lpenweiden
sterven onder de ski's
üf
Spaanse tafel van eigen fornuis
Trouw
1 gielwegen
ïreatie-
^ort
Springstoffen
Kale stroken
Lawineg;evaar
Boomgrens
Forse boete
WINTER
Zj
Paella
Inktvis
Bonensoep
Gazpacho
Met sherry
Sangria
WINTER
Tsje sjoeka
DINSDAG
26 SEPTEMBER
1978
Hans Schmit
E voortgaande
groei van het win-
tertoerisme stemt
niet iedereen in de
Alpenlanden tot te
enheid. Het moderne ski-
\y ijf is niet meer een uitslui-
bejubelde bron van in
kten. maar is voor vele be-
irs van de Alpenhellingen
een bron van ergernis en
[geworden.
rde w
vooral over de aantastin-
ran het landschap en de
f| J^oringen van de zo specifie-
llanten- en dierenwereld,
lijn dan ook vooral natuur-
arUjindschapsbeschermers die
in toenemende mate ver-
h tegen de ongebreidelde
te van voorzieningen om
rg toeristenstroom op te
7501"1
lelijltiai
•name in Zwitserland drin-
tC. Ie natuurbeschermers aan
maatregelen om verdere
.fde te voorkomen, waarbij
lame gevraagd wordt paal
•rk te stellen aan de aanleg
tkipistes.
gen
i Weiss van de Zwitserse
ting voor landschapsbe-
rming zei eerder dit jaar
over: „Momenteel worden
stes aangelegd, uitgebreid
^^ïderhouden alsof het au-
llwegen zijn".
itichting legde al in 1976
lantal eisen op tafel die er
r\ fer komen dat de skiër zich
w»het landschap moet aan-
m in plaats van dat het
schap aan de skiër wordt
epast.
belangstelling voor skiën is
name na de Tweede
flldoorlog aanzienlijk toe-
nen. In Zwitserland werd
jaren vijftig de bevolking
wekt in de winter niet ach-
|e kachel te kruipen, maar
lange latten de frisse
de sneeuw op te
Fy aderdaad is skiën in Zwit-
nd een wijdverbreide re-
_r-Piesport geworden. Met de
amende welvaart steeg
r mde belangstelling van bui-
^^de Zwitserse grenzen, tot
genoegen van de fabri-
en van ski-artikelen en de
Stenindustrie.
(^Mjenemende vraag naar ski-
uF eiijkheden leidde ook tot
an bouwactiviteiten. Auto-
|n werden aangelegd, in de
0 werden parkeerplaatsen
(elegd, hotels verrezen, het
aantal bedden werd drastisch
uitgebreid.
Met de komst van steeds meer
nieuwelingen uit het buiten
land, groeide ook het onder
richt. Skipisten werden meer
en meer aan de beginners aan
gepast en zo vlak mogelijk ge
maakt. De doorsnee skiër wil
met zo min mogelijk moeite
naar boven toe om zich van
daar zo veilig mogelijk naar
beneden te kunnen laten
glijden.
Om het rendement te vergro
ten, wordt de sneeuw op de
pistes zo veel mogelijk aange
stampt en worden oneffenhe
den weggewerkt. Bij de aanleg
van nieuwe pistes worden
springstoffen gebruikt en bull
dozers ingezet, waardoor vlak
ke banen van wel vierhonderd
meter breed en honderden me
ters lang ontstaan waarlangs
de skiërs naar beneden kunnen
glijden.
Het blad van de Zwitserse na
tuurbeschermingsorganisatie
merkte op dat de natuurlijke
verscheidenheid in het land
schap verdwijnt en dat het is
alsof een reuzenspatel diepe,
vlakke sporen over de berghel
lingen heeft getrokken.
Wie deze winter één of twee
weekjes op wintersport gaat,
zal nauwelijks kunnen zien
waar de Zwitserse natuurbe
schermers zich nu druk om ma
ken, uitgezonderd infrastructu
rele voorzieningen als autowe
gen, parkeerplaatsen e.d.
