Komisch verpakte aanklacht
Cliff Keuter opent seizoen
Nederlands-Dans-Theater t
Komedie over
hebzucht en wedijver
Nieuwe
boeken
TV COMMENTAAR
'Kent u de Melkweg'
Boeiend programma in HOT h
53 ideeën om
plezier te hebben van een
belasting-voordeeltje.
Albee's 'Alles voor de tuin'
Prinsjesdag
op
radio en tv
Schand^
in Leide^
m TOR LINE
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1978
KUNST/RADIO/TELEVISIE
„Het Grofschandaali
Cramer, Mark Krane(
Terlingen. Uitg. New
hers te Leiden 178 blr
In het voorjaar werdl
Nederlandsche Grofs{
terwoude bezet. De i
steund door hun vaf
een uiterste poging c
dat het bedrijf door d
missarissen en de dir
ten, maar het mocht!
Grofsmederij eeni
metaalbedrijven
was niet meer te r
wordt de bezetting i
gevolgd. Een triest r
nemers, die tot het
gaan om hun werl
redden.
„Werken aan de werB
70. Uitg. Afdeling i
schappij van De Hon
foort. 126 blz. Prijs j|
Deze DIC-map bev:
over mensen en i_
dupe zijn van de
over mensen die de f
werklozen mee help
zijns- en vorming!
van de map bestf
interviews, die op hui
tuele krante-artikelei
treerd.
fijn samen
fietsen!
TROUW/KWARTET
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM In de Klei
ne Komedie ging donderdag
..Kent u de Melkweg" van
Karl Wittlinger in première.
Deze voorstelling werd gere
gisseerd door Lo van Hens-
bergen en is tot en met 1 okto
ber in Amsterdam gezien.
Onderwerpen in Televizier Maga
zine: een reportage over de benzine
staking in België en de pogingen die
te doorbreken.
Ned.2/21.20
De drie stroppen is een aflevering
van Tatort over een geldtransport-
rijder die zijn auto onbeheerd laat
om een verongelukte vrouw te
helpen.
Ned. 1/21.55
Samenvatting van titelgevecht
tussen Leon Spinks en Mohammed
Ali in Avro's Sportpanorama.
Ned. 2/23.00
In de Dnitse speelfilm Boemerang
staat een politiechef voor een gewe
tensconflict. Hij is verantwoordelijk
voor de opsporing van een ontvluch
te man die hem In de oorlog het leven
heeft gered.
Duitsl. 1/23.05
Het Utrechts Universiteitsmu
seum, Park Rozendaal en de musea
in Doesburg en Apeldoorn komen
aan de orde in 't Is Historisch.
Hilv. 4 14.02
Het politiek café In de Rooie
Haan is weer open.
Hilv. 1/12.41
André van den Heuvel draagt ge
dichten van Guido Geselle voor.
Hilv. 2/21-26
„Strijden, waarvoor en waarte
gen?" is het thema van de vespervie
ring.
Ned. 1/17.00
De BRT maakte een filmportret
van Louis Paul Boon met de bedoe
ling een indruk te geven van de in
spiratiebronnen van de schilderende
schrijver.
Ned. 1/19.15
Na de uitvoering van de derde
symfonie van Brahms (20.00) volgt
de verfilming van Oscar Wilde's to
neelspel Een ideale echtgenoot.
Ned. 1/20.35
Een discussie over emancipatie
wordt door de VPRO rechtsteeks
uitgezonden. Gespreksleidster in de
Brakke Grond is Annemarie Grewel,
pedagoge en voorzitster van de uni
versiteitsraad aan de G.U.
Ned. 2/2045
in Heel de Mens praat Jos Ras met
Han Peekei over stotteren.
Ned. 1/22.10
De morgenuitzending van de
IKON is gewijd aan de Vredesweek.
Hilv.1/1040
Bruc kners „Wagner-symfonie"
wordt in een rechtstreekse uitzen
ding uitgevoerd door het Bruckner-
orkest te Linz.
Hilv. 4/12.06
Strijdbare 'Boontje'
soms sentimenteel
Wij maken onwillekeurig een voor
stelling van iemand wiens schrijf
sels ons pakken. Vaak blijkt dat
beeld niet te kloppen met de werke
lijkheid zoals die naar ons toekomt
in een persoonlijke ontmoeting.
