NCRV doet niet mee
aan omroepvervlakking
Klaus Schulze, meer
technicus dan muzika
Drs. Jansen: 'Verborgen reclame taboe
Kijken met
Jetses
naar toen
Til Gardeniers klin|
erg ongeloofwaard|
,De Dame van Duke streef' op tv
TV COMMENTAAR
Plan voor spots
op tv voor
vrouwenberoepen
Regering komt
met commissie
voor Waddenzee
r«
Kunstenaarsorganisatie NVV:
Tragisch tijdbeeld
onderscheiden
e<
DINSDAG 26 SEPTEMBER 1976
KUNST/RADIO/TELEVISIE
door Jan van Galen
HILVERSUM De NCRV zet
zich fel af tegen vercommer
cialisering van het omroepbe
stel. Drs. T. D. Jansen, de
nieuwe voorzitter van de
NCRV, legde er gisteren bij de
presentatie van het winter-
programma de nadruk op dat
een „identiteitsomroep als de
NCRV niet mag en kan mee
doen aan vervlakking van de
gestelde maatstaven, ook ai
betekent dat ledenverlies."
Al gebeurde dat niet met zoveel woor
den, drs. Jansen haalde flink uit naar
de Nederlandse omroep in het alge
meen en naar .kleurloze consumen-
tenomroepen als de TROS en Veroni
ca" in het bijzonder. „Advertenties,
commercials en verborgen reclame
boodschappen horen niet thuis in de
programma's." Drs. Jansen maakte
daarmee duidelijk waar de NCRV zelf
denkt te staan. In het komende win
terseizoen verloochent de omroep de
eigen identiteit niet, er zal op toege
zien worden dat kwalijke tendensen
uitgebannen blijven.
Wat dat inhoudt voor de informatieve
programma's valt te voorspellen,
maar in hoeverre deze beleidslijn
doorwerkt bij de overige program
ma's moet natuurlijk worden afge
wacht Op het gebied van entertain
ment verandert er niet zo veel ten
opzichte van het vorig seizoen. Ted
de Braak staat weer centraal als gast
heer in de, zoals de NCRV dat zelf
noemt meest geëmancipeerde super-
koppelkwis zonder huwelijksvoor
waarden. De Ted-Show. Kick Stok-
huyzen presenteert andermaal het
spelprogramma Ja, natuurlijk, waar
in het draait om alles wat groeit en
bloeit in de natuur. Politiek, sport,
natuur, pers en allerlei andere .inte
ressante" aspecten van de samenle
ving komen op schertsende wijze de
huiskamer binnen via 8howroom. een
programma van Jan Flllekers en
Henk van der Horst. Tweekamp, de
kwis voor middelbare scholieren, is
weer van de partij evenals de Dik
Voormekaarshow van de humorist
André van Duyn. Nieuw is „Laden
maar", een comedy-serie van acht
afleveringen van de Jonge schrijver
Rob Bakker die gaat over de lotgeval
len van vijf leden van de stadsreinl-
gingsdlenst met onder anderen Rudi
Falkenhagen, Ted de Braak en Paul
Meyer.
Filmseries
Wat de filmseries betreft kunnen we
weer rekenen op het wel en wee van
de familie Bellamy. Aardig is. dat de
serie eerder op de dag via de schoolra
dio al te beluisteren valt. Een leuke
oefening voor studerenden en een
handige manier voor huisvrouwen
om hun Engels eens op te halen.
Kojak (Theo) verdwijnt van het
scherm. Op 20 oktober zullen de bele
venissen van de inspecteur, gespeeld
door Telly 8avalas voor het laatst te
zien zijn. De serie is in Amerika stop
gezet, de NCRV liet steeds de meest
recente produkties zien. Degenen die
dit soort series liever zien komen dan
gaan. moeten er toch genoegen mee
nemen dat de NCRV een nieuwe poli
tieserie heeft gekocht, namelijk Mike
Stone in de straten van San Francis
co. met in de hoofdrol Karl Malden.
