CDA verbijsterd en verslagen
Connie Mulder treedt af
Spel
Kiesuwkado
lunstige cijfers
roor werkloosheid
In deze krant
Mr Willem Aantjes legt politieke functies neer
Komende week debat
over af faire-Aantjes
rNiemve Haagse/Nieuwe Lcldse Courant
Perioden met zon
■wijsvraafl
Sowjet-Unie
buitenspel in
Midden-Oosten
Daling zet zich door
Fractie voor
aanblijven
als Kamerlid
ien
he
lee
Gasontploffing in
huis: 5 gewonden
Comfortabel!
j BRINK Luchtverwarming
Corruptieschandaal in Zuid-Afrika
Bijzondere commissie treft voorbereidingen
'Presentatie De
Jong in hoge
mate eenzijdig'
Forse prijzen
op kunstveiling
Winst voor Gandhi
bij verkiezingen
in district India
Trouw
Duidelijk
Bezorg Irouw een nieuwe abonnee
Lees een krant met overtuiging: TrOUW
rouw
36STE JAARGANG NR 10602 - WOENSDAG 8 NOVEMBER 1978
Droog weer met perioden met zon. meest matige wind tussen zuid-oost en
zuid Minimumtemperaturen omstreeks vier graden met mogelijk nachtvorst,
maximumtemperaturen rond twaalf graden Celsius.
MORGEN EN OVERMORGEN In het algemeen veel bewolking maar
aanhoudend droog. Middagtemperaturen ongeveer tien graden Celsius.
Morgen zon op: 07.48 onder: 16.59 maan op: 14 49. onder: 01.03.
Advertenties voor deze zaterdagse rubriek moeten uiterlijk donderdag
(te post) in ons bezit zijn Inlichtingen tel 0?0-9t34S6 tst 794
LOSSE VERKOOPPRIJS 60 CENT
PAGINA 2:
Hulp bij scholing
in Indonesië
PAGINA 4:
Friese avond
van de NCRV
PAGINA 5:
Proefprojecten
beroepsonderwijs
PAGINA 7:
PAGINA 17:
Culinaire rubriek, radio- en
tv-programma's, strips,
feuilleton, weer, puzzel
PAGINA 11
Veel tafelgrills
zijn onveilig
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Verbijstering en verslagenheid. Dat beeld
kenmerkte gisteren de stemming in de CDA-fractie nadat
mr Willem Aantjes had meegedeeld de politiek te zullen
verlaten in verband met de onthullingen over zijn oorlogsver
leden. „Of ze het nu politiek met Aantjes eens waren of niet
iedereen was er kapot van, zo'n menselijke tragedie laat zich
niet gemakkelijk verwerken," zei een fractielid.
De fractie was bereid geweest Aan
tjes de kans te geven vanuit zijn
huidige positie terug te vechten. Hij
zou dan Kamerlid kunnen blijven,
maar het voorzitterschap van de frac
tie voorlopig aan Lubbers moeten
overdragen Lubbers zei zelf: „Wat
Aantjes zegt geeft niet zozeer andere
feiten, maar wel een wezenlijk ander
beeld van de siutatie. In deze samen
leving heeft hij recht op een verweer,
zonder dat daar reeds de hypotheek
op ligt van de reeds getrokken politie
ke consequenties."
Aantjes besloot echter dat dit de op
lossing niet kon zijn. „De vraag hoe
fan onze sociaal-economische redactie
)EN HAAG Het is met de werkloosheid in de afgelopen
laand de goede kant opgegaan. Het oktobercijfer daalde, en
Éninisterie van sociale zaken verwacht nu voor dit jaar een
ddeld aantal werklozen van 206 duizend. Vorig jaar was
gemiddelde 207 duizend, overigens werd in september
stleden een stijging van tienduizend geraamd voor het
imende jaar.
de feiten geïnterpreteerd moeten
worden zal blijven bestaan. De frac
tievoorzitter van het CDA moet ech
ter volstrekt onbesproken zijn. Ik kan
het CDA het niet aandoen onder deze
last verder te gaan. Op elk moment
dat ik politieke beslissingen neem die
anderen niet welgevallig zijn, zal dit
aangegrepen worden om twijfels te
uiten aan mijn bedoelingen,"zie Aan
tjes in zijn verklaring. Hij legde die af
na het beraad in de fractie. Op de
persbijeenkomst waren de vice-voor-
zitters van de fractie Lubbers en Van
Leijenhorst, alsmede het Kamerlid
Schakel en de vice-vooreitter van de
ARP D. Kuiper aanwezig.
