evangene mondig maken' I Gemeenten gaan met lawaai in de slag De Friese boekenweek is over anderhalve maand uitgesmeerd lister doet beroep op "iariteit leerkrachten BOEK VAN DE MAAND: NAÏEVE SCHILDERS ZIEN ONS LAND. oi voor versteviging rechtspositie gedetineerden h e 'se flile let's zien ons land is afstaan voor werkgelegenheid' Jol Nederland vraagt gratie voor ter dood veroordeelde Studiedag woon- en recreatiegeluiden 'eies il onderzoek steding 1 Wheidssteun Aantal nieuwe uitgaven opmerkelijk groot elukt Meisje (6) om het leven gekomen Kinderen vinden gemummificeerd babylijkje )AG 21 SEPTEMBER 1978 BINNENLAND TROUW/KWARTET PR 13 - H 15 - S 17 ADVERTENTIE Kleyn van een „stoplap", die een Commissie van toezicht alle kans biedt een klacht niet-ontvankelijk te verklaren. niet zo erg lang geleden dat degenen die in een huis van bewaring, een gevangenis of Notabelen richting werden opgesloten, met hun persoonlijke bezittingen ook hun rechten ^leveren. Het werd als vanzelfsprekend beschouwd dat detentie ook rechteloosheid 'as de laatste tijd is daarin verandering gekomen. De roep om recht, die in de jaren rt een breuk met het verleden bijdroeg, drong ook door de gevangenismuren heen. In (ren in Utrecht verdedigd proefschrift wordt nagegaan hoe die vraag naar recht achter D beantwoord is. b Kelk, de auteur van die die hij „Recht voor gede- %Mk noemde, vindt dat de eid nog steeds niet volle- :stefverleden behoort. Ook een werking getreden wet die heeft op de rechtspositie neerden, heeft naar zijn hiaten nog maar gedeelte- ld. Hij constateert dat er/ e wet, sprake is van een arin niet zozeer rechten gekend, als wel gunsten leend. linds 1969 wetenschappe- ;rker aan het Willem Pom- ït voor strafrechtweten- an de Rijksuniversiteit in ilt zich op het standpunt betering van de rechtspo- e gedetineerden kan bij- de verwezenlijking van de [en van het gevangeniswe- at hem er niet om gevan- -^e watten te leggen", zoals gezelschappen die weinig met de pleidooien van als o niet revolutionairen, be- strafrechthervormers. In Constantijn Kelk serieus worden genomen. Ze worden daardoor ook meer in hun waarde gelaten. Vaak wordt nog gezegd: ting op zijn studie stelt neem maar aan dat we het beste met een versterking van de je voor hebben. Als je rechten toe- ie van gedetineerden de kent, ontstaat er inzicht in wat wel en gevangeniswezen nage- wat niet kan." Socialisatie bevordert. atie beoogt de gedeU- Sluitstuk ir te bereiden op hun te- De aandacht voor de rechtspositie Ie maatschappij. Daarvan van gevangenen ziet Kelk als het jg terecht als de betrokke- sluitstuk van de na de laatste wereld- imondige mensen worden oorlog tot stand gekomen verbeterin- en behandeld. „Als je ge- gen van het gevangeniswezen. „Er is 1 leert werken met hun begonnen met fret opkrikken van de i het geldend maken daar- outillage, de bouw van modernere Kelk, „merken ze dat ze inrichtingen en zo, en ten slotte, pas in de jaren zestig, is er oog ontstaan voor de rechten van gevangenen." Volgens Kelk is de oorlog van grote invloed geweest op de hervorming van het gevangeniswezen, en de daar mee samenhangende verbetering van de rechtspositie. „Na de oorlog heb je natuurlijk de Universele verklaring van de rechten van de mens gekre gen, maar ik geloof dat ook een be langrijke rol heeft gespeeld dat veel mensen in de oorlog in de gevangenis hebben gezeten en toen zijn gaan inzien wat dat betekent. Ook in ande re landen, West-Duitsland en Frank rijk bijvoorbeeld, is dat duidelijk te zien geweest." Met de in mei 1977 in werking getre den wet die de rechtspositie van ge detineerden regelt, slaat Nederland in internationaal gezelschap volgens Kelk zeker geen slecht figuur. Krach tens die wet