Goede films
Jn matte sfeer
De kleurloosheid
van meneer Klomp
Poirot en Ustinov
fascinerend bezig
Als dit nu eens
uw kind werd...
De oogst van Utrecht
Gebrek aan logica tekent film Jongerius
-cacoyannis
verfilmt
Euripides
Goeie wijn hoeft niet duur te zijn.
Tenminste niet bij de slijter!
Prolongaties
en reprises
Christies „Moord op de Nijl"
Vietnam voedt commercie
Bel:
020767676
it
Stichting
Foster Parents Plein Nederland
Rabobank
blJDAG 3 NOVEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
11
loor W. Wielek-Berg
Js het feest voorbij is. dient de balans te worden opgemaakt. Een evaluatie van de
linemanifestatie Utrecht vind ik ditmaal niet gemakkelijk. Waarom is de totaalindruk vrij
ïat. terwijl de vertoonde films toch allemaal op zijn minst respectabel waren? Misschien
mdat er maar één bij was, die je bij de lurven greep? (dat is „Aus einem deutschen Leben",
oor Theodor Kotulla met Brechtiaanse afstand verfilmde episoden uit het leven van de
ommandant van Auschwitz, een film die nog door geen maatschappij is aangekocht en die de
«levisie niet mag laten voorbijgaan zonder zonde en schande op haar hoofd te laden).
kwam het, omdat de fluisteringer
at de cinemanifestatie ditmaal vooi
iet laatst in Utrecht zou worden ge-
ouden penetranter waren dan ooit?
)t zullen we de tijdgeest de schuld
even, die wars is van alles wat naar
en happening zweemt? Enfin, de
ilms waren, zoals gezegd, best goed
n zoals gebruikelijk wordt er deze
neek al een hele zwerm ingezet, die
we hieronder nader gaan bekijken.
ïye bye monkey
larco Ferreri. wiens laatste films tel-
ens opnieuw allegorieën zijn over de
indergang van de burgerlijke bescha-
ing, het sterven van de grote steden
nvan de hele Westerse wereld zoals
,ij die kennen, schiep met „Ciao Ma-
chio" (hier uitgebracht onder de En-
e'.se titel» een science fiction-achtige
lachtmerrie over een in staat van
intbinding verkerend New York, be-
ulkt door ratten, oude. trieste men
en en agressieve vrouwen. Lafayette
Gerard Dépardieu) een jonge man
lie zich vaker verstaanbaar maakt
loor gefluit en gegrom dan door
foorden krijgt van een oude Italiaan
anarchist (Marcello Mastroianni)
en klein aapje, gevonden bij het
adaver van een enorme, King Kong-
chtige monsteraap. dat voor de be-
oemde skyline van Manhattan ligt.
lij adopteert en adoreert het diertje,
ndanks de duistere waarschuwingen
an een vette, louche museumdirec-
eur, die de cultuur van het oude
lome voor het nageslacht poogt te
lewaren. Ten slotte wordt het aapje
loor de ratten opgevreten en komt
afayette in de vlammen van het
randende museum omja, voor
iptimisme moet je nu eenmaal niet
Ferreri wezen.
De allegorische vertelling is weinig
origineel en gemakkelijk te duiden:
de atomaire apocalyps zullen
nens en aap weer één zijn. Ferreri's
racht ligt in de stemmingen die hij
proept en de optische signalen die
j zendt uit de nieuwe ijstijd, een
lidvak dat hij in zijn film reeds heeft
eschapen en waarvan wij de nade-
ng soms voelen tot in het merg van
nze beenderen. En zijn pikzwarte
lm zit ook nog vol navrante teder-
eid. Jammer is alleen, dat ook Ferre
ri zich heeft geschaard bij de groeien
de groep Europese regisseurs, die hun
teksten in het Engels laten spreken,
omdat in Amerika ondertitelde of na
gesynchroniseerde films zeer slecht
in de markt liggen. Zware accenten
wekken vaak irritatie, ook hier.
Amsterdam-Tuschinski 2,; Den
Haag-Metropole 2; Utrecht-Camera;
Groningen-Movies, 16 jr.
