Exportbeleid snel activeren
BijcieBANQUE
Oliecrisis doemt op
Machtige stormvloedkering in Theems
'Arbeid is schaars
economisch goed'
Beroering bij personeel
Philips over verlies
van arbeidsplaatsen
Toonderpapier tot
Heertje: Niet alleen produktiemiddel
|3leerderheid Kamer:
'Versneld werktijdverkorting'
Bel020'5204911afüelingTelébanque.
Efl BANQUE DE PARIS ET DES PAYS-BAS NX'
lil Voor mensen die beter weten. s
zzz
Amerikaanse minister van energie
Hollandse Beton een van de bouwers
10 -
SDAG 7 NOVEMBER 1978
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
11
[et besl
tenschi
meerde
je Unii
ang van
Ir. A.
van hel
VU. De
Nes op?
gj
1972 vi
marxist
-Berlijn
politiek
ke Hol
:htingsl
veree:
et colli
had
>rgedr
uur
te vol
'an een onzer verslaggevers
rrRECHT De arbeid van
mens is niet alleen een
duktiemiddel maar ook
economisch goed, zoals
energie, auto's of hui-
economische goederen
i. Kenmerk van een econo
misch goed is dat het schaars
i i, anders behoeft men er geen
rijs voor te betalen.
:a^rbeid is ook schaars, niet voor niets
'OT ÜMlt de vakbeweging naar arbeids-
laatsenovereenkomsten, zo betoog
de econoom prof. dr. A. Heertje op
iet congres van het Genootschap
voor reclame.
tu en
13; rona,
i en
Ijn
Se helvaart t
- betekent dat de mens zijn
behoefte aan in beginsel schaarse
leren zoveel mogelijk kan bevre-
•n. Daarom past het hebben van
baan ook in het begrip welvaart,
i ruimer welvaartsbegrip dan tot
toe werd gehanteerd, zo verklaar-
1 Heertje.
le< Igw
re b
e proi.
er Prot
n lid vj
al
de
1978
e« ui
w'
5
gij is van mening dat een inkomens-
itiging zeer noodzakelijk is, willen
mogelijk mensen een baan
it begeerde economische goed ar
beid, red.) krijgen. Matiging van sala
rissen betekent onder ambtenaren:
meer werk, want hetzelfde salaris
budget kan onder meer mensen ver
deeld worden.
In het bedrijfsleven betekent mati
ging op de lonen en meer winst niet
automatisch meer werk, zo legde de
hoogleraar uit. Maar wel is die winst
nodig opdat werkgelegenheid die bij
het ene bedrijf verloren gaat er bij
een ander bedrijf bij kan komen.
Op zichzelf vond Heertje het idee om
het overheidsbudget over meer amb
tenaren te verdelen niet eens zo gek.
Als er minder arbeid beschikbaar is,
neemt de vrije tijd toe. De spelende
mens (het thema van het reclamecon
gres staat dan meer op de voorgrond
en in die opstelling is er veel meer te
doen voor CRM-ambtenaren.
Zwart geld
Prof. Heertje gelooft niet erg in de
vrije keus tussen wel en niet werken
als iedereen een gegarandeerd inko
men zou krijgen. Dat plan kan alleen
doorgaan als een voortgaande tech
nologie voldoende extra geld ople
vert. Ook zouden de wel werkenden
bereid gevonden moeten worden te
betalen voor de vrijwillig niet wer
kenden want het geld moet toch er
gens vandaan komen.
Maar het grootste probleem bij vrij
willig niet werken was voor prof.
Heertje het zwarte geld op welk ge
bied de mens zijns inziens zeer vin
dingrijk is. De mens die een over
vloed aan vrije tijd heeft, zoekt bezig
heid met het gevolg dat er erg veel
zwart gewerkt zal worden. De werke
lijk economisch zwakkeren zijn in de
ogen van Heertje degenen die niet
werken en niet de mogelijkheid heb
ben om zwart te werken.
