Publiek met de
neus op het spel
V
t
Boeiende verrassing van
Lar Lubovitch Dance Compa
Ï3
I
Kerk op radio mee:
trek bij protestanti
Newyorkse groep in Mickery
Nederlands Kamerorkest
Weinig gespeelde werken
van bekende componisten
Hasj op strand
Radio en tv bij
Carmiggelts
65e verjaardag
Afstomping
gaat door
TV COMMENTAAR
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1978
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
AMSTERDAM In Mickery speelt tot het eind van oktober The Performance Group uit New
York telkens veertien dagen een deel van de trilogie „Three Places In Rhode Island", waarvan
het eerste deel In 1975 gereed kwam, het laatste dit jaar.
r
Het eerste deel. „Sakonnet Point"
(een vakantieoord op Rhode Island),
wordt sinds dinsdag gespeeld. De
speelruimte in de grote zaal van Mic
kery is er voor ingeperkt door drie
houten muren van opgestapelde ..mo
dules". Het publiek zit deels op stoel
tjes beneden tegen die muren aan.
deels zonder stoeltjes erboven op, in
de hoogte. Op de gladde speelvloer is
een figuur van lijnen uitgezet, waar
van er één bij voorbeeld in een drie
hoek eindigt. Daar is aan het begin
een klein meisje aan het spelen met
autootjes en een pop. In de tegeno
vergestelde hoek is een klein jongen
tje. samen met een grote jongen,
boompjes aan het opzetten, vlakbij
een speelgoed-garage. In een andere
hoek staat een platenspeler. Aan de
vierde wand staat een tent gespan
nen. van boven eindigend in een ron
de rode punt. Naast de tent buiten
het speelvlak zit een vrouw in een wit
jasje. Er loopt soms een vrouw heen
en weer in een lange donkere rok. Dat
is het uitgangspunt.
de grote en het kleine jongentje en
twee meisjes onder helle verlichting
(in de zon) te slapen, twee andere
meisjes hebben van boven naast de
tent witte lakens en slopen aan witte
lijnen gehangen (met wasknijpers) en
hoog boven het speelvlak getrokken.
Daar tussen in zijn er allerlei bewe
gingen te zien en geluiden te horen
geweest met eenvoudige belichtingen
en kleine hulpmiddelen. Bij voor
beeld: het is helemaal donker gesla
gen. De jongen in een hoek van het
speelvlak beschijnt met een zaklan
taarn langzaam verschuivend de
vloer. Bij het straks genoemde drie
hoekje zie Je twee kleine speelgoed-
paardjes. In het midden een groepje
figuurtjes als een voor de nacht op
gestelde karavaan. Bij de speelgoed-
boompjes in de andere hoek zie je
allerlei kleine speelgoedmannetjes en
je hoort geluiden alsof er geschoten
wordt.
Inleiding
Slot
Het slot. na ongeveer een uur: op een
plaid, midden op het speelvlak liggen
De jongen en een meisje spelen met
een bal. Een vrouw is eindeloos bezig
met het uitwaaieren van de plaid en
zingt er gevarieerde toonladders bij.
Daarvóór zijn er terwijl het donker
der werd geluiden van een onweer
geweest met heviger wordende regen,
waarin de jongen zich waste. Het
meisje met de lange rok is op de
speelgoed-garage gaan zitten, waarin
een rood knipperlicht is aangestoken.
Je ziet (en hoort) dus een reeks beel
den, die te herkennen zijn als flarden
van vakantie-herinneringen, waar
voor theaterbeelden gezocht zijn,
maar die bewust „klein" gehouden,
ongeëmotioneerd, abstract. Herinne
ringen. zoals die voortleven bij dat
gezin, jarenlang op vakantie, of mis
schien vooral bij één hunner. Want
dit is een inleiding op de andere de
len. waarin de acteur Spalding Gray
samen met de anderen zijn herinne-
ringen aan de zelfmoord van zijn
moeder verwerkt.
Pas dan zal er beter over te oordelen
zijn. De groep bestaat wel al sinds
1967 (opgericht door Richard Schech-
ner. hoogleraar in New York, bekend
door zijn artikelen in The Drama Re-
view), maar is niet eerder in Neder
land geweest.
Spelen op een klein vlak en het pu
bliek er met de neus er boven op is
typerend voor deze voorstelling.
V
North Star van Lar Lubovitch op muziek van Philip Glass. Donkerblauwe kostuums van Clovis Ruffin.
