Eemsmond gaat opnieuw
met Rotterdam 'knokken'
Val dollar lijkt niet te stuiten
Vaak sloop van
nieuwe keukens
Fokker kan niet buiten steun
Bonden ongerust over fusie Volker Stevin
Dag
van
het
brood
Plannen Akzo-slag voor chemie in het Noorden
Grote belangstelling voor Duitse mark
Meer bouwvergunningen op komst
Zwarte handel
in sigaretten
miljardenzaak
Hypotheekrente per 3 oktober
Ruim 2,06 in
Amsterdam
DONDERDAG 5 0KT06ER 1978
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET P 13 - RHS15
door Jan Sloothaak
DELFZIJL Wat het Eems-
mondgebied in de vorm van
vloeibaar aardgas (LNG) bin
nenhaalde, dreigt het aan de
andere kant weer te verliezen.
Wethouder Jan Beijert van
Delfzijl luidt al enige tijd luid
ruchtig de noodklok omdat
de Akzo heeft besloten zijn
chloorproduktie in Rotter
dam te concentreren. Volgens
hem kan dit betekenen dat
een verdere ontwikkeling van
de chemische industrie in de
Eemsmond voorgoed onmo
gelijk wordt gemaakt.
Samen met een aantal andere Eems-
mondgemeenten gaat Delfzijl er te
genaan. „Ook de provincie steunt
ons. Ik heb er al een gesprek over
gehad met gedeputeerde Cees Hoog
straten," aldus wethouder Beijert.
„Het wordt," zegt hij „opnieuw
een knokpartijtje met Rotterdam,
net als met het LNG."
Van de zijde van de Akzo lijkt iedere
medewerking uitgesloten. Volgens
een woordvoerder van de directie in
Hengelo staat het vast, dat er in Rot
terdam een fabriek komt voor de pro-
duktie van 250.000 ton chloor. Boven
dien heeft Delfzijl een brief gekregen
die er niet on liegt: „Het feit dat wij
ergens industrieel actief zijn, legt ons
niet automatisch mede-verantwoor
delijkheid of verplichting tot realise
ring van provinciale, regionale of lo
kale industrialisatieplannen op. Ge
zien het grote aantal vestigingen van
Akzo zou van enig industrieel beleid
van Akzo zelf dan immers geen spra
ke meer kunnen zijn," schrijft de di-
tie aan b. en w.
Niet op de hoogte
Het is de heer Beijert tegengevallen
dat de Akzo na het besluit tot vesti
ging van de chloorfabriek in Rotter
dam, Delfzijl hiervan niet op de hoog
te heeft gesteld. „We hebben er toe
vallig weet van gekregen." De con
centratie in Rotterdam betekent on
der meer dat één van de twee chloor-
fabrieken in Delfzijl dicht gaat. Dat is
aldus de regionale bestuurderen
echter niet" het ergste.
Veel erger is dat mét het chloor een
tasisprodukt wegvalt. Met chloor en
yleen samen had de Eemshaven
ans in principe een industrie
ten kunnen opbouwen waar van
illes mogelijk was. Als de chloorpro
duktie wordt gehalveerd, is er geen
hoop meer op volgprodukten als
dichloorethaan en vinylchloride „en
daarmee had je eindeloos verder kun
nen gaan in de plastics." Beijert ver
der: „Delfzijl dreigt langs de Noord-
Wethouder Jan Beijert
zeekust de enige haven te worden die
dit niet heeft." Volgens Beijert begint
het verhaal met het niet doorgaan
van de ethyleenleiding naar Delfzijl.
Dat zou Akzo ertoe hebben gebracht
Delfzijl als een tweederangs locaüe te
gaan beschouwen.
Het is inmiddels twintig jaar geleden
dat de Akzo in Delfzijl startte. Nu
werken er vijftienhonderd man, maar
in totaal zijn er (door het z.g. multi-
ply-effect) negenduizend man van af
hankelijk. Samen met Akzo heeft
Delfzijl er sinds een jaar of zes voor
geijverd ethyleen te krijgen via een
leiding van het Roergebied naar Delf
zijl. De regering had er weliswaar
honderdtwintig miljoen gulden voor
over, maar volgens Akzo was de lei
ding voor het bedrijf dan nog niet
rendabel te maken.