De econoom die bij Heertje ter spra
ke kwam bij zijn betoog over schaar
se goederen, kwam ook nog even in
de schijnwerpers bij een inleiding van
dr. J. Verhoeff, hoogleraar in het ge
bruik van computers aan de Rotter
damse Erasmus Universiteit. Ver
hoeff stopt veel spelletjes in zijn col
leges maar heeft gemerkt dat die er
bij economen niet best ingaan. Die
zijn sterk ingesteld op „nuttigheid".
Bij wiskunde-studenten heeft de
hoogleraar meer succes met zijn spel
letjes-aanpak. Er was zelfs iemand
afgestudeerd op backgammon.
Ook middenstandsvoorman W. Per-
quin vreest een toename van zwart
werk bij arbeidstijdverkorting. In de
ledenvergadering van zijn organisa
tie. het Koninklijk Nederlands On
dernemers Verbond, zei hij meer
zwart werk te vrezen, bovendien meer
beunhazerij. Dit. gevoegd bij het
moeilijker vinden van mensen was in
de ogen van Perquin „het spannen
achter de wagen van drie paarden
tegelijk".
ADVERTENTIE
r,t de
iet gebi
;en de c<
e juristi
'de Ij™ Tan onze parlementsredactie
uitger^jEN HAAG Een meerderheid In de Tweede Kamer ver
van staatssecretaris Beijen (handelsbevordering) een
actiever exportbeleid dan hij zelf wil voeren. Het gaat de
Kamer er vooral om, dat Nederlandse bedrijven met nieuwe
produkten de buitenlandse markten op gaan. De Kamer
vraagt de regering daartoe een „sturend" (PvdA, D'66) ofwel
„gericht" exportbeleid (CDA), terwijl Beijen het houdt op een
jlobaal beleid.
Van Aardenne was het met de socia-
list Van der Hek eens, dat het Neder
landse exportpakket een „griezelige"
samenstelling heeft. Het omvat voor
een belangrijk deel vrij eenvoudige
produkten van landbouw, chemie en
olieverwerking, produkten die steeds
Het verschil in opvatting kwam giste
ren aan het licht in een gedachtenwis-
seling tussen de Kamercommissie
voor handelspolitiek en de ministers
Van Aardenne (economische zaken).
De Koning (ontwikkelingssamenwer
king) en staatssecretaris Beijen.
meer concurrentie te duchten heb
ben. Van Aardenne zei, dat een „ver
schuiving naar meer hoogwaardige
produkten nodig is."
Hij beaamde daarmee wat Brink
horst (D'66) en Van der Hek hadden
betoogd: „We moeten ons niet blijven
richten op produkten, die al Jaren
lang worden afgezet". Van Dijk
(CDA) vroeg de regering een „lange
termijnplan voor de verbetering van
de structuur van onze export": een
grote variëteit in het exportpakket,
vernieuwing van produkten en pro-
duktietechnieken (innovatie) en kwa
liteitsverbeteringen.
Terughoudend
JTRECHT (ANP) Het nieuws dat bij Philips in Nederland
le komende tien jaar waarschijnlijk 20.000 arbeidsplaatsen
uilen verdwijnen, is gisteren bij het personeel als een bom
Ingeslagen. „Het is het gesprek van de dag," aldus bestuurder
A. van der Veen van de Industriebond NW.
Van der Veen is overigens van me
ning dat de Phllips-directie de zaak
tracht te bagatelliseren. In een eerste
commentaar zei Philips dat het door
de bond geciteerde rapport bepaald
niet gezien moet worden als een be
leidsdocument. Bestuurder Van der
Veen is echter een andere mening
toegedaan. Volgens hem zal het rap
port, dat Philips een discussiestuk
noemt, wel degelijk dienen als basis
voor het te voeren beleid.
Van der Veen, die namens de Indus
triebond NW met Philips onderhan
delt, is van mening dat er bij dit
bedrijf versneld een werktijdverkor
ting moet komen om het gigantische
verlies aan arbeidsplaatsen tegen te
gaan.
