Iran rouwt
en staakt
inerikaanse beulen weer aan de slag
Staat van beleg in Nicaragua
Smith schrijft Nkomo af
Ruzie over tekst
Spaanse grondwet
Overval op
zwarte wijk
Kaapstad
es uit
^itiek op
eisky
a
y houdt
Rode
^ides aan
SEt
aro
5?.
Proces tegen 34
vakbondsleden in
Tunis begonnen
Salisbury wendt zich weer naar het Westen
dstraf lijkt onuitroeibaar in Verenigde Staten
BUITENLAND
KG 15 SEPTEMBER 1978
een onzer redacteuren
e iTERDAM In een uit-
th ge brief aan de Oosten
en bondskanselier Bruno
n (I sky heeft de leider van de
vet lische Arbeiderspartij,
cialon Peres, kritiek geuit op
spi Itlatingen van Kreisky in
i b nterview met Trouw.
O]
chipit interview omschreef
;ky Israels premier Mena-
Begin als een „politieke
Jenier" en meende hij dat
1 ostjoden onjuist reageren
it zij nooit politieke ver
val oordelijkheid hadden ge-
hfei
Jke
11<
vijf kantjes lange brief
Peres dat „ik niet alleen
bod maar ook als mede-
eld list sommige aan U
ou' iky) toegeschreven op-
Ingen verwerp." Peres
Kreisky erop dat zijn op-
ngen „sterke gevoelens
rotest en van verontwaar-
~e' hebben veroorzaakt in
,nfert van bijna elke Israëli,
inbegrepen. Ik kan noch
i, noch de stijl noch het
ip van de opmerkingen
Ipen". Met betrekking tot
akpys opmerking over de
j, aden vraagt Pres: „Had
of Mao Tse-toeng eerde-
itieke ervaring?"
srst;rke Israëlische protesten
r
de opmerkingen van
«Jky hebben Peres in een
•fini lke P°sitie gemanoeu-
jje Tot twee keer toe had
de Dstenrijkse bondskanse-
ontmoeting op touw
fj-nussen de Israëlische op-
Detrfleider en de Egyptische
K^ent Sadat. Ten gevolge
,;en 'eze ontmoetingen gaf
t ui y samen met de voorzit-
de de Socialistische Inter-
Willy Brandt een
4 ring uit die principes be-
larop de vrede in het Mid-
psten gebaseerd moet
deub telefoongesprek met
e va» toonde de Oostenrijkse
frijekanselier ZjCh geïrriteerd
n dfet feit dat Peres de brief
gehfear had gemaakt. De
i V^er vroeg zich af of hij de
laubinder deze omstandighe
den »g zou moeten lezen.
^Jatl, Reuter) De Italiaanse
de Igisteren meteen begonnen
iele%hoor van de gearresteerde
iide Rode Brigades. Corrado
rdelljj WOrdt er onder meer van
ies Beetrokken te zijn geweest
vervoering van en de moord op
d-premier Aldo Moro.
prd woensdagnacht opge-
Br r politieagenten die reeds
regelde wacht bij zijn woning
edeiihouden.
f aanlijk verklaarde hij Massi-
i w. thia te heten en architect
ïtreüp te zijn. Maar toen hem
ihantverd wie van zijn arrestatie
iet igte moest worden gebracht
dos* „Mijn vader, Liberata
eden
baaitini zijn fout besefte ver-
ossidj een „strijdende commu-
enstfcn „politieke gevangene" te
ten ens de politie werden in
m tfoning 14 revolvers. 2 ma-
oeldlren, zeven geweren en am-
het Ongetroffen,
dat
krijgen, maar dan niet over de legale basis,
maar over de ethische en principiële bezwa
ren. Maar zij hebben het tij tegen. De pu
blieke opinie is met ethische beschouwin
gen moeilijk te mobiliseren. Het verhaal dat
de straffen tegenwoordig veel te licht zijn.
gaat er veel beter in. Sommige politici zien
zelfs munt in pleidooien voor de doodstraf.
