talestijnen niet
gen Camp David
brster dreef Zuid-Afrika verder in isolement
Pakistan draait
naastingen terug
Egypte en Israël oneens over akkoord
Vorster
3l
Commandant Iraanse
stad Qom ontslagen
tere politieke strijd op Jordaanoever
IDAG 21 SEPTEMBER 1978
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
k ames Dorsey
?rb< f1
ijkf'
St
IALAMABAD (Reuter) De
Pakistaanse regering onder
leiding van generaal Zia oei
Haq zal de bedrijven die zes
jaar geleden werden genatio
naliseerd weer teruggeven
aan de vroegere eigenaren. De
Pakistaanse regering heeft
daartoe gisteren een aantal
maatregelen aangekondigd.
De vroegere eigenaren worden uitge
nodigd te komen onderhandelen over
de compensaUe die zij wensen voor
de schade die zij ais gevolg van de
naasting hebben geleden. In ieder ge-
val worden zij gevraagd de leiding
van de bedrijven weer over te nemen.
Regeringsfunctionarissen hebben la
ten weten dat de maatregelen mede
zijn bedoeld om Pakistan aantrekke
lijk te maken voor buitenlandse in
vesteringen.
De regeringsverklaring is gedateerd
op 10 september. Er staat niet in om
welke bedrijfstakken het gaat. In
1972 werden onder meer machinefa
brieken. de cement-industrie, assem-
blagebedrijven voor personenauto's
en textielfabrieken genationaliseerd.
De Pakistaanse regering heeft een
grote mate van vrijheid van hande
len. omdat nog steeds de staat van
beleg heerst. De regering had eerder
al een begin gemaakt met de denatio-
nalisering van agrarische bedrijven,
zoals de katoenverwerkende indu
strie. de meelfabrieken en rijstpelle-
rijen. j
In 1972 werd onder de regering van
Zoelfikar AU Bhoetto een begin ge
maakt met de naasting van bedrij
ven. Bhoetto werd bijna anderhalf
Jaar geleden ten val gebracht na een
militaire coup. die generaal Zia aan
de macht bracht. Voor zover bekend
heeft de regering Bhoetto nooit com
pensatie betaald voor de naasting.
Uit de aankondiging van de regering
is niet op te maken hoeveel zij bereid
is te betalen.
RDAM Palestijnen op de westelijke Jordaanoever zijn druk bezig om te proberen
lüïsfceenschappelijk standpunt te vinden over de in Camp David gesloten akkoorden.
e rwachten Palestijnse activisten op korte termijn een harde politieke strijd tussen de
ier, iaanse, de pro-Egyptische en de pro-PLO krachten op de westelijke Jordaanoever.
geH
eerste keer dat de in de
ebieden wonende Palestij-
t kl jeraden over een standpunt
i5 en van een aan hen voorge-
r»splan. In het verleden liet
Ie westelijke Jordaanoever
de Palestijnse Bevrijdings-
(PLO) hen vertegenwoor-
tijdens de gemeenteraads-
n z^en in 1975 gekozen burge
rt beperken hun taak tot soci-
Jcra turele zaken,
kr
5e n echter de in Camp David
n akkoorden in informele ge-
-j. en in besprekingen achter
irs_. nen beoordeeld. Vooraan-
ieu^ 'alestijnse juristen onder-
2 „e et deel van de akkoorden
0 westelijke Jordaanoever en
lkje trook aan een nauwkeurige
Eerwacht wordt dat binnen-
VDlafatles van de westeltJke Jor"
y naar verschillende Arabi-
dsteden zullen reizen.
ten
te »gen
z< ngers van de PLO verwer-
j Camp David gesloten ak-
rm
over de in Camp David gesloten ak
koorden heeft uitgelaten, zich af
wachtend opstellen. Voor hen is de
wil van Amman wet.
weg. Wij haten de Israëlische bezet
ting. Waarom zouden wij niet kijken,
hoe het gaat wanneer wij door onze
Arabische broeders worden be
stuurd? Wij hebben Sadat duidelijk
laten weten dat wij hem steunen en
Op de westelijke Jordaanoever laten dat hij tot einde moet doorzetten. In
zich echter nu stemmen horen die tegenstelling tot de Jordaanse ko-
menen dat de Palestijnen onder Is- ning Hoessein en de Syrische presi-
raëlische bezetting een eigen onaf- dent Assad heeft Sadat nooit een
hankelijk standpunt moeten inne- Palestijn gedood", aldus een Pales-
men. Sommige van deze Palestijnen tijn die veel contacten met Egypte
onderhouden nauwe banden met onderhoudt.