Het valt nog te bezien of deze „snelle
agent" het aankijken waard is; in dat
opzicht is het Jammer dat Kojak ver
dwijnt; het was zeker niet de slecht
ste serie in dit soort.
Dat de NCRV het serieus neemt bij
de keuze van haar repertoire blijkt
uit het feit dat men de inmiddels
pittig bekritiseerde serie Holocaust,
waarop de omroep de eerste claim
BRUSSEL (Keuter. AP) De kans is
groot dat er een conflict ontstaat
tussen Spanje en de Europese Ge
meenschap over het vissen door
Spaanse vissers in de wateren die
behoren tot de landen van de Europe
se Gemeenschap. De Britse minister
John Stlkln weigerde gisteren als eni
ge akkoord te gaan met een verdub
beling van de rechten van de 8paanse
vissers. Silkin vindt dat Spanje min
der vergunningen moet krijgen dan
de rest van de Gemeenschap wil.
Speciaal vandaag
De TROS start de BBC-se-
rie De dame van Duke Street,
naar het levensverhaal van
Rosa Lewis, de als keukenhulp
begonnen gunstelinge van
vorsten.
Ned. 2/2 1.20
Aktua
Van Mens in wording de
laatste aflevering uitge-
Ned. 1/22.10
De NDR maakte een show
programma met Liesbeth List
en Ramses Shaffy.
DuitsL I 00.00
Over virusziekten praat
Fons Disch met dr. J. G. Kap-
senberg.
Hilv. 2/16.03
Het Haagse koor Hagacan-
tara zingt werken van Schütz,
Distier en Kodaly.
Hilv. 1/19.30
Christopher Timothy
had, heeft laten schieten. De NCRV
heeft deze beslissing weloverwogen
genomen, omdat Holocaust een ge
voelige zaak als de Jodenvervolging
op overgeromantiseerde wijze op het
scherm brengt. Drs Jansen merkte
daar onder meer over op dat de
NCRV graag op boeiende wijze een
groot publiek bezig houdt, maar dat
zij niet van plan is om te buigen voor
sensatiezucht. „Wij wijzen onderwer
pen waarin bruut geweld, grof materi
alisme. deformatie van de mens tot
uiting komt van de hand", aldus drs
Jansen. Dat de grenzen niet altijd
even duidelijk zijn gaf hij ook toe. De
NCRV zendt (of beter zond) ook Ko
jak uit, maar zo stelt de omroep, die
serie is gekozen, omdat er relatief
weinig geweld in voorkomt, de scena
rio's op echte gegevens berusten en
de strekking niet schokkend is.
In plaats van Holocaust brengt de
NCRV nu een vijftiendelige BBC-se-
rie Secret Army. Het gaat over het lot
van geallieerde vliegers, die zich na
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Minister Albeda van
sociale zaken zal proberen of hij er
aan kan meewerken dat er in de toe
komst speciale televisiespots komen
waarin de aandacht gevestigd zal
worden op de openstelling van be
paalde traditionele mannenberoepen
(zoals bouwvakker etc.) voor de
vrouw. Hij zei dit naar aanleiding van
een voorstel van het PvdA-Kamerlid
mevrouw Epema-Brugman die ge
vraagd had om dergelijke televisie
spots. Ook haar idee om een soort
beurs te organiseren waar bedrijven,
traditionele mannenbanen zullen
aanbieden aan vrouwelijke werkne
mers leek de minister best een leuke
gedachte.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De regering zal bin
nenkort definitief een Waddenzee
commissie Installeren. Dat deelde
gisteren minister Beelaerts van Blok
land van volkshuisvesting en ruimte
lijke ordening mee tijdens de gelijk
namige commissievergadering, die
het rapport „grensoverschrijdend
programma voor de Eems-Dollard re
gio" behandelde
De woordvoerder van PvdA. CDA en
WD en D'66 vonden dat programma
wel wat aan de magere kant Kamer
lid Rlenks (PvdA) zag er in het geheel
geen programma in. Hij vond het
meer een nog eens opnoemen van
oude programma's en wenselijkhe
den, maar er was volgens -hem geen
sprake van een gemeenschappelijk
beheer van Nederland en West-Duits-
land om het milieu veilig te stellen.
