld worden,
meent hij.
Het zou het Amsterdamse arbeids
bureau welkom zijn als vooral in de
bouwsector meer aan scholing werd
gedaan. De vraag naar (vooral vak be
kwame) bouwvakkers is tweemaal zo
groot als het aanbod. De bouwbedrij
ven doen zelf echter „tragisch wei
nig" om aan deze situatie een eind te
maken, aldus directeur De Lange
Verkeersdode in Monster
MONSTER In Monster Is maan
dagavond de 20-jarige J. L. van Wijk
uit Den Haag in het verkeer omgeko
men. Hij zat achterop een tnotor.
waarvan de bestuurder door een weg-
opbreking op de linker weghelft reed.
moest uitwijken voor een tegenligger,
viel en met de motorfiets tegen de
tegemoetkomende auto aan kwam
De bestuurder werd licht gewond.
straatbeeld Almere-Stad
gisteren de eerste boom voor
het stadspark, stortte een deel
van de betonvloer in het ont
wikkelingsgebouw van de
Rijksdienst en opende het
eerste bedrijf in Almere-Stad.
Voor de komst van bedrijven
zijn vier terreinen gereser
veerd. Het bedrijfsleven zal,
evenals de bewoners, voorna
melijk uit de hoofdstad en het
Gooi weggelokt moeten wor
den. Verscheidene sprekers
onder wie landdrost Han
Lammers, op de bijeenkomst
gisteren benadrukten dat
goed openbaar vervoer doors
laggevend is voor het slagen
van Almere-Stad als woon- en
werkcentrum. Minister Tuijn
man zei grote waarde te hech
ten aan een snelle aanleg van
de spoorlijn die het oude land
zal verbinden met Almere en
Lelystad. Daarvoor is een tra
cé vastgesteld dat gedeelte
lijk door het Naardermeer,
een natuurmonument, loopt.
Natuurliefhebbers hebben
meermalen geprotesteerd te
gen de voorgestelde route.
Ook gisteren protesteerden ze
tegen de dreigende aantasting
van het natuurgebied en bo
den de minister een petitie
aan. Tuijnman noemde echter
langer uitstel van de aanleg
onaanvaardbaar. Hij zei na
veel wikken en wegen de uit
eindelijke beslissing over het
tracé te hebben genomen.
„Als nu, denkend aan de
noodzaak van het voorzien in
goed openbaar vervoer, op het
moment dat de uitvoering zou
moeten starten, de hele dis
cussie over het tracé opnieuw
zou moeten worden geopend
dan kan ik u voorspellen dat
er een langdurige vertraging
za* ontstaan", aluds de be
windsman.
„Ik heb de mevrouw van de snoep
winkel mijn rapport laten zien