Opvolging
:it zfi
)p grond van de eerste negen maan-
len van dit jaar wordt nu een daling
ui het aantal werkloze mannen
Doizien met 8000, en een stijging bij
t vrouwen met 7000, in vergelijking
1977. Er stonden nu eind oktober
lira 208 duizend werklozen geboekt
ij de arbeidsbureaus. Dat is ruim
100 minder dan eind september. Het
15,2 procent van de werknemende
«oepsbevoling. Ook na correctie
loor seizoensinvloeden daalde het
in oktober.
Set als vorig jaar is oktober daalde
ook nu het aantal werkloze schoolver-
iters duidelijk. Maar in vergelijking
Bet vorig jaar zijn er nu ruim 5000
rerkloze schoolverlaters meer, name-
ijk in totaal ruim 36 duizend, waar-
an rond 50 procent meisjes. Ook is
Ie totale jeugdwerkloosheid nu acht
irocent hoger dan vorig jaar. Het
aat dan om de werklozen jonger dan
4 jaar. Deze groep maakt 38 procent
it van de totale werkloosheid. Bij de
rouwen is dat zelfs 56 procent.
ipvallend in de oktobercijfers is de
terke stijging van het aantal vacatu-
namelijk met 5500 naar 68 dui-
zend. Ook na seizoencorrectie laat
het cijfer van de vacatures een flinke
stijging zien. Die stijging komt vooral
door de halfjaarlijkse enquête naar
openstaande banen, die de arbeids
bureaus weer hebben gehouden.
Maar vorig jaar leidde eenzelfde en
quête tot een veel flauwere stijging
van het vacaturecijfer. We moeten
terug naar 1974 om een oktober
maand te vinden met ongeveer even
veel vacatures als nu.
NIJMEGEN (ANP) Bij een gasont
ploffing in een woning aan de Door-
werthstraat in Nijmegen zijn maan
dagnacht vijf mensen, onder wie één
ernstig, gewond geraakt. Het huis
waar de explosie plaats vond, werd
volledig verwoest. Twee aangrenzen
de panden werden gedeeltelijk onher
stelbaar beschadigd.
De brand die na de ontploffing ont
stond, kon snel worden geblust.
ADVERTENTIE
Industrieterrein 5. Postbus 24, Staphorst. Telefoon (05225) 1444
ooor Hennie Serfontein
JOHANNESBURG De Zuidafrikaanse minister van plurale relaties Connie Mulder is
Bisteravond afgetreden. Hij is het eerste slachtoffer van het ernstigste politieke corruptie
schandaal in Zuid-Afrika's geschiedenis, dat vorige week naar buiten kwam.
Toen werd onthuld dat er misbruik
*as gemaakt van geheime fondsen
*an de overheid en dat de Engelstali-
&e krant The Citizen met overheids-
lelden was opgezet. Naar verluidt
louden John Vorster (toen nog pre-
pu mier), generaal Hendrik van den
4%BTfBergh (hoofd van de inlichtingen-
iienst BOSS) en dr Connie Mulder
destijds minister van voorlichting)
hun toestemming hebben gegeven
-voor deze operatie.
184 ^ulder Bold als de op één na machtig-
te politicus van het land. Ruim een
24.6 JM,and geleden werd hij met 98 tegen
J4 stemmen verslagen door P. W. Bot-
jha bij de verkiezing van een nieuwe
premier als opvolger van John Vor-
ter. Gisteravond was het nog niet
ion duidelijk of Mulder ook aftreedt als
L-J Partijleider en parlementslid.
Dr Mulder kondigde zijn ontslag aan
op de dag dat de drie man sterke
juridische commissie van rechter
Erasmus begon aan haar onderzoek
Pretoria. In een toelichting op zijn
{*sluit om af te treden zei Mulder
bereid te blijven voor de commissie te
Getuigen.
Ik ben overtuigd van mijn onschuld,
en daarom ben ik nog bereid een
getuigenis voor de commissie-Eras
mus af te leggen om mijn eerlijkheid
en integriteit onweerlegbaar an te
tonen," aldus Mulder. „Ik heb geen
gewetenswroeging over de hele zaak,
aangezien ik alles heb gedaan in de
overtuiging dat ik mijn land, Zuid-
«Afrika, zo goed mogelijk heb ge
diend."
Geen keus
Vooral de Afrikaanstalige pro-rege
ringskranten hadden de laatste da
gen op Mulders ontslag of schorsing
aangedrongen om het onderzoek niet
te belemmeren. Toen ook Die Trans
valer, het orgaan van Mulders eigen
partij in Transvaal, gisteren deze eis
steunde, had Mulder geen keus meer
dan te verdwijnen.