kunnen gedetineerden zich beklagen over disciplinaire maatregelen en straffen, en kunnen ze hun rechten inzake bezoek en cor respondentie laten gelden. De klach ten worden beoordeeld door een bij elke inrichting behorende Commissie van toezicht. Anders dan vóór 1977 is de beslissing van deze commissie bindend. Het bezwaar van Kelk tegen deze wet is, dat het aantal regels dat ondubbel zinnig rechten geeft, beperkt is. Be halve in de al genoemde, duidelijk in de wet omschreven gevallen, staat beklag open, wanneer naar de me ning van de gedetineerden wordt af- Bewaarders geweken van de rechten die aan de voorschriften kunnen worden ont leend. Kelk vindt dat hier sprake is De elf leden van een Commissie van toezicht worden door de minister van justitie benoemd, maar ze zijn aar hem geen verantwoording schuldig Van een beslissing van de commissie kunnen partijen in beroep gaan bij de sectie gevangeniswezen van de Cen trale raad van advies, een landelijk college. In zijn proefschrift memo reert Kelk dat in meer dan de helfl van de tientallen beroepszaken die de Centrale raad tussen mei 1977 en ja nuari 1978 heeft behandeld, de gede tineerden in het gelijk zijn gesteld. Hoewel de Commissie van toezicht een afspiegeling van de maatschappij dient te zijn, wordt dit gezelschap volgens Kelk toch voornamelijk ge vormd door de „opvolgers van de notabelen": rechters, officieren van justitie, advocaten, artsen, medewer kers aan universiteiten. Het is. vindt Kelk, een nogal willekeurig samen gesteld gezelschap, waarvan hij zich afvraagt of het wel voldoende kennis heeft van de problemen die in strafin richtingen aan de orde zijn. Door de ruime wettelijke formulering van het beklagrecht staat of valt de rechtspositie van de gedetineerden met de kwaliteit van de Commissie van toezicht. Kelk pleit ervoor de klachten zo serieus mogelijk te ne men en ze niet te snel terzijde te leggen. Hij zou ook willen dat de commissies wat meer door het departement bege leid zouden worden. „De directeuren en stafleden van strafinrichtingen houden zich tegenwoordig, op confe renties en zo, bezig met allerlei vraag stukken die met de detentie en met het strafrecht verband houden. Bij die commissies is dat helemaal niet het geval." Nederland geschilderd door de kleermaker, de huisvrouw, de kruidenier op de hoek, de buschauffeur, de boekhouder. Een ontwapenend beeldverhaal van meer dan 170 afbeeldingen in kleur over de aardigheden en eigenaardigheden van ons land. Voorzien van een onderhoudende, luchtige tekst zonder ingewikkelde verhandelingen. De naïeve schilders vertellen zelf genoeg. Een bijzonder Boek van de Maand om telkens weer plezier aan te beleven. iBoga, NAÏEVE SCHILDERS ZIEN ONS LAND IN SPECIALE BOEK VAN DE MAAND OPLAGE: F18,50.NA 7OKTOBER F32,50. De aanbieding is geldig van 7 september t/m 7 oktober 1978. Echter zolang de voorraad strekt. l onderwijsredactie G Als de leerkrachten bereid zijn een keer één odiek af te staan, wil de regering garanderen dat ende geld ten goede komt aan de werkgelegenheid derwijs. I UI om ninister Pais (onderwijs) In een brief aan de Neder- IZ^ratie van Onderwijs-vak- |3. De NFO is de grootste I bi onderwijsbonden. In to- I ft.000 kleuterleidsters, on- I ftn leraren bij deze bond is reageert met zijn brief Ilidsplaatsenplan, dat eer- e NFO was voorgesteld, t plan zouden 50.000 ar- tn in het onderwijs be- |nen worden. schrijft nu dat het plan veel te optimistisch is. inde dat door de vermin iet aantal leerlingen geld 'oor nieuwe werkgelegen- [onderwijs. Maar minister •op dat de uitgaven voor 'ettelijk gekoppeld zijn lallen leerlingen. Stijgen' ;n, dan gaan de uitgaven dalen ze, dan dalen ook wettelijke koppeling zou loslaten, kan dat