Driehonderd
jaar Bunyans
Christenreis
Twee dominees
zoons achter
vier klavieren
Kerk en staat,
het gaat niet
om harmonie
Trou\
Conferenties
VAN DA/
KERK IN DE WERELD
Tentoonstelling aan VU
Zendingsfeest in Zeist
VOORBIJGA*
t: der
Collecte voor
kerkbouw
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1978
KERK
Christen op reis. Een illustratie uit de editie van J. L. Pierson
(Neerbosch, 1908).
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Het zal in november driehonderd jaar
geleden zijn, dat in Londen een boekje verscheen, dat na de
bijbel het meest gelezen boek van de christenheid zou worden:
de Christenreis van John Bunyan.
Het boek over de man die op een
goddelijke aansporing de stad waarin
hij leeft, verlaat en op zoek gaat naar
de Hemelstad. is vertaald in meer dan
tweehonderd talen, bewerkt als kin
derboek. berijmd en zelfs nog niet
Zolang geleden in Edinburgh opge
voerd als een soort rock opera.
Ter gelegenheid van het driehonderd
jarig bestaan heeft de bibliotheek
van de Vrije Universiteit een tentoon
stelling georganiseerd, die een duide
lijk beeld geeft van de geschiedenis
van Bunyans Christenreis.
De expositie geeft indrukken van
Bedford, het Engelse stadje waarbij
Bunyan geboren werd. waar hij ook
om het geloof vervolgd in de gevange
nis terecht kwam en daar zijn boek
schreef. Foto's laten overeenkomsten
zien tussen het land in Bunyans boek
en de streek waar de begaafde ketel
lapper en baptistenprediker zelf
woonde. Ook is het boek te zien, dat
Bunyan ten voorbeeld diende. ..The
plain mans path-way to heaven" van
Arthur Dent, een van de weinige boe
ken die de huwelljksschat van Buny
ans vrouw uitmaakten.
Tekenaars
De tentoonstelling toont het verschil
in interpretatie tussen de diverse Illu
stratoren. die de Christenreis in de
loop der tijden geïllustreerd hebben.
Nederlandse tekenaars zijn geweest
Jan Luyken, wiens platen nog in onze
tijd worden gebruikt, zoals blijkt uit
een uitgave van 1965. en de in 1977
overleden J. H. Isings jr.
Na vier jaar. in 1682. kwam in Amster
dam bij boekverkoper Joannes Boek-
holt. al een Nederlandse vertaling uit.
Het zou de eerste zijn van meer dan
125 Nederlandse edities. Het boek is
circa tien maal in het Nederlands
vertaald, onder meer door Jan de
Liefde. C S. Adama van Scheltema, J.
L. Pierson. A. G. Barkey Wolf.
Het is voor kinderen naverteld <P. de
Zeeuw in 1950 en T. Materboer in
1962». en zelfs eens in rijm verschenen
(door een zekere EJS in 1858» Kohl-
brugge werd door Bunyans Christen
reis geïnspireerd tot zijn boekje „De
taal Kanaans. Een gesprek tussen
twee reizigers naar de eeuwigheid" en
Woutherus Bekker tot diens ..Een
Christens Reize naar het land van
Immanuel
Hoe nauwkeurig de samenstellers
van deze tentoonstelling te werk zijn
Koffiebarweekend, over vernieuwing
van het koffiebarwerk. Youth for
Christ. 68 oktober. De Lindenhorst,
Driebergen (tel. 03438-3441).
Het gebruik van dramatechnieken
als agogisch instrument, 1620 okto
ber en 13—17 november. Ven Eeghen-
huls. Aardenburg (tel. 01177-1259).
R.K. charismatische jongerendag,
zaterdag 30 september. Majella-
school. Van de Mondestraat 30.
Utrecht. Inl. 03483-2407
gegaan, blijkt uit het feit, dat zelfs
niet aan hun aandacht is ontsnapt,
dat een aantal illustraties uit een 19e-
eeuwse Engelse editie in 1974 op
nieuw werden uitgegeven, maar nu
als kleurboek voor de jeugd, door
Horizont, de uitgeverij van de Hooge-
veense dominee G. Taverne.
Zelfs de kleurkatern oan Vrij Neder
land van 22 juli ovèr Opheusden en
de polio, waarin Bunyan terloops ge
noemd wordt, ontbreekt niet.
Zigeuner?
ZEIST Aanstaande zaterdag. 16
september, wordt in Zeist het jaar
lijkse zendingsfeest van de evangeli
sche broedergemeente gehouden. Dit
gebeurt 's middags in en rcnd de kerk
aan het Zusterplein.
Curieus is de opmerking van Abra
ham Kuyper in diens ..Om de oude
wereldzee" (en een bewijs voor diens
rijke fantasie), dat Bunyan. omdat hij
het beroep van ketellapper uitoefen
de. misschien wel geweest is. „Was
Bunyan wezenlijk een zigeuner van
afkomst, zoo zou dit hoop voor zijn
volk geven."