Hij vroeg de regering wel om zo n
programma van eisen, waaraan men
zich in dat gebied moet houden Met
dat rapport in de hand moet samen
met Duitsland een gereglementeerd
beheer tot stand komen. Het bestaan
de Eems-Dollard verdrag met de
Bondsrepubliek zal daarom moeten
worden herzien. CDA en WD vroe
gen ook om zo'n programma, maar
dat moet dan worden gebaseerd op
de planologische kernbeslissing Wad
denzee en moet worden gezien vanuit
een goede ruimtelijke ontwikkeling.
het neerschieten van hun toestel wis
ten te redden, hetzij na een parachu
tesprong, hetzij door vlucht uit ge
vangenschap. Ook nieuw is de Engel
se serie Dagboek van een veearts, een
dertien-delige produktie over de bele
venissen van een veearts in de jaren
1937-1939.
Documentaires
In de sector documentaire program
ma's introduceert de NCRV dit sei
zoen twee nieuwe reeksen. 'Alles goed
thuis' gaat over ouders en kinderen
en 'Tussen toen en toekomst' is de
nieuwe titel van Jan van Hillo's De
tijd stond even stil. De enthousiaste
reacties op een aantal godsdienstige
programma's, die het afgelopen sei
zoen voor het eerst op het NCRV
scherm te zien waren, hebben er toe
geleld dat ze dit jaar zullen worden
vervolgd.
De wereld van het nieuws is een nieu
we serie waarin in kritische zin het
functioneren van de nieuwsmedia
aan de orde wordt gesteld. Daarbij
wordt vooral uitgegaan van de moge
lijk negatieve ervaringen van mensen
die, gewild of ongewild, in de publici
teit zijn terecht gekomen. De motie
ven van de mediamensen worden ook
doorgelicht.
Drama
Het drama kent bij de NCRV dit
seizoen een thematische programme
ring. Als uitgangspunt is 'Het gewe
ten' genomen. Stukken: De Woeste
Hoogte, een bewerking van Emily's
Bronte's bekende boek; Mijn zoon de
voetballer is het tv-debuut van Ru-
dolf Geel; een huwelijk van Hugo
Helnen, geïnspireerd door het verhaal
Zwijgen van Marcellus Emants. Ook
de buitenlandse produkties zijn
geënt op het thema het geweten.
Wat de radio betreft: De NCRV voert
de Tip-Dertig af. Daartegenover staat
de „comeback" van Johan Bodegra
ven die na jaren weer een luchtig
radio-vereoekplatenprogramma gaat
presenteren. Voor zijn fans nog dit:
Barend Barendse zal er ook dit sei
zoen weer bij zijn.
Met „De Dame van Duke street" ontrolt zich vanavond het eerste stukje van een nieuwe Engelse televisie# b
waar gebeurde verhaal speelt aan het eind van de negentiende eeuw en gaat over een arm keukenhulpje d#1^
eigenares van een beroemd hotel brengt. De vrouw die dit ooit in werkelijkheid is overkomen heette Rosa lien
de televisieserie die de TROS zal uitzenden heet ze Louisa Leyton. Deze rol wordt gespeeld door de actricj te
Jones. Op de foto: Donald Burton, die in het stuk de rol van Augustus Trotter speelt, en Doreen Mantle, diqop
als de huishoudster mrs. Catchpole. (Nederland 11/21.20 uur.) jjev
Tl
door Geert Kistemaker
GRONINGEN Zaterdag 30 sep
tember wordt in het cultuurcentrum
De Oosterpoort te Groningen een
tentoonstelling geopend die tot titel
heeft „Kijken met Jetses naar toen".