later nadelig werken. De kwaliteit van het onderwijs is dan niet langer gegarandeerd, meent mi nister Pais. Ook financiering van arbeidsplaat sen uit de wachtgelduitkeringen van werkloze docenten acht minister Pais onmogelijk. Een dergelijke maatregel zou slechts tijdelijk een oplossing kunnen bieden, zei hij. Blijft over de reeds eerder door Pais gedane suggestie, dat de docenten iets van de stijging van hun salaris inleveren, terwille van de werkgele genheid van collega's. In dat verband doet de minister een beroep op de solidariteit van de onderwijsgeven den. Als zij hier toe bereid zijn, zal de regering garanderen dat dit geld ge bruikt wordt voor het gestelde doel. Minister Pais wil deze zaak op 30 oktober met de NFO bespreken. DEN HAAG (ANP) Nederland heeft de Zuidafrikaanse regering ge vraagd, de ter dood veroordeelde So lomon Mahlangu gratie te verlenen, aldus heeft de woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken meegedeeld. Dit verzoek werd gedaan voordat een door de Nederlandse anti-apartheids- beweging georganiseerde campagne op gang kwam. er bij minister Van der Klaauw op aan te dringen dat hij op politieke gronden tegen het dood vonnis van Mahlangy protesteert. Mahlangu is schuldig bevonden aan medeplichtigheid aan een poging tot dubbele roofmoord. Volgens de anti- apartsheidsbeweging is hij echter een slachtoffer van de apartheid. De Ne derlandse regering, aldus de woord voerder van buitenlandse zaken, laat in het midden of Mahlangu een slachtoffer van de apartheid is, en heeft op humanitaire gronden op cle mentie aangedrongen. Inmiddels zijn bij het ministerie 1500 door de anti-apartheidsbeweging ge drukte kaarten binnengekomen waarin wordt aangedrongen op stap pen ten gunste van Mahlangu, en honderden brieven. De Nederlandse zaakgelastigde in Zuid-Afrika, aldus de woordvoerder, zal nogmaals in een officiële demar che aandringen op gratieverlening. Kelk heeft zijn onderzoek naar het detentierecht, zoals hij het in de on dertitel van zijn proefschrift noemt, niet uitsluitend in de studeerkamer verricht. Voordat hij er in 1973 mee begon, heeft hij drie maanden als sociaal ambtenaar in een van de twee Amsterdamse huizen van bewaring gewerkt. Wat hij daar zag en hoorde, vond hij „voor het grootste deel heel tragisch". „Het gevangeniswezen," zegt hij, „is het sluitstuk van een ongewenste car rière. De detentie is heel vaak vooraf gegaan door de kinderbescherming en door een „broken-home-situatie". Je was nooit verbaasd dat het zo gelopen was. En je besefte hoe be voordeeld je zelf eigenlijk was ge weest." Daarnaast heeft de inzet van het per soneel diepe indruk op hem gemaakt. „Er werd iedere dag over de gedeti neerden gepraat. Er werd echt heel veel aandacht aan die mensen be steed." Als het over de rechtspositie van ge detineerden gaat, is het dat perso neel, zo weet ook Kelk, dat wel eens wat wil morren. Met name de bewaar ders voelen zich vaak te kort gedaan bij de aandacht die aan de rechten van de gevangenen wordt besteed. Kelk meent dat ze daarin ook geen ongelijk hebben. „Ik heb me in mijn proefschrift met de gedetineerden en niet met de be waarders beziggehouden. Maar ik vind wel dat de rechtspositie van de bewaarders gelijk op moet lopen met die van de gedetineerden. In de ap pendix heb ik daartoe ook voorstel len gedaan. Ik vind dat de Commissie van toezicht zich ook met de bewaar ders zou moeten bemoeien. Dat ge beurt nu helemaal niet. Het staat nu eenmaal niet in de wet." Van een onzer verslaggevers UTRECHT Nu de Wet Ge luidhinder de Tweede Kamer is gepasseerd, kunnen de ge meentebesturen eindelijk gaan optreden tegen geluids hinder met behulp van wet telijke mogelijkheden die ze al lang hadden. Deze