Aantjes kon
^minister
geen
worden
Verleden schaduw over politieke carrière
'Stuk van Friese wadden inpolderen'
Landstorm vocht
tegen illegalen
en geallieerden
Vroegere ARP-voorzitter W. P. Berghuis:
Pittige piepkleine
pikzwarte
pilletjes.
DESSO brengt meer kleur in Wolmerk tapijt.
H.H de Klerk geeft er een extra vrolijk tintje aan.
HH DE KLERK
Op beslissende momenten onoverkomelijk obstakel voor Aantjes
Uw Kunstgebit
Commissaris Rijpstra dringt (nog eens) aan:
DINSDAG 7 NOVEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
3
Vin onze parlementsredactie
opspi
PEN HAAG Het oorlogsverleden van Aantjes heeft in 1967 voor het eerst een belemmering
leder Wtekend in diens politieke carrière. Hij kon in dat jaar geen minister van volkshuisvesting
ndeü worden, waardoor de ARP hem kandidaat had gesteld. Dit heeft de toenmalige ARP-
>p: - joorzitter W. P. Berghuis gisteren verklaard,
comi
1 vei
maal
opei
n aan
it ba Berghuis besloot destijds op grond
tusse tan een schriftelijk verklaring van
ering Aantjes over diens rol in de oorlogsja
ren u ren „er een streep onder te zetten en
n het jr politiek geen werk van te maken",
die De vroegere ARP-voorzitter nam dit
_Jluit gezien de omstandigheden
et bij waarin een ander zich had afge
speeld en de leeftijd van Aantjes in
werd de oorlogsjaren,
de ma
.gevai ferghuis over deze periode: „Ik kreeg
1 te In 1967, tijdens de kabinetsformatie-
zij.11- liesheuvel, die overigens mislukte,
gevin )ezoek van mensen uit Drente die
igd I eschrokken waren van het gerucht
liet vj dat Aantjes aspirent-minister was.
hij- Deze mensen, die 1&-iden dat de oud-
dat verzetsstrijders waren, vertelden dat
le Aantj s in een bepaalde Duitse
meti ^ganisatie hadden meegemaakt, ^n I
igrig! eik geval hadden gezien."
de.„ Geschokt'
folgens Berghuis was hij „geschokt"
nrinn, ,o]S<
-inipw door deze mededelingen. "Ik heb toen
p erst Aantjes gebeld en gevraagd of
c iet waar was. Hij gaf dat toe. Toen
Hiïïeb ik Biesheuvel gebeld en gezegd
it het ministerschap van Aantjes
let kon doorgaan. Biesheuvel was
it daarmee eens. Vervolgens heb ik
itjes gevraagd de gang van zaken
de oorlog op schrift te stellen. Dat
ift hij gedaan."
nVau" De oud ARP-voorzitter zei, dat voor-
over hij zich kom herinneren, in die
erklaring van Aantjes het woord
Germaanse SS" niet voorkomt,
jantjes gaf wel toe, dat hij zich in
in bepaalde Duitse organisatie had
irmd om van Duitsland naar Ne
land terug te komen. Ik heb hem
igd, dat ik dat geen goede stap
ind. Ik heb het ook niet goedge-
„iïï ma'
ct me
l te i
ledenl f
i de n ,raa
antal eigens Berghuis heeft hij behalve
somn Hesheuvel geen andere partij geno-
hoogv en bij de zaak betrokken. Hij trad
bedril en jaar later *n 1968, als partij-
■men ooreitter.
nen^S Pe anti-revolutionair Schakel, Ka-
)ren z merlid voor het CDA, verklaarde gis
teren dat hij al sinds 1945 op de
loogte was „van de moeilijkheden
ondom Willem Aantjes in het laatst
de bezettingstijd". Schakel was
£CÉUdens de oorlog leider van de illega-
teit in de Alblasserwaard, de ge-
^^^oortestreek van Aantjes.