De tentoonstelling, die tot en met 30
oktober duurt, is ingericht door leer
lingen en docenten van de Academie
Minerva te Groningen, het instituut
waaraan ook Cornells Jetses zijn op
leiding kreeg. Jetses, de onsterfelijke
schepper van figuren als Ot en Sien,
die generaties schoolkinderen heeft
geboeid met zijn schoolplaten, wiens
plaatjes voor het „leesplankje" onuit
wisbaar in de herinnering van duizen
den staan gegrift, heeft zijn schijn
baar zo gemakkelijk tot stand geko
men illustraties niet zonder gedegen
voorstudies gemaakt. Dat is één as
pect van de werkwijze en het vak
manschap van Jetses dat op deze
tentoonstelling wordt belicht. De per
soon Cornells Jetses (die in 1873 in
Groningen werd geboren en in 1955
overleed) wordt op de tentoonstelling
in zijn eigen tijd geplaatst. Daarbij is
aandacht geschonken aan zijn socia
le en culturele achtergronden en aan
zijn plaats in de cultuurhistorische
ontwikkeling aan het begin van deze
eeuw.
De illustratie neemt direct na 1900
een belangrijke plaats in het kunstge-
beuren en de illustratoren beïnvloe-
Fbl
DEN HAAG Toen aan het begin van de zeventiger jaren de muziekwereld verrijkt we e
de wonderbaarlijke synthesizer werd deze vooral op fonologische laboratoria,
experimentele tak van de moderne klassieke muziek tot dan toe tot bandplakweer
ontwikkeld, met open armen ontvangen.
lichtbegeleiding het enige vfo^
het concert. jng,
Dromen m
Het was derhalve een slafyoi
kende avond. De muziek no| on
tot luisteren maar tot drom
bij werd de indruk geweh)
muziek allemaal uit de ho|
synthesizers op het toneel vt
wekt, hoewel het duidelijlgga
van begeleidingsband erop pi
Schulze niet alles in zijn |g
kan. De vraag rijst waarorl»!
volkomen inwisselbare mJi
uitsluitend via de plaat laa)
Het publiek dacht hier ande!
vroeg nog om een toegift
muziek van Klaus Schulze het
den als een aardige demons^
de synthesizer, de muzikale
heden van het instrument zv^e
hem niet uitgebuit worden, <^1
te veel technicus en te weü
kant voor.
Een van degenen die erg warm liepen
voor de synthesizer was de Duitser
Klaus Schulze, die zijn psychologie-
studie in Berlijn inruilde voor de stu
die van elektronische muziek. Duits
land is al Jaren wat deze tak van
muziek betreft het toonaangevende
land. Schulze was aanvankelijk
drummer in een rock-and-roll band,
maar kreeg meer interesse voor elek
tronica.
Vanaf 1972 heeft hij een tiental LP's
afgeleverd met daarop monotone
synthesizer-muziek. Zondagavond
was hij voor een eenmalig Nederlands
concert in het Haagse Congresge
bouw.
Filmmuziek
Op het toneel stonden enkele kubie
ke meters elektronica op een
Ot en Sien doen boodschappen
den elkaar onderling zeer sterk. Een
van de meest waardevolle aspecten
van zijn werk is dat Jetses van de
werkelijkheid uitging en deze ook zo
getrouw mogelijk weergaf. Dat is ook
duidelijk te zien aan de schetsen en
werktekeningen die ook onderdeel
van deze tentoonstelling uitmaken.
De onlangs opgerichte Cornelis Jet
ses Stichting, die zich tot taak stelt
de Jetses-collectie te bewaren en te
vergroten, heeft mede deze tentoon
stelling georganiseerd.
De tentoonstelling wordt zaterdag 30
september om 15.00 uur geopend
door mevrouw E. Kalsbeek-Jetses, de
oprichtster van de stichting.
Sint Willebrordusorgel
wordt ingebruikgenomen
HAARLEM - Het grote Sint Wille-
brordusorgel is voor inspeling gereed.
Dit grote Adema-orgel dat in 1971.
door de afbraak van de Sint Wille-
brorduskerk te Amsterdam met sloop
werd bedreigd, is toen door een aan
tal orgelminnaars voor ondergang be
hoed. Het unieke instrument is nooit
geheel voltooid geweest. Twee jaar
geleden nam de stichting Sint Wille
brordusorgel het initiatief tot defini
tieve voltooiing. Op één pedaalregis-
ter na is het thans zover.