stelling verkondigde dr C. J. Verplan- ke, burgemeester van Ridder kerk, op de gisteren in Utrecht gehouden Geluids- hlnderdag 1978. Als voorzitter van de commissie straf verordeningen van de Vereniging van Nederlandse gemeenten kon dr Ver- planke een hele serie juridische mo gelijkheden aan de hand doen. Vast stelling van bestemmingsplannen met geluidszones, geluidsisolerende bepalingen in de bouwverordening, en bepalingen tegen burengerucht in de algemene politieverordening. Aan muzlekvergunningen kunnen voor waarden worden verbonden over het te produceren lawaainiveau. Eventu eel kan het aanbrengen van een ver- geluidsbegrenzer worden zegelde geëist. In velerlei opzicht heeft de gemeente bestuurder een Wet Geluidhinder niet nodig, concludeerde dr Verplan- ke. En dat is maar goed ook, want die wet werkt pas echt wanneer hij is „aangekleed" met zo'n 70 uitvoe ringsbesluiten, en dat zou nog wel een jaar of wat vergen, dacht hij. Maar dat de gemeenten zich tot nog toe terughoudend opstelden, kwam wel omdat de wet er nog niet In definitie ve vorm was. Men wilde geen verorde ningen maken die na korte tijd door de wet zouden worden achterhaald. )delig U het goed uitkomt, deze (Vil - De FNV Limburg heeft gedaan aan de leden van amercommissie rijksuit- Rekenkamer een onder ragen naar de besteding miljard aan overheids- drijven in het herstruc- ied Zuid-Limburg. FNV bestaat daar alle moet het gevraagde on vooral toespitsen op de nje Nassau steenkolen- gaan moet worden of de deze particuliere mijn- kreeg en die in hoofd waren om nieuwe be- mijnstreek te stichten ende werkgelegenheid ten mijnen, ook voor dit ruikt. de reeds eerder door CDA- en PvdA-Tweede- gedane verzoeken om nadrukkelijk te onder- de FNV erop aan, dat in overheidssteun aan be- het herstructureringsge- mogelijk bestemd dient Van onze correspondent LEEUWARDEN Morgenavond wordt in de Harmonie te Leeuwarden de Friese boekenweek officieel geopend door de heer H. Keuning, voorzitter van de provinciale commissie voor Friese taaibevordering. Maar né die week is het niet afgelopen met de actie, die in Friesland voor het boek in de eigen taal wordt gevoerd. P> De 45-jarige Ro- ge uit Kortenhoef is gis- bij een verkeersongeval ter hoogte van Eemnes leven gekomen. Het reed met zijn personen- op een andere auto en kop. Hij overleed ter de rijkspolitie. Nog vier vijf weken lang zullen Friese schrijvers, gesteund door an dere vrijwilligers, door een daartoe voor dit jaar aangewezen deel van de provincie trekken om huis aan huis de boeken aan te bieden. De ervaring heeft geleerd, dat dit heel wat op brengt; er zijn jaren geweest waarin op deze wijze in een paar maanden voor meer dan een ton werd verkocht. Maar ook de boekhandels doen volop mee. Ze hebben evenals de huis- aan-huisverkopers als boeken weekgeschenk weer de door leden van het Frysk Skriuwersboun (Friese Schrijversbond) samengestelde „Skriuwerskalinder" beschikbaar voor ieder die voor minstens twintig gulden Friese boeken koopt. De 53 blaadjes van deze ditmaal aan het kind gewijde kalender zijn gevuld door schrijvers, dichters, fotografen en tekenaars. Een ander propaganda middel is een boekenkrant. die in een grote oplage verspreid wordt. Daar worden alle nieuwe en ook de nog- leverbare oudere uitgaven in genoemd. Opening 'De officiële opening op vrijdagavond wordt grotendeels verzorgd door het toneelgezelschap „Tryater". Het pro gramma staat uiteraard in het teken van het boek. Verhalen van Trinus Riemersma en Rink van der Velde zijn voor het toneel bewerkt. Verder werkt de cabaretier Leo Dijkstra met een boekenquiz aan de avond mee. In verschillende andere plaatsen zal in de komende winter dit programma ook worden gebracht. Datzelfde