Mata Hari, fraaie, maar weinig boeiende show 89 Weerslag binnenbrandjes op VARA-tvt Australiërs brengen saai variété Veronica legt bom onder omroepbestel cl Henri Zagwijn herdacht TV COMMENTAAR f Literatuurprijs voor dichteres Elisabeth Eybers VARA-voorzitter Kloos: Waar blijft die ober nou Soberheid in programma-aanbod Koningskwestie bijna revolutie Graag reactif van kijkers luisteraars DONDERDAG 28 SEPTEMBER 1978 Of KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET door André Rutten AMSTERDAM Els van Rooden speelt onder regie van Peter Oosthoek temidden van een grote groep andere spelers van Centrum de legen darische Mata Hari, wier le ven als pseudo-danseres. de mi-mondaine en spionne Ton Vorstenbosch in een reeks fragmentarische scènes oproept. Het is. in de decors en costuums van Paul van den Berg een visueel zeer fraaie, brutale, variété-achtige show geworden, grappig begeleid door het Mata Hari trio onder leiding van Bob Zimmerman, die ook de muziek ge maakt of gearrangeerd heeft in de trant van de belle époque, maar het is niettemin een voorstelling, die niet echt boeit. Tom Vorstenbosch is er klaarblijke lijk vooral op uit geweest te laten zien. dat het eenvoudige Friese meis je. dat als Mata Hari naam gemaakt heeft, eigenlijk een domme, onbenul lige vrouw was. die met veel bravou re, maar vooral met uitdagende ver leidingskunsten een gevierde vrouw werd. Hij geeft haar in een paar scè nes een dienstbode mee, van wie Let- tie Oosthoek op een schitterende ma nier een bezorgde, degelljk-burgerllj- ke moeder-figuur maakt. Enerzijds een mooie contrastwerking, maar. te vens de onthulling van het milieu, waaraan Mata Hari krampachtig pro beert te ontkomen. Die krampachtig heid is in het spel van Els van Rooden ook zichtbaar, wat uitstekend is. Mata Hari (Els van Rooden), probeert in de spiegel een zelfmoord uit. •naar het maakt Mata Hari weinig interessant. Bovendien wordt het ko ketteren met haar lijf wel getoond, maar op een bewust overdreven, naar het absurdistische neigende manier. Ook dat lijkt uitstekend bedacht, on dersteund door ook gematigd absur distisch tegenspel van de fraaie heren die er in vliegen. Maar het ontluistert de glamour van de hoofdfiguur ook zo, dat er van haar nauwelijks iets overblijft dat nog zou kunnen boeien. Het wordt er een wat loze vertoning door, die slechts bij vagen de aan dacht vasthoudt. DEN HAAG (ANP) De Con- stantijn Huygensprijs (ƒ8.000,-) voor dit jaar is toegekend aan Elisabeth Eybers, de Zuidafri- kaanse dichteres die al meer dan vijftien jaar in Amsterdam woont. Het bestuur van de Jan Campert-stichting in Den Haag heeft dit meegedeeld. De prijs wordt 19 december in Den Haag uitgereikt. De letterkudige prijzen van de stichting zijn toegekend op ad vies van Pierre H. Dubois, Gerrit Borgers, Jack den Haan, Andre Mathijssen, Harry Scholte en Paul de Wispelaere. De Huygens prijs is toegekend voor het gehe le letterkundige werk van de dichteres. De Jan Campertprijs van 4.000 voor poëzie is toegekend aan Cees Nooteboom voor zijn bun del „Open als een schelp, dicht als een steen", De F. Bordewijk- prijs van 4.000 voor Proza gaat naar F. B. Hotz voor de verhalen bundel „Ernstvuurwerk". De J. Gre8hoff-prijs, ook 4.000 groot, voor essays is voor Maarten 't Hart voor de bundel „De som van misverstanden". Het .bestuur van de Jan Cam- pertstichting besloot voorts werkbeurzen voor één maand toe te kennen aan de in Den Haag wonende schrijvers: Clara Eggink, Joseph Eyckmans, So- nia Garmers, Maria de Groot, Robert Loesberg, Ethel Portnoy en Henk Sparreboom, en een werkbeurs voor twee maanden aan Herman Verhaar. ►eet al eigen omroep, de VARA, zeffft zitter tenslotte niet zonde dat deze dit jaar was geg 545.000 leden. Omroep-secretaris van de Herman van Wijk, gaf over s ',cl omroep te kennen, dat de Vi n wil richten tot een groot r Vanuit de positie die VARA A Burgemeester Met ingang van 16 oktober is tot burgemeester van de gemeente Winsum benoemd mr H. J. E. Bruins Slot uit Apeldoorn. De heer Bruins Slot is 30 jaar en chef-kabinet van de burgemeester van Apeldoorn. Bruins Slot is Nederlands hervormd en lid van het CDA (ARP). Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM De formele toelating van Veronica omroepbestel en ratificatie van het piratendom ziet voorzitter A. H. Kloos als het leggen van een bom on omroepbestel. „Een tweede kleurloze omroep na de maakt zijn entree en het zou mij niets verwonderen Veronica in een groei-markt zou stappen." Bij de presentatie aan de pers van het winterschema van de VARA-pro- gramma's pleitte hij met nadruk voor een strakke en snelle toepassing van de pas gewijzigde omroepwet, die om roeporganisaties dwingend voor schrijft representatief te zijn voor een maatschappelijke culturele, gods dienstige of geestelijke stroming. Zoiets alleen kan nog redding bren gen. De heer Kloos sprak de vrees uit dat de minister van CRM, mevr. Gar deniers, er werkelijk toe zou over gaan, zoals ze heeft gezegd, vijf jaar te wachten met het toepassen van het wetsartikel. „Dan is waarschijnlijk ons omroep-bestel, waarin de open heid kennelijk prevaleert boven plu riformiteit en geprofileerdheid al naar de knoppen." Hij had eerder al duidelijk laten uit- komen niet gelukkig te zijn met de Raad van State in zake Veronica. Kloos bekende, dat in ieder geval de KRO, NCRV en VARA, die samen één omroep-federatie vormen, tegen de komst van Veronica als C-omroep per 1 oktober zijn. Als alsnog op die datum Veronica in de programma schema's wordt geperst, kan dat al leen maar schade berokkenen aan de andere omroeporganisaties", aldus Kloos. Verder vond hij dat de minister door de beslissing over Veronica over te laten aan het NOS-bestuur. de zwarte Piet had doorgespeeld naar de om roeporganisaties. Hij vond dat de mi nister de zwarte Piet zelf maar in handen moest houden. Mocht me vrouw Gardeniers vóór 1 april 1979 Veronica als C-omroep toelaten, dan zou er volgens Kloos extrazendtijd en middelen op de radio, en wel op Hil versum IV, moeten komen. Over zijn r. ige ag. bi :ge pa CSV. bel na 1 oktober gaat inneme dinsdag-avond tegenover d hij: „De VARA wil geen lil worden. Ze wil amuseren en ren. Ze wil de ontwikkeling"' samenleving kritisch volge een sociaal-democratische o ste wil opkomen voor de belai onderdrukte minderheden." Speciaal richtte Van Wijk dacht op het claim-systeer |err het systeem van de omro buitenlandse dramaseries voor zich te reserveren. Hij z 0 s claim-systeem volledig uit d gelopen. Zo zijn er op het og totaal bijna negenduizem landse programma-titels gecj dat betekent dat, om al die j ma's uit te zenden, alle Néén zendtijd gedurende meer f jaar nodig zou zijn. Hij za heb ik de indruk dat men elw w< dwars zit dan dat men elllrin vult." jter BAZEL (AP) Op een 4ek Bazel zijn gisteren zestien W kende boeken en manuscrlLc| kocht waarvan de vermaard! een uniek exemplaar van <r „The Canterbury Tales", h|^ei geïllustreerde verslag van df z Columbus naar Amerika enjen, met gebeden van koning too achtste. 