;ai
ROTTERDAM Plezierige
verrassing: in de Rotterdam
se Schouwburg kwam de Lar
Lubovitch Dance Company
uit New York zó maar „uit de
lucht vallen". Lar Lubovitch
en zijn dansers hebben mee
gewerkt aan het Festival St.
Denis in Parijs en aan het
Festival van Vlaanderen. Er
was nog één dag over, welke
werd besteed aan een bezoek
je aan Nederland.
Lubovitch wekt met zijn werk de in
druk enige honderden, wellicht dui
zenden jaren te laat te zijn geboren..
In wat hij te zien geeft is een oeroude
sfeer, die in het hart van de toeschou
wer een soort ontroerende herinne
ring opwekt aan een heel ver en bijna
mystiek verleden. Soms wordt de
daardoor opgewekte spanning zó
groot, dat de toeschouwer een bijna
onbedwingbare lust krijgt mee te
doen met de reidansers op het podi
um. zich helemaal in wat er op dat
podium gebeurt gevoelt opgenomen,
zich teruggeplaatst gevoelt in de tijd
tot het begin van de Middeleeuwen of
nóg eerder.
Dat gebeurde al direct bij het eerste
ballet van de avond: het vorig jaar tot
stand gekomen „Marimba" op de
„Music for Mallet Instruments, Voi
ces and Organ" van Steve Reich.
Reich houdt ervan een eenvoudig,
kort thema te nemen, soms slechts
enkele nootjes of zelfs één noot, en
die paar klanken telkens in andere
tempi, in een andere zetting, een an
dere sfeertekening, in ailerlei varia
ties te herhalen, daarbij tóch een
strak ritme aanhoudend. Lubovitch
heeft met zijn „Marimba" deze mu
ziek op de voet gevolgd met zijn ka
rakteristieke, vloeiende beweging. Er
ontstond iets, dat de toeschouwer in
de sfeer bracht van de „Running
Set", de oud-Keltische en op de Brit
se eilanden bewaard gebleven folklo-
door Hans W, Ledeboer
re-dans met de fascinerende vloeien
de slingerfiguren.
Ook „Les Noces" op het gelijknamige
werk voor koor, solo-zang en instru
menten van Stravinsky ligt geheel in
de sfeer van de folklore en tegelijk in
die van de vroege middeleeuwen. Mis
schien nog meer in die van de oud-
middeleeuwse mystiek dan in de fol-
klore-sfeer, met merkwaardige bijna
antieke vruchtbaarheidssymbolen,
met bruid en bruigom, die te midden
van het bijna religieuze feestgedruis
doodsbang voor elkaar zijn en elkaar
uiteindelijk, voorzichtig verkennend,
vinden. Alweer heel oude oerkrach
ten, waaraan ook de toeschouwer
zich onderworpen gevoelt.
Van een heel ander karakter was een
werkstuk, dat naar de muziek van
Alexander Scriabin, uitgevoerd door
de pianist Alan Marks, eenvoudig
rk
werd aangeduid als „Si
ces," drie korte soli, g<
Susan Weber. Zeer gevi
uitbundig wervelend, soi
vert, het gehele lichaam
meedansend. Maar zoali-u
boeiende vloeiende lijn?
hele werk van Lubovitch f c
Tot slot North Star op pef
Philip Glass met wederij d
Keltische sfeer van het b0D
avond, met nergens een
weging, alles vloeiend alj
met een merkwaardige tirt
van Laura Gates.
Lar Lubovitch is nog jc^'
werk toont een opvallenrf0
herinneren ons nog zijn „(hal
dat hij enige jaren gelecWi
Nationale Ballet instudetf-
jaar geleden zagen wij r
Holland Festival. Wij h!na
altijd gekend als een inttjk
reograaf met een eigen pre
met dansers, die op het U
lijk een eigen identiteit,
gestalte mogen geven ?gei
doen. n c
(ADVERTENTIE)
kerngezond en
kwispelend lekker!
Alleen in de dierenspeciaalzaak
Bnj
al
De slotscène uit „Sakonnet Point" van Them Performance Group in Mickery
ADVERTENTIE
fietst uw
burgemeester ook?
dan worden
de paden beter!
door Jac. Kort
AMSTERDAM Dat er ook met
weinig gespeelde werken van grote
componisten best een leuk program
ma gemaakt kan worden, was dins
dagavond in de Grote zaal van het
Concertgebouw te constateren tij
dens een concert van het Nederlands
Kamerorkest onder leiding van Kees
Bakas. Begonnen werd met de Suite
voor strijkorkest, die Leos Janacek
op 23-jarige leeftijd schreef. In dit
uiterst charmante zesdelige werkje
merkt men zowel melodisch als har
monisch reeds heel vaak van die on-
Speciaal
Van Nicholas Nickleby
wordt de laatste aflevering
uitgezonden.