Egypte. Zij voerden in Januari tijdens
de bijeenkomst van de Egyptlsch-
Israëlische politieke commissie be
sprekingen met dr. Osman al Baz, de
Egyptische staatssecretaris van bui
tenlandse zaken. Ook tijdens het
overleg tussen president Carter, pre
sident Sadat en premier Begin in
Camp David onderhielden zij nauwe
contacten met Egyptische regerings
functionarissen.
Deze akkoorden erkennen
lei jecht van de Palestijnen op
pcking. De stichting van een
ilijke Palestijnse staat
ati^kesloten. Bovendien vereet-
,rs nhangers van de PLO zich
terugkeer naar een Jor-
,er(jiiuur of de instelling van een
n jghappelijk Israëlisch-Jor-
wind op de westelijke Jor-
s van de PLO op de weste-
laanoever hebben gisteren
;even aan de oproep van de
teren een algemene sta
de in Camp David geslo-
en te houden. Palestijnse
gooiden met stenen in het
Ibloes naar Israëlische sol-
Palestijnse vlag werd ge
ien schreeuwde anti-Israë-
ïen. Ook in Rammallah en
m het tot botsingen tussen
rende Palestijnen en Israë-
liligheidstroepen. Israëli's
gisteren verboden om Na-
letreden. Op vele plaatsen
elijke Jordaanoever bleven
gesloten.
nse delen van de Libanese
Beiroet werden gisteren
ialestijnse staking verlamd,
jeiroet werd de hemel door
van de in brand gestoken
jn zwart gekleurd. Tijdens
fcties in de vluchtelingen-
Verden foto's van Carter,
Begin verbrand. Woordvoer-
He PLO, verwijzend naar de
^ties, meenden dat „er geen
n bestaan over de greep van
bp de Palestijnse massa's,
pjnse vraagstuk kan zonder
let worden opgelost."
ngen
groep Palestijnen op de
1 Jordaanoever die zich niet
Jat aan de PLO hebben ver-
"lstaan er twee stromingen.
|ordaanse krachten leggen
Ibij het besluit van Amman,
nu Jordanië zich afwijzend
De pro-Egyptische Palestijnen me
nen dat Sadat met de onderhandelin
gen moet doorgaan ongeacht de hou
ding van de overige Arabische lan
den. „De akkoorden van Camp David
moeten nauwkeurig worden bestu
deerd. Het wordt tijd om een punt te
zetten achter de Palestijnse UJdens-
Nu Jordanië, althans voorlopig, niet
aan de vredesbesprekingen zal gaan
deelnemen verwachten de pro-Egyp
tische Palestijnen op de westelijke
Jordaanoever een harde confrontatie
met de aanhangers van de PLO en de
pro-Jordaanse Palestijnen. Zij menen
dat de pro-PLO en pro-Jordaanse
krachten in één hoek zullen worden
gedrukt door het besluit van Amman
en door het voornemen van de pro-
Egyptische Palestijnen om wel aan
de tenuitvoerlegging van de akkoor
den van Camp David mee te werken.
De pro-Egyptische Palestijnen ver
wachten op korte termijn naar Cairo
te worden uitgenodigd voor bespre
kingen met de Egyptische regering.
TEHERAN (Reuter, UPI, AFP) De commandant van de
Iraanse heilige stad Qom, waar begin september heftig gede
monstreerd werd door moslemse geestelijken, is gisteren
ontslagen.
De sjah van Iran bezocht gisteren gedurende een uur de overlevenden van
de aardbevingsramp in Tabas.
Volgens radio-Iran is de commandant
weggestuurd omdat hij zijn superieu
ren in Teheran onjuiste gegevens had
verstrekt en misbruik had gemaakt
van zijn macht. Nadere bijzonderhe
den werden niet gegeven.
De bekendmaking van het ontslag
viel samen met de terugkeer naar
Teheran van ongeveer twaalf opposi
tieleiders die hun toevlucht hadden
gezocht in de woning te Qom van
ayatollah Kazem Shariat Madari, een
van de belangrijkste geestelijke lei
ders van de Iraanse moslems. De op
positieleiders, die naar Teheran te
ruggekeerd zouden zijn na een ak
koord met de autoriteiten in Teheran,
zullen hun politieke activiteiten voor
lopig staken en zich bij geen enkele
poUtieke beweging aansluiten.