Schakel: „Het was bij ons bekend,
dat Aantjes onvrijwillig naar Duits-
Ie «slaagde poging had ondernomen
fifconi er onderuit te komen. De illegali
teit heeft toen een onderzoek inge
steld en is tot de conclusie gekomen,
dat er geen reden was om een straï-
:edure tegen de jongeman aan te
inen."
land was afgevoerd en een weinig
Nede
,e Mi
v.d.
en.
prei
tindei
Ra
angel Over het feit dat Aantjes zich vrijwil-
em P bij de SS heeft aangemeld zei
bedai Bchakel: „Dat is een sterke toespit-
otterd sing van een bepaald detail. Uit het
n, dte toen ingesteld onderzoek door de ille-
n Rai galiteit in dat gebied is gebleken, dat
er zoveer verzachtende omstandighe-
waren dat geen maatregelen in
Tzijn richting werden overwogen."
um: C
e, die
p.Ke
Th.
ir: J.
lis:
?la er
chaap
4
rrsitet
an °jf
schrei
an o4
i 1926
Ritth
Teengs Gerritsen
tot
:eren
Veel
Vervolg van pagina 1
bij „de politische lei ter", allen Duitse
nazi's die met karabijnen gewapend
waren, zeer populair. Ik herinner me
Utrecht liet inschrijven, valsheid in
geschrifte heeft gepleegd. Elke stu
dent moest aan het begin van zijn
studie een formulier invullen, waarin
onder meer gevraagd werd naar een
eventueel lidmaatschnap van een
landsverraderlijke organisatie
niet dat hij gewapend was. Hij liep in naar arbeid in Duitsland. Volgens de
een zwarte jas, met een zwart over
hemd en een zwarte das met een
Duitse uniformpet op."
Volgens Weites is hem uit persoonlij
ke gesprekken met Aantjes gebleken,
dat deze een grote verering voor Hit-
Ier had. „Van deze was hij „begeis-
tert". Dat woord gebruikte hij in dit
verband herhaaldelijk. Hij heeft mij
niet verteld, dat hij als strafgeval in
Port Natal was beland. Hij zei. dat hij
tot de Germaanse SS behoorde, die
ik, zei hij. vooral als sportclub moest
zien," aldus Weites.
Over de vermeende pro-Duitse opvat
tingen van Aantjes hebben de onder
zoekers ook gehoord ir L. Troost,
agrarisch adviseur te Bloemendaal,
die Aantjes een aantal jaren geleden
heeft geconfronteerd met mededelin
gen van oud-gevangenen van Port
Natal. Ir Troost zei, dat Aantjes
tegenover hem in een persoonlijk ge-
onderzoekers kan Aantjes de eerste
vraag niet naar waarheid hebben be
antwoord zonder dat dit tot conse
quenties zou hebben geleid. In dat
geval zou hij hebben moeten verschij
nen voor de zuiveringscommissie.
Volgens dr Puchinger, wetenschappe
lijk medewerker van de VU en eer
tijds lid van deze commissie, is Aan
tjes daarvoor niet verschenen.
Volgens de onderzoekers lijkt het niet
waarschijnlijk, dat Aantjes lid is ge
weest van de Nationale Jeugdstorm,
dus van de NSB. Twee toenmalige
klasgenoten van Aantjes. de advoca
ten mr H. Dolk en G. Dolk uit Am
sterdam, hadden verklaard, dat zij
Aantjes kort na het begin van de
Duitse bezetting hadden leren ken
nen als NSB-er. Een onderzoek in de
archieven van de NSB en de Nationa
le Jeugdstorm leverde niets op.
Volgens de onderzoekers staat het
Van een onzer
verslaggevers
AMSTERDAM Neder
land kende in de oorlog vier
militaire of semi-militaire
instellingen, waarbij colla
borerende Nederlanders
zich konden aansluiten om
de Duitse strijd te steunen.