Tot gisteren had hij zowel in het
openbaar als in gesprekken met me
dewerkers laten blijken dat hij er niet
over dacht af te treden. Slechts The
Citizen bleef hem tot het einde toe
steunen. Maandag nog schreef deze
krant: „Dr. Mulder en dr. Eschel
Rhoodie kunnen op elk gewenst mo
ment de rol van Simson spelen en
Over de vraag hoe de opvolging van
Aantjes als fractieleider en politiek
voorman van de CDA-fractie moet
worden geregeld, is gisteren nog geen
begin van een antwoord gegeven. „Ie
dereen was nog te diep onder de in
druk, men had er gewoon geen ideeën
over", zei men. Eerder zijn in CDA-
kring wel al enkele kandidaten ge
noemd: de ervaren AR-voorman
Schakel, de huidige vice-voorzitter
van de fractie Lubbers en zelfs is er
over gedacht de vroegere AR-voorzit-
ter drs. Jan de Koning, momenteel
minister van ontwikkelingshulp, naar
de fractie terug te roepen.
De keus zal in hoge mate afhangen
van de vraag of de anti-revolutionai
ren vast houden aan de vastgestelde
verdeling van de CDA-topfuncties
over KVP, ARP en CHU, waarbij de
ARP dus de fractievoorzitter levert.
Daarover is in AR-gelederen nog geen
duidelijke gedachtenwisseling ge
weest. Meer nog dan de andere CDA-
ers voelen de anti-revolutionairen
met name in de linkervleugel dat ze
een politieke voorman hebben ver
loren.
Juiste conclusie
De schok algemeen in politiek Den
Haag over de gebeurtenissen rondom
Aantjes was niet minder hevig. De
andere fracties waren van mening,
dat Aantjes geen andere keus had
dan de politiek te verlaten.
De PvdA Kamerfractie is, zo luidde
een verklaring „diep geschokt door
de feiten die thans aan het licht zijn
gebracht over de gedragingen van de
heer Aantjes in de jaren '40-'45. Naar
onze mening heeft de heer Aantjes
door zich terug te trekken, de enige
juiste conclusie getrokken", aldus de
verklaring.
Fractieleider Den Uyl zelf, meende
dat Aantjes niet zou zijn afgetreden
indien de beschuldigingen niet juist
zouden zijn. „Dit betekent dat de
De emoties worden Aantjes
te veel. Naast hem mr
Schakel
heer Aantjes ernstig heeft gefaald,"
aldus Den Uyl, die verder zei: „Met
een groot gevoel van ontzetting van
dit menselijk drama te hebben ken
nis genomen. Aantjes heeft op jeugdi
ge leeftijd ernstige fouten gemaakt.
Hij heeft zich daarvan kennelijk on
voldoende rekenschap gegeven voor
de politiek." Den Uyl vindt dat in
verder ondezoek opgehelderd moet
worden wat de CDA-top hiervan al
eerder wist, twje. je zaak ineens in de
publiciteit h' gekomen en wat de
eventuele achterliggende krachten
zijn die hierin een rol hebben ge
speeld.
De WD-fractie benadrukte aan de
zaak geen partij politieke consequen
ties verbonden te zien. „We hebben
geen reden om aan de voornaamste
uitkomsten van het onderzoek van
Dr. de Jong te twijfelen. De WD-
fractie betreurt het dat de heer Aan
tjes niet reeds in het verleden de
consequenties van zijn toenmalige
houding heeft willen overzien en acht
zijn terugtreden dan ook terecht" al
dus de WD-fractie.
D'66 maakte onderscheid tussen de
mens en de politicus Aantjes. De frac
tie meende dat de mens Aantjes na 34
jaar zijn misstap vergeven zou kunen
worden omdat hij zich niet aan oor-
logs-misdaden schuldig heeft ge
maakt en zich als een gewetensvol
man met grote verdienste voor de
democratie heeft leren kennen. Poli
tiek is de misstap niet goed te praten
meent D'66. Daarbij gaat het niet
•alleen om het verhullen van die mis
stap, maar ook om het feit dat hij de
betekenis niet heeft beseft die zijn
gedrag moest hebben voor de slacht
offers van de nabestaanden van hén
die gevallen zijn in de oorlog, wan
neer dit verleden bekend zou worden.