Intussen heeft de Iraanse Senaat het
wetsontwerp van de regering goedge
keurd dat de staat van beleg in elf
Iraanse steden zes maanden geldig
maakt. De autoriteiten hebben be
kendgemaakt dat nog honderd men
sen. die op grond van de staat van
beleg opgepakt werden, vastzitten,
de rest zou zijn vrijgelaten.
Volgens de pers in Teheran is het
aantal doden als gevolg van de aard
beving van zaterdag al gestegen tot
boven de 20.000, hoewel officiële cij
fers het nog steeds op 16.000 houden.
Gisteren is de sjah naar de meest
getroffen stad, Tabas, gereisd. Daar
was hij getuige van hartverscheuren
de taferelen van mensen die nog
steeds in de puinhopen naar overle
venden zochten.
De hulpverlening schijnt inmiddels
goed op gang gekomen te zijn en er is
zelfs een zekere wedijver ontstaan
tussen de overheid, vertegenwoor
digd door civiele instanties, het leger
en het Iraanse Rode Kruis, en reli
gieuze organisaties. Volgens de sjah,
die een uur op de plaats des onhells
doorbracht, was er geen hulp uit het
buitenland nodig.
Sadat: Vrede binnen twee maanden getekend
WASHINGTON, TEL AVIV, CAIRO (AP, UPI, Reuter) De
Egyptische president Sadat meent al binnen twee maanden
met Israël vrede te kunnen sluiten. Maar nu al bestaan er
tussen Sadat en Israëls premier Begin ernstige meningsver
schillen over de interpretatie van de akkoorden van Camp
David.
Deze ernstige meningsverschillen tra-
den naar buiten toen Israël en Egypte
brieven zouden uitwisselen die als
aanvulling moeten dienen op de ge
sloten akkorden. Met name gaat het
hier om het taalgebruik over de kwes
tie Jeruzalem, de toekomstige Israëli
sche rol op de westeUjke Jordaanoe
ver en het recht van Israël om nieuwe
nederzettingen in het op Jordanië
veroverde gebied te stichten. Begin
schokkeerde leden van het Ameri
kaanse Congres toen hij zei dat niets
in de gesloten akkoorden kon voorko
men dat IsraëUsche troepen ook na
een overgangsperiode van vijf jaar op
de westeUjke Jordaanoever gestatio
neerd zouden blijven.
Geen nieuwe
Volgens Sadat heeft Begin beloofd
om geen nieuwe Joodse nederzettin
gen te stichten tijdens de hele perio
de van de onderhandeUngen. Maar
Begin stelt dat er geen nieuwe Joodse
nederzettingen gesticht zullen wor
den in de periode waarin een verte
genwoordigend Uchaam van de Pa
lestijnen in de bezette gebieden op
poten worden gezet. In Begins ogen
zal dat niet langer dan drie maanden
duren. Dat het Begin, althans tijdens
de periode van drie maanden menens
is blijkt uit het feit dat de Israëlische
regering zich gisteren over de vraag
gebogen heeft hoe men de deze week
illegaal in de buurt van Nabloes ge
stichte nederzetting weer moet afbre
ken. Met de kolonisten wordt druk
onderhandeld.
Begin heeft gisteren in een interview
laten weten dat in de Hebreeuwse
tekst van de akkorden het Palestijn
se volk als de „Arabieren van het land
van Israël' omschreven zullen wor
den. De westelijke Jordaanoever zal
als Joedea en Samaria worden aange
duid. President Carter zou hiermee
akkoord zijn gegaan. „Tegen deze
achtergrond bezien," aldus Begin
„heb ik geen enkele moeilijkheid met
de erkenning van de rechten van de
Arabieren van het land van Israël.
Die hebben wij altijd erkend." Begin
toonde zich optimistisch over de con
frontatie met de tegenstanders van
de akkorden in zijn eigen land. „Laat
dat aan mij over. Als wij een discussie
hebben zal het tussen vrienden zijn".
Betere oplossing?
Sadat leek zich gisteren weinig aan te
trekken van de kritische houding van
Saoedi-Arabië en Jordanië. Voor zijn
vertrek naar Marokko daagde hij zijn
critici uit om een betere oplossing
voor de Palestijnse kwestie te vinden.