De gevolgen van de aanslagen
op de berghellingen worden
echter pas in de zomer zicht
baar, wanneer de beschermen
de sneeuwlaag is gesmolten.
Dan worden de brede sporen
zichtbaar die met springstoffen
en bulldozers zijn getrokken:
woest kale stroken, waarop de
zo kenmerkende Alpenflora
grotendeels is verdwenen, in
clusief de planten die volgens
de Zwitserse wet bescherming
genieten.
De dunne humuslaag wordt
door het smelt- en regenwater
weggespoeld en een kale vlakte
blijft achter. In gunstige geval
len kan het tientallen jaren du
ren voor een zo aangetaste Al
penweide die weer wordt afge
sloten zich herstelt.
Doordat op de platgewalste
pisten het smelt- en regenwater
sneller wegloopt, or itstaan ook
grondverschuivinge pi. In de da
len lopen door de s .nelle water
afvoer de beken o ver, hetgeen
weer consequentie t> heeft voor
de oeverplanten.
Ook voor de men s is deze egali-
sering niet zonde :'r gevaar, want
op de vlakgemai ikte stukken is
de weerstand f/eringer, waar
door de sneeuw massa's eerder
kunnen gaan s chulven en het
gevaar van law ine's toeneemt.
De Zwitserse stichting voor
landschapsbes chermlng vindt
dat de bouwondernemingen
meer dan genoeg hotels, appar
tementen en wegen hebben ge
bouwd. dat het web van kabel
banen en skiliften al te dicht is
en dat er al te veel onherstelba
re schade aan de Alpen is toe
gebracht.
Maar hoewel meer en meer
mensen zich afkeren van groot
schaligheid en gigantische toe
ristische projecten om wat ac
tiever en dichter bij de natuur
te kunnen recreëren, wordt
juist de laatste jaren (als een
soort laatste uitbarsting van de
filosofie van de ongeremde en
onbegrensde groei, meent de
stichting) het landschap op
grote schaal vergraven tot een
autosnelweg voor skiërs.
Daarom zetten de Zwitserse
natuurbeschermers zich in
voor een omkering van het hui
dige denken, waarin het land
schap aan de mens wordt aan
gepast De eerste eis die zij op
tafel hebben gelegd is dan ook
een aanpassing van de skisport
aan de mogelijkheden die het
natuurlijk landschap biedt.
Dat betekent dat boven de
boomgrens geen grote skipis
ten moeten worden aangelegd
en dat beneden deze grens al
leen egaliseren is toegestaan
wanneer er werkelijk sprake
van gevaar is voor de skiërs.
Ook willen de natuurbescher
mers dat er geen bossen meer
op de hellingen worden gekapt
om afdalingen mogelijk te ma
ken en dat, waar de schade
reeds is aangericht, tot herbe
planting wordt overgegaan.
De overheid in Zwitserland
heeft in 1976 op kritische vra
gen van parlementariërs laten
weten de aantastingen ernstig
te nemen en dat voor ingrijpen
de veranderingen in het land
schap toestemming van de
overheid nodig zou zijn. Een
lachertje noemt Hans Weiss
van de Zwitserse stichting voor
landschapsbescherming dat
voornemen, omdat gewoon
wordt doorgegaan met de aan
leg van skipistes.
Slechts sporadisch wordt de
vereiste goedkeuring onthou
den. Zodat het kan gebeuren
dat de toerist die zomers op een
Alpenweide een beschermd
bloemetje plukt, een forse boe
te krijgt, terwijl een paar hon
derd meter verder bulldozers
hele weiden tegelijk vernie
tigen.