Hij verwacht dat de ontwikkelingen
Internationale discussies tot gevolg
zullen hebben. Het gaat dan met
name over de vraag of het noodzake
lijk is delen van de produktie onder te
brengen in lage-lonen-landen. Vol
gens Van der Veen heeft dit voorne
men van Philips niet de intentie om
de ontwikkelingslanden te steunen,
maar zal het uitsluitend het rende
ment ten goede komen.
Wat de bond met name in het ver
keerde keelgat is geschoten is dat de
Phllips-directie veel wezenlijke infor
matie voor de bonden heeft achterge
houden. Zo is volgens Van der Veen ln
de commissie „beoordeling-belo-
waarin zowel de bonden als de
Phllips-directie zitting hebben, de in
bet rapport neergelegde gedachte
van een salaris nooit aan de orde
geweest. Ook het voornemen om be
paalde functiegroepen te laten ver
vallen en nieuwe te creëren moest de
Industriebond uit het rapport lezen,
dat naar de mening van Van der Veen
wel degelijk geheim ls gehouden.
Philips liet ln het commentaar weten
dat het stuk al ln mei onder honderd
functionarissen is verspreid en dat
het beslist niet het stempel „geheim"
draagt. Van der Veen wijst erop, dat
als honderd mensen het rapport ken
nen, dat op een personeelsbestand
van 85.000 wel heel erg weinig is. „Zo
weinig dat er zelfs directeuren van
Philips-bedrijven zijn, die het niet
kennen." Bovendien is het feit dat
het stuk nu pas naar buiten gekomen
ls naar de mening van Van der Veen
al reden genoeg om aan te nemen, dat
het geheim was. „In ieder geval is de
Philips-directie duidelijk in verlegen
heid gebracht met het uitlekken van
het rapport," aldus Van der Veen.
Staatssecretaris Beijen reageerde te
rughoudend op de wensen uit de Ka
mer. Hij wilde „verbetering van het
exportpakket en de produktiestruc-
tuur van het bedrijfsleven wel in het
achterhoofd houden", maar zag hier
toch „hoofdzakelijk een taak voor het
bedrijfsleven." Hij beaamde, dat hij
in het buitenland met name spreekt
over bestaande produkten: „Je hebt
immers niet veel aan een verkoopver
haal voor iets, dat je nog maken
moet," was zijn motivatie.
Als de buitenlandse gesprekspart
ners wijzen op mogelijke „impulsen"
voor het Nederlandse bedrijfsleven
worden die natuurlijk doorgegeven,
betoogde de bewindsman. Concrete
voorbeelden daarvan kon hij niet
noemen.
De Kamer was niet tevreden over de
manier, waarop Nederlandse ambas
sades steun verlenen aan exporteren
de bedrijven. Het ambassadeperso
neel mist veelal „de ervaring en de
juiste instelling," die export eist, al
dus de WD-er Bolkestein. Er werden
maar liefst drie moties ingediend,
met het doel ambassades beter te
bemannen.
Bolkestein en Engwirda (D'66) be
pleitten de „recrutering van personen
die over bedrijfservaring beschik
ken", ook wilden zij tijdelijke uitwis
selingen van personen uit bedrijfsle
ven en de buitenlandse dienst over en
weer.
Van der Hek (PvdA) was bang voor
een vermenging van belangen, en
vroeg per motie om speciaal opgelei
de handelsattachés. Van Dijk (CDA)
tenslotte meende, dat zulke oplossin
gen wel erg veel tijd vergen. Daarom
moeten ambassades nu al steun zoe
ken bij Nederlandse bedrijfsfunctio-
narissen in den vreemde.
Mensenrechten
Van der Hek (PvdA) maakte bezwaar
tegen overheidssteun aan transacties
tussen Nederlandse bedrijven en lan
den, die de mensenrechten schenden.
Staatssecretaris Beijen vreesde ech
ter een exportstop: „die ethisch wel
aanvaardbaar kan zijn, maar enorme
economische gevolgen heeft."
Beijen: „Wat zou het niet betekenen
als we de export staken naar landen,
die de mensenrechten niet zozeer res
pecteren als wij doen. Ik kan geen
eigen mensenrechtenbeleid voeren
bij handelsbevordering."