Morgenavond kunt u wellicht zo'n
vergelijking onder ogen zien, want
de Vlaming Louis Paul Boon ls ook
hier een veel gelezen schrijver. Op
gang maakten De Kapellekesbaan,
Mijn kleine oorlog en niet te verge
ten zijn boek over priester Pieter
Daens en diens sociale beweging in
het laatste kwart van de vorige
eeuw.
Daarin en ook in zijn Journalistieke
werk voor De Roode Vaan, Front en
het Gentse dagblad Vooruit mani
festeert Boon zich als strijdbaar
man. Een mens die er flink tegen
aan ging, om maar gehoor te vin
den, zich bediende van de stijl en
taal uit de volksbuurt van zijn
jeugd. Maar. door het portret dat
Valeer van Kerkhove van hem sa
menstelde. wandelt „Boontje" als
een haast kinderlijk onbevangen
goedzak.
Hij begint zelfs met de bekentenis
veel te houden van sentimentele
dingen. „Ik vind de tijd van vroeger
zó schoon, dat ik er niets van kan
weggooien". Vertederd kijkt hij dan
naar een stallantaarn van zijn
door Ton Hydra
grootvader, die een kist vol boeken
bezat. Meest bandietenverhalen en
daar las-ie uit voor.
De Belgische kandidaat voor de li
teraire Nobelprijs staat vervolgens
stil bij zijn moeder. Een waarzeg
ster voorspelde haar dat zij naar
een nieuwe stadswijk van Aalst zou
verhuizen, dat een van haar kinde
ren beroemd zou worden en een
ander vroeg zou sterven. Boon zegt
dat zijn moeder de voorspelling zag
uitkomen maar dat de „woorden
van die verdoemde profeet zijn blij
ven leven op haar".
Wie gevoel heeft voor het beeldend
vermogen van de Vlaams sprekende
mens kan bij dit door de KRO aan
gekochte programma zijn hart op
halen. Boon vertelt dat hij als Jong
maatje te werk werd gesteld in een
spuiterij. „Daar verfden ze auto's
met pistolen en daar werd ik revolu
tionair". Zoals velen die een gods
dienstige opvoeding achter zich la
ten, koos Boon voor het uiterste.
Het duurde evenwel niet lang. want
„het communisme is eigenlijk een
tegengestelde kerk".
Verscheidene prominenten uit de
belde Nederlanden treden in de
voetsporen van Louis Paul Boon
Louis Paul Boon
om de kijker te laten ervaren wat de
inspiratiebronnen zijn van de schil
derende schrijver. Of is het ander
som? Er komen tal van typeringen
uit de bus, maar misschien is die
van Boon zelf de beste. Hij heeft
zich een hansworst genoemd. Een
ontmaskeraar. Vooral van eigen il
lusie. Boon wordt in vele talen gele
zen omdat „hij schrijft over de
mens van overal en van alle tijden
dus overal kan worden begrepen".
Het is van bijzondere waarde in de
ADVERTENTIE
dadiger wordt Sam ingerekend. Een
straf die hij moeiteloos draagt om dat
hij gelooft in hem die in één leven al
de schulden van de wereld zou kun
nen aflossen. Na zijn ontslag uit het
gevang ontmoet hij Salatore Diavolo,
die hem een baan als doodrijder op de
kermis bezorgt. Als blijkt dat hij on
danks zijn prestaties op de motor niet
geaccepteerd wordt rijdt hij net zo
lang tot hij naar beneden valt. Hij
komt in de kliniek terecht, waar hij
sindsdien elke dag de melkweg be
rijdt: hij heeft zijn eigen ster ge
vonden.
„The Third Crossing" van Cliff Keuter: boeiend en interessante bewegingen c0
spanning en veel uitdrukking. nv
Irin
D
door Hans W. Ledeboer gn
Een komisch verpakte aan
klacht tegen de samenleving
waar men de mens als indivi
du met al zijn eigenaardighe
den niet accepteert.
De plaats van handeling is een psy
chiatrische kliniek waar de patiënt
Sam Kiefer (Willy van Heesvelde! de
gebeurtenissen die tot zijn opsluiting
leidde tot een toneelstuk heeft ver
werkt. Samen met zijn psychiater (Lo
van Hensbergen) voert hij het op tij
dens de wekelijkse ontspannings
avond. Het publiek fungeert als „het
hooggeëerde publiek'' van de inrich
ting, waarmee Wittlinger maar wil
zeggen dat het in onze bovenkamers
ook niet helemaal in orde is.