Ned. 2/20.27
De NCRV presenteert een
show van Roger Whittaker in
Hamborg.
Ned. 2/21.20
Het slotdeel van de docu
mentaire De slag om Duits
land bevat veel Russisch film
materiaal.
Ned. 1/22.10
Onderwerpen in Hier en
Nu: In verband met de vredes-
week een eigen reportage over
strategische atoomraketten
aan boord van Amerikaanse
atoomonderzeeërs.
Ned. 2/22.10
In de tv-film 26 april 1977
zijn leden van een sekte bijeen
omdat zij het einde van de
wereld verwachten.
Duitsl. 1/00.00
De NOS herhaalt het pro
gramma Zijn naam was Koos.
Eeu patiënt vertelde (zestien
dagen voor zijn dood» over tijn
ervaringen met de isoleercel
in een psychiatrisch zieken
huis.
Hilv. 2/09.00
verwachte, eigenzinnige wendingen
op. die voor het latere werk van deze
componist zo kenmerkend zijn.
Ook de Concertone In G voor twee
violen en orkest (K V 166 B) van Mo
zart hoort men weinig in de concert
zaal. Het is in wezen een 8ymfonie
concertante, waarin behalve de twee
violen ook de cello en de hobo obliga
te partijen hebben. In dit fraaie stuk
uit Mozarts jeugd kreeg men de gele
genheid om kennis te maken met de
twee concertmeesters, die op 1 sep
tember j.l. In dienst van het Neder
lands Kamerorkest zijn getreden: De
Fransman Jean-Jacques Kantorow
en de Nederlander Kees Hülsmann.
Te horen aan de manier waarop zij
hun solopartijen vertolkten, kan er
van een grote aanwinst voor dit or
kest gesproken worden.
Na de pauze het 17e Strijkkwartet
van de Italiaanse operacomponist
Gaetano Donizetti, bewerkt voor
strijkorkest. Een bijzonder prettig
stuk. waaruit blijkt, dat deze compo
nist ook thuis was op andere gebie
den dan dat van de opera. Ditzelfde
gold evenzeer van zijn land- en tijdge
noot Rossini, van wie de Amerikaan
se klarinettist Stewart Newbold aan
het eind van de avond introductie,
thema en variaties voor klarinet en
orkest ten gehore bracht, waarvan de
tonen door de zaal flitsten met onge
looflijke snelheid en virtuositeit, tot
grote vreugde van het weinig talrijke
publiek. Het Kamerorkest speelde en
begeleidde met grote precisie, maar
ook met veel overgave Kees Bakels
is een jonge begaafde orkestleider,
die op het juiste moment de juiste
aanwijzingen geeft, hetgeen tot uit
stekende spelprestatiës leidt.
DEN HAAG Tussen Wassenaar en
Hoek van Holland is de afgelopen
dagen voor 800.000 gulden aan hasj
aangespoeld. Tezamen 400 kilo van
hoge kwaliteit. Het vermoeden be
staat dat het spul overboord is gezet
door een schip dat in zwaar weer
terechtkwam en dat daarom moest
schuilen in een haven Om het risico
van een controle door de douane te
voorkomen zou men de hasj toen
overboord hebben gezet
zeggen 4.999 fietsenmakers
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Maandag 2 en zon
dag 8 oktober zal de VARA aandacht
geven aan de 65e verjaardag van de
auteur Simon Carmlggelt. Op 2 okto
ber is Carmiggelt te gast bij Koos
Postema in „Groot uur U". Eerder op
diezelfde maandagavond zendt de
VARA vier „Momenten" uit, zoals die
vorig seizoen ook op het scherm te
zien waren. De „Momenten" zijn:
„Lampje", „Een paar", „Muizen" en
„Nacht".
Zondag 8 oktober zullen er van half
twaalf tot twee uur drie radiopro
gramma's op Hilversum 3 te beluiste
ren zijn met Carmiggelt als middel
punt. Het eerste programma-onder
deel is getiteld „Tony van Verre ont
moet Simon Carmiggelt", uit het le
ven van een schrijvend persoon, deel
XIII, waarin ook het door Wim Kan
gesproken openingswoord van het
boek wordt uitgezonden.