Dat waren:
de Waffen SS: een ge
heel militaire organisatie,
die vrijwilligers voor het
Oostfront wierf;
de Germaanse SS: een
tamelijk kleine organisatie
van fanatieke politici, die
aansluiting van Nederland
bij Duitsland wilden;
de Landwacht, een in
stelling van de NSB, die als
een soort hulppolitie fun
geerde, en
de Landstorm, later
Landstorm-Nederland ge
heten, een militaire organi
satie, die op 12 maart 1943
door Rauter werd opge-
richt na overleg met Mus-
sert, de leider van de NSB.
De taak van de Landstorm
was de territoriale verdedi
ging tegen binnen- en bui
tenlandse vijanden. De
Landstorm was betrokken
bij het oppakken van ille
galen, de opsporing van ge
allieerde vliegers, de con
trole van de persoonsbewij
zen en de bewaking van mi
litaire objecten. In septem
ber 1944 werd de Land
storm ingezet o.a. bij de
verdediging (tegen de geal
lieerden) van de Moerdijk-
brug. Ze waren verder bij
de Slag om Arnhem betrok
ken en bij de gevechten in
de Peel, op de Veluwe, in de
Betuwe en de Achterhoek.
Hoewel de heer Aantjes zelf zegt
zich bij de Germaanse SS gemeld
te hebben, lijkt het waarschijnlij
ker, dat hij lid geweest is van
Landstorm-Nederland, aangezien
voor deze organisatie druk gewor
ven werd onder te werk gestelden
in Duitse werkkampen.
De heer Aantjes vertelt, dat hij
zich gemeld had om in Nederland
een opleiding tot politie-agent te
kunnen volgen, waarbij het zijn
opzet zou zijn om, eenmaal terug
in Nederland, te vluchten.
Ook deze gegevens kloppen beter
met wat bekend is van de Land
storm dan van de Germaanse-SS.
Het is namelijk een feit, dat er in
de Duitse werkkampen onder Ne
derlandse mannen en jongens ge
worven werd onder het mom dat
zij terug in Nederland in Hooge-
veen een politie-opleiding konden
volgen. Deed men dit, dan bleek
men ingelijfd te worden bij de
Landstorm.
Om lid te kunnen worden van de
Landstorm moest men Nederlan
der zijn. tenminste zeventien jaar
en naar lichaam en karakter ge
schikt zijn De leden verbonden
zich tenminste voor een periode
van drie maanden en voor een
eventueel noodzakelijke inzet
daarna. De opleiding en inzet had
den uitsluitend in Nederland
plaats.
Eed op Hitier
De aanmelding geschiedde schrif
telijk of mondeling bij het Ersatz-
commando Niederlande der Waf-
fen-SS. De Landstormers werden
beëdigd met de eed op Hitler, die
luidde: „Als lid van de Landstorm-
Nederland zweer ik u. Adolf Hitler.
Germaans Führer, trouw en dap
perheid. Ik beloof u en de door u
aangewezen leiders gehoorzaam
heid tot in den dood. Zo waarlijk
helpe mij God almachtig"
De leden van de Landstorm droe
gen een Duits uniform, echter zon
der de onderscheidingstekenen
van de SS.
Vlak na de oorlog kregen mannen,
die lid geweest waren van de
Landstorm gevangenisstraffen
van vijf jaar. Personen, die vrijwil
lig in Duitsland hadden gewerkt,
kregen gevangenisstraffen van
een half jaar.
sprek had erkend, dat hij tijdens zijn
vprhiiif in Duit-eland sti»rk nnder dp vast' aa" Aantjes genoor neen gege
verblijf in Duitsland sterk onder de
indruk was gekomen van de Duitse
propaganda en dat hij in Nederland
een opleiding had gevolgd in het nati-
onaal-socialistische politie-oplei-
dingskamp Schalkhaar.