Doodgewaand
Het is het verhaal van de doodge
waande soldaat Sam, die na tien jaar
weer in zijn geboortedorp opduikt.
Hij wordt hier niet geaccepteerd, ver
trekt en gaat op zoek naar menselijke
warmte. Een moeilijke taak omdat
hij anders is dan de mensen waar hij
aansluiting bij wil vinden. Hij komt
van een andere ster. zoals hij dat
symbolisch uitdrukt. Tijdens zijn
oorlogsavonturen heeft hij zijn iden
titeitsbewijs verloren en zich nood
gedwongen het paspoort van de dode
Jacques Lenoir toegeëigend. Op
grond van Lenoirs verleden als mis-
Willy van Hees (links) en Lo van Hensbergen in een scène uit
„Kent u de Melkweg".
Parallel
Het leven van Sam wordt als toneel
stuk binnen de realiteit van de kli
niek vertoond. Vier grote scènes
waarin je een parallel kunt ontdek
ken met het leven van Christus op
aarde: de verlosser die komt, de zon
dige mens in de gedaante van Diavo
lo (de duivel), zijn werk als doodrij
der. te vergelijken met de kruisiging
en de val die leidt tot de verlossing;
wat Sam betreft een eigen bestaan op
de Melkweg.
Daarnaast heeft het stuk een gecom
pliceerde dramatische structuur
waarin de verschillende realiteiten
het leven in de kliniek en het leven
van Sam naast elkaar bestaan. En
het vereist een strakke regie dit genu
anceerd maar toch als eenheid te
verbeelden. En daar ontbrak het aan
in deze voorstelling, waardoor het ge
heel een saai en monotoon beeld ople
verde. Daarbij miste Lo van Hensber
gen die dubbele concentratie waar
mee hij zijn rol als psychiater en
amateurtoneelspeler zou moeten in
vullen. Hierdoor verliep de bewust
wording van deze zielknijper ten aan
zien van zijn vak zonder enige span
ning. Dit alles is waarschijnlijk het
gevolg van een gecombineerd regisse
ren en acteren. Jammer, omdat er
meer in zit dan er in deze voorstelling
is uitgekomen.
door André Rutten
DEN HAAG Het Nederlands Dans-Theater is het nieuwe balletseizoen heel moq
in het HOT gaf dit gezelschap daarvoor het woord aan de choreograaf en danser cjft
ADVERTENTIE
stelling. Een gevoelig, boeiend ant
woord. Daar doorheen spelend een
duet, mooi opgebouwd.
„The Third Crossing" is, zoals gezegd,
beeldend en daardoor volstrekt ab
stract. Voor de toeschouwer helder,
goed te volgen, als kijkend in een
spiegel, een soort „dia-serie" van
beelden uit zijn eigen reis door de
tijd. Verder zorgvuldig uitgewerkt,
Keuter heeft grote aandacht voor de
taillering in dans en in choreografie.
Soms wat barokke versierinkjes, wel
ke bepaalde dansbewegingen accen
turen, pittige handbewegingen waar
in zelfs de vingers meespelen. „The
Third Crossing" is nog tot en met
vanavond in het HOT te zien.
HILVERSUM (ANP) - De NOS zal
volgens traditie zowel via de radio als
via de televisie rechtstreeks uitzen
dingen verzorgen van Prinsjesdag,
dinsdag 19 september.
De radio zal dinsdagmiddag via Hil
versum 1 een speciaal programma
verzorgen van de troonrede met aan
sluitend commentaar van luisteraars,
politici en journalisten. Bij deze uit-
zendig zijn vijf regionaal verspreide
studio's betrokken, namelijk die in
Leeuwarden. Maastricht, Eindhoven,
Amsterdam en Hilversum. Na het
aanbieden van de miljoenennota zal
minister Andriessen dinsdagmiddag
direct een toelichting geven.