'du: door Dirkje Houtman AMSTERDAM Voor het optreden van de Busby Berk leys. Sam Angelico en het Stuffed Puppet Theatre, allen afkomstig uit Australië is de concertzaal van het Shaffy Theater tot en met zaterdag ingericht als een nachtclub. Een omgeving waar een variété ge heel op zijn plaats is. Rondom het podium staan tafeltjes en stoelen, het licht is omfloerst roze. de aanvangs tijd aangepast (22.15) en voordat de show begipt, wordt het publiek in de stemming gebracht door aanstekelij ke music-hall-klanken. Niettemin blijft het een kunstmatig aangeklede aangelegenheid. Het mist de rokerige en rossige atmosfeer en de in het zwart gestoken ober. die de bezoeker van exotische drankjes voorziet. Het blijft de Concertzaal van het Shaffy Theater waar wat met stoelen en ta feltjes is gerommeld. In deze halfzachte nachtclub voelden de varleté-artlesten zich evenwel pri ma thuis. The Busby Berkleys, twee Laurel en Hardy-achtlge figuren, zin gen er liedjes uit het bekende Ameri kaanse music-hall repertoire, waarbij vooral de dikke van de twee in zijn ritmisch-fysieke uitspattingen heel aandoenlijk is. Ze worden begeleid door een verleidelijk ogende jonge dame, die op niet mis te verstane wijze de piano bewerkt en in haar eigen act de mannen onder het pu bliek met zwoel gevoisde stem toe zingt. En dan is er de mime-speler Sam Angelico die goochelt, niet fictief maar echt. Hij tovert duiven uit zijn hoge hoed, scheurt kranten aan stuk ken. die hij in een handomdraai weer heel tovert en creëert uit eieren, meel en melk een confetti-regen. Dit alles gebeurt geheel in stilte wat kenmer kend is voor het mime-onderdeel van dit nummer, dat overigens beperkt blijft tot gestileerde bewegingen en ingehouden verlegenheid bij het uit voeren van de goocheltrucs. Met die verlegen houding koketteert Angeli co teveel. Het wordt een maniertje en werkt op den duur irritant. Dit alles wordt afgewisseld met een optreden van het Stuffed Puppet Theatre, dat vanuit een in het achter doek gefabriceerde poppenkast, klei ne menselijke „drama's" laat zien. Maar een geheel heeft men er niet van kunnen maken. Het blijft een samen raapsel van verschillende theatervor men, dat de kolder en de kwaliteit van het echte variété mist. Het is niet echt leuk en ook niet echt droef. Het hangt er ergens tussenin met als ge volg dat je te vaak denkt: waar blijft die ober nou DEN HAAG Ook dit seizoen geven leden van het Residen tie Orkest kamermuziek-concerten in Diligentia, en hoezeer deze programma's aanslaan blijkt uit het feit, dat het publiek bij het concert van dinsdagavond zelfs op het podium moest plaatsnemen. Wegens ziekte werd de uitvoering van een trombone-werk van Kreines uit gesteld, resteerden twee comDosities. Ten eerste Beethovens Septett opus 20, voor viool, altviool, klarinet, hoorn, fagot, cello en bas. Een typi sche serenade-muziek, charmant en onderhoudend. In die geest werd het ook, met veel vakmanschap en per fectie, vertolkt. Aan het feit dat Henri Zagwijn hon derd jaar geleden werd geboren dank ten wij deze avond de uitvoering van zijn „Hooglied van Salomo". Een de- clamatorium voor spreekstem, fluit, altviool en harp. Het is een wat trieste conclusie, dat de herdenking van geboorte- of over lijden aanleiding is een vergeten com ponist te eren. De in 1954 overleden Zagwijn zou er fijntjes om gelachen hebben, hij was bepaald geen „Stre ber". Een typische autodidact, die het genoegen smaakte dat zijn eerste compositie, een Fantasia, door Men gelberg werd uitgevoerd. Hij heeft zich op velerlei muzikale terreinen bewogen en kwam aan een oeuvre van meer dan honderd nummers. Het „Hooglied van Salomo", voor meerdere componisten een inspira tiebron. is door Zagwijn benaderd door Adr. Hager met fragmentjes muziek i tie van het gesproken w<^ instrumentale sfeertekening loflied op de liefde, deze L bewoordingen in tal van vo(j!J. de schoonheid van de m wijns werk duurt ruim minuten en moet het prim^ van de intensie van het kracht waarmee de tekst v gedragen. Trins Snijders heeft Hof F componist alle eer bewezei c instrumentalisten waren Voc reerd is misschien wel waaifn kon men als toehoorderïrir vaststellen. ten oei Doch het moe als men zo'n werk niet in ee ke kamermuziek-serie uitv neer zou men het dan kunifd" teren? Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM Zoals wel te verwachten was hebben de binnenbrandjes bij de televisie-afdeling van de VARA hun weerslag gehad op de samenstelling van het programmapak ket. Ook al zullen de gestegen kosten, net zoals bij de andere omroepen, er de oorzaak van zijn dat ook hier de samenstel ling wat sober aandoet. Verschillende bekende programma's zullen blijven bestaan en van een klein aantal nieuwe produk- tiea zijn komend seizoen de premières te verwachten. Een daarvan Is dat van Koos Poste- ma. die zich ditmaal een andere rol heelt toebedeeld met het schrijven van een televisiespel. „De Kinder vriend" behandelt het tragische gege ven van een onschuldige man. die onder verdenking van moord staat. En hoewel ten slotte zijn onschuld is Speciaal vandaag Over ervaringen met kunst nier en transplantatie gaat het in een documentaire van Ria Groeneveld en Thijs Oe« kersen. Ned.1/19.40 de KRO xendt de Shirley MacLaine-show uit. Ned. 1/20.40 Christian Mesnil, een Waal se cineast, maakte een docu mentaire over de dramatische Koningskwestie die België aan de rand van een burger oorlog bracht. Ned. 1/22.10 De BRT brengt een comme dia del'arte-voorstelllnf van bet Teatro Sette Mllano op het scherm. België 2/21.00 Oud-prijswinnaar* van bet Int. Voeallstenconeours 's- Hertogenbosch werkten mee aan de concertuitvoering van Mozarts opera Co*i Fan Tutte. Hilv. 4/14.02 „Een God van de twaalfde eeuw?" is het thema van prof. dr J. C. P. A. van Laarhoven in de NCRV-serie Rondom het Woord. Hilv. 1/22.00 bewezen, lijkt het erop dat hij geeste lijk deze psychische belasting niet meer te boven zal komen. Cor van Rijn speelt de hoofdrol. Eddy Habbe- ma regisseerde. De uitzending is dins dag 14 november. Verder zal Postema zich houden aan zijn beproefde „Een groot uur U". waarmee hij maandag 2 oktober be gint Het zal dan gaan over Simon Carmiggelt die eerdaags 65 jaar wordt. De Nederlander Iedere maand is er een „Groot uur: U" te verwachten. Bijzondere afleve ringen komen in het voorjaar van 1979 wanneer op drie achtereenvol gende avonden in maart in samen werking met prof. Galjaard uit Rot terdam wordt gesproken over de Ne derlander van vandaag: hoe leeft hij, wat zijn zijn mogelijkheden, is hij veranderd0 Oorspronkelijk televisiedrama van de VARA kan pas verwacht worden in de maanden januari, februari, maart en op 1 mei. In opdracht van de afdeling drama werden vier smukken geschreven. Ze gaan allemaal direct of indirect over recht, rechtspraak of rechtsgevoel. Dick Walda schreef ,,De Brandnetel koning", Richard Hendrikx ..Terug naar af", Willem Capteyn Zuider straat" en Kees Holierhoek „Op va kantie". Frits Lambrechts. Olga Zui- derhoek. Rijk de Gooijer. Jan Blaas- er. Frederik de Groot en Marjon Brandsma spelen de hoofdrollen. VARA's ..Voorstelling" op de maan dagavond wordt een nieuw program ma. Daarin krijgt nieuw talent de kans om zijn kunnen op de televisie te demonstreren Twee jury's zullen daarop toezien. De eerste bestaat uit deskundigen. De tweede Jury wordt gevormd door een groep personen die representatief kan worden genoemd voor de gemiddelde televisiekijker. Op de eerstkomende