De PvdA hield de bewindsman voor,
dat er bij ontwikkelingssteun wel de
gelijk gelet wordt op het al dan niet
naleven van de mensenrechten. Na
afloop van de discussie liet Beijen
zich ontvallen: „Hoe kan men nou
denken, dat alleen landen, die de
mensenrechten respecteren, ontwik
kelingssteun krijgen."
De Banque heeft betaalpromessen aan toonder van f 1.000,-, f 5.000,- en f 10.000,-.
De aankoopbedragen luiden als volgt:
Looptijd
Coupure
(1000,-
Coupure
(5000.-
Coupure
(10.000,-
2 jaar
V/2%
865.33
4326,67
865333
3 jaar
7%%
799,37
3996,86
7993,71
4 jaar
8
735,03
3675,15
7350,30
5 jaar
8'/4%
672.76
3363,80
6727,60
De rente is op basis van samengestelde interest (rente op rente).
Een betaalpromesse is een waardevol cadeau voor de kinderen.
Ook telefonisch kunt U betaalpromessen bestellen.
PARIBAS 3
Amsterdam (Herengracht, van Baerlestra.it, Willem van Weldammelaan, Stadionwcgj-Amhcm-BivJii-Ponlrvchr
Eindhoven-Ensrhcdc-Groningen-Den Haag-Haarlem-Heerlen-Hengelo -Maastrulu-Nijmei:en-Roemu»nJ-Rotterdam
(van Vollenhovensrraar, Oostplein)-Tilhurg-Urrocht-Venl(>-Weert.
OLIEPRODUKTIE IRAN
Wereldproduktie ruwe olie
Gemiddelde, jan-sept. 1978
Totaal: 59 miljoen vaten per dag
Centraal geleide economieën-i
Latijns-Amenka-
Canada en VS
Import ruwe olie uit Iran (eerste halfjaar 1978)
1.000 barrel (1,59 liter) per dag
O 400 800 800 900
West-Duitsland
Overige
Oostelijk Halfrond Groot-Brittannië
j®
1®
~3@>*
□<2>
van totale olie-invoer
zzz] CD
•Bron: Oil and Energy Trends, OECD
TOKIO James Schlesinger, minister van energie in de VS, ziet een nieuwe oliecrisis
opdoemen.
Hij verwijst naar de onlusten en sta
kingen in Iran, waardoor de oliepro-
duktie is verminderd met 2 miljoen
tot vier miljoen vaten (159 liter) per
dag en waardoor de olieprijsverho
ging, waartoe de OPEC-landen op 16
december mogelijk zullen besluiten,
hoger zal uitvallen dan verwacht
De Iraanse staatsoliemaatschappij.
NIOC. heeft de Japanse raffinaderij
en laten weten, dat zij wellicht op
rantsoen zullen worden gesteld. D<
NIOC kan hiertoe overgaan door eer
beroep te doen op overmacht in ver
band met de staking onder de werk
nemers in de olie-industrie
door Noud van Iperen
OEN HAAO (ANP) Handel in laad-
▼ermogen is volgens de Algemene
Verladers- en Eigen Vervoerders Or
ganisatie (EVO) niet heilzaam om
structurele problemen Jn het beroeps-
goederenvervoer over de weg op te
lossen. Bovendien is dergelijke han
del niet passend, omdat een vergun
ning geen bedrijfsvermogen ls.
De EVO heeft gesteld, dat er nog
steeds geen volledig inzicht is in de
overcapaciteit van het beroepsver
voer over de weg. De gedachte om een
tonnagefonds ln te stellen, waarbij de
overheid van de vervoerders vergun
ningen zou opkopen en deze weer op
Waag van het bedrijfsleven zou kun
nen verkopen, hebben de verladers
verworpen.
Met man en macht bouwen
twee Engelse (Costain en Tar
mac) en een Nederlandse
(Hollandsche Beton-Maat-
schappij) aannemingscon
cerns aan een stormvloedke
ring in de Theems ter hoogte
van Greenwich. Elfhonderd
vijftig man werken gedurende
vijf dagen pet week in drie
ploegendiensten om dit gi
gantische karwei eind 1981
begin 1982 gereed te hebben.