Hans Weiss kondigde dan ook
dit Jaar aan dat de natuurbe
schermers zwaarder geschut
dan tot nu toe in stelling zullen
gaan brengen.
broc J,
ir Edith Witzleb
EEL vakantiegan-
021gers die in Spanje
M overwinteren, doen
f dit aan de warme
kusten, de Costa's,
jgen daardoor maar een
idige indruk van de
se kookkunst, die toch
gevariëerd is. De keuken
het Spaanse binnenland
rbeeld is afgestemd op
winters.
lensen moeten dan woeke-
jnet wat ze hebben. Veel
ichotels van lams- of var-
ivlees en bonenschotels ko-
I daar dan op tafel Ook
|Leidse hutspot is afgeleid
o n Spaanse hoofdschotel
|rleesn wortelen en uien.
•t zuiden van Spanje is
tlijk de Moorse invloed te
n: pittige kruidigheid en
bak. De befaamde kou-
p gazpacho is waar-
hlijk ook van Moorse af-
it In het noordwesten, de
ische provincies en in Ga-
viert de vis hoogtij. Kreef-
krabben en Slnt-jacobs-
pen zijn er in overvloed,
stokvis is er een belangrijk
leeste faam heeft echter de
a gekregen. Welke Spanje-
>s«3Éer heeft nog géén paella
ten? Misschien is het wel
om als overwinteraar» ster)
■p* in Spanje eens zelf een
f Spaanse maaltijd te ma-
in plaats van uit eten te
Het zelf kokerellen is niet
De ingrediënten zijn op
gebl rie markten en marktjes
goedkoop te krijgen.
beginnen met een paella.
Is zoals bekend d een
niet
rijstgerecht. Ons recept komt
uit Valencia.
In een braadpan 1 dl olijfolie
goed heet laten worden. Hierin
500 gram kleingesneden kippe-
poulet bruin bakken, samen
met 1 kleingesneden knoflook-
teentje en 1 klein gesnipperde
ui. 200 gram kleine stukjes
bloemkool. 100 gram doperw
ten, 2 eetlepels tomatenpuree,
1 laurierblaadje, erbij doen en
1/4 liter water erbij gieten.
Deksel op de pan en de zaak
een half uurtje zachtjes laten
koken. Daarna snijden we 1
paprika fijn, nemen 250 gram
rijst en 400 gram schoonge
maakte garnalen of mosselen,
doen dit in de pan.
Nu een halve liter water erbij
en het geheel nog eens 15 minu
ten laten koken. Het gerecht zo
heet mogelijk opdienen. Een
paar gekruide varkensworstjes
erbij serveren.
Er zijn tientallen recepten voor
paella, o.a. met lamsvlees. Dat
is de charme van paella, ieder
een kan zoeken tot de „ware"
gevonden is.
Wie in Spanje is moet beslist
eens inktvis proberen. Mis
schien wel griezelig in een res
taurant. als je niet zeker weet
of je 't lust. Dus zelf maar zo'n
maaltje maken Nodig zijn 500
gram kleine inktvissen, wat
zout. vers gemalen peper, wat
bloem. 5 eetlepels olijfolie. 2
teentjes knoflook. 4 grote ont
velde tomaten. 2 theelepels
oregano en 1 dl sherry.
Snijd de tentakels van de in
ktvissen, maar zo dat ze aan
elkaar vast blijven zitten. Snijd
de zak eraf, keer hem binnen
ste buiten en was hem goed uit.
Haal het kraakbeen weg en
snijd de zak in smalle ringen.
Bestuif de tentakels en de za-
kringen met zout, peper en
bloem.
Verhit de olie in een pan en laat
alles hierin 5 minuten bakken
met een teentje knoflook.
Snijd de tomaten in kleine
stukjes. Haal nu het teentje
knoflook er weer uit en doe de
tomaten en de oregano bij de
visjes in de pan. Het vuur moet
nu wat hoger.
Na 5 minuten de sherry erbij
gieten, het andere knoflook-
teentje uitpersen in een knijper
(altijd gunstig om zo'n instru
ment in Spanje bij de hand te
hebben) en laat alles nog een
kwartiertje sudderen.