geldt voor een kindermiddag, die op woens dag 1 november te Leeuwarden wordt gehouden. Nu het Fries op de scholen in Friesland een verplicht leervak is geworden, heeft ook met betrekking tot het Friese boek de Jeugf de toe komst. Het programma van de kin dermiddag bestaat uit toneel en een musical. Verhalen en gedichten Het aantal nieuwe Friese uitgaven is dit jaar opmerkelijke groot. Om met' één van omvangrijkste te beginnen: bij de uitgeverijen De Tilie te Leeu warden en Bosch en Keuning te •Baarn verscheen het derde deel van een grote verzameling oude Friese volksverhalen, die door Ype Poortin- ga bijeen worden gebracht. Dit derde deel, „De held en de draek", bevat verhalen die door Roel Piters de Jong zijn verteld. Evenals de beide vorige is dit boek weer prachtig uitgevoerd en van vele illustraties voorzien. Naast deze nieuwe uitgave moet me teen de herdruk van een reeds hon derd jaar oud, nóg omvangrijker werk worden genoemd: de „Rimen en Teltsjes" van de gebroeders Halberts- ma. De nu verschenen negende druk is uitgegeven door A. J. Osinga te Bolsward. Joost, Eeltsje en Tsjalling Halbertsma schreven vooral in de eerste helft van de vorige eeuw hun verhalen en gedichten, die zeer popu lair werden en nadat ze eerst in kleine boekjes onder het volk waren geko men in 1871 werden gebundeld. Dat- ze tot in deze tijd steeds herdrukt zijn bewijst wel, dat de kostelijke wijze, waarop het Friese volksleven in de negentiende eeuw wordt beschreven, ook nu nog aanspreekt. De latere drukken, dus ook de thans versche nen. zijn voorzien van de vele fraaie prenten van Ids Wlersma, een beel dende kunstenaar, die van 1878 tot 1965 leefde en die veel oude. voor een groot deel helaas verloren gegane schoonheid van Friesland heeft vast gelegd. Friese romans Van de nieuwe Friese romans zal "vooral die van de zeer populaire schrijver Rink van der Velde, „De houn sil om dy bylje" (de hond zal om je huilen) de aandacht trekken. Deze roman, uitgegeven dcor de Friese Pers BV te Leeuwarden, is geïnspi reerd op de tragedie van Grootegast in 1929: vier politiemannen werden bij hun poging om Eije Wijkstra te arresteren, door deze met geweer schoten en messteken gedood. Bij de Cooperative Utjowerij te Leeu warden verscheen een veelbelovend romandebuut van Piter Boersma, „De reis fan Labboth". Meer traditio neel is „Libbensskaed" (Levensscha- duw), de eerste roman van Jan de Jong, die door A. J. Osinga te Bols ward in de reeks van de Kristlik Frys- ke Folksblbleteek werd uitgegeven. Nieuwe romans verschijnen dezer da gen nog van onder anderen D. A. Tamminga, Ypk fan der Fear en Ho- atse de Jong, terwijl reprints van twee bekende historische romans. „Elbrich" van Ype Poortinga en „It Jubeljler" (Het jubeljaar) van Simke Kloosterman binnen korte tijd ook van de pers komen. Een herdruk van Reinder Brolsma's magistrale roman „Groun en minsken" (Grond en men sen) zal daaraan worden toegevoegd. Abe Brouwer's „Marijke" en Roel van der Zee's „Lutske" en „Lutske Jonge" zijn ook herdrukt Dichtbundels van een zeer goed peil verschenen van Jan Dotinga en Sybe Sybesma, terwijl van de Nederlandse romanschrijver Theun de Vries, af komstig uit Friesland, een knappe Friese dichtbundel is uitgekomen. Nieuw kinderboeken zijn ook aan de markt, zodat over gebrek aan ver scheidenheid in de komende Friese boekenweek bepaald niet geklaagd hoeft te worden. Sociaal Burengerucht, na het verkeerslawaai de meest genoemde oorzaak van ge luidshinder, noemde dr Verplanke in strijd met de wellevendheid die in een samenleving past. Op die sociale kant legde ook minister Ginjaar (mi lieuhygiëne) in zijn openingstoe spraak de nadruk. Sprekend over het mogelijke succes van de campagne „Laten we