Dat er zo hard aan wordt getrokken
heeft in de eerste plaats te maken
met het feit, dat Londen en omgeving
steeds kwetsbaarder worden voor een
springtij van de Noordzee. De andere
reden is gelegen in de inflatie, waar
door de kosten met het Jaar stijgen.
De Britse hoofdstad blijkt namelijk
steeds verder in de lemen ondergrond
weg te zakken. Het hele eiland „kan
telt" langzaam, waardoor Schotland
omhoog komt en het zuidoosten van
Engeland wegzakt met een snelheid
van ongeveer dertig centimeter per
eeuw. (Een soortgelijke kantelbewe-
ging maakt ook Nederland met
uitzondering van Limburg en wel
met een tempo van circa vijftig centi
meter in de honderd jaar). Voorts is
gebleken, dat de vloed stroomop
waarts steeds hoger komt.
Kostenstijging
De forse kostenstijging als gevolg
van de geldontwaarding (en van en
kele stakingen, die bij elkaar ook al
miljoenen hebben gekost) geven
grond aan de verwachting, dat alleen
al de stormvloedkering zo'n 500 mil
joen zal gaan kosten terwijl de in
schrijvingsprijs vier Jaar geleden te
gen de 150 miljoen gulden lag. Te
zamen met het bedrag dat is gemoeid
met de installatie van apparatuur en
machines (ongeveer 450 miljoen gul
den) en de kosten voor het stroomaf-
waarts ophogen van de dijken (850 OVCrStrOminG
miljoen gulden), gaat het project in
totaal 1.800 miljoen gulden kosten.
gereed kwam in totaal 720 miljoen
gulden heeft gevergd. De dam ln de
Oosterschelde zal naar schatting zo'n
zes miljard kosten.
Hoe hoog de uiteindelijke kosten ook
uitkomen, het contract ls zo opge
steld dat de Hollandsche Beton
Groep in theorie winst kan maken en
praktisch geen verlies kan lijden.
„Maar," aldus directeur ir J. F. W.
Balier, „voordat we winst kunnen
maken, moet er nog heel wat ge
beuren."
Ere-penning
Wat dit bedrag betekent wordt duide
lijker. als hierbij ln herinnering wordt
gebracht dat de dam ln het Haring
vliet die een Jaar of zeven geleden
Het plan voor een stormvloedkering
werd geboren na de overstromings
ramp In 1P53, die ook in het gebied
van de Theems driehonderd slachtof
fers maakte. Als de gebieden stroom
afwaarts niet waren ondergelopen,
De ere-pennlng van het Koninklijk
Instituut van Ingenieurs (KIvI)
wordt vandaag uitgereikt aan ir J.
W. Jansz, directeur speur- en ontwik
keling van de Hollandsche Beton
Groep. De heer Jansz is nauw be
trokken geweest bij de ontwikkeling
van de hydroblok heihamer, waar
mee onder meer op grote diepte on
der water kan worden geheid.
dan zouden in en om Londen mis
schien wel evenveel slachtoffers zijn
gevallen als ln Nederland, waar het er
ongeveer tweeduizend waren. De on
dergrondse had vol water kunnen lo
pen, huizen en fabrieken zouden over
stroomd zijn en vijftien krachtstati
ons hadden kunnen uitvallen.
Uit een aantal ontwerpen werd uit
eindelijk voor een afsluitdam (bar
rier) gekozen, omdat dit het meest
economische plan werd geacht, zowel
ten aanzien van de kosten als van het
scheepvaartverkeer. De afsluitdam
krijgt vier hoofdopeningen van ruim
zestig meter twee voor stroomop-
en twee voor stroomafwaarts verkeer
en twee smallere van ruim dertig
meter voor kleinere schepen Aan
weerzijden van de vijfhonderd meter
brede afsluiting komen nog vier extra
openingen. Dit in verband met de
stroming, want het tij-verschil is
soms vijf meter.