Glorieuze toekomst
Indertijd dacht men nog aan een glo
rieuze toekomst voor de Eemsmond.
Er was nog sprake van de komst van
DSM. „We dachten, het kan niet
stuk," zegt Beijert. Het kon wel stuk.
Teleurstelling kwam op teleurstel
ling. DSM kwam niet en allerlei ande
re industrieën waermee werd onder
handeld, lieten het ook afweten. Vol
gens Beijert zullen ook andere chemi
sche concerns dan Akzo de Eems
mond links laten liggen als er geen
ethyleenleiding komt.
Van Akzo heeft men ook wat dit
betreft geen steun meer te verwach
ten. In dezelfde brief aan b. en w.
staat namelijk: „De ooit in discussie
gebrachte pijpleiding was een onder
deel van filosofieën over wenselijk
heid of mogelijkheid een kraker en
petrochemische activiteiten in het
noorden te beginnen. Gezien de indu
striële en marktontwikkelingen op
het gebied van kunststoffen, zijn wij
van mening dat zulk een project voor
het noorden volledig achterhaald is."
Dat kwam hard aan.
Het feit dat zonder chloor en ethyleen
geen basis voor volgindustrieën meer
mogelijk is, betekent voor de zoveel
ste keer dat een stuk ontwikkeling
mogelijkheid aan de neus van Noord-
Nederland voorbij dreigt te gaan. Bo
vendien vreest Beijert ook voor de
bestaande lokatie in Delfzijl, al doet
de Akzo daar geruststellend over. „In
het kader van een te verwachten
nieuw evenwicht in de wereld op che
misch gebied gaan we er na een
grondige analyse vanuit, dat het
overgrote deel van de thans in Delf
zijl uitgeoefende activiteiten ook tien
jaar van nu nog levensvatbaar is,"
«aldus de brief.
Een formulering die weinig zekerhe
den biedt. Het sluiten van de kwik-
elektrolyse voor chloorproduktie
brengt (zij het zonder direkte ontsla
gen) een verlies van honderd arbeids
plaatsen mee. Het zit er dik in dat
dan ook één van de zoutfabrieken
dicht moet wegens de gevoelige
warmte-krachtverhoudingen tussen
de Akzo-fabrieken onderling. Zout is
overigens toch al een produkt dat
weinig toekomst biedt.
Verder worden er in Delfzijl thans
lichte en zware soda en methanol
gemaakt. Beijert: „Voor de lichte
soda is de markt echter kapot. De
zware wil wel. maar in Amerika is
daar heel gemakkelijk aan te komen
en Libië levert goedkope methanol
als bij produkt. Wat wij dreigen over
te houden zijn wat filialen, die ge
makkelijk gesloten kunnen worden
als daar aanleiding toe bestaat."
De kansen van Delfzijl om aan het
langste eind te trekken, lijken niet
groot. De aanvoer van LNG naar de
Eemshaven in Uithuizermeeden werd
mogelijk door een regeringsbeslis
sing. De regering heeft over de Akzo
echter niets te vertellen. Bovendien
voert de Akzo aan dat er minder
chloortransport nodig is bij concen
tratie in Rotterdam, waar de meeste
afnemers zitten, en daar heeft de re
gering juist altijd op aangedrongen.
Toch gaat de noordelijke regio probe
ren de regering warm te krijgen voor
extra voordelen voor de Akzo als de
fabriek in Delfzijl wordt gevestigd,
alsmede voor het alsnog aanvoeren
van ethyleen naar de Eemsmond.
Overigens wordt er gedokterd aan
een aantal industriemodellen door
Eemsmondgemeenten, provincie en
vakbonden samen. Niet altijd staat
Akzo daarin centraal, omdat er ten
slotte meer chemische concerns zijn.
Magnesium
AMSTERDAM De daling van de dollar lijkt niet meer tegen Intussen neemt met de daling van de
te houden. Ook gisteren werden op de Europese valutamark- 5°'l?r het Bevaar steeds meer toe dat
ten weer nieuwe dieptepunten bereikt voor de Amerikaanse
munt. Blijkbaar is het vertrouwen m de dollar nu zo gesion- zyn tegen de gevolgen van de doiiar-
ken, dat iedereen die dollars in zijn bezit krijgt er nog maar val. De Duitse mark stijgt, zoals ge.