In een tweede gesprek bevestigde ir
Troost de juistheid van de weergave
van het gesprek dat hij met Aantjes
had gevoerd. Mr Aantjes had hem
gezegd, dat hij, doordat hij was losge
raakt van het Nederlandse milieu en
zich als eenling in Duitsland bevond,
sterk onder de invloed was gekomen
van de Duitse propaganda. Ir Troost
herhaalde bereid te zijn deze medede
ling onder ede af te leggen.
De onderzoekers hebben ook onder
zocht of Aantjes na de oorlog, toen hij
zich als student aan de universiteit in
ven aan de eerste oproep voor tewerk
stelling in Duitsland. De lezing die
Aantjes eerder heeft gegeven, dat hij
als ongehuwde naar Duitsland zou
zijn vertrokken teneinde uitzending
naar Duitsland aan een gehuwde te
besparen, moet volgens het rapport
worden betwijfeld. „Het ligt meer
voor de hand dat hij per 1 juli 1943 bij
de PTT ii\ Dordrecht in vaste dienst
is gegaan, in de opleidingscursus, om
te bewerkstelligen dat hij in het ka
der van de uitzending van de jaar-
gang-1923. waartoe hij behoorde, als
postambtenaar zou worden uitgezon
den in plaats van als gewoon arbeider
die op een willekeurige plaats zou
belanden," aldus het rapport.
In het archief van de centrale direc
tie van de PTT hebben De Jong en
Van der Leeuw een kaartje gevonden
waarop stond geschreven: „Willem
Aantjes Germaanse SS".
Directeur De Jong van het Rijksinsti
tuut voor Oorlogsdocumentatie be
sloot, nadat hij op 26 oktober en 27
oktober de mededelingen had gekre
gen van achtereenvolgens mr Hes en
de advocaten Dolk, onverwijld een
voorlopig onderzoek in e stellen. Hij
deed dit op eigen verantwoordelijk
heid als directeur van het instituut,
ADVERTENTIE
omdat hij de mededelingen „hoogst
ernstig" achtte.
Er werden nadere gesprekken ge
voerd met de heren Dolk en tegelij
kertijd archieven- gelicht, toen vast
tsond, dat Aantjes vrijwillig bij de
Waffen SS in dienst was getreden,
hebben de onderzoekers de regering
ingelicht. Op 2 november vond een
eerste bespreking plaats met premier
Van Agt en de minister Pais van
onderwijs en De Ruiter van justitie.
Met speciale machting van minister
De Ruiter kregen de onderzoekers de
beschikking over het dossier-Aantjes
van de politieke recherchedienst van
het distrikt Dordrecht.
Op vrijdag 3 november voerden pre
mier Van Agt, minister De Ruiter en
mr H. Dolk een gesprek en later in de
middag met mr Aantjes zelf. Hierbij
werd het hem gehele hem betreffende
materiaal voorgelegd. Daarna wer
den ook de onderzoekers bij het ge
sprek betrokken.
De twee onderzoekers beschouwen
hun onderzoek, waarvan zij het voor
lopig karakter en volle erkennen, als
beëindigd, omdat het rijksinstituut
voor oorlogsdocumentatie niet in de
mogelijkheid verkeert getuigen te
dwingen om te verschijnen en hun
beëdigde verklaringen af te nemen.
ADVERTENTIE
ROTTERDAM: Qinnenwooploin LqnO.ian Reqi-iInmMoltan Grool Mtsolmonde
AMSTERDAM- Jac VèBmanMiaal OEN MAAG GroanmaiM UTRECHT voo-alfaa
VLISSINGEN. SpunUaataOE'llEfl HooKJMiaal
door Willem Breedveld
DEN HAAG Het meest dramatische gegeven in het leven van Willem Aantjes is misschien
wel geweest, dat hij zich nooit echt van zijn oorlogsverleden heeft kunnen ontdoèn. Weliswaar
heeft hij de feiten aan het begin van zijn politieke carrière al aan de toenmalige ARP-top
opgebiecht. Weliswaar sprak hij er in interviews enkele jaren geleden steeds openhartiger
over, maar zijn verleden bleef toch als een schaduw over zijn politieke bestaan hangen. Op
beslissende momenten vormde het zelfs een onoverkomelijk obstakel, namelijk telkens
wanneer een eventueel ministerschap voor hem aan de orde kwam.