Op zondag 1 oktober zal het orgel
worden ingewijd door de bisschop
van Haarlem mgr. Th. H. J. Zwart
kruis, waarna het instrument zal wor
den overgedragen aan het kerkbe
stuur van de Basiliek Sint Bavo. Di
rect na de inwijding zal een concert
worden gegeven door de organisten
Thijs Kramer en Bernard B arte link.
Deze feestelijke gebeurtenis begint
zondagmiddag drie uur in de Sint
Bavo aan de Leldsevaart te Haarlem.
schaapswollenkleedje gegroepeerd.
Met de rug naar het publiek nam
Schulze op z'n knieën plaats voor de
knoppenmassa. Hij draaide eens hier
en daar en uit de luidsprekers klonk
uit verschillende klankenlagen opge
bouwde filmmuziek.
Het was volstrekt onduidelijk hoe
deze klanken tot stand kwamen.
Meestal waren klankveranderingen
niet het gevolg van zichtbare hande
lingen en men kon zich af en toe niet
aan de indruk onttrekken dat ergens
verdekt opgesteld, een bandrecorder
met drums of strijkorkest een belang
rijke basis leverden. Daar overheen
speelde Schulze (wel zichtbaar) een
serie erg onbenullige solo's.
Een aanzienlijke rol in deze muziek
wordt gespeeld door de „Sequen
cers", voorgeprogrammeerde toon
reeksen die in toonhoogte, klank en
snelheid te variëren zijn. De „wande
lende" lampjes hiervan op de appara
ten waren naast de uiterst simpele
lee
DEN HAAG (ANP) Til Gardeniers, minister valP
klinkt erg ongeloofwaardig als ze beweert dat er op tg
niet wordt bezuinigd.
Op het totaal van ongeveer 3000 ge
subsidieerde arbeidsplaatsen in de
kunstsector zal volgens de begroting
voor 1979 meer dan vier procent ver
dwijnen.
Dit stelt het bestuur van de kunste
naarsorganisatie NW dat „met ont-
Morgenavond vertoont de NOS het
Britse televisiespel The Spongers,
enkele dagen geleden bekroond met
de Prix Italia. Het is tekenend voor
de tijd waarin wij leven, dat de fel
begeerde onderscheiding is ver
leend aan de verfilming van een
diep-tragisch gebeuren. Een ver
schijnsel dat waarschijnlijk in alle
rijke landen meer slachtoffers ver
oorzaakt dan wordt aangenomen of
bekend raakt In één zin gezegd:
toch al gehavende mensen lopen
stuk op een kille bureaucratie.
Het is in de BBC-produktie een
moeder met vier kinderen die door
haar man in de steek werd gelaten.
Maar de kijkers kunnen er elk ander
triest geval voor in de plaats den
ken. Ik vermoed dat er duizenden
uiteenlopende situaties bestaan die
met elkaar gemeen hebben het tus
sen wal en schip vallen van mensen
die er geen gat meer in zagen. Voor
het zover was. hadden zij al in een
hel geleefd.
Scenarioschrijver Jlm Allen heeft
het drama echt niet uit de lucht
geplukt. Achter hem stond de kriti
sche producer Tony Garnett die
met een onderzoek-team al ver
scheidene maatschappelijke toe-
door Ton Hydra
standen op de korrel nam. Wij mo
gen aannemen dat ook de tragedie
in The Spongers in veel opzichten
aan de werkelijkheid is ontleend.
Je voelt het bij het kijken. Wat eerst
duidelijk een spel is, krijgt gaande
weg een haast documentair karak
ter. Steeds meer van de verwikke
lingen komen Je voor als wrange
realiteit. Ze kunnen niet alleen ont
roeren. maar ook opstandig maken.