De Egyptische president liet weten
wanneer Jordanië weigerde aan de
onderhandelingen deel te nemen de
zaak zelf met Israël te zullen klaren.
Tevens waarschuwde hij dat „alles
tot een einde zal komen" wanneer het
Israëlische parlement niet akkoord
gaat met de opdoeking van de Joodse
nederzettingen in de Slnai-woestljn.
Tegenover de Egyptische gemeen
schap in Washington Uet Sadat weten
na zijn terugkeer in Cairo een nieuwe
Egyptische regering gevormd zal
worden.
Het Egyptische leger heeft in een
telegram van de minister van defen
sie, generaal Gamassi zijn steun aan
de akkoorden van Camp David uitge
sproken. De strijdkrachten zullen
„een bolwerk voor de bescherming
van de vrede zijn," aldus Gamassi.
Een Koeweitse krant wist gisteren te
melden dat de VS de economische en
miUtaire steun aan Egypte zullen op
voeren. Dit werd gisteren door Sadat
bevestigd. Sadat Uet weten dat op de
verjaardag van de oktoberoorlog een
grote miUtaire parade in Egypte zal
worden gehouden. Dit om te bewijzen
dat Egypte het akkoord met Israël
niet uit miUtaire zwakte heeft ge
sloten.
Gesprek
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken Vance heeft gister
avond zijn eerste besprekingen ge
voerd met de Jordaanse koning Hoes
sein. Amerikaanse regeringsfunctio
narissen menen niet dat Jordanië
snel van standpunt zal veranderen.
Amman zal zeker wachten tot de
stemming in het IsraëUsche parle
ment over de Joodse nederzettingen
in de Sinal, en mogeUjkerwijs tot na
het bezoek van Hoessein volgende
maand aan Washington.
Aan boord van het vüegtuig van Van
ce naar Amman kregen verslaggevers
te horen dat Hoesseins definitief be
sluit zeker van invloed zal zijn op de
Jordaans-Amerikaanse betrekkin
gen. Kringen rond Hoessein menen
dat de uitkomst van Camp David
Hoessein in zijn geloof gesterkt heeft
dat Israël niet aan de minimale Ara
bische vredesvoorwaarden tegemoet
wil komen.
Terwijl Koeweit en Noord-Jemen gis
teren eveneens de akkorden verwier
pen is in de Syrische hoofdstad Da
mascus de derde anti-Sadat top be
gonnen. Aan deze conferentie nemen
naast Syrië de leiders van Algerije,
Libië, Zuid-Jemen en de PLO deel.
Syrië deed gisteren een beroep op zijn
bondgenoten om het Afwijzingsfront
miUtair en economisch te steunen in
het verzet tegen de akkorden van
Camp David.
Naast president Assad, kolonel
Khaddaffi, president Boemmedienne
en Jasser Arafat neemt ook de leider
van het Volksfront voor de Bevrij
ding van Palestina George Habasj
aan de besprekingen deel. Het is de
eerste keer dat Habasj Syrië bezoekt
sinds hij tien jaar geleden daar enke
le maanden lang vast zat. Vooraf
gaand aan het bezoek van Habasj
verzoenden Syrië en het Volksfront
zich tijdens een bezoek van Volks
front-woordvoerder Bassam Aboe
Sjarief aan Damascus.
Vervolg van pagina 1
Nu de regering van Zuid-Afrika de
plannen van de Verenigde Naties ver
worpen heeft, mag worden aangeno
men dat de volkerenorganisatie het
VN-plan formeel zal goedkeuren.
Wanneer Zuid-Afrika niet bereid is
mee te werken aan de uitvoering van
dit plan, zal dit leiden tot verpUchte
economische sancties en andere
dwangmaatregelen. Op dat moment
zal het Westen niet meer in de positie
zijn om te lang vermeden sancties
tegen Zuid-Afrika tegen te gaan. En
deze sancties zuUen niet zonder ge
volgen bhjven voor de toch al niet
rooskleurige economie van het land.
Het besluit van de Zuidafrikaanse
regering zal ook ingrijpende gevolgen
hebben voor de houding van de zoge
heten frontUJnstaten, die de afgelo
pen zestien maanden nauw met het
Westen hebben samengewerkt voor
het vinden van een bevredigende op
lossing voor de kwestie Namibië. De
afgelopen maanden hebben deze lan
den steeds druk uitgeoefend op de
onafhankeUjkheids beweging SWA
PO om akkoord te gaan met de door
het Westen uitgedachte regeling. Ze
stonden de SWAPO niet toe om vanaf
him grondgebied acties te onderne
men tegen de Zuidafrikaanse strijd
krachten. Tegen hun zin in worden
deze landen nu gedwongen de SWA
PO de vrije hand te laten. Dit kan
leiden tot een verheviging van de
oorlog in het zuidelijk deel van Afri
ka. iets wat het Westen in samenwer
king met de frontUJnstaten steeds
heeft proberen te vermijden.