Aantjes begon betrekkelijk onopge
merkt zijn politieke carrière in 1959,
toen hij voor de ARP tot Kamerlid
werd gekozen. Zijn oorlogsverleden
vormde toen geen beletsel, onder
meer omdat het Kamerlid en oud
verzetsman Maarten Schakel van
hem kon getuigen dat de verzets
groep van de Alblasserwaard in de
na-oorlogse jaren geen aanleiding zag
H. Teengs Gerritsen, de voorzitter
van het Centraal Orgaan van verzets-
en vervolgingsslachtoffers, zei gister
avond in een reactie het een bijzonde
re nare zaak te vinden. Hij zei dat de
stemming onder ex-verzetsmensen
gedrukt was en dat men zich er nog
niet over wilde uitspreken. „Wij wil
len ons buiten de politiek houden. Op
het ogenblik heb ik hierover verder
niets te zeggen. Het oordeel laten we
P. Sctaan de politici of het parlement
over."
•Als de heer Aantjes enig zelfsrespect
heeft, dan trekt hij zich terug uit zijn
politieke functies." Dit zei de voorzit
ter van de nationale federatieve raad
van het voormalig verzet, luitenant-
generaal J. L. Bosch, in Nederland in
een reactie. Luitenant-generaal
iP. R4 Bosch toonde zich zeer verrast over
de onthullingen. „Ik vind het vooral
erg voor de AR. Een partij die in het
verzet een grote partij heeft meege-
blazen. Ik kan het van deze partij,
t: L.^voor welke ik veel respect voel. dan
ook niet goedkeuren, dat zij het oor
logsverleden van Aantjes met de
mantel der liefde al die jaren heeft
bedekt." aldus Bosch. Hij meent dat
de zaak eerder aan het licht had moe
ten komen.
ADVERTENTIE
Gekookte schelvisrollen met ananas
1800 g schelvisfilets. 50 g boter, citroensap,
paprikapoeder. 1 eetl fijngesneden ananas
Pocheer de filets gaar in weinig water met wat
zout en citroensap. Smelt de boter en voeg al
roerende paprikapoeder - naar smaak -
wat visnat en ananas toe Verdeel de saus over
de warm gehouden vis
Doe meer met vis, omdat't zo lekker is.
Produktschap voor Vis en Visproduklen 's-Gravenhage
een strafrechtelijke vervolging tegen
de toen nog jonge Aantjes in te
stellen.
Aantjes werd opnieuw met zijn oor
logsverleden geconfronteerd in 1967,
toen er tijdens de overigens mislukte
formatiepoging van Biesheuvel spra
ke van was dat hij minister van volks
huisvesting zou worden. Voor een
aantal verzetsmensen was toen de
maat vol. Zij vonden dat Aantjes er
na de oorlog eigenlijk te goed van af
was gekomen, maar dat hij nu ook
nog minister zou worden kon er bij
hen niet door. ZIJ stelden de AR-top
van hun verontrusting op de hoogte.
gezet. Daarmee was voor Aantjes de
kous echter niet af. Weliswaar waren
enkele ingewijden op de hoogte van
zijn oorlogsverleden, maar dat is wat
anders dan wanneer zoiets in brede
lagen van de bevolking bekend is.