acht vaste dins dagavonden zal weer een aflevering te zien zijn van „Ieder z'n deel", ge schreven door Alexander Pola en Chiem van Houweningen. Hoofdrol spelers zijn Kitty Janssen en André van den Heuvel, als het welgestelde ouderpaar dat zich heeft teruggetrok ken om eenvoudig op het land te gaan leven. Maandag 2 oktober zal een compilatie worden uitgezonden van de eerder uitgezonden afleverin gen van „Ieder z'n deel". Volgende week dinsdag begint de VARA ook met de wekelijkse serie Ouincy. Daarin speelt de acteur Jack Klugman de rol van Quincy, een pa tholoog-anatoom bij het gerechtshof in Los Angeles. Hoewel hij in de eerste plaats arts is komt hij door de aard van zijn werk ook veel in het detective-werk terecht. Pinokkio Naar het bekende boek Pinokkio van de schrijver Carlo Collodi werd de Japanse animatiefilm gemaakt, die de VARA ook dinsdag 3 oktober gaat uitzenden. De actualiteitenrubriek VARA-Visie vindt zijn plaats op de vaste dinsdag avond. Eens per maand op zaterdag verzorgt VARA-Visie een sportpro gramma. Na 1 januari is de Ombuds man weer In een zelfstandig program ma te zien en wel op dinsdag, eens per veertien dagen in de vooravond. In het vierde kwartaal van 1978 zijn ook drie Ombudsman-specials te zien. Ook dit jaar zal aandacht worden besteed aan Multinationals. In twee programma's wordt ingegaan op de werkelijkheid van de media. Hoe wordt het wereldnieuws geleverd? Is de vraag. En dan blijkt dat slechts enkele buitenlandse persbureaus daar voor zorgen. Tevens zal naar boven komen dat maar een paar voornamelijk Amerikaanse produ centen verantwoordelijk zijn voor de vermaakindustrie van de Amerikaan se televisieseries. „Werk" is de titel van de vier pro gramma's waarin Hedda van Gen nep. Marjolijn de Vries en Marga Wolthuis zich bezighouden met de gevolgen van het traditionele arbeidsproces. Uitgangspunt van deze documentaires is dat het voor uitzicht op werk er alleen maar slech ter op wordt en dat alleen met een andere opvatting over het begrip „werk" op zinnige wijze de werkloos heid tegemoet kan worden getreden. Nieuwe programma's, die volgend jaar pas worden gebracht zijn: de Late Lien Show, waarin Wieteke van Zeg „Leopold III en de meeste Nederlanders van vooroorlogse jaargangen zullen reageren met „Koningin Astrid". De herinnerin gen aan deze lieftallige, door onze zuiderburen geadoreerde vorstin, zijn ook hier nog zeer levendig. Tien tegen een dat de zogenaamde Ko ningskwestie minder scherp in de memorie is gegrift. Toch scheiden ons nog geen achtentwintig jaar van dit kruitvat dat enorme op schudding veroorzaakte en België op de rand van de revolutie bracht. De NOS stelt ons vanavond in de gelegenheid om de weg te volgen die de lont in ongeveer tien jaar aflegde vooraleer, in 1950, de vlam in de pan sloeg. Het beeldmateriaal werd verzameld door de Belgische cineast Christian Mesnil. Elke keu ze, de wijze waarop accenten wor den gelegd, is uiteraard subjectief. Een Belgische vriend, die evenals ik de voorvertoning had gezien, wees mij er op dat Mesnil een Waal is. Veelbetekend voegde hij er aan toe dat Vlamingen een van deze samen steller afwijkende visie hebben. Dat weet u dan alvast wanneer u de met heftige emoties geladen konings kwestie besluit te volgen. door Ton Hydra Vergaat het u daarbij als mij, dan zult u niet zonder verbazing vast stellen veel van deze dramatische affaire te hebben vergeten. Bij een essentieel punt dringt zich de verge lijking op met een gebeurtenis in eigen land. Nadat wij in de mei dagen van 1940 door de Hitler-hor- den waren overrompeld, week ko ningin Wilhelmina uit naar Enge land. Niet