In de staat New York is de afgelopen weken
de doodstraf al Inzet geweest bij een verkie-
zingscampgane. Het ging er om wie kandi
daat wordt van de Democratische partij
voor het gouverneurschap. De zittende gou
verneur Hugh Carey is verklaard tegenstan
der van de doodstraf en heeft een wetsont
werp tot herinvoering met zijn veto getorpe
deerd. Prompt stonden twee van zijn promi
nente partijgenoten op om aan te kondigen
dat zij als gouverneur wel voor de doodstraf
zouden zijn. Gelukkig heeft Carey deze
week de voorverkiezing gewonnen
Canada
Hoe de gewone kiezers denken over de
doodstraf, kan blijken uit een recente pei
ling in Canada. Daar is sinds 1962 geen
doodvonnis meer voltrokken en in 1976 is
deze straf ook geheel uit het strafrecht
geschrapt door het parlement. De huidige
liberale regering denkt er rdet over om de
straf weer in te voeren, maar zo nu en dan
wordt daar vanuit de politiek wel om ge
vraagd. De huidige minister van Justitie
Lang heeft zich daarop eens laten ontvallen
dat er dan maar een volksstemming moet
komen om de kwestie voor eens en altijd te
regelen. Opinie-peiler Gallup nam de hand
schoen op en kwam met het volgende resul
taat: 82 procent van de ondervraagde Cana
dezen willen wel een volksstemming over de
doodstraf en 68 procent weet al dat ze dan
vóór zullen stemmen.
In 1977 werd in de staat Utah Gary Ollmoi
door en vuurpeloton gedood. Het «-as voor
het eerst sinds tien jaar dat er een doodvon
nis in de Verenigde Staten werd voltrokken.
De publieke belangstelling was groot en de
pers mocht een kijkje bij de executleplaats
nem$n.
TROUW/KWARTET7
Het
dat
Ha*
tard.
nstaif.
or del
'oruiriui
destl s
ïnen
Centi
aiv
mmer Mulder
ilijke molens malen langzaam, ook in de Verenigde Staten en
is het te danken dat er dit jaar waarschijnlijk geen doodvonnis-
len voltrokken. Maar daarna moeten we er op rekenen dat
van veroordeelden geleidelijk aan weer tot de Amerikaanse
gaat behoren. De krachten tegen de doodstraf zijn op dit
duidelijk aan de verliezende hand.
opfl
en
t 01
(t nu
ogen
nhei?
als
irief
entelp
ting
ge
ng n
:gin van de jaren zeventig leek
op dat de doodstraf ook in de
Staten tot de geschiedenis ging
'inds Luis Munge in 1967 in de
van Colorado van het leven was
,<<ndat hij zelf eerst zijn vrouw en
>ad omgebracht, waren er geen
ssen meer voltrokken. De rechts-
uit de tijd van het Wilde Wes-
oog, tand om tand en de strop
1 even) leken overwonnen.
rijne J
aand
sting
uwdi
werl
erk:
ara het Hooggerechtshof zelfs
I^Joodstraf. zoals die in de Ameri-
iktijk was gehanteerd, „onmense-
ls in strijd met de grondwet te
Het Hoog Gerechtshof zei echter
t ombrengen van misdadigers op
ngrondwettig is. Voorstanders
"buit af dat de weg naar de execu-
nog niet helemaal was afgeslo
ot begonnen in tal van staten
strafrecht te herschrijven. De
s een regeling te vinden die de
t voortbestaan en toch niet in
de grondwet was.
H'as
nl ie.
/lei
-nii
op
lina
a regels
koord van het Hoog Gerechtshof al binnen.
En meer dan vierhonderd Amerikanen zit
ten inmiddels te wachten op de voltrekking
van hun doodvonnis nieuwe stijl.
Nu is het lang niet zeker of al deze mensen
inderdaad nog eens door de justitie zullen
worden omgebracht. Er zijn verschillende
„ontsnappingswegen". In de eerste plaats
biedt het Amerikaanse recht vele beroeps
mogelijkheden. Wie in eerste instantie door
een lage staatsrechter wordt veroordeeld,
kan, als zijn advocaten het goed spelen, zijn
zaak wel keer of zes laten behandelen, voor
dat alle beroepsgangen zijn uitgeput. Zoiets
kan Jaren en jaren in beslag nemen. Ten
slotte kan de ter dood veroordeelde in de
meeste gevallen nog een verzoek om gratie
indienen bij de gouverneuer. die de zaak
meestal ook weer voorlegt aan een advies
college.