één ding mee weet te doen: zo gauw mogelijk inwisselen tegen 5egd' voortd"rend in waarde, waar-
sterke" munten als de Zwitserse frank en - in het bijzonder f„Te onde^elionin'ïan'deSl
de Duitse mark. beweegt. Er gaat vrijwel geen dag
voorbij of De Nederlandsche Bank
[Vooral de Duitse mark mag zich in Pen en een vermindering van de dol- moet tussenbeide komen en er voor
grote belangstelling verheugen. Dit 'ars verslindende olie-import. zorgen (door de verkoop van marken
nu de Zwitserse frank als gevolg
we
r
van de in het weekeinde door de
[Zwitserse regering getroffen maatre
gelen om de stijging van de frank wat
af te remmen (tijdelijk) even wat
naar de achtergrond is gedrongen.
[Geen vertrouwen
Valutahandelaren in de diverse finan
ciële centra in Europa moesten giste
ren het antwoord schuldig blijven op
de vraag of er wellicht nieuwe aanlei
dingen waren om op grote schaal
[dollars van de hand te doen. Zij kon
den slechts wijzen op de bekende
oorzaken van het gebrek aan vertrou
wen in de Amerikaanse munt. te
weten
i
Het grote tekort op de handelsba-
ns van de Ver. Staten (voor een
oot deel veroorzaakt door de grote
olie-importen), b. De tegengestelde
ontwikkeling van de goederenhandel
tussen de VS en Japan, waardoor het
'apanse exportoverschot nog altijd
(een tekenen van een vermindering
e zien geeft. c. De inflatie in de VS
Idie veel groter is dan in Europa en in
Japan) en d. De lakse houding van de
\merikaanse autoriteiten met be
trekking tot de economische gevol
gen van de voortdurende daling van
de dollar.
Zwitserland, West-Duitsland en Ja-
•an, zo menen valutahandelaren, mo
ten van alles proberen om het aan-
>od van dollars af te remmen en om
e voorkomen dat de noteringen van
lun munten de pan uitrijzen, hun
nspanningen zullen pas succes heb-
>en als de Amerikaanse regering ein-
lelijk eens de daad bij het woord
'oegt en het grote overschot aan dol-
ars in de wereld gaat afromen. Het
aatste zou bijv. kunnen geschieden
loor verkoop van goud. een opvoe-
ing van de Amerikaanse export, het
nemen van leningen in het buiten-
d om daarmede dollars op te ko-
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT „Wanneer men binnen de stichtingskosten-
grens van premiewoningen wil of moet blijven, ontstaat
de bedenkelijke ontwikkeling dat al 4auw na de opleve
ring de bestaande keuken wordt ge loopt en vervangen
door een nieuwe, betere, duurdere."
Hierop wees voorzitter S. J. van
Eijkelenburg van het Algemeen
Verbond Bouwbedrijf gisteren in
Utrecht bij de opening van de keu-
kenbeurs IKM. Hier vindt, zo
voegde hij hieraan toe. kapitaal
vernietiging plaats die wij ons niet
kunnen veroorloven én wordt
beunhazerij en zwartwerken een
kans geboden waardoor de ge
meenschap wordt benadeeld.
De oorzaak hiervan ligt in de om
standigheid dat de stichtingskos-
tengrens van premiewoningen
niet toelaat, dat er meer kosten
worden besteed aan de afwerking
van de woning dan aan de kosten
die zijn verbonden aan eenvoudi
ge inrichtings- en afwerkmateri-
alen.
Bouwkosten
Als een van de oorzaken van de
terugvallende woningbouw noem
de de heer Van Eijkelenburg de
stijging van de bouwkosten. Die
worden voor een deel veroorzaakt
door het streven naar variatie.
Volgens hem zijn de middelen er
niet voor een te gevarieerd bou
wen. „Onze economie kan dat niet
dragen."