Het besluit van de Zuidafrikaanse
regering speelt verder de Sowjet-Unie
en haar bondgenoten in de kaart,
terwijl de rol van deze landen de
afgelopen tijd door de initiatieven
van het Westen op de achtergrond
was geraakt. Men kan veUlg aanne
men dat de Sowjet-Unie, eventueel in
samenwerking met Cuba, in het nu
gevaUen gat zuUen springen, gesterkt
door de laatste ontwikkelingen in
Rhodesië. De beslissing van de Zuid
afrikaanse regering houdt verder in
dat tienduizenden Zuidafrikaanse
troepen de komende jaren zuUen
moeten worden ingezet voor de ver
dediging van Namibië.
De Zuidafrikaanse regering heeft be
sloten tot het eenzijdig uitschrijven
van verkiezingen, omdat zij van oor
deel is dat de voorsteUen van de Ver
enigde Naties afwijken van het weste
lijke plan dat door Zuid-Afrika geac
cepteerd was. Het is overduideUjk
dat dit niet het geval is en dat Preto
ria op zoek is geweest naar een „legi
tiem excuus" om onder de voorgestel
de regeling uit te komen. Er zijn drie
redenen waarom de Zuidafrikaanse
regering deze gevaarlijke gok waagt:
De vrees dat de SWAPO bij onder
toezicht van de VN gehouden verkie
zingen, die over zeven maanden ge
houden zouden moeten worden, een
overwinning zal behalen.
Pretoria beschouwt de strijd om
Namibië als onderdeel van de grote
strijd om het blanke regime in Zuid-
Afrika te laten overleven. In het ka
der daarvan is vooral de militaire
aanwezigheid in de Caprivlstrook van
wezenlijk belang.
De wetenschap dat sancties tegen
Zuid-Afrika vroeg of laat toch onver
mijdelijk zijn.
Zuid-Afrika is er duidelijk op uit de
confrontatie met de economische en
poUtieke sancties van het Westen zo
snel mogelijk aan te gaan om de
internationale gemeenschap te tonen
dat deze niet effectief zijn.
Tot sover onse correspondent.
ennie Serfontein
ronisch dat Balthazar Johannes Vorster op dezelfde dag zijn
als premier bekend heeft gemaakt als waarop werd aangekon-
'e t Zuid-Afrika zijn eigen weg gaat inzake de kwestie-Namibië.
nzijdig te beslissen dat er verkiezingen zullen worden gehouden
o^uid-Afrika daar aan op een interne regeling.
aankondiging dat Zuid-Afrika de vensters
naar de rest van de wereld wUde opengooien
en de buitenlandse poUtiek daarop zou af
stellen. Toen kwam in 1971 de offensieve
dialoog met bezoeken aan landen als Zam
bia en Ivoorkust.
historische stappen waren sym-
maakten een einde aan een
aarin de regering van Vorster
r lang wanhopige pogingen heeft
i haar raciale poUtiek in de inter-
samenleving aanvaard te krijgen.
0 ek van het poUtieke toneel luidt
e fase in van Zuid-Afrika's min-
in de wereldopinie. Terwijl de rest
ufcreld het land meer en meer iso-
:ont steeds harder op sancties aan-
e gr#kt Zuid-Afrika zich in het laager
;ezii
ïin
trekfquenties zuUen te afschuwelijk
aam ch voor te stellen", om de wijze
e gebruiken, die Vorster bezigde
in 1974 waarschuwde tegen de
unities, als zijn politiek van ont-
Ujk
tussen Zuid-Afrika en de zwarte
ndiée landen zou mislukken,
n H
rden t Vorster op 13 september 1966 de
k ^e, granietharde en onverzettelij-
!rd opvolgde had men op het
i buitenlandse front goede hoop
sbo spannen verwachtingen dat Vor-
nsifigrijke veranderingen zou aan-
Zuid-Afrika zelf en in zijn be-
a di£ met de andere landen. Deze
iter nimmer in vervulUng gegaan.
t.