Aantjes heeft gisteren zijn politieke
functies metonmiddellijke ingang
neergelegd. Gisteren-middag heeft
hij afscheid genomen van het fractie-
personeel.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Tweede Kamer zal volgende week dinsdag
een openbaar debat houden over de zaak-Aantjes. Het debat
zal door een bijzondere commissie de komende dagen worden
voorbereid. De commissie moet met name uitmaken binnen
welke grenzen het debat zich behoort te voltrekken.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM ..Over het
onderzoek kan lk niet oordelen,
maar ik wil wel zeggen, dat ik
de presentatie van de conclu
sies door dr De Jong in hoge
mate eenzijdig en onvolledig
vond. Op elk punt koos hij voor
de meeste ongunstige uitleg
voor de heer Aantjes. die zich
pas na twaalf uur kon verde
digen."
Aldus prof. mr C. F. Rüter,
hoogleraar in het strafrecht in
Amsterdam en deskundige op
het gebied van de collaboratie
in Nederland.
Volgens de heer Rüter was het
juister geweest wanneer niet dr
De Jong. maar de regering het
rapport gepresenteerd had,
met daarbij aangesloten een
onmiddellijke verklaring van
de heer Aantjes. waardoor de
twee visies direct met elkaar
geconfronteerd zouden zijn.
„Voor een evenwichtige voor
lichting in een zo belangrijke
zaak had de regering de presen
tatie van deze zaak niet uit
handen mogen geven aan dr De
Jong, maar had men hei zelf
moeten doen. De Jong ging nu
als een soort rechter optreden,
zo fel was hij in zijn aanvallen
op de heer Aantjes." aldus de
heer Rüter.
Volgens mr A. D. Bellnfante,
emeritus-hoogleraar en specia
list in het oorlogsstrafrecht, is
de termijn om een eventuele
strafvervolging tegen de heer
Aantjes in te stellen inmiddels
verjaard.
Pagina 3: Schakel wijkt niet van
zijde Aantjes
Pagina 9: Aantjes: Ik ben niet fout
geweest, maar ik heb wel fouten
gemaakt
Paginal?: Schoolgenoot van Aan-
.tjes kreeg geen echt antwoord op
vragen
Pagina 5: Commentaar
ADVERTENTIE
zonodig de pilaren onder de regring
neerhalen."
The Citizen wees erop, dat „talloze
parlementsleden" Mulder telefonisch
hun steun hadden betuigd. In Johan
nesburg werd dat als een nauw verho
len dreigement beschouwd dat de
aanhangers van Mulder alle namen
zouden kunnen onthullen van de poli
tici die samen met hem een rol heb
ben gespeeld bij het gegoochel met
geheime fondsen.
De grote vraag is nu, of Mulder na
zijn aftreden namen gaat noemen.
Gisteren kondigde de commissie-
Erasmus aan dat de getuigenverho
ren achter gesloten deuren zullen
plaats hebben. Een van de redenen
daarvoor is het landsbelang een
afwijzing dat erg gevoelige kwesties
ter sprake zullen komen.
Na het aftreden van Mulder kondigde
premier Botha aan dat hij rechter
Anton Mostert had ontslagen. Mos-
tert bracht vorige week het hele
schandaal aan het rollen door een
verzoek van de premier om geheim
houding te negeren en openlijk te
verklaren dat The Citizen met ge
heim geld van de regering was gefi
nancierd.
In de bijzondere commissie, bestaan
de uit 23 kamerleden, zijn alle fracties
naar evenredigheid vertegenwoor
digd. Kamervoorzitter Vondeling zit
de commissie voor. Leden zijn onder
anderen de fractieleiders Den Uyl
(PvdA), Lubbers (CDA). Rietkerk
(WD), Terlouw (D'66). mevrouw Bec
kers (PPR) en Abma (SGP).
De waarnemend fractieleider van de
PvdA Ed van Thijn (Den Uyl was in
het buitenland) zei in een procedure
debatje dat gisteren in de Kamer
werd gehouden: „In deze overrompe
lende affaire, die ons diep heeft ge
schokt komt het er op aan dat het
parlement zijn waarde bewijst door
zo zakelijk mogelijk tot de best denk
bare procedure te komen. Wij zijn
geen rechtscollege en ook geen volks
tribunaal. De commissie moet de for
mele grenslijnen vastellen waarbin
nen het debat zich moet afspelen."
aldus Van Thijn. Hij zei daarbij met
nadruk dat ook de handelwijze van
het kabinet in deze zaak in het debat
betrokken dient te worden.