Das zweite Erwachen
der Christa Klages
Een geheel andere teneur heeft „Das
zweite Erwachen der Christa Kla
ges", de eerste film die de Westduitse
Margarethe von Trotta alleen maakte
(voordien werkte ze samen met haar
man. Volker Schlöndorff). Er ligt een
authentiek gegeven aan ten grond
slag: een vrouw berooft een bank om
de alternatieve kindercrèche die zij
heeft opgezet aan geld te helpen (deze
vrouw die nog voortdurend wordt las
tig gevallen door de Duitse politie
hoewel ze haar straf heeft uitgezeten
speelt een kleine rol in de film).
In het begin lijkt „Das zweite Erwa
chen" een toornige film te worden
over de wortels van het terrorisme,
maar uiteindelijk blijkt de politiek
slechts aan de rand te fungeren, het
gaat veel meer over de solidariteit
van vrouwen. Christa (eerlijk en over
tuigend gespeeld door Christa Engel)
vindt op haar vlucht die haar voert
naar een dorpspastorie, het met opge
zette vleermuizen vergeven huis van
een keurig getrouwde schoolvriendin.
een landbouwcollectief in Portugal
en een onderduikflat waarin ze bijna
aan eenzaamheid ten onder gaat, ge
negenheid en hulp vooral van vrou
wen. Het eind heeft een verrassing in
petto: de bijna karikaturaal nuchtere
vrouwelijke bankbediende, een van
de gijzelaars die op haar eentje Chris-
ta's sporen nauwgezet volgt, beleeft
een „nieuw ontwaken" en weigert bij
een politie-confrontatie haar te her
kennen.
„Das zweite Erwachen der Christa
Klages" (waarvoor Luisa Francia
mede het scenario schreef) is een fris
se, sympathieke film. misschien iets
te optimistisch, maar wel hartverwar
mend.
Utrecht-Select, 16 jr.
Des enfants gatés
De vierde film van de Franse regis
seur Bertrand Tavernier is geheel an
ders dan de voorgaande. In „l'Horlo-
gier de Saint Paul", „Que la Fête
commence" en de onvolprezen „Le
Juge et l'Assassin" was het uitgangs
punt altijd sterk dramatisch: moor
den, zelfmoorden, politieke komplot-
ten. In „Des enfants gatés" is alles
heel gewoon. Een regisseur, die zit
aan te hikken tegen het scenario van
zijn nieuwe film. gaat alleen in een
flat wonen om ongestoord te kunnen
werken en komt, min of meer nolens
volens, in een huurdersactie en een
verhouding met een jong buurmeisje
terecht.
In de film (het scenario schreef Taver
nier samen met twee vrouwen. Char
lotte Dubrelh en Christine Pascal, die
ook de vrouwelijk hoofdrol speelt)
gaat alles zo natuurlijk toe. alsof het
een improvisatie betreft, alsof er uit
het volle leven is gegrepen. Niets is
minder waar: er ligt een complexe
infra-structuur aan ten grondslag,
waarin vier thema's rond de hoofd
persoon zijn verweven: het politiek-
sociale (de actie van de huurders en
de reactie van de verhuurder: „Als
het in '78 Giscard-Chirac wordt blijft
voor mij alles bij het oude, als het
Mitterand-Marchais wordt verkoop
ik de hele troep en ga in Zwitserland
wonen"); het professionele (het sce
nario dat maar niet wil lukken); het
Een scène uit „Bye Bye Monkey
erotische (de verhouding met het
buurmeisje) en het echtelijke (de in
nige band met zijn vrouw). „Des en
fants gétés" krioelt van de mensen,
die allemaal in hun waarde worden
gelaten, maar hij wordt gedragen
door de formidabele acteur Michel
Piccoli. Omdat hij de grote kunst
verstaat gewoon te zijn tussen de
gewonen en toch elk ogenblik abso
luut aanwezig.
Amsterdam-Leidsepleinth., 16 jr.