Hoezeer Aantjes nadien ook met zijn
verleden heeft geworsteld blijJct wel
uit interviews van enkele jaren gele
den. Stap voor stap onthult hij daarin
wat zijn rol in de oorlogsjaren is ge
weest. In mei 1975 bijvoorbeeld "ver
trouwde hij aan de Haagse Post toe:
„Het is voor mijn vader wel een te
leurstelling geweest dat ik naar
Duitsland ging. Laat hem maar
schuiven dacht-ie. Hij gaat wel, maar
alleen omdat hij een ander er niet
voor wil laten opdraaien. Voor de
grens is-ie 'm al gesmeerd. Grote te
leurstelling voor hem. Hij nam 't zich
zelf ook wel kwalijk geloof ik, dat ie
niet ingegrepen heeft. Nee. we heb
ben er nauwelijks over gepraat voor
ik wegging. Ik heb ruim een jaar in
Duitsland gezeten
En na eenincidentje dat hij in het
dorp van zijn tewerkstelling had mee
gemaakt: „De grond werd me te heet
onder de voeten, ik ben 'm gesmeerd.
In Hamburg werd ik al gepakt en
tenslotte ben ik in een psychiatrishe
inrichting in Assen, Port Natal, ge
vangen gezet. November '44. Tank
vallen graven."
Vrijmoedig
Op dit interview volgde geen enkele
reactie. Ongetwijfeld zal Aantjes
hieruit de hoop hebben geput ooit
nog eens van zijn oorlogsverleden
verlost te kunnen raken Een jaar
ADVERTENTIES
kan niet meer loszitten
of verschuiven!
Denlofix - het speciale moderne poeder
behoeft slechts op de gebitsplaat gestrooid
te worden om het gebit de gehele dag
rotsvast op zijn plaats te houden Dentoflx ver
hoogt Uw zekerheid in gezelschap, beroep en
sport Probeer het nog heden. Verkrijgbaar bij
apotheken en drogisterijen
later sprak hij daarom in Vrije Neder
land nog vrijmoediger over zijn oor
logsverleden. In een interview met
Blbeb zei hij ondermeer: „Ik was nlel
opgepakt: ik ben gegaan. Dat zal wel
heel verkeerd zijn geweest. Ik had
kun vluchten maar onderduiken
was nog niet mogelijk. Het zit me nog
wel dwars, want ik werd niet gedwon
gen. Toen anderen zeer actief werden
in het venset, was ik niet beschikbaar.
Ik was negentien, werkte tijdelijk bij
de post en werd aangewezen door de
directeur, met nog acht anderen. Hij
zei: als jij niet gaat moet iemand
anders, iemand die een gezin heeft.
Sociaal gevoel is op zo n moment
misplaatst. Primair diende te zijn een
politieke stellingname. Ik kwam in
een klein plaatsje bij Meckelenburg
Kous nietaf
De toenmalige ARP-partijvoorzitter
Berghuis besloot toen dat Aantjes
geen minister kon worden. Hij heeft
de kwestie uitvoerig met Aantjes
doorgepraat en liet hem alles op
schrift stellen. Wat Berghuis betreft
kon er toen een streep onder worden
brokjes en diner
kerngezond en
kwispelend lekker!
Alleen in de dierenspeciaalzaak
Wonderlijk en „een smoesje" noemde
mr P. Iedema. voorzitter van het vete
ranen legioen Nederland, het in een
reactie, dat mr. Aantjes zich
vrijwillig heeft aangesloten bij de
Of Germaanse SS. Volgens hem hoefde
dat toen helemaal niet. want er waren
talloze andere mogelijkheden om on
der te duiken. Mr. Iedema zei dan ook
..Zeer geschokt" te zijn over de berich
ten van de CDA-voorman. „De oud-
militairen in onze organisatie zijn
over het algemeen vrij hard en zullen
niet anders verwachten dan dat de
heer Aantjes zich nu geheel uit de
Door een onzer verslaggevers
AMELAND De ingebruikneming van de nieuwe mèlkleiding van Ameland
naar de vaste wal was voor de Friese commissaris der koningin, mr. H.