Tussen twee landhoofden zijn negen
betonnen dammen van ruim acht me
ter hoogte ln aanbouw. De zes
schecpvaartopenlngen tussen die
dammen krijgen halfronde hefschul-
ven die, als ze niet ln gebruik zijn, in
de holtes van de betonnen drempels
op gelijke hoogte van de rivierbed
ding op de bodem van de Theems
liggen. De vier extra openingen wor
den voorzien van halfronde deuren.
Zeer kritiek
Als het nodig is en dat zal het zijn,
want bij tijd en wijle en recent nog dit
voorjaar is de situatie bijzonder kri
tiek geweest kunnen die hefschui-
ven binnen een half uur worden geslo
ten. Dan ls de Theems volledig afge
sloten en kan een stormvloed van
bijna acht meter hoog worden
gekeerd.
Hierbij wordt niets aan het toeval
overgelaten. De machine die de hef-
schuiven ln beweging moet brengen
zijn bijvoorbeeld evenals trouwens
de elektriciteitsvoorziening in
tweevoud aangebracht.
Het meest imposante deel van de
stormvloedkering ls (in de toekomst)
niet te zien, omdat het onder de wa
terspiegel ligt. Zo ligt er onder de
dammen een fundering van ruim
twintig meter en om nog eens wat
te noemen de betonnen drempels
zijn vijf meter dik. Bij dat onderwa
ter-werk hebben vooral de zware hei
stellingen (hydroblocks) van de Hol
landsche Beton-Oroep, waarmee pa
len tot 270 meter diepte onder het
wateropperlvak kunnen worden ge
heid, veel nut gehad.
Tonnen gewicht
De zes grote drempels vier van
ruim zestig meter en twee van ruim
dertig meter worden in een droog
dok gebouwd en, als de dammen
klaar zijn. naar hun plaats gesleept
Deze drempels wegen per stuk res
pectievelijk 10.000 en 3.500 ton. De
vier overige drempels worden ter
plekke gebouwd. De hoofddeuren we
gen. met ingebrip van het contrage
wicht, 3.300 ton.
Ofschoon het karwei nog maar hal
verwege ls. staat al vast, dat de „le
vensduur" van de stormvloedkering
niet meer dan zestig jaar zal zijn. Dat
komt niet omdat dit kunstwerk dan
al zou zijn versleten, maar omdat de
waterstanden steeds hoger worden en
omdat zoals al opgemerkt het
zuiden van Engeland langzaam maar
zeker wegzakt. Zodoende zal er tegen
het Jaar 2040 opnieuw groot werk aan
de winkel zijn.
De directe olielevering van de Iraansr
staat aan Japan bedroeg vorig jaa
2,7 miljoen klloliter, ofwel één pre
cent van Japans totale Import vai
ruwe olie. In kringen van de olie
industrie wordt gezegd, dat ook d
Koninklijke-Shell Groep en Britis)
Petroleum de Japanse raffinaderijei
hebben meegedeeld dat zij hun leve
ring van ruwe olie zullen vermin
deren.
Shell zou in het vierde kwartaal een
reductie met vijf procent overweger
en British Petroleum denkt over eei
vermindering met 25 procent Britisl
Petroleum levert circa acht procent
van Japans ruwe olie en Shell onge
veer dertien procent
ADVERTENTII
Betaalbaar van 15 november 1978
at bij ondergetekenden uitkerings-
bewijs no. 23 der participatie-
bewijzen van 5 resp. 20 partici
paties met DM 7.- resp. DM 28.-
tegen dagelijks vast te stellen
koers.
Houders van participatiebewijzen
Unifonds die hun uitkering in par
ticipaties Unilonds willen her-
beleggen. wordt een korting van
3% op do dan in de Duitse
Bondsrepubliek geldende afgifte-
prijs per participatie verleend.
Hierbij dient in aanmerking te
worden genomen dat:
1 Het herbeleggingsaanbod van
kracht is tot en met 31 januari
1979.
2. De op herbeleggingsvoorwaar-
den verkregen participatiebewij
zen in Nederland onderhevig zijn
aan stempel Rubriek II.
Algemene Bank Nederland N.V.
Bank Morgan Labouchere N.V
Amsterdam.