vanwege angst, maar om het souvereine gezag te prolon geren. Leopold III was een andere mening toegedaan. Hij voelde zich als op perbevelhebber verplicht bij zijn troepen te blijven. Daarbij had hij minder oog voor de staatkundige aspecten dan de Nederlandse vor stin. We zijn er pas later achter gekomen. Ik herinner mij nog scherp de woede-uitbarstingen en verslagenheid toen ln onze compag nie bekend werd dat de Koningin naar Engeland was vertrokken. Wij voelden ons in de steek gelaten. De Belgische vorst handelde tegen gesteld. En ook hij ondervond wei nig begrip. Hoewel zijn ministers er bij hem op aandrongen, het voor beeld van Wilhelmina te volgen, wenste hij zich te laten leiden door een haast tot religie verheven rid derlijkheid die zijn vader hem in een militaire opvoeding had bijge bracht. De eer moest worden gered, dus bleef hij. Kwaad bloed zette eveneens zijn volgende stap, namelijk het bezoek aan Hitler in een poging garanties te krijgen voor een betere verzor ging van militairen en burgerij. De op niets uitlopende visite werd als knieval uitgelegd. Het feit dat zestigduizend Waalse militairen naar Duitse krijgsgevan genkampen werden gedreven en Hitier de Vlaamse soldaten naar huis had gestuurd, deed de tegen stellingen nog verscherpen. Hoewel Leopold zich het lot van de Walen erg had aangetrokken en voor hen in de bres was gaan staan, kwam Juist van die kant het meeste verzet tegen de koning. Natuurlijk speelt daarbij een rol dat hij niet werkelijk hun lot deelde in zijn comfortabele afzondering. De derde aanleiding tot aversie was gelegen in zijn huwelijk (na een weduwnaarschap van zes jaar) met Lilian Baels, dochter van een om Ex-koning Leopold streden industrieel politicus. Het zijn vaak schokkende beelden die illustreren hoeveel de koningskwes tie het Belgische volk beroerde en het land verscheurde. Zij maken duidelijk dat het waar schijnlijk ook zo geweest zou zijn wanneer Leopolds broer, prins Ka- rel, als regent in functie was geble ven tot 'Boudewijns' meerderjarig heid. Nauwelijks had de koning op 22 juli 1950 weer voet op Belgische bodem gezet of er braken felle onlusten uit. Met honderdduizenden Nederlan ders bevond ik mij toen in Indone sië. Hoewel ik de situatie wel volgde en ook bioscoop-journaals zag, blijkt er toch zeer veel langs mij heen te zijn gegaan. Voor mij was dan ook de verfilming van de Belgi sche koningskwestie een invullen van tal van witte plekken in mijn kennis van deze historie. Dort in haar „Indische hui met Elly Ruimschotel tall< verwacht, die in het oude Ir ren zijn of er gewoond hel „J. J. van Bom v/h de Kind* de nieuwe jeugdserie die ii gint en die zich bezighoudl blemen van kinderen. Daf uitstrekken van boodscha] tot gediscrimineerd wordei Bekende programma's, zijn: Twee voor twaalf, Ho[ het, Koning Klant en Kringen. Van onze radio- en tv-redl HILVERSUM - Ratel, programma voor radio volgende week dinsdag vi uitzendt, geeft aan luistei kers de gelegenheid te radio- en televisie-uitzei de week daarvoor. 'ai Ijk! :u 7 Voor het programma vai oktober nodigt het Rat kers en luisteraars uit sterdam uit om te discui de makers van radio- en I y gramma's. m Ze kunnen dan discussiër M grammamakers die door y team in de studio te Hil K genodigd. Uitzendingen landelijke, als ook de re roepen komen aan de or^ Aan dit project wordt j door de regionale omr< Deelnemers kunnen zichjj fonisch opgeven bij r 035-49141, toestel 218 ofB 'bij de redactie van hetf Ratel, KRO. postbus sum. Ratel wordt iedere 1 gezonden tussen twaalf J voor een op Hilversum 2

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 3