zacht zijn voor elkaar", zei hij: „Maar op den duur zal toch, door het onder de aandacht brengen van bepaalde situaties een groeiend ge voel kunnen ontstaan van ,dat doe Je niet.' En als dat gevoel in voldoende mate aanwezig is, hebben regels en controle op die regels meer zin." Ge luidshinder door discotheken be hoort tot de ernstigste vormen van geluidsoverlast in de woonomgeving, aldus dr Ginjaar, die het spoedig tot stand komen van aanbevelingen op dit gebied van belang noemde. „Wij hebben de indruk dat het pro bleem van de lawaaiige buurtr en jeugdhuizen sterk groeit," zei de mi nister, „en het is dus zaak, bij toezeg ging van ruimte direct aan het la- waaiprobleem te denken. Je kunt nu eenmaal voor een houten loods niet voorschrijven dat op warme zomer avonden ramen en deuren gesloten moeten blijven. En Je kunt van Jonge lui in hun eigen jeugdhuis nauwelijks met recht vragen, de muziek op ka mersterkte af te draaien. Vraagt u dus om begrip voor het probleem wanneer over een vestiging wordt ge praat," hield dr Ginjaar zijn gehoor voor, „daarna kunt u er niet meer om vragen." Woningbouw „Nog dagelijks worden tientallen hul zen gebouwd, die wat de geluidsisola tie betreft, slecht zijn," zei de minis ter. Degenen die huizen ontwerpen en bouwen, kunnen daar wat aan doen. Maar zij moeten er wel op worden gewezen." Dat werd uit de bouwwe reld bevestigd door lr W. Koning, directeur van de Verenigde bedrijven Wilma. Technisch zijn de problemen in de nieuwbouw vrij eenvoudig op te lossen. De moeilijkheid ligt echter in het vlak van de controle en de kosten. „De kosten voor een aanzienlijke ver mindering van de geluidshinder in een gewone woning liggen tussen 700 gulden voor een redelijke en 3000 gulden voor een goede oplossing," vertelde ir Koning. Maar als bezui nigd moet worden op bouwplannen leggen de „onzichtbare", geluidsvoor zieningen meestal het loodje tegen de meer zichtbare esthetische normen. En in de premiesector veroorzaakt elke prijsverhoging een verlaging van de toe te kennen premie. Dr C. J. Verplanke Behalve een goed ontwerp is ook een zorgvuldige uitvoering belangrijk. Een betonnen muur kan dik genoeg zijn voor geluidsisolatie, één grind- nest maakt hem dan toch zo lek als een mandje. Ir Koning noemde ver plichte controle bij de oplevering van woningen dan ook noodzakelijk. Ge luidsisolatie aan bestaande woningen is in het algemeen vijf tot tien maal zo duur als het pakket voor nieuw bouw. Wat dus nog steeds gehorig wordt gebouwd, zal wel gehorig blij ven. Overigens kost het ontwikkelen van een geluidsarm werkende WC- installatie nauwelijks iets extra's, merkte ir Koning op. Maar over het „installatie-lawaai" wordt hier nog nauwelijks nagedacht. Daar is men in Duitsland bepaald verder mee. ST ANN ALAND (ANP) De zesjari ge Martha Plolet uit Tholen (Zeeland) is gistermiddag om het leven geko men bij een verkeersongeval op de Anna Vosdijk in St. Annaland (ge meente Tholen) toen zij plotseling de weg overstak en werd gegrepen door een personenauto. Het kind overleed ter plaatse aldus de rijkspolitie. 8TEENWIJK (ANP) In een schuur bij een boerderij in 8teenwijk hebben spelende kinderen het lijkje van een pasgeboren baby ontdekt Het lijktje bleek geheel gemummificeerd te zijn. Het was gewikkeld In kranten uit het jaar 1954 en verpakt in een doos. De boerderij staat in een sanerings- buurt en wordt bewoond door slechts een persoon die geen toegang tot de schuur heeft. Het lijkje is opgezonden naar het gerechtelijk laboratorium in Rijs wijk. Een eerste onderzoek wees uit dat de baby nog geen voedsel tot zich genomen had. De politie kon nog geen verdere Inlichtingen ver strekken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 15