Gekookte rijst of stokbrood
wordt erbij gegeten
Voor Spaanse bonensoep zijn
250 gram bruine bonen nodig,
500 gram lamsvlees, 2 laurier
bladen. 3 kruidnagels, 3 uien,
200 gram aardappelen (ge
schild en in blokjes gesneden) 1
pond wortelen, wat zout. vers
gemalen peper. 2 eetlepels olij
folie. 1 dl rode wijn, 2 eetlepels
gehakte peterselie en 1 uitge
perst teentje knoflook. Was de
bruine bonen, laat ze een nacht
in water staan. Kook ze dan in
het weekwater gaar.
Steek de laurierbladen en
kruidnagels in een ui. doe die
met het lamsvlees bij de bonen
en laat het ongeveer 1 uur ko
ken. Haal dan het vlees uit de
pan en snijd het in kleine
stukjes.
Doe het vlees terug in de pan
en voeg de resterende uien
(fijngesnipperd), de aardappe
len, de wortelen (in plakjes ge
sneden) en de knoflook toe.
Maak op smaak af met peper
en zout en laat de soep een half
uur op een laag vuur door
koken.
Daarna de 2 eetlepels olijfolie
en de rode wijn erbij gieten.
Bestrooi de soep voor het op
dienen met de fijngehakte pe
terselie. Een tegenhanger van
deze warme bonensoep is de.
koude soep, de gazpacho. ook
een Spaanse specialiteit.
Schil een halve komkommer,
ontvel 4 rijpe grote tomaten en
zaadjes ontdoen, 2 aubergines,
6 stevige tomaten, 2 uien en 2
teentjes knoflook in kleine
stukjes snijden. De groentes
tukjes in 3/4 liter olijfolie onge
veer 3 kwartier zachtjes laten
bakken.
Afmaken met wat zout. Twee
eieren kloppen en door de gare
groente roeren. De groente met
rijst opdienen.
Rtnoses al Jerez heten lams-
niertjes met sherry. R Lams-
niertjes blancheren en in dikke
plakken snijden. 1/2 liter olijfo
lie in de pan goed heet laten
worden en de niertjes een paar
minuten aan beide zijden bak
ken. 4 Eetlepels sherry toevoe
gen en de niertjes nog 4 minu
ten laten stovenm Kan bij
brood of gekookte rijst gegeten
worden.
Maar bij het eten moet ook wel
wat gedronken worden. Na
tuurlijk kan er een glaasje
sherry bij, maar een zelfge
maakt glaasje sangria geeft
toch wel veel voldoening.
Een sinaasappel in dunne plak
jes snijden en de pitten eruit
halen. De schijfjes in een kan
leggen. Een fles rode landwljn
toevoegen. De drank koel zet
ten en ongeveer 5 uur laten
trekken.
De sinaasappelschijfjes eruit
halen, wat spuitwater en ijs
blokjes toevoegen en koud ser
veren. Dat is wel de eenvoudig
ste manier om sangria te
maken.
PAGINA 23
Uit de Nnordafrikaanse keuken
is de tsj<asjoeka. gebakken au
bergine. overgewaaid naar
Spanje.Twee paprika's van de
Doe alles in een kom en voeg 1/
2 dl olijf olie toen 2 eetlepels
citroensap, vrij veel versgema
len peper en wat zout. Giet er 1
liter kourf water bij.
Roer allé s goed door en zet de
kom in d e ijskast. Laat ze enke
le uren .<;taan. Voor het serve
ren in eU te soepkop een blokje
ijs doen.
hak alles fijn. Hak een sjalotje
fijn. Voeis een in kleine stukjes
gehakte \z aprika toe, pers twee
teentjes |:noflook uit. Hak pe
terselie kl ein tot er een eetlepel
vol is. doe hetzelfde met kruize
munt.