Spenkelink
igden de wetgevers van drie
r dit examen. Het Hoog Ge-
ig akkoord met de nieuwe re-
odvonnissen zoals die waren
in Florida. Texas en Georgia,
het zuiden gelegen staten met
Ujke conservatieve reputatie,
hebben al dertig staten hun wet-
fcogelijk herschreven in de geest
Jden en twintig hebben het ak-
Er is op dit moment één ongelukkige die
bijna al deze stadia heeft doorlopen: John
Spenkelink in Florida. Gouverneur Askew
heeft vorig jaar september een gratiever
zoek van Spenkelink al afgewezen. De man
had toen nog de mogelijkheid in beroep te
gaan bij een federale rechtbank, die hem
inmiddels in het ongelijk heeft gesteld. Zijn
zaak ligt nu weer bij het Hoog Gerechtshof,
dat de Floridase wetgeving op dit punt al
eens heeft getoetst en de bekrachting van
Spenkelinks doodvonnis waarschijnlijk als
een formaliteit kan afdoen. Misschien dat
Spenkelink het eind van 1978 nog net haalt,
zo is de wat cynische verwachting.
TEHERAN (AP, UPI, Reuter) De oproep van de Iraanse
oppositie om gisteren een algemene staking te houden als
„nationale dag van rouw" is zeker in de hoofdstad Teheran
algemeen opgevolgd.
Deze nationale dag was gewijd aan de
„duizenden mensen" die verleden
week bij botsingen met de
veiligheidstroepen om het leven zou
den zijn gekomen. Sjariat Madari.
een van de geestelijke leiders van de
Sj ia-moslems riep de Iraanse bevol
king op om tijdens de rouwdag thuis
te blijven „om de regering niet op
nieuw argumenten voor een massa
moord in handen te geven".
Het Nationale Front, de partij die
door wijlen premier Mossadeq was
gesticht, heeft gisteren opgeroepen
tot een verenigde campagne tegen de
huidige regering om een eind te ma
ken aan de onrust in het land en een
heeft opnieuw de machtspositie van
de Iraanse geestelijken onderstreept.
Deze geestelijken willen een terug
keer van Iran naar de wetten van de
islam koste wat kost. Vanuit zijn bal
lingschap in Irak heeft de belangrijk
ste religieuze leider, Ayatollah Kho
meini onlangs laten weten dat de
monarchie in Iran door de moslemse
wet moet worden vervangen. De gees
telijken willen dan het land met hun
eigen wijsheid gaan regeren.
'Allen broeders'
Wijsheid toonde gisteren een legerof
ficier die met het geweer in de ene
nationale regering te vormen. Mossa- hand en een bloem in de andere hand
deq, die in 1951 als premier de oliein- enkele duizenden mensen die zich bij
dustrie nationaliseerde en wiens be- een herdenkingssteen voor de doden
wind met hulp van de Amerikaanse
inlichtingendienst CLA omver werd
geworpen, overleed ruim elf jaar gele
den. Niettemin is het Nationale Front
nog steeds een belangrijke oppositie
partij.
hadden verzameld ervan overtuigde
om weer naar huis te gaan. De offi
cier, die verklaarde dat zijn broer
verleden week bij de onlusten omge
komen was vertelde de demonstran
ten dat „wij allen broeders zijn".
Het massale gehoor geven aan de Pogingen van de autoriteiten echter
oproep tot de nationale dag van rouw Qm de ^nkeiiers te dwingen hun deu-
ren open te laten hadden weinig re
sultaat. Voor het grootste deel bleven
gisteren de winkels, als gevolg ovan
de oproep van de geestelijken ge
sloten.
Een jongeman loopt lachend met een zak vol geld weg uit een bank die bij de recente
gevechten in de stad Masaya geplunderd is.
Managua (Reuter. UPI) President Anastasio Somoza van Nicaragua heeft de staat van
beleg in zijn land afgekondigd en de perscensuur weer ingevoerd. De strijd tussen de
Nationale Garde en het Sandinistische Bevrijdingsleger ging gisteren onverminderd door.