Intussen blijkt het Algemeen Ver
bond Bouwbedrijf de overkoe
pelende organisatie van bouwon
dernemers en aannemers ge
sprekken te hebben gehad met de
desbetreffende ministeries over de
terugval in de bouwproduktie. Het
is zijn stellige Indruk, „dat de mi
nisteries onze zorgen en dus ook
die van de woningzoekenden de
len, en dat men er thans alles aan
doet om het aantal bouwvergun
ningen op korte termijn op te voe
ren en daarmee in te lopen op de
achterstand. Hier zien wij dat
overleg tot resultaat kan leiden."
aldus de heer Van Eijkelenburg.
GENEVE (Reuter) De maf
fia, het van oorsprong Italiaan
se misdaadsyndicaat, houdt
zich in de Verenigde Staten op
grote schaal bezig met de zwar
te handel in sigaretten. Dit
blijkt uit een rapport van de
UNCTAD, het secretariaat
voor handel en ontwikkeling
van de Verenigde Naties over
de wereldtabakshandel.
In het UNCTAD-rapport staat
dat de vijf grootste georgani
seerde misdaadbenden van
New York per jaar ongeveer
anderhalf miljard dollar winst
maken op de verkoop van
zwarte sigaretten. De sigaret-
tenhandel in de VS zou voor 25
A 30 procent illegaal zijn, in
New York zelfs voor 50 procent.
BElangrijkste oorzaak is het
verschil ln accijnzen per deel
staat. Daardoor kost een slof
sigaretten (200 stuks) in de
staat Noord-Carolina 2,89 dol
lar en In New York 5,25 dollar.
Een vrachtlading sigaretten,
gekocht ln Noord-Carolina en
verkocht in New York, levert
60.000 dollar winst op.
In het rapport staat dat de we
reldmarkt voor sigaretten
wordt beheerst door zeven
„reusachtige" maatschappijen.
Dit gaat ten koste van de ont
wikkelingslanden die samen
meer dan de helft van de we-
reldproduktie van tabak leve
ren. De grote sigarettencon-
cerns worden er in het rapport
van beschuldigd in de Verenig
de Staten en daarbuiten mil
joenen dollars aan steekpen
ningen te betalen om hun win
sten te verzekeren.
Naam
bank
Rente vast
gedurende:
Afsluitprov.
(procenten)
Renteper
met
gemeente
rentage
zonder
garantie
ABN
5 jaar
5 Jaar
1.5
1.5
9.0
'8.75
9.0
8.75
AMRO-Bank
5 Jaar
variabel
1.5/2.-
1.5/2.-
9.0
R71
9.0
8.75
Bouwfonds
30 jaar
5 jaar
2 jaar
1.5
1.5
1.5
9.6
9.0
8.8
9.6
9.0
8.8
Centr. Beheer
Apeldoorn
5 jaai
1.5
8.8
8.8
Enriia
10 jaar
-
8.3
8.3
Nat. Nederl.
10 jaar
-
8.3
8.3
NMB
5 Jaar
3 Jaar
1.5
1.5
9.0
8.75
9.0
8.75
Rabobank
(adviesrente)
variabel
1.25
8.75
8-75
Rabo-Hyp. Bank
5 jaar
1.5
8.9
8.9
RPS
5 Jaar
1-
8.75
8.75
Spaarbank
R'dam
5/3 jaar
1 jaar
1.-
2-
8.75
.7.75
8.75
7.75
Stad A'dam
5 jaar
1-
8.75
8.75
Westland/Utrecht
standaard
no risk
budget
5/10 jaar
5 jaar
variabel
2.-
2.-
2.-
8.8
9.2
7.9
9.0
9.4
7.9.
Geldt voor alle levensverzekeringmaatschappijen die lid zijn van de
NVBL.
Veel banken hebben de hypotheekrente verhoogd, de meest voorkomen
de verhoging is een half procent. De achtergebleven banken zullen
ongetwijfeld op korte termijn volgen.
(Publikatie samengesteld door de Vereniging Eigen Huls Amersfoort.)
Eén van de modellen waar men aan
denkt omvat de produktie van mag
nesiummetaal. Al een hele tijd is er
een touwtrekkerij gaande om de Gro
ningse bodemschat magnesium.
Daarbij gooit uitvoer naar Noorwe
gen, waar het concern Norsk Hydro er
metaal van kan maken dankzij goed
kope energie van watercentrales,
hoge ogen.