La Tortue sur le Dos
„La Tortue sur le Dos" („De schild
pad op de rug"), het regie-debuut van
Luc Beraud, met name in de Franse
pers jubelend ontvangen, viel helaas
tegen. Het onderwerp, een schrijver
die zozeer met remmingen worstelt
dat hij zes jaar lang niet publiceert, is
interessant genoeg en het begin van
de film belooft dan ook heel wat. We
zien nu eens een schrijver echt aan
het werk: zinnen schrijven, doorkras-
sen, blaadjes verscheuren, opnieuw
beginnen. In zijn wanhoop zoekt hij
het overal: in de film, op terrasjes, bij
allerhande meiden en hij maakt het
zo bont dat zijn vrouw (of vriendin,
dat wordt niet geheel duidelijk) die in
het zweet haars aanschijns het brood
voor hem verdient, hem de deur uit
schopt. Dan begint een fantasmagori-
sche tocht die hem steeds lager voert,
tot hij ten slotte stof vindt om te
schrijven. Is wat hem overkomt waan
of werkelijkheid? In ieder geval niet
erg interessant, want in dat tweede
gedeelte missen we node het tegen
spel van de prachtige actrice Berna-
dette Lafont, die aan ruzies, liefde en
koken hartstochtelijke klankkleur
weet te geven. En het is misscien best
leuk om als hoofdpersoon nu eens een
klein, kaalhoofdig kereltje te kiezen,
maar die moet dan wel overtuigend
zijn. Jean-Francois Steveriin ben je al
vergeten voor je de bioscoop hebt
verlaten.
Utrecht-Movies 2, 16 jr.
II Casotto
Sergio Citti, de langjarige vriend, as
sistent-regisseur en mede-scenario
schrijver van Pasolini (hij was vooral
waardevol als kenner van de taal van
het sub-proletariaat) koos voor zijn
derde film een typisch Italiaans on
derwerp: strandverhalen. In zijn „ca
sotto" (een woord dat zowel ..strand
huisje" als „chaos" en „bordeel" bete
kent) komen en gaan types van aller
lei slag: twee meisjes proberen terwil-
le van de poen een kuise verzeke
ringsman te verleiden; jonge arbei
ders zijn op zoek naar avontuur maar
hebben geen geld om vriendinnetjes
te versieren; grootouders doen hun
best om hun zwangere kleindochter
aan de eerste de beste man te bren
gen en nog een heleboel meer. Een
grote hond vreet een klein hondje op.
en een voyeur boort naarstig gaatjes,
zodat we ook nog in andere badhuis
jes kunnen kijken. Het resultaat laat
zich raden: soms wel grappig, soms
vervelend, vaak grof, al met al niet
om over naar huis te schrijven. Een
paar typische Pasolini-acteurs wer
ken mee (Franco Citti en Nino Davo-
li) en we kohien ook de Amerikaanse
Jodie Forster tegen, die als kind-pros-
tituée in „Taxi Driver" de aandacht
op zich vestigde. Intussen is ze veer
tien jaar en erg dik geworden.
Utrecht-Studio, 16 jr.
door D. Ouwendijk
rene Papas in „Iphigenia"
ihigenia
oor W. Wielek-Berg
et eeft acht jaar geduurd voor Mi-
hael Cacoyannis zijn trilogie van
lassieke tragedies („Electra" en
Vrouwen van Troje" waren al ge
laakt) kon voltooien: de kolonels
inden hem niet. hij keerde Grieken-
nd de rug toe. Het derde deel. „Iphi-
:nia". met muziek van Theodorakis
i spel van zijn trouwe Irene Papas
s Klytemnestra. is een waardig
erkstuk geworden, niet meer en niet
linder. De film biedt, voor wie het
mvre van Cacoyannis kent, weinig
frrassingen. De beelden zijn fraai,
strekking is goed. de regisseur laat
tn twijfel bestaan aan het feit. dat
arme Iphigenia. wier dood de wind
loet doen opsteken die de Griekse
loot aar Troje zal voeren, niet
ordt geofferd voor een edel doel.
laar m de autoriteit van haar vader
Igamemnon te redden. En de oorlog
eeft de schone Helena alleen als
oorwendsel. in feite is het te doen
m de schatten van het rijke Troje.
tassieke tragedies zijn altijd span-
snd en zitten altijd vol conflicten,
ie ook in de moderne tijd gelden.