„Simon en de anderen" is de titel van
het hierna volgende programma-on-
2
nte
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Protestanten luisteren over het
meer naar religieuze radioprogramma's dan rooms"1"
ken. Onder deze categorie vallen morgen- en avonu-
kingen, het kerkelijk nieuws, programma's over de
kerkzang.
Vooral de belangstelling voor reli
gieuze radioprogramma's blijkt groot
te zijn. Deze gegevens zijn afkomstig
uit een onderzoek door de afdeling
Kijk- en luisteronderzoek van de
NOS onder ongeveer 8.500 Nederlan
ders van 15 jaar en ouder.
Simon Carmiggelt
derdeel, waarin werk van de auteur
zoals dat door hemzelf en anderen op
de plaat is gezet, wordt uitgevoerd.
Ten slotte volgt dan het programma
„Cola, friet en knakworst", de ver-
jaarswensen van een 65-jarige, waar
aan meewerken Robert Long. Caba
ret Ivo de Wijs, Herman van Veen, De
Millers, Marnix Kappers. Gerard
Cox, Louis van Dijk en Piet Noordijk
en het Metropole Orkest o.l.v. Dolf
van der Linden. Joop Koopman pre
senteert dit.
In het onderzoek worden de religieu
ze radioprogramma's in zeven soor
ten verdeeld. De hoogste score krijgt
kerkzang met negentien procent op
de vraag naar welke programma's
men de laatste veertien dagen (in
november 1977 heeft geluisterd.
De ochtendoverwegingen hadden elf
procent aangetrokken, de protestant-
christelijke uitzendingen negen pro
cent, programma's over de bijbel ze
ven procent, kerkelijk nieuws zes pro
cent, rooms-katholieke kerkdiensten
zes procent en avondoverwegingen
vier procent.
Uit het onderzoek bleek verder dat
het percentage bewuste luisteraars
toenam met het ouder worden: van
vijftien tot twintigjarigen had 24 pro
cent in zekere mate behoefte gehad
Kon u er gisteren, bij het lezen van
mijn rubriek, uitkomen? Evenals
met onze staathuishouding waren
de eindjes niet aan elkaar te kno
pen. De tekst in de derde en vierde
kolom, te beginnen bij „en alweer"
tot en met „na het bezoek van paus
Paulus VI aan Colombia", dient te
worden gelezen vóór „De neiging
tot terugkrabbelen", in de tweede
kolom.
Met excuus voor het puzzelen, ga ik
dan nu iets zeggen over het slotdeel
van De slag om Duitsland dat van
avond door de NO& wordt uitgezon
den. De beelden zijn nog harder dan
in de eerste aflevering. Aangezien
het hier gaat om een nauwkeurige
reconstructie van wat zich in de
laatste oorlogsmaanden aan Russi
sche zijde heeft voorgedaan toen de
Duitse legers reeds op eigen grond
gebied waren teruggedrongen, zijn
schokkende taferelen niet te ver
mijden.
Een titel als „De genadeslag" zegt
eigenlijk te weinig, want het afschu
welijke heeft niet alleen betrekking
op de straatgevechten in Berlijn,
maar ook op de verschrikkingen die
de Russische bevrijders zagen in de
langs hun aanvalsroute gelegen
concentratiekampen.
door Ton Hydra
Het is te begrijpen dat de Duitsers
werden gedwongen om met eigen
ogen te zien wat zij zeiden nooit te
hebben geweten of misschien had
den ontkend. Je vraagt je echter wel
af heo fotografen en filmers tussen
de duizenden lijken hun toestel
hebben kunnen hanteren. Dit
brengt je vanzelf op het werk en de
mentaliteit van deze oorlogscorres
pondenten. Zij trokken mee in de
voorste linies. Menige soldaat zal
met verbijstering zijn geslagen tij
dens een grootscheepse vernieti
ging. De filmer had daarvoor geen
tijd, zijn camera moest draaien.