De NOS brengt deze BBC-produk
tie onder de titel Op Kosten van de
gemeenschap. Veel harder is de En
gelse titel The Spongers. Daarmee
wordt aangegeven dat de mensen
die van de bijstand moeten leven, in
veler ogen klaplopers zijn. De
schrijnende film doet ons evenwel
een paar vooroordelen inslikken.
Pauline Crosby heeft het 16 Jaar
lang aardig gered. Als echter haar
man elders in het land werkzaam
zich niet meer laat zien en steeds
minder geld stuurt, lopen de schul
den op en weet Pauline ten slotte de
eindjes niet meer aan elkaar te kno
pen. Zij probeert een extra tege
moetkoming te krijgen om althans
het gevoel te hebben dat de achter
stand een beetje vermindert Een
ambtenaar achter het loket zegt:
„Alles waarop u recht had, hebt u
reeds ontvangen." In de Raad van
Beroep zit wel iemand die uit psy
chologische overwegingen een ge
baar zou willen maken omdat de
vrouw aan de grens van haar incas
seringsvermogen staat. Reactie van
de voorzitster: „Als wij helpen, moe
digen natuurlijk aan dat mannen
hun vrouw verlaten."
Het beroep stuit dus af op formalis
me en het resultaat is dat de deur
waarder Paulines huls laat leegha
len. Ze zou het met hulp van de
buren nog hebben kunnen verdra
gen. maar er is iets dat nog erger
aan haar vreet Haar oudste doch
ter, een „mongooltje" wordt van
een tehuis waar zij graag was, over
geplaatst naar een inrichting voor
demente bejaarden. Terwijl het
kind vereenzaamt en haar toestand
als gevolg daarvan achteruitgaat,
proberen de moeder en een sociale
werker wanhopig om de met allerlei
onbegrijpelijke brieven gedekte
ambtelijke maatregelen ongedaan
te maken.
Ambtenaren en raadsleden ver
schuilen zich achter vage begrippen
als onbuigingsnota's en beleidsbes-
Christine Hardgreaves
lissingen zonder te zeggen wie dat
allemaal oepaalt. Bovendien ont
kennen zij in alle toonaarden dat
het welzijn van dat geestelijk ge
handicapte kind wordt opgeofferd
om op verkapte wijze bezuinigingen
door te voeren in de sociale sector.
Dat hiervan wel degelijk sprake is,
wordt op een verbijsterende manier
duidelijk. Je ontkomt niet aan de
vraag wat zich in eigen land op dit
terrein reeds voordoet. En, wie leeft
er dan eigenlijk ten koste van de
gemeenschap?
steltenis de cijférs van de.
groting 1979 nader heeft bes
Met name worden de coi
de freelance-acteurs en -tc
vers, kunststudenten, mu:
docenten en docenten aari
teitscentra getroffen. Mevr
deniers laat ook de ontwikh j"
de kunstzinnige vorming erf
scultuur in de kou staan,
commentaar.
De kunstenaarsorganisat
heeft haar leden opgeroepi
tie. Samen met de algem
van onderwijzend personee
heeft zij voor 21 oktober eer
georganiseerd in Amersfooi
kondigd is voorts, dat een n
voorbereid met de argumer
de mogelijkheid dat nog dit
kunstsector 2400 extra arb
sen zijn te creëren.
Vier Gouden Eekl
op Festikon '78
LAREN (ANP) Het fi
Festikon '78 heeft vier prij Ijjli
den Eekhoorns) opgelevert J||
den toegekend aan de We
Volker Schlöndorff voor de
„Die verlorene Ehre der
Blum" en Bernd Bajog voo
speelfilm „Protokoll". 'jj
Voorts ging de Gouden Ee
de categorie documentaire
Engelsman Frederic Wiseq
zijn film „Hospital" en kre
nadese Katy Bennet de i
„The houselife", de beste Tc
film.
De keuze voor deze vier f§0
gemaakt op grond van een j
ke stemming onder de bijn^ Jj
derd passepartouthouders
festival bezochten.
Overigens kon het festival
heugen in een ruime belaj
gezien de meer dan 19.0
die voor de in totaal 140
gen werden verkocht.