TUNIS (UPI, Reuter) -
Op verdenking van corruptie en mis
bruik van openbare gelden zijn on
dertussen gisteren twee voormalige
Voor het hof ministers gearresteerd. Volgens de ra-
van de staatsveiligheid is gisteren in dio zijn het de voormalige minister
de Tunesische hoofdstad het proces van handel Feredoen Mahdawi, die
begonnen tegen 34 vakbondsfunctio- enige tijd secretaris-generaal van de
narissen. Zij worden ervan beschul- eenheidspartij Rastachiz geweest is.
digd de ongeregeldheden in januari en de oud-minister van landbouw
waarbij 56 mensen om het leven kwa- Mansoer Rouhani
men te hebben uitgelokt. Onder de
beklaagden bevindt zich de voormali
ge secretaris-generaal van de Centra-
Zij hebben deel uitgemaakt van de
regering Hoeweida. die begin augus-
le Tunesische Arbeidersunie (UGTT), tus vorig jaar was afgetreden als
Habib Achoer.
premier.
Grote delen van de steden Chinande-
ga. Leon en Esteli waren gisteren nog
steeds in handen van de guerrilla
strijders van het Sandinistisch Be
vrijdingsfront (FSLN), dat steun
krijgt van de bevolking. Alleen in de
hoofdstad Managua lijkt de Nationa
le Garde de situatie nu in de hand te
hebben, zij het dan dat het verkeer in
de stad op veel punten zwaar gecon
troleerd wordt.
Somoza kondigde gistermorgen
vroeg de staat van beleg in zijn land
af Eerder was de staat van beleg al
afgekondigd in de steden Esteli en
Masaya. In de laatste stad schijnen
eenheden van het FSLN weer geïnfil-
SALISBURY, ADDIS ABEBA (Reuter, UPI, AP) De Rhodesische premier Ian Smith zal
niet langer proberen om tot overeenstemming te komen met Joshua Nkomo, een van de
leiders van het patriottisch front. Smith zal zich nu met alle kracht inzetten voor het
verwerven van Amerikaanse en Britse steun voor zijn overgangsregering van zwarten en
blanken.
treerd te zijn, nadat deze stad eerder
door de Nationale Garde heroverd
was. De staat van beleg betekent dat
een aantal grondwettelijke rechten
nu opgeschort zijn. De Nationale
Garde mag iedereen zonder opgaaf
van redenen oppakken en er mag
zonder waarschuwing op iedere auto
geschoten worden.
Bij de voornaamste krant van de op
positie, La Prensa. die tot januari
onder het hoofdredacteurschap
stond van Pedro Joaquin Chamorro.
die als de voornaamste tegenstander
van Somoza begin januari werd dood
geschoten, is weer preventieve cen
suur van kracht geworden. De huidi
ge hoofdredacteur is Xavier Chamor
ro, een broer van de vermoorde oppo
sitieleider.
kaanse senator Frank Church heeft
een beroep op zijn regering gedaan
alle economische hulp aan Somoza
stop te zetten, omdat het duidelijk is
dat de hele bevolking van Nicaragua
Somoza niet meer lust. Het aantal
doden en gewonden bij de gevechten
in Nicaragua is nauwelijks vast te
stellen, maar loopt in de vele hon
derden.
KAAPSTAD (UPI. Reuter. AP) - En
kele honderden Zuidafrikaanse poli
tiemannen hebben gisteren, gekleed
in camouflagepakken, met traangas
en wapenstok een illegale krotten
wijk bij Kaapstad bestormd. Daarbij
zijn drie mensen om het letfen
gekomen.
De overval vond plaats in de nacht
van woensdag op donderdag op de
zwarte wijk Crossroads van Kaap
stad. De regering zei dat de overval
noodzakelijk was om een einde te
maken aan de onhygiënische toestan
den in de wijk. die een samenraapsel
is van bouwvallen en tenten zonder
stromend water, elektriciteit of ande
re voorzieningen. Veel bewoners van
deze illegale krottenwijk hebben
geen pas die hun toestaat om in blan
ken-gebied te wonen.
Bij de overval van de politie is één
man doodgeschoten, omdat hij ervan
verdacht werd zich tegen de politie te
willen verzetten. Het gaat hier om de
33-jarige Sindile Ndlela die een week
geleden uit de Transkei terugkeerde
naar de krottenwijk, waarheen hij na
de laatste zuivering verbannen was.