Beijert: „Maar men vergeet dat bij de
produktie van magnesiummetaal ook
veel chloor vrij komt. De energiekos
ten zouden dus verrekend moeten
worden met magnesiummetaal en
chloor samen, want dat chloor hoef Je
niet meer apart te maken." In princi
pe bestaat ook de mogelijkheid om
ethaan (gelijkwaardig aan ethyleen)
uit het vloeibaar aardgas te halen.
Commercieel is dat echter nog niet
aantrekkelijk en bovendien heeft Al
gerije zich het recht voorbehouden
deze stof uit het LNG te halen dan
wel de verkoopprijs te verhogen we
gens de „toegevoegde waarde".
Vandaag wordt
voor de derde ach
tereenvolgende
keer de dag van
het brood gehou
den. Zowel natio
naal als internati
onaal wordt hier
mee speciaal aan
dacht besteed aan
het belang van het
brood in het dage
lijks leven. Want
in Europa en
Noord-Amerika
behoort brood tot
de belangrijkste
elementen van het
dagelijks voedsel
pakket. In landen
met rijst als
hoofdvoedsel
neemt de brood
consumptie zelfs
toe.
Op de foto een
meisje met een
mand vol broden:
rechts het ronde
„vladebrood" om
ringd door krake
lingen uit ver
schillende perio
des uit het verle
den, in het midden
de „duivekater"
met daaronder het
„wikkelkind" en
geheel links het
„vlechtbrood".
tegen guldens) dat de ln het slangak
koord gestelde onderste grens van
één mark is 1,0870 kan worden ge
handhaafd. De middelen die beschik
baar zijn om de aangeboden valuta's
uit de markt te nemen en om te
voldoen aan de vraag naar de felbe
geerde Duitse mark zijn echter niet
onuitputtelijk. En daarom lijkt het er
op. dat de tijd wel eens niet meer
veraf kan zijn, of de regeringen en de
centrale banken zullen moeten in
grijpen.
Zoals bekend, is de slang de monetai
re overeenkomst, die de munten van
de Benelux, West-Duitsland, Dene
marken en Noorwegen aan elkaar
koppelt met een maximale speel
ruimte van 2,25 procent naar boven ol
naar beneden ten opzichte van een
vaste onderlinge koers verhouding.)
Goud
De gewoonte getrouw was de daling
van de dollar ook gisteren omgekeerd
evenredig met de stijging van de
goudprijs. Op de Londense goud-
markt, de voornaamste in Europa,
steeg woensdag de prijs tot 223 dollar
per ounce (31,1 gram). Na deze nooit
eerder bereikte koers volgde een da
ling tot 222,35. Algemeen wordt ver
wacht. dat de koersdaling van de
dollar voor een verdere stijging van
de goudprijs zal zorgen. Iets, dat trou
wens al blijkt uit het feit dat op de
termijnmarkt voor goud een flinke
toeslag moet worden betaald voor
latere levering.
AMSTERDAM (ANP) Wil
Nederland een eigen
vliegtuigindustrie behouden,
dan moet het inflatiepeil ge
lijk zijn aan of lager zijn dan
dat in de Verenigde Staten.
Van een onzer verslaggevers
AM8TERDAM De dollar is woens
dag op de Amsterdamse valutamarkt
op een nieuw dieptepunt aangeland.
Aan het eind van de dag werd 2,0620
genoteerd.
Dinsdagmiddag werd aan het slot
van de markt het voorgaande na
oorlogse laagtepunt van 2.0745 be
reikt. Dollars ln bankpapier deden
ƒ2,01 (koop door de bank) ƒ2,11
(verkoop door de bank), tegen dins
dag nog 2,04-2,14.
De Duitse mark noteerde 1,0840 te
gen dinsdag 1.0846. In Frankfurt
kwam de dollar voor de eerste maal ln
de geschiedenis beneden de DM 1,90
met een notering van DM 1,8970. De
slotkoers was DM 1,901.
De dollar mag ten opzichte
van de gulden niet verder zak
ken en er zal een blijvende
overheidssteun nodig zijn.