■eftfQ
^refTnaaI wordt de periode-Vorster ge-
p J door verscheidene onverwachte
éénrn en opzienbarende stappen,
een Vorster probeerde het groeiende
te voorkomen.
|e was er in het begin van 1967 de
Vervolgens kwam er een tijd van ontspan
ning met geheime bezoeken van Vorster
naar het hart van Afrika, aan landen als
Ivoorkust en Liberia en de broze onderhan
deUngen en ontmoetingen met de presiden
ten Kaoenda, Senghor, Tolbert en Hou-
phouet Boigny. Vandaag de dag zijn we
echter ver verwijderd van de roerige dagen
van 1975 en de dramatische ontmoeting
tussen Kaoenda en Vorster op de Victoria-
brug.
Het enige positieve resultaat van deze inter
nationale initiatieven is geweest dat Zuid-
Afrika diplomatieke betrekkingen aanging
met Malawi, een land zonder invloed in de
Afrikaanse poUtiek. Daar Vorsters ontspan-
ningspoUtiek met zwart Afrika volledig in
elkaar is geklapt, zijn de betrokken Afri
kaanse leiders verbitterd. Zij hebben het
gevoel dat ze in de steek gelaten zijn en
wijzen er daarbij op dat Vorsters voorge
stelde beloften inzake Namibië, Rhodesië
en Zuid-Afrika's binnenlandse raciale poU
tiek niet zijn verwezenlijkt.
Nalatigheid
heden ten dage bevindt als het om Namibië
gaat.
Wat Rhodesië aangaat ging Vorster rustig
door het bewind van Smith morele en an
dersoortige steun te geven. Dit had grote
invloed op de teleurstelüng van de Afri
kaanse leiders, die bij de onderhandeUngen
met hem waren betrokken. Vorster en Afri
ka zaten ook inzake de Zuidafrikaanse raci
ale politiek op twee sporen. Kaoenda en
anderen dachten dat interne veranderingen
een eerste uitvloeisel waren van de ontspan
ningsoperatie. Voor Vorster was de ont
spanning een strategie om de betrekkingen
met de rest van Afrika te normaliseren
zonder belangrijke binnenlandse verande
ringen te hoeven aanbrengen.
Vandaag kan de Zuidafrikaanse regering
slechts via de tussenkomst van westerse
landen, die zesduizend mijl weg Uggen, met
de strategisch gelegen vijf frontlijnstaten
onderhandelen over Zuidafrikaanse zaken.
Maar ook Zuid-Afrika's betrekkingen met
de westerse wereld zijn onrustbarend ver
slechterd. AanvankeUjke vriendschappelij
ke onderhandeUngen met Kissinger hebben
plaats moeten maken voor scherpe confron
tatie met de Amerikaanse vice-president
Walter Mondale en de regering-Carter als
het ging om de raciale poUtiek.
En het Ujkt er nu duideUJk op dat het
Westen veel dichter is genaderd op het
punt. waar men bereid is sancties en andere
maatregelen te overwegen vanwege Zuid-
Afrika's raciale poUtiek.
'Slappelingen'
Vorster miste een gouden kans toen hij in
1975 Zambia niet als tussenpersoon voor de
gesprekken met de SWAPO gebruikte. Zijn
nalatigheid om SWAPO als een belangrijke
politieke macht te erkennen heeft geleid tot
de ernstige situatie, waarin Zuid-Afrika zich
Binnenslands heeft Vorster niet wiUen in
zien dat een gesprek met Afrika alleen zin
heeft als het gepaard gaat met een echte
dialoog met de werkelijke leiders van de
meerderheid van de zwarten. Hij heeft hals
starrig geweigerd met deze leiders te onder
handelen en heeft aUeen hen geconsulteerd,
die een minderheidsstandpunt vertolken en
die door hun mede-zwarten als „slappeUn-
gen" worden gezien.
Gedurende het bewind-Vorster zijn de be
trekkingen tussen de rassen snel verslech
terd. De rellen in Soweto en de daarop
volgende gebeurtenissen hebben aange
toond dat Zuid-Afrika op een vulkaar van
rassenhaat zit ten gevolge van de bitterheid
en de frustratie van mUJ oenen zwarten over
de raciale poUtiek van de regering.