Verder kostte de overval het leven
van een baby die in het gedrang on
der de voet werd gelopen
Geestelijken
De Anglikaanse bisschop van Kaap
stad. Bill Burnett, was onmiddellijk
na de eerste berichten over de inval
van de politie op het terrein. Ook
andere geestelijke leiders waren ter
plaatse. Een deel van hen is gearres
teerd. Verder werden ook enkele hon
derden zwarten gearresteerd. Het was
de tweede overval op de zwarte slop
penwijk in één maand. Bij de eerste
overval op 6 september werden ook
enkele honderden zwarten aangehou
den. Velen van hen werden terugge
stuurd naar de streek van herkomst.
Costa Rica
De Rhodesische premier deelde dit
gisteren mee op een persconferentie.
Smith noemde Nkomo een monster
en zei dat hij definitief de deur naar
onderhandelingen met de leider van
het patriottisch front had dichtgesla
gen. Smith zei dat de oplossing van
de Rhodesische kwestie nu volledig
in handen lag van de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië, maar tegelij
kertijd beschuldigde hij deze beide
landen ervan gemene zaak te maken
met het patriottisch front. De Britse
reactie op de persconferentie van
Smith was gisteren alleen een herin
nering aan de door Londen en Was
hington voorgestelde conferentie van
alle betrokken partijen.
Moegabe
In de Ethiopische hoofdstad Addis
Abeba waren gisteren de twee leiders
van het patriottisch front. Nkomo en
Moegabe. voor het eerst sedert lange
tijd weer bij elkaar in verband met de
viering van de vierde verjaardag van
de Ethiopische revolutie. Nkomo en
Moegabe zaten de eretribune zelfs
naast elkaar. De afgelopen weken wa
ren er steeds berichten over een ver
wijdering tussen Nkomo en Moegabe.
Het lijkt waarschijnlijk" dat de twee
Rhodesische leiders de komende da
gen zullen spreken met de Cubaanse
leider Fidel Castro die ook in Addis
Abeba is. Aan de besprekkingen zou
mogelijk ook worden deelgenomen
door de Russische vice-president
Koeznetzow. De troepen van het pa
triottisch front worden van wapens
voorzien door de Sowjet-Unie en wor
den getraind door Cubaanse militaire
adviseurs. De geschillen tussen Nko
mo en Moegabe zouden voor een deel
van ideologische aard zijn. Nkomo
helt meer over naar de Sowjet-Unie,
terwijl Moegabe wat meer op de Chi
nese lijn zou zitten. Misschien dat
Castro de twee heren weer bij elkaar
kan brengen.
Twee vooraanstaande leden van de
ZAPU, de partij van Nkomo zijn gis
teren in de Britse hoofdstad Londen
aangekomen. Eén van hen. Josiah
Chinamano, hoofd van de politieke
organisatie van de ZAPU. verklaarde
de berichten belachelijk als zouden
zij toestemming hebben gekregen het
land te verlaten. Hij verklaarde dat
beiden op de lijst stonden om gevan
gen genomen te worden, maar dat ze
nog juist ontsnapt waren. De Rhode
sische premier Ian Smith heeft de
afgelopen dagen 320 vooraanstaande
leden van Nkomo's partij in Rhodesië
laten arresteren.
De spanning tussen Nicaragua en het
zuidelijke buurland Costa Rica is gis
teren verder opgelopen na bewerin
gen van Somoza dat Costa Rica als
basis dient voor acties van het FSLN.
De laatste twee dagen hebben eenhe
den van de Nationale Garde van Ni
caragua drie aanvallen gedaan op
Costaricaans grondgebied. Daarbij is
een Nicaraguaanse officier gewond
geraakt. Costa Rica beschuldigt So
moza ervan ook bombardements-
vluchten uit te voeren op Costari
caans grondgebied. Panama heeft
Costa Rica inmiddels militaire steun
aangeboden om de aanvallen vanuit
Nicaragua af te slaan.
Leden van de christen-democratische
partij, van de vakbonden en studen
ten in Honduras hebben gedemon
streerd tegen het bewind van Somo
za. De Panamese kerk heeft solidari
teit uitgesproken met de kerk van
Nicaragua die zich eveneens tegen de
regering van Somoza heeft verzet. De
aartsbisschop van Managua, Miguel
Obando y Bravo, heeft asiel gevraagd
in San Jose. de hoofdstad van Costa
Rica.