Rijpstra, gisten aanleiding om nog eens aan te dringen op het inpolderen van
een stuk wad aan de Friese Waddenkust.
politiek zal terugtrekken", aldus Ie
dema. die dat ook van mening was.
Het legioen is in oktober .net de fede-
ratie van oud-strijdersorganisaties
loor K -.tómengegaan. De nieuwe organisatie
ïtingf telt vijf tot zesduizend leden,
in en
zijno
n. oo
,wai BENOEMING Professor H. A.
ng sW Gomperts uit Amsterdam is be-
/an noemd tot lid van de rijkscommissie
uit! I Van advies voor opdrachten op het
gebied van literatuur-historie.
Volgens de commissaris on
derstreept de melkieiding dat
de Waddenzee een belangrijke
bijdrage voor de landbouw le
vert. Zo'n bijdrage zal aldus
mr. Rijpstra naar ik hoop in
versterkte mate geschieden
wanneer een gusntige beslis
sing wordt genomen met be
trekking tot de zogenaamde
inpolderingsplannen.
Deze woorden waren kenne
lijk bedoeld aan het adres van
minister Van der Stee van
landbouw die de melkieiding
in gebruik zou stellen. De be
windsman was er echter niet.
omdat door mist zijn helikop
ter niet kon vliegen.
Met name van de zijde van het
milieu is bezwaar tegen de in
poldering van vierduizend
hectare landbouwgrond aan
de Waddenkust gemaakt. De
regeringsbeslissing laat al
vele maanden op zich
wachten.
Volgens de Friese commissa
ris is Frieslands concurrentie
positie op zuivelgebied door
het Amelander project ver
sterkt Mr. Rijpstra vertelde
dat Ameland een traditie van
primeurs op zuivelgebied
voortzette.
Ameland was in 1925 het eer
ste gebied waarvoor een ruil
verkaveling werd aange
vraagd op grond van de toen
tot stand gekomen ruilverka-
velingswet Nu ruim vijftig
jaar later is Ameland het
eerste eiland ter wereld dat
zijn melk door een pijpleiding
naar de vaste wal transpor
teert.
De Friese commissaris stelde
gistermorgen op Ameland de
vijftien kilometer lange melk
ieiding in werking en 's mid
dags ving hij de eerste melk
op aan de vaste wal. Per keer
kan er dertigduizend liter
melk door de leiding worden
getransporteerd. Dit duurt
drie uur
Volgens voorzitter Tj. Wiets-
ma van de Zuivelcoöperatie
„De Takomst" is door de
melkieiding de toekomst van
de Amelander boeren veilig
gesteld. Overigens is niet ie
der even gelukkig met deze
leiding. Op Ameland bleek dit
uit twee eenmans demonstra
ties.
Voor het ontvangststation
stond P. W. Kanger, die zesen
dertig jaar lang melkcontro-
leur is geweest van de vorig
jaar gesloten Amelander
melkfabriek, met een span
doek.
Volgens hem had de overheid
met heel wat minder subsidie
dan ruim twee miljoen gulden
kunnen volstaan als er geld
was gestoken in de moderni
sering van de inmiddels geslo
ten zelfstandige zuivelfabriek
op Ameland. Er werkten in
dertijd twintig man ln de
fabriek.
Boer Klaas Adema hield ook
een solo-demonstratie door de
vlag. omringd door melkbus
sen, half stok te hangen. Net
als sommige boeren op de vas
te wal weigert de heer Adema
over te schakelen van melk
bussen op etn koeltank. Deze
overschakeling wordt ver
sneld door de aanleg van de
melkieiding.
nei overgrote deel van de
Amelander boeren is overi
gens voorstander van de mel
kieiding. Dit blijkt o.m. uit
het feit dat diverse melkvee
houders op het eiland de laat
ste tijd weer zijn gaan investe
ren in hun bedrijf. Weliswaar
drukt het melkleidingstran-
sport op hun melkprijs maar
dit is altijd nog voordeliger
dan vroeger.