De arbeidsproduktivltelt bij Fokker
kan nog verbeteren. Verder is voor
waarde voor de continuïteit dat de
vraag naar nieuwe vliegtuigen zich
zal herstellen tot het peil van voor de
oliecrisis.
Dat staat ln een rapport van het
bureau Mckinsey over Fokker. Het
rapport was geen Intern onderzoek
bij de vliegtuigfabriek maar een be
schouwing van de huidige positie ten
opzichte vn de concurrenten. Het rap
port komt wel met een aantal alterna
tieven maar doet geen specifieke aan
beveling over de te volgen koers. Wel
wordt uitgegaan van het voortbe
staan van Fokker als zelfscheppende
vliegtuigindustrie. Ook samenwer
king met andere industrieën, in de
eerste plaats met de Duitsers, wordt
in de analyse genoemd.
Bestuurder H. Vos van de Industrie
bond NVV heeft intussen verklaard
dat de regering keihard moet onder
handelen over deelneming van
Frankrijk in de Fokker-F28 8uper
van Fokker. „In Parijs horen geen
Kamerleden rond te lopen maar mi
nisters". aldus Vos. HIJ wees erop dat
de Fransen een vliegtuigmotor heb
ben ontwikkeld, die na enige aanpas
sing in de F-28 8 kan worden gemon
teerd. Deelneming van Frankrijk in
de 500 miljoen kostende ontwikke
ling van het toestel, zal dan ook bete
kenen dat Frankrijk dit vliegtuig zal
afnemen. Vos vindt het nu het mo
ment om te onderhandelen omdat de
Franse „Atlantique" kandidaat is
voor opvolging van de Neptunes van
de marine.
HAMIDO B en W van Den
Bosch hebben bij de SHV hun onge
rustheid uitgesproken over het drei
gends ontslag voor 150 mensen bij
Hamido. Dat is de levensmlddelenfa-
briek van voorheen de Gruyter. B en
W herinneren eraan dat de gemeente
en andere overheidsinstanties finan
cieel geholpen hebben bij de aankoop
in 1972 van een bedrijfsterrein. Er
zouden 500 nieuwe arbeidsplaatsen
komen op het nieuwe hoofdkantoor
van Hamido en 750 op het nieuwe
distributiecentrum. Daarvan is nooit
iets waargemaakt, aldus B en W.
IHC verwacht dit Jaar een posi
tief resultaat, gezien de hogere winst
van de Zwitserse deelneming IHC
Inc. 8A. Over het eerste kwartaal
telde deze winst nog voor 100 procent
mee ln het concernwinst, na 21 april
nog slechts voor 40 procent. De bag-
gerbouw (nu 47,75 procent IHC) heeft
tot midden 1979 werk maar op het
merendeel van de orders wordt ver
lies geleden.
UTRECHT (ANP) Het
staat nu wel vast dat de voor
genomen fusie tussen de
bouwondernemingen Volker
en Stevin doorgaat. De kaar
ten zijn duidelijk geschud.
Dit zeggen de Bouw- en Hout
bonden FNV in hun blad
„Profiel".
Wat hiervan de gevolgen zullen zijn
voor de betrokken werknemers staat
volgens de bonden nog niet vast,
doordat nu nog niet volledig is uitge
kristalliseerd wat de komende inte
gratie van Volker en Stevin voor hun
verschillende maatschappijen en di
visies ln de personele sfeer gaat bete
kenen.
De bonden zijn en blijven van mening
dat die gevolgen verregaand zullen
zijn. Dit ln tegenstelling tot alle ge
ruststellende mededelingen. Maar zij
denken niet in de eerste plaats aan
gedwongen ontslagen.
Op dit moment maken de bonden
zich meer zorgen over de overplaat
singen en alles wat daarmee samen
hangt. Dit kan en zal in een aantal
gevallen betekenen dat werknemers
moeten verhuizen.
De bonden zijn dan ook nog steeds
niet geestdriftig over de te verwach
ten ontwikkelingen bij Volker-8tevin.
„We zijn duidelijk ongerust over de
gehele fusie." Uiterlijk morgen moe
ten de bonden advies uitbrengen over
de voorgenomen fusie. Zij vinden dat
„een immense, zware en verantwoor
delijke opgave."