De Kamer wees een voorstel van de
communist Bakker af om gister
avond nog een spoeddebat over het
vertek van Aantjes uit de politiek en
alles wat daarmee verband houdt, te
houden. Wolff meende dat Indien de
Kamer niet onmiddelijk over de zaak
zou debatteren, dat buiten de Kamer
geen andere indruk zal ontstaan dan
dat de kwestie is verwezen naar een
doofpotcommissie. Volgens Wolff zou
het spoeddebat aanwijzingen kunnen
opleveren voor de bijzondere com
missie. De Kamermeerderheid, uitge
zonderd PSP en Boerenpartij, stem
de tegen zijn voorstel. De meest frac
ties waren het met Van Thijn eens
dat deze zaak een zorgvuldige voor
bereiding vraagt.
Verontwaardigd
Tussen de communisten Wolff en
Bakker enerzijds en Kamervoorzitter
Vondeling alsmede het CDA-Kamer-
lid Schakel anderzijds ontstond nog
een emotionele discussie rond de pro
cedure gisteren. Het presidium (het
bestuur van de Kamen had namelijk
unaniem besloten tot instelling van
de bijzondere commissie. Schakel,
die lid is van het presidium, was bij
die beslissing niet aanwezig geweest
Hij was bij Aantjes toen deze tegen
over de pers zijn verklaring aflegde.
Schakel wees daarom uiterst veront
waardigd een suggestie- van CPN
kant van de hand dat hij in het presi
dium een doofpot-poging had ge
daan. Hij was eenvoudig niet aanwe-
AMSTERDAM (ANP) Op een
kunstveiling bij Sotheby Mak van
Waay in Amsterdam is gistermiddag
740.000 gulden betaald voor een werk
van de zeventiende-eeuwse kunst
schilder Salomon van Ruysdael. Het
schilderij, een paneel van 41,5 bij 37
centimeter, toont de rivier de Waal
bij Oorinchem. Koper was een bui
tenlandse handelaar.
zig geweest, en betichtte de CPN van
andere motieven om de zaak zo op te
spelen. Dit maakte de communisten
zeer kwaad. De vervanger van Scha
kel in het presidium is namelijk de
communist Bakker. Deze kreeg ver
volgens met Vondeling een heftig me
ningsverschil waarom hij (Bakker)
niet was uitgenodigd. Vondeling ver
dedigde zich door erop te wijzen dat
hij de terugkomst van Schakel In de
vergadering van het presidium ieder
moment verwachtte.
NEW DELHI (Reuter. UPI) Oud-
premier Indira Gandhi van India ste
vende gisteravond af op een grote
overwinning bij de tussentijdse ver
kiezingen in het district Chikamaga-
loer in de zuidelijke deelstaat Karna-
taka. Toen eenderde van de stemmen
geteld was, stond mevrouw Gandhi al
bijna dertigduizend stemmen voor op
haar rivaal van de regerende Janata-
partij, Veerendra Pa til.
Een overwinning zal mevrouw Gan
dhi terug brengen in het parlement.
Daar staat het dan toch maar weer eens in alle
duidelijkheid: ouders hebben ook inspraak. Drs R.
de Groot van de stichting Goed Speelgoed heeft het
zelf gezegd. En het hoeft ook niet allemaal zo nodig
in december. Wij praten er weer niet omheen.
6 sprookjes op I LP(A)
Verleid dtx» Ton van Duinhoven. Ko
van Dijk. Hetiy Blok en (nu van Faasscn
Lederen halstasjc (C)
Sierlijke eenvoud en praktisch bovendien.
Eciil naturel leder mei gevlochten koordje
Lektuurhanger (BI Ketting met armband (D)
Nonii meer zoeken naar de kninf ol
-gids DekoraticT jute lektuurhanger
IX- nieuwe modetrend ketting en anti
handje van keramiek.
Maak iemand abonnee op Trouw, het ochtendblad mei een over
tuiging. Uit erkentelijkheid ontvangt u één van deze kadoos naar keuze.
Naam nieuwe abonnee:.
Adres nieuwe abonnee:-
Plaats en postcode:
Giro-.
L'w naam:
Uw adres:.
Plaats en postcode:.
-Tel:.
De nieuwe abonnee ontvangt de eerste twee weken alle nummers
vah Trouw graiis. Daarna gaat hel kwartaalabonnement automatisch
in. met als welkomst-voordeel 17- korting.
Kado naar keuze: DA. B. C. D. (aankruisen au.b.l
Bon in open envelop zonder postzegel zenden aan Trouw. Antwoord
nummer 2792.1000 PA. Amsterdam
Of bel 020-659388 (uitfluitend voor opgaven;. Voor bezorg-
informatie 020-913456.