Cacoyannis doet Euripides geen on-
aan
Irnsterdam-Alhambra I. a.l.
Otto Jongerius heeft met zijn verfilmde „Kronkels" en zijn aandeel „Hoe ik mijn verjaardag
vierde" in het vierluik „Alle dagen feest" bewezen een filmer te zijn, die meer voelt voor een
onderkoelde dan voor een sterk emotionele dramatiek. Dat is een positief te waarderen
houding. Vooral gezien tegen de achtergrond van de mogelijkheden die, met het in Nederland
beschikbare materiaal, voor een filmer zijn weggelegd.
In de eerste plaats het spelersmate
riaal en in de tweede plaats de ge
aardheid van de Nederlander, die
hém als het ware dwingt tot een heel
behoedzame dramatiek. Een huiska-
rher-dramatiek, die angstvallig de te
scherpe kanten van leven en mense
lijkheid ontwijkt. In enkele van zijn
„Kronkels" heeft Jongerius deze
voorzichtige dramatiek benaderd
met een onderkoeldheid, die het soms
diep navrante van deze dramatiek
feilloos voelbaar maakte. Dat is de
filmer niet gelukt fo zijn jongste
speelfilm „Meneer Klomp".
Klomp is afdelingschef op een groot
kantoor. Hij is een man zonder ver
beeldingskracht. een kleurloze fi
guur. voor wie de zorgzame indeling
van een kaartenbak iets heiligs is
geworden. Hij is kennelijk niet in
staat om de orde te bewaren onder
het personeel waarvan hij chef is.
daarom laat hij wat dat betreft de
boel maar waaien.
Er is hier een breuk in de logica, waar
je je als kijker maar bij moet neerleg
gen. want begin je daar al vraagte
kens te zetten, dan wordt de hele film
op de duur een doolhof.
Scène uit Meneer Klomp.
Schandaal
De saaie Klomp, die midden vijftig is.
heeft op kantoor in alle eerzaamheid
een bijna even oude vriendin, met wie
hij dagelijks de lunch gebruikt: zijn
enige uitspatting. Het kantoor maakt
hem tot slachtoffer van een grap.
door de jeugdige vlotte typiste Helen
ertoe over te halen Klomps verliefd
heid op te wekken. Opnieuw moet je
op gezag van de filmer maar aanne
men. dat Klomp met zijn algehele
gevoelsafstomping daarvoor gevoelig
is. Het wordt een schandaal als
Klomp door zijn kantoorvriendin
erop wordt betrapt, dat hij in een
stencilkamertje Helen zoent. De man
gaat met vervroegd pensioen en
wordt langzamerhand gek door zijn
obsederende verliefdheid op de voor
hem onbereikbare Helen.
Het ernstige manco van de film is. dat
er geen enkele tekening in de kleur
loosheid van meneer Klomp valt aan
te wijzen. Zijn kleurloosheid wordt
zijn tragedie. Per slot van rekening is
het niet niks om onder invloed van
een obsederende verliefdheid Je ver
stand te verliezen. Dat kan alleen als
er in een mens een zo groot en intens
levensheimwee aanwezig is. dat zo
iemand bereid en ook in staat is om
door alle remmingen heen te schie
ten. Dat levensheimwee ontdek je
nergens bij Klomp. Hij is daardoor
een tekening van frustratie gebleven,
zonder dat hij er de inhoud van heeft
bij gekregen.
Amsterdam-City 2; Rotterdam-Lu-
mière 2; Den Haag-Odeon 3; Ensche-
de-Lumière 3; Groningen-Citv I;
Amersfoort-Euro, 16 jr.
Padre Padrone Sublieme film
van de gebroeders Taviani over
een Sardijnse herdersjongen
die zijn isolement doorbreekt
door middel van de taal. De
gehele week in Cinetol, Am
sterdam; 8 nov. Filmclub Vo-
lendam.