De Verenigde Staten hebben een be
roep gedaan op Somoza om de ge
schillen met de oppositie bij te leggen
door onderhandelingen. De Ameri-
Van een medewerker
MADRID De voorstellen tot wijziging van de concept
grondwet voor Spanje die door de fractie van de Unie van het
Democratisch Centrum in de Spaanse Senaat zijn ingediend,
geven aanleiding tot ernstige politieke moeilijkheden. Vooral
de Baskische Nationalistische Partij (PNV) is bijzonder boos.
De Baskische nationalisten zijn voor
al woedend omdat senatoren van de
regeringspartij UCD wijzigingen heb
ben aangebracht in de grondwetsarti
kelen die betrekking hebben op de
bevoegdheden van de regionale over
heden. De fractie van de UCD in de
Spaanse Eerste Kamer wist te berei
ken dat „het statuut van autonomie"
goedgekeurd moet worden door de
meerderheid van de bevolking in elk
van de afzonderlijke provincies. In
het geval van Baskenland gaat dit
betekenen dat er ook een referendum
moet worden gehouden in de provin
cie Navarre, die volgens de Baskische
nationalisten bij Baskenland hoort,
maar die volgens de UCD buiten Bas
kenland moet blijven. „Overlopers
van het fascisme maken het ons op
die manier onmogelijk om ja te zeg
gen tegen de grondwet", zo liet Carlos
Garaicoecha. de fractievoorzitter van
de PNV zich in de Senaat ontvallen.
Twee andere door de UCD aange
brachte wijzigingen hebben tot ge
volg dat de nieuwe grondwet vast
stelt dat de centrale overheid het
recht heeft in te grijpen in de cultuur-
en onderwijspolitiek van de regio's.
Verder worden de bevoegdheden van
de hooggerechtshoven van de auto
nome gebieden beperkt.
De leider van de Spaanse socialisti
sche partij. Felipe Gonzalez, zei dat
de voorstellen van de UCD het even
wicht tussen de grote partijen volle
dig verstoord hebben en dat de UCD
zeer onverantwoordelijk te werk was
gegaan. De communistische partij
verweet de UCD j.het democratisch
proces te verstoren." De hele linkse
oppositie is boos omdat de UCD af
spraken geschonden heeft door het in
het Congres aanvaarde voorstel voor
een grondwet weer ingrijpend te gaan
amenderen Verder vreest de opposi
tie dat de nieuwe grondwet met de
wijzigingen in Baskenland een groot
aantal nee-stemmers zal opleveren
bij het referendum dat in november
gehouden moet worden.
De gezaghebbende Spaanse krant El
Pais wijst erop dat de wijzigingen van
de UCD de afscheidingsbeweging in
Baskenland in de kaart speelt
en
sta
t. De
it in
j hel
over
r hes
In 1977 werd in de staat Utah Gary Gilmore door en vuurpeloton gedood. Het was voor het eerst
sinds tien jaar dat er een doodvonnis in de Verenigde Staten werd voltrokken. De publieke
belangstelling was groot en de pers mocht een kijkje bij de executieplaats nemen.
Het geval-Spenkelink illustreert aardig hoe
onbevredigend voor het rechtsgevoel de
nieuwe, met zo veel zorg ontworpen regeling
voor de doodstraf in de Verenigde Staten is.
Zijn zaak begon in 1973. De toen 24-jarige
Spenkelink, gevlucht uit en Cealifomische
gevangenis, pikte ergens in het zuiden met
zijn gestolen auto een lifter op: een wat
oudere man die al een leven van misdrijf en
straf achter de rug had. De vriendschap
eindigde in een motelkamer in Florida. De
twee raakten slaags en er vielen schoten.
Spenkelink was de overlevende, de ander
was dood. Spenkelink heeft steeds beweerd
dat hij zijn maat niet opzettelijk heeft ge
dood. Vast staat wel dat zijn slachtoffer een
kwade dronk over zich had en Spenkelink
zelf met de dood heeft bedreigd. Maar
moord is moord en dus kreeg Spenkelink de
doodstraf.
Politiek
Tegenstanders van de doodstraf proberen
krampachtig het debat weer op gang te