Op de televisie worden van 13.00 uur
tot 14.30 uur dinsdagmiddag via Ne
derland 2 de gebeurtenissen in en om
de Riddeizaal verslagen terwijl ook
na afloop van de troonrede aan diver
se politici om commentaar zal wor
den gevraagd. Een samenvatting van
die uitzending wordt dinsdagavond
van 18.20 tot 18.50 uur via Nederland
1 herhaald. Voorts wordt in verband
met Prinsjesdag de rubriek „Den
Haag Vandaag" later op de avond
met tien minuten verlengd.
1 d
Rond de jaarwisseling
in Leiden een schancr
in de doofpot gestopt65'
Linde, talentvol th d
maar nog getalenteehe
ger, bleek, zonder di.
damse verloofde er ier
alleen bij een Leid#0
dochter een buitened
houder" gekregen teg
bovendien een evenej
relatie te onderhoudel
van de Leidse hooglef
mie Van der Boon M(e
Van de Lindes carrièrj
hem zelfs onmogelijk?
blijven. De vrienden 1
vluchten naar Engelat
Linde als De Schoolrf
onze meest getalentejn
de-eeuwse -dichters in
vers) zou worden. Mage*
bloemlezing uit de <£t
die Van de Linde vof
van Lennep „Waar(01
(Querido. 1977) heel
ling voor de kolde^
hoog opgevoerd. OokpJ
schenen boekje „Sctiij
den" moet iedereen d|J
de-eeuws Leids levei**
Linde belangstelt lezei
brieven van zijn hand
achtige gebeurtenissj
boekje alle terugge\fP
van de vrienden over^a
Niet alleen daardoosja
door het minutieuze hg
de heldere inleidingen u
stellers, is het schande
kader gebracht. De uiu»
stimulerend voorbeelq d,
een literair-historisch|.
Bijzonder fotomateria
het boekje pa
Marita Mathijsen. fyel
Dick Welsink. Schanémc
brieven over de lotgtru
theologiestudent Gertai
de, Amsterdam. Thespgi
(Amsterdamse smatoa
12.50.
'kli
NIJMEGEN De toneelgroep Theater speelt „Alles voor de
tuin" van Edward Albee onder regie van de jonge Engelse
theaterman Robert Kidd. De première was donderdag in de
stadsschouwburg van Nijmegen.
Albee geeft de leeftijd van zijn hoofd
figuren merkwaardig precies aan: een
niet onknappe man van 43 jaar, een
aantrekkelijke vrouw van achter in
de dertig, hun zoon een leuke knaap
van 14 of 15 jaar. en een buurman, een
niet onknappe man van omstreeks
veertig jaar.
Een klein, ietwat intellectualistisch
gezinnetje, in „een voorstad", rede
lijk in goede doen, alhoewel de man
zich beklaagt dat hij de enige man in
de wijde omtrek is, die zich geen NlJChtGr
motormaaier kan veroorloven. Eigen
lijk verdient hij te weinig voor de
manier waarop zij leven, en waarvan
een goed verzorgde tuin voor hun
omgeving het onvermijdelijke visite
kaartje is.
varende gezinnen uit de voorstad op
dezelfde manier hun staat en stand
kunnen ophouden.
Toen de Nederlandse Comedie deze
komedie tien jaar geleden speelde
onder regie van Lo van Hensbergen.
leek de fabel ietwat mysterieus, de
zelfbewuste, goed verzorgde dame, in
de vertaling van Ernst van Altena
soms „petemoei" genoemd, een goe
de dan wel kwade fee.
Bijverdiensten
Er komt evenwel onverwacht geld
binnenvallen. Uit de tas van een zelf
bewuste, goed verzorgde dame, die
voor de aantrekkelijke huisvrouw
van achter in de dertig wel lucratieve
bijverdiensten heeft te bieden, vier
middagen in de week, in een aange
naam huis in de stad. Hoe lucratief,
dat blijkt uit de vloed van bankbiljet
ten. die zes maanden later de gerief
lijke woonkamer overstroomt. Albee
zet dan nog een stap verder door via
een feestje te onthullen, dat alle wel-
In de Engelse regie van nu is het een
nuchter, reëel, helder blijspel, waarin
de man (Gees Linnebank), de vrouw
(Margreet Blanken) en de buurman
(Edmond Classen). ook een figuur
met wat irreële kanten, verrassend
goed worden gespeeld. In een voor
treffelijk toneelbeeld van Hans Chris-
tiaan. die ook voor fraaie kostuums
zorgde. Met het onthullende feestje,
waar nog drie echtparen verschijnen,
en dat ook heel onderhoudend begon,
ging er iets mis van het ogenblik af,
dat de onthullingen gedaan waren. Ik
vermoed, dat dit meer aan het stuk
dan aan de voorstelling ligt.