De Klompenboom. Prachtige
pastorale over Italiaans landle
ven aan het eind van de vorige
eeuw van Ermanno Olmi. De
gehele week in Alhambra 2 en
Tuschinski 3, Amsterdam; Me-
tropole 3, Den Haag en Studio
'62, Rotterdam.
De Mens uit Marmer. Indruk
wekkende film van Andrzej
Wajda over de speurtocht van
een arbeider die in marmer
werd vereeuwigd en in verge
telheid verzonk. 3 t.e.m. 5 nov.
Filmhuis. Breda; 7 nov. Film
huis Purmerend; 8 nov. Film
huis Edam.
l'Affiche Rouge. Prachtige
film van Frank Cassenti over
een verzetsgroep in de oorlog,
waarbij heden en verleden in
elkaar overvloeien. 3 nov. V.V.
Plus, Wormer; 4 nov. Filmhuis
Delft.
Te gek om los te lopen. Ontroe
rende documentaire van Itali
aans collectief over nieuwe we
gen om krankzinnigen te inte
greren in de maatschappij. 6
nov. Medische Faculteit. Am
sterdam.
Providence. Magistrale film
van Resnais over dood, verval
en de creatieve capriolen van
een oude, zieke schrijver. De
gehele week in Carolus. Nij
megen.
Herfst sonate. De nieuwste
film van Ingmar Bergman met
Ingrid Bergman en Liv Ull-
mann in de hoofdrollen. De ge
hele week in Calypso en Krite-
rion, Amsterdam. Calypso.
Den Haag; Calypso I, Rotter
dam, Saskia, Arnehm; Casino
3, Breda; Rembrandt 2. Eind
hoven en Luxor, Nijmegen.
Una giornata particolare. Ont
roerende film van Ettore Scola
over twee kleine mensen die
worden vermalen door de mo
lens van Mussolini's dictatuur,
met Marcello Mastroianni en
Sophia Loren in de hoofdrol
len. De gehele week in Movies
2. Amsterdam.
De geest van de bijenkorf.
Moedige film vol sfeer van Vic
tor Enrice. gemaakt tijdens het
Franco-regime in 1973 met het
merkwaardige kleine meisje
Anna Torrente in de hoofdrol.
De gehele week in Movies 1.
Amsterdam.
door D. Ouwendijk
Precies als commissaris Maigret van Simenon heeft ook
Agatha Christies Poirot verschillende interpreten gehad. En
zoals elke vertolker zijn mening had over Maigret heeft ook
elke vertolker van Poirot zijn mening over de man gehad.
Een teken, dat beide speurders een onweerlegbaar menselijke
inhoud moeten hebben. Ze zijn geen fantasiefiguren meer. ze
zijn toegetreden tot de schare van de levende mensheid Je
kunt je daardoor ook Maigrets en Poirots in alle mogelijke
gestalten verbeelden. Niet hun uiterlijk is van belang, maar
hun wezen. Dat wezen is een schepping van Christie en zo
komt Poirot ook te voorschijn in de gestalte die Peter Ustinov
aan hem heeft gegeven in „Moord op de Nijl".
Het is niet zonder reden, dat de na
druk wordt gelegd op de figuratie van
Poirot in de film. Deze word namelijk
volkomen overheerst door Poirot/Us-
tinov, die in deze volgorde moeten
worden aangeduid, want eerst komt
de detective, dan komt de acteur. Het
gaat om een wat ingewikkeld verhaal,
dat bij nadere ontleding (uiteraard
door Poirot) heel eenvoudig in elkaar
blijkt te zitten. Dat is het grote ver
schil (om in dezelfde orde van grootte
te blijven) met de befaamde Father
Brown verhalen. Daar gaat het om
een echte ontrafeling van ingewikkel
de gebeurtenissen, bij Agatha Chris
tie zijn de gebeurtenissen over het
algemeen alleen maar in schijn inge
wikkeld. In „Moord op de Nijl" gaat
het om de moord op een jonge rijke
vrouw, die met haar man op huwe
lijksreis is naar Egypte en met een
groot gezelschap een tocht maakt op
een raderboot, die de Nijl af vaart
Onder het gezelschap dat zich op de
boot bevindt zijn er ettelijken, die de
jonge vrouw zo haten, dat ze haar
graag dood zouden zien. Poirot. die
een meester is in het „toevallige af
luisteren". heeft als de moord een
maal is voltrokken ettelijke verdach
ten als het ware voor het grijpen.