Zo alleen werd het mogelijk die
oorlog van dag tot dag te volgen en
daardoor kunnen ook latere genera
ties naast beelden van puinhopen,
ondergaande schepen en neerstor
tende of exploderende vliegtuigen
ook nog iets anders zien. Ik doel
niet op de kaarten en maquettes
waarop de strategen hun plannen
uitstippelen, maar ik denk aan de
gezichten die fotografen en filmers
in het vizier kregen. Want zij had
den. hoewel je dat haast onbegrijpe
lijk vindt, ook aandacht voor wat
zich op de gezichten van strijders en
burgers, van verslagenen en getrof-
Maarschalk Zhukow
fenen, weerspiegelde. Ze waren
eveneens getuige van het moment
waarop maarschalk Zjoekow voor
het eerst sinds de door hem geleide
aanval op Berlijn glimlachte.
De genadeslag maakt zichtbaar
hoezeer een oorlog de mens af
stompt. Dat ligt natuurlijk voor de
hand wanneer hij behoort tot de
verliezers en, in het nauw gedreven,
ontredderd raakt. De film laat dat
zien als de verdedigers van Berlijn
uit hun schuilhoeken worden ge
sleurd. Maar, wat doet een oorlog de
overwinnaar aan? Ook hij zal zijn
deel krijgen van het afstompings
proces.
Dit proces is geen halt toegeroepen.
Niet bij de bevrijding en niet na de
oorlogen in Korea, Vietnam, het
Midden-Oosten en vult u maar in.
Vredelievende burgers hopen op
een, desnoods wankel, evenwicht.
De grote machten daarentegen heb
ben liever dat er sprake is van over
wicht. Aan hun kant dan. Daartoe
hebben zij onder andere met atoom
raketten bewapende onderzeeërs in
de vaart.
Gijs Brandsma en Haye Thomas
van de NCRV mochten met een
cameraploeg als eersten in zo'n Po
laris onderzeeër filmen. Zij maken
er vanavond de kijkers deelgenoot
van. En prof. Röling vertelt dat zich
aan boord net zo veel verwoestende
kracht bevindt als in de gehele
Tweede Wereldoorlog werd ontke
tend. Voor het zelfde effect als toen
zijn nu zestien Polaris-raketten vol
doende. Wel iets om op ons in te
laten werken.
De laatste regels vandaag gebruik
ik voor een rechtzetting. In mijn
bespreking van het eerste deel van
De slag om Duitsland signaleerde ik
met wrevel de SS-kolonel Skorzeny
en voegde er aan toe dat deze fana
tiekeling in Spanje leeft. Meneer L.
P. van Vliet uit Den Haag corrigeer
de mij terecht. Dit film-fragment
was aanzienlijk ouder dan ik had
aangenomen. Skorzeny stierf in juli
1975 te Madrid.
aan godsdienstige rad
ma's,, maar bij de vijl
bleek dit voor ongeveertl
cent te gelden. t»"
Tweederde van de onAj
bleek tot een kerkgenootr
horen: 34 procent was ro
liek, zeventien procent h«^
gen procent gereformeercf^!
cent behoorde tot een anl
nootschap. Bijna 37 proaW
kerkelijk.
Van die onkerkelijken hal
ook in het verleden no^
kerkgenootschap behoi
katholiek was vijftien
weest, hervormd dertien
reformeerd drie procent
resterende drie procent1
godsdienstige overtuiging
Godsdienstige uitzending
dio bleken bij zeven pro
ondervraagden in een
behoefte te voorzien, 26 p
het zo nu en dan fijn d
soort programma's te luis
entegen gaf 55 procent vP""
vraagden te kennen gei
aan religieuze uitzei|
hebben.
Afgaande op het lidmai
de omroepen kwam de I
soonlijke behoefte aan i
dioprogramma's met 48 L
onder de leden van de El
25 procent onder de N(^
zeven procent onder de I
Schnitgerprijs
voor Elbert vd
ZWOLLE Tijdens hJ
concert dat op vrijdag J
om 20.00 uur wordt g
Grote Kerk te Zwolle,
de Schnitgerprijs 19781
werk „Collage II" van|
maak uitgevoerd.
Voor het 8chnitger Orgel
concours werden 29 co ml
landen ingezonden. De jl
de uit Albert de Klerk. El
len en Charles de Wolff
het werk van Vermaak I
De Schnitgerprijs ten J
3.500 gulden zal na de i
het bekroonde werk
reikt door mr. J. Drijberl
ter van Zwolle. Het concl
ven wordt door Charles I
gel) en het Vocaal Ensef
Nederlandse Bachvere
Charles de Wolff m.m.v
man (orgel) brengt voorl
Mendelssohn (Derde
Bach (Motet „Singet
Van der Horst (Oratio))
(Stabat Mater).