De „moraal" die je er als kijker uit
moet trekken, wordt voor vandaag de
dag wat omslachtiger aangegeven.
Moraal? Deze: hebzucht en wedijver
doden de moraal.
En Keuter heeft een grote rijkdom
aan danstaal ter beschikking, hij
heeft altijd wat te zeggen. Hij eist ook
heel wat uithoudingsvermogen en
een artistiek hoog peil van zijn dan
sers evenzeer van zichzelf als hij,
zoals in het uit 1975 daterende poëti
sche stemmingsduet „Table", zelf als
danser optreedt. Karla Wolfangle is
daarin zijn partner.
De première van de avond is zijn
„The Third Crossing", waarin Keuter
niet meedanst. De muziek is van Ge
orge Crumb, de componist baseerde
zijn werk op gedichten van Lorca.
Keuter maakte zoals men, opper
vlakkig denkend naar aanleiding van
deze muziek zou verwachten geen
„geëngageerd balletwerk". Hij ging
veel dieper, maakte een soort beeld
collage van ons eigen leven: de mo
menten waarop een mens een beslis
sende keus moet maken, de ogenblik
ken welke zich in ieders leven herha
len, waarin de mens „zichzelf tegen
komt", tijden van streven, worstelen,
zelfs agressie, tijden van rust, bezin
ning, van liefde en overgave.
Een pretentieus onderwerp, waarmee
Keuter echter heel gaaf voor de dag
komt. Grote verscheidenheid in dans-
uitdrukkingsvormen en stemmings
uitbeelding. Soms poëtisch van dans
beweging, zoals in het begin, met veel
adagio. En krachtige, bijna agressief-
scherpe mannengroep als felle tegen-
Bestel hel boekje "Goede raad voor
fietstochten" door overmaking van
f 6.40 op postgiro 234567 t n v
stichting fiets'. Amsterdam
KRO-uitzending ook het program
ma Heel de Mens te volgen. Van de
schrijver die zich met verbluffend
gemak weet te uiten, maar iemand
wiens expressies door angst worden
geblokkeerd. De stotteraar. Onge
veer 300 duizend Nederlanders lij
den aan het euvel waarover onder
wijzer Jos Ras, in grote openhartig
heid maar niet zonder inspanning,
praat met Han Peekei. Tactvol
zorgt de interviewer ervoor dat zijn
gesprekspartner het niet te moeilijk
krijgt.
Ik denk dat het verhaal van Jos Ras
voor andere stotteraars bemoedi
gend zal werken. En dat ze hem
dankbaar zullen zijn omdat hij din
gen zegt die zij zelf ook wel eens aan
niet-stotteraars zouden willen voor
houden. In een gesprek met een
spraakgestoorde meende ik er goed
aan te doen hem of haar bij een
hapering niet te blijven aankijken.
Nu heb ik van Jos Ras geleerd, dit
juist wel te doen. „De stotteraar",
zegt hij. „wil het contact niet verle
zen; dat maakt hem onzeker!"
Aan zijn lotgenoten geeft hij de
raad, voor hun kwaal te durven uit
komen. Dan kunnen zij de energie,
die zij anders verprutsen aan het
verbergen van hun gestotter nutti
ger besteden. Aan een therapie die
tot resultaat heeft dat de dagelijkse
contacten met de buitenwereld
waarvoor zij zich anders afsluiten
snel verbeteren. En dat maakt je tot
een heel mens.
Speciaal vandaag Speciaal morgen
De nieuwe Tor
Line brochure lipt
voor u klaar.
Met 53 ideeën voor
najaar en winter.
Van 4-daagse trips
t/m 14-daagse
wintersportvakan-
ties met gratis
komplete langlaufski-set!
Ook in deze tijd is Scandinavië een belevenis.
En Tbr Line brengt u heen en terug per luxe cruise
schip. Met of zonder eigen auto. Duur is 't niet.
Haal een brochure bij UW reisbureau.
Rabobank. ANWB of Tor Line.
.L
R<.kin34. Amsterdam. Bellen mag ook: 020 236792.