Onder die verdachten moet. op de
beproefde manier van het „deduce
ren". geschift worden. Daarna wordt
ook die methode ls bekend het
hele gezelschap verdachten in een
salon bij elkaar gebracht en wijst de
grote detective de dader aan.
Zoals al gezegd, de hele film wordt
beheerst door PoirotUstinov. Hij
maakt in zijn manier van optreden
van zich zelf een figuur, die achteraf
alles vooruit schijnt te hebben gezien.
Daardoor geeft hij aan de hele ge
schiedenis een fascinatie, die je van
het begin tot het einde toe bij blijft.
Amsterdam-Citv I en Rem-
brantsplth.; Rotterdam-Corso en Lu-
mière I; Den Haag-Metropole I en
Odeon I en verder in 19 theaters
overal in het land.
Scène uit „Moord op de Nijl".
Dog Soldiers en Piranha's
door D. Ouwendijk
Hoe frustrerend Vietnam op het Amerikaanse nationale gewe
ten heeft gewerkt blijkt uit de manier waarop deze episode in
films wordt verwerkt. Te pas en te onpas.
Het zou te waarderen zijn als het in
ernst ging om het vast te stellen van
verantwoordelijkheden, maar de her
innering wordt gebruikt om extra
zout in de wonden te wrijven. Ook
weer in de film „Dog soldiers", een
zogenaamde „kei-harde" actiefilm
wordt Vietnam erbij gesleept.
Een oorlogscorrespondent die walgt
van de manier waarop het Ameri
kaanse leger en de luchtmacht te
keer gaan. stapt vrijwillig uit de oor
log en probeert een nieuw leven te
beginnen, op basis van geld dat hij
wil verdienen met de smokkel van
heroïne. Eén keer maar. en dan ls het
afgelopen. Maar de corruptie-lijn tus
sen Vietnam en de Verenigde Staten
werkte uitstekend de gesmokkelde
heroïne wordt oorzaak van een reeks
criminele gewelddadigheden. Daar
mee belanden we op het bekende
terrein van achtervolging, schietpar
tijen en aframmelingen. Een pseudo
sociaal routine produkt.
Routine ook in ..Piranhas", waar ook
al weer Vietnam wordt bijgehaald: de
wetenschappelijke staf van het leger
zou namelijk het plan hebben gehad
de rivieren in Vietnam te bevolken
met zeer roofzuchtige piranha's: spe
ciaal gekweekte vissen met haaien-
tanden. De vrede voorkwam het sno
de plan. maar door een ongeluk ko
men de vissen ditmaal in Amerikaan
se wateren terecht.
Een bloedige boetedoening, met een
sinister kil legerdictaat op de achter
grond. Voor de liefhebbers. Om zich
In de luren te laten Jeggen.
Piranha's, Amsterdam Cineac Dam
rak, 16 jr. Dog Soldiers, Amstcrdam-
Noggerath, 16 jr.
Ned II 22.20 uur
Gisteravond zag u de reportage
over kinderen in ontwikkelings
landen in Avro'sTélevizier
Magazine.
De Stichting Foster Parents Plan
Nederland, een niet-commer-
ciéle organisatie, houdt zich bezig met financiële adoptie van
kinderen in die landen. Voor 45,- per maand helpt u zo'n kind
aan voedsel, medische verzorgingen onderwijs. Bel voor
informatie of haal een folder bij één van de 3200 Rabobanken.
Joh. Vermeerstraat 24, Postbus 5000, Amsterdam.
Tbl.020- 767676.
Dezepublikatie is mogelijk dankzij
de medewerking van de