Net rendabel
Volgens directeur J. Eleveld
van De „De Takomst" had
modernisering van de Ame
lander fabriek niets opgelost.
Het probleem is dat de negen
miljoen liter die het vee van
de tweeënvijftig Amelander
boeren jaarlijks produceert,
onvoldoende is om een melk
fabriek rendabel te laten
draaien.
„De Takomst" geeft overigens
geen garantie dat de Amelan
der boeren de melkproduktie
op het huidige peil zullen
handhaven. De heer Eleveld
meent echter dat er geen ge
vaar is dat de melkieiding
t.z.t. overbodig zal worden
omdat de Amelander boeren
er mee ophouden melk te
leveren.
De structuur van de grond is
er zodanig dat overschakeling
op ander gebruik dan melk
veehouderij niet te verwach
ten is. Op het ogenblik vindt
twintig procent van de Ame
lander beroepsbevolking zijn
bestaan in de agrarische
sector
Mogelijk zal de produktie van
de eilandmelk ln de toekomst
nog extra toenemen. Ook op
Terschelling is dit het geval
sinds de Takomst de melk
daar voor het merendeel van
de boeren afneemt. Dit jaar is
de Terschellinger melkplas
namelijk gegroeid met twaalf
procent, wat drie procent ho
ger is dan het gemiddelde aan
de vaste wal.
,,In 1944 toen ik al een poosje weg
wilde, kreeg ik een krantje ln handen
Daarin stond dat je een politie-oplei
ding kon krijgen in Nederland. Ik
dacht als Ik op die manier maar over
de grens kom. dan piep ik hem wel
Maar geen kans. Je kon de trein niet
uit en ten slotte kwamen we in Hoog-
eveen. Daar zou je worden opgeleid
en Je moest iets tekenen, bewijs van
loyaliteit aan de bezettende macht.
Ze hebben me drie weken onder druk
gezet, maar ik heb niet getekend. Je
kan domme dingen doen omdat Je de
intentie niet beseft, maar dit. nee We
waren met z'n zevenen, werden afge
tuigd en moesten onder gewapende
geleide een bos in en naar een psychi
atrische inrichting. We moesten tank
vallen graven Veel vergeten, veel hi
aten
Geen rimpeling
Ook dit interview vermocht geen en
kele rimpeling te veroorzaken Toch
moet dit de huidige fractievoorzitter
van het CDA niet helemaal hebben
overtuigd. Tijdens de laatste kabi
netsformatie weigerde hij ln te gaan
op een voorstel van formateur Den
Uyl om minister van justitie te wor
den. Hij wees dit voorstel af omdat
hij van mening was dat hiermee de
CDA-lljsttrekkei' Van Agt werd ge
passeerd. Maar hij weigerde ook an
dere ministersposten. Zou er toch nog
iets van aarzeling over zijn oorlogs
verleden zijn blijven hangen'
Hoe het ook zij, helemaal echt heeft
Aantjes zich nooit van zijn oorlogs
verleden kunnen ontdoen, ondanks
de opening van zaken die hij zelf
eerder heeft verschaft. Tenzij de
schok die nu door ons land gaat. dit
na 33 Jaar alsnog zou kunnen bewerk
stelllgen. Maar dat lijkt tragisch ge
noeg wel niet- goed mogelijk meer to
zijn.
Prijs De C. J. Kokprijs (driedui
zend gulden) is toegekend aan dr. B
van Leer, medewerker van de vak
groep sterrenkunde van de rijksunl
versitelt ln Lelden. De prijs is een
periodieke prestatiebeloning om on
derzoekers ..met een uitgesproken
grote begaafdheid" te stimuleren
Van Leer krijgt de prijs voor zijn werk
over numerieke stromingsproblemen