Vorsters „successen" omvatten twee „onaf
hankelijke" Bantoestans. Deze worden
door de internationale samenleving niet er
kend en volledig genegeerd. Nieuwe wetten
ontnemen 20 miljoen zwarten snel hun
Zuidafrikaanse burgerschap en het enige
wat ze ervoor in de plaats krijgen zijn
waardeloze certificaten voor het thuisland.
Weigering
Tijdens zijn regering heeft Vorster absoluut
geweigerd de zwarten als onderdeel van de
Zuidafrikaanse samenleving te zien en in
ieder geval te erkennen dat de tien müjoen
stedeUjke zwarten permanente bewoners
waren van de zogenaamde „blanke" gebie
den en daar en niet in de thuislanden hun
poUtieke rechten zouden moeten ge
bruiken.
Vorsters speciale grondwetbepaUng voor de
„niet-blanken" heeft ook ernstige tegen
stand ondervonden want de grote meerder
heid van kleuriingen en Indiërs verwerpt
een afzonderlijke poUtieke regeling met de
blanken, die de zwarte meerderheid zou
uitsluiten.
Het grondwetsvoorstel onthulde echter ook
dat er geen werkeUjke machtsdeling komt
tussen blanken. kleurUngen en Indiërs. Het
zou een loze maatregel zijn want het blanke
parlement met de regering van de Nationale
Partij zou in werkelijkheid aUe poUtieke
macht behouden.
Hard optreden
De „bannings" en de gebeurtenissen van 19
oktober 1977, de arrestaties op grote schaal
en andere harde poUtieke maatregelen van
de laatste tijd wekken de indruk dat Vor
ster, de man met het beeld van de politie-
Johannes Vorster
man van de jaren zestig, die als minister
van justitie hard optrad tegen binnenlands
verzet, niet wezenlijk is veranderd.
Vorsters bewind wordt gedeelteUJk geken
merkt door de verwarring, die zijn politiek
onder zowel zwart als blank heeft gebracht.
Veel mensen hoopten daarbij dat zijn onze
kerheid tot veranderingen zou kunnen lei
den. Hij was echter niet alleen niet bereid
om fundamentele aspecten van de nationa
listische politiek te wijzigen maar hij ont
hulde ook dat de regering vastbesloten was
met harde hand te regeren als het beleid
faalde en verworpen werd door de grote
meerderheid van de zwarten.
De aanhoudingen van vorig jaar oktober
waren een duidelijke minachting van het
Westen en hielden de boodschap in dat er
intern geen wezenlijke veranderingen zou
den komen wat ook de internationale druk
en de prijs zou zijn.
Misleidend
Als opvolger van de onverzettelijke Ver
woerd leek Vorster pragmatisch en soepel.
Dit was misleidend want het betrof slechts
zijn stijl van regeren en niet de inhoud van
de poUtiek van hem en zijn kabinet.
Voor zowel het binnen- als het buitenlandse
beleid was de „pragmaticus" Vorster een
gevangene van de ideologie van zijn elg^n
poUtiek en die durfde en wUde hij niet
veranderen.
Vorster had geen duideUJk plan zoals Ver
woerd en vandaar dat zijn relatieve succes
sen zoals het wegnemen van enkele erger
niswekkende apartheidsmaatregelen in de
sociale sfeer, in het bijzonder in de sport
niet het resultaat waren van een zorgvuldig
uitgewerkt lange termijnplan maar meer
een reactie op internationale druk en zijn
ad-hoc-beslissing in crisissituaties.
De zwarten waren niet geïnteresseerd in
kunstmatige oplossingen, die de zaak ver
doezelden. maar wUden werkeUJk poUtieke
macht. Het resultaat was dat ofschoon er
sterke blanke weerstand was tegen deze
kleine veranderingen de zwarte opinie er
niet door werd beïnvloed.
Onder zijn premierschap kwamen Afrika
ners en Engelsen elkaar nader in een vere
nigd blank front. Maar dit was voorname
lijk het gevolg van ontwikkelingen bulten
Zuid-Afrika. In laatste Instantie was Vor
ster niet de leider van Zuld-Alrika. maar
een „volksleier", de leider van de Afrika
ners. die in de eerste plaats de belangen van
zijn eigen bevolkingsgroep behartigde.
Het, is symbolisch dat het Vorstertijdperk
eindigt op het moment dat Zuid-Afrika zijn
belangrijkste internationale confrontatie
uit de geschiedenis nadert. En dat is het
bewijs van het falen van zijn leiderschap en
zijn poUtieke denkbeelden.