Uit alles blijkt de diepe invloed die
dit boek heeft gehad. Nadat het eerst
vooral een stichtelijk volksboek was.
dringt het in de negentiende eeuw
door in hogere kringen. Dan komen
ook de meer luxere uitgaven. Bu
nyans Christenreis is van grote bete
kenis geweest in het leven van Benja
min Franklin en van Groen van Prin-
sterer, om er maar twee te noemen.
Terecht signaleren de samenstellers
van de tentoonstelling in de catalo
gus. dat Bunyans Crhlstenreis sinds
1950 duidelijk op zijn retour is. Bui
ten typisch orthodox-protestantse-
kringen wordt het thans zo goed als
niet meer gelezen. Als er nu nog een
boek over de Christenreis verschijnt,
dan is dat van R. T. Huizinga (1966) of
van C. den Boer (1976). gereformeer-
de-bondspredikanten. De tijd dat
mannen als Gunning en Barkey Wolf
zich met Bunyan bezig hielden, lijkt
voorbij.
Betekenis
De vraag wordt in de catalogus niet
beantwoord (dat zou ook te ver bui
ten het bestek voeren), hoe het komt.
dat Bunyan nog onverzwakt in trek is
gebleven bij christenen in de derde
wereld: in Afrika. Azië en Latijns-
Amerika. hoe het komt. dat onder de
baptisten in Rusland nog altijd een
ongelooflijke vraag is naar dit boek.
Zou wat in Nederland steeds meer als
bezwaar is aangevoerd, dat de Chris
tenreis „te verticaal" is en „te eenzij
dig toegespitst op verhouding tot
God", juist christenen in andere situ
aties als de onze sterk kunnen toe
spreken? Zouden Russische christe
nen in hun omstandigheden zich juist
niet aangetrokken voelen tot dit
boek. dat nog in alle opzichten ruikt
naar de gevangenis („Het hol"), waar
in het drie eeuwen geschreven werd?
Men kan dan verwachten, dat Buny
ans boek ook in de toekomst zijn
betekenis behoudt en christenen zal
blijven leiden en troosten.
De tentoonstelling in de bibliotheek
van de Vrije Universiteit werd gerea
liseerd door drs. J. B H. Alblas. we
tenschappelijk medewerker bij de
sectie Engels van de VU. en drs. W.
Heijting. conservator van de oude
drukken. De tentoonstelling is te be
zichtigen van 22 september tot 19
januari van maandag tot en met vrij
dag. van 9 tot 16.45 uur Een gratis
catalogus is in de zaal verkrijgbaar.
Onder het thema „Christus" rijk
heeft geen grenzen" wordt na een
algemene inleiding de aimdacht ge
vestigd op Suriname. Tanzania. Ja
maica, landen waar de zending van
de broedergemeente actief is.
DEDAMPREDIKERS
.In een dagblad stelde Guido
Kreeke een zeer leesbaar en
verslag op van wat er tegen*
aan religieuze predikers op d
Amsterdamse Dam waar te i
valt. Mormonen in hun nette
vreemd uitziende Moon-aan
nog vreemder verpakte en zi
gedragende
Hare-Krishna-volgelingen.
met een missie-mensen en le
„Het Scharlaken Koord" we
met elkaar in het trekken va
aandacht bij de passanten,
verwarrende aangelegenheii
wie daar werkelijk op zoek n
of geloof zou zijn. En als klaj
vuurpijl de mededeling dat
schatrijke Maharadja van p
even per vliegtuig Amsterdi
doen. Het geheel doet, bijbe
gesproken, denken aan het,
godsdienstig", welk oordeel
uitspreekt over het Athene
dagen. Ieder mag zijn zegje
Gedoopt worden is geen pu
kan zo gebeuren en ook bek
worden op prijs gesteld, 't li
natuurlijk anders en soms <S
niet de moeite waard om er|«g
gaan, maar het doet me ookpj
denken aan m'n eigen jeug<T"
nu op de Dam afspeelt vond h
in de parken plaats. Om zo fni
ben ik er m'n eigen loopbaa in
begonnen. In het zog van d®
en beminde straatpredikerpi
vormden wij een club van va
aankomende straatpredike
Volgens een rooster traden
de parken, al of niet begeleil
fanfare-korps. Het zweet stfll
handen als je aan de beurt
door een of andere niet na i
omstandigheid zich een gro
menigte in het avondpark W
had. Je begon met een verhp*
een pakkende anekdote of
net in de krant gestaan ha<ta(
trachtte mij ingang te versf.
met een verhaal over het d 2
het goud van de Lutine. De, i
„overgang" naar het geest< ni
zoeken was snel gemaakt. se(
op andere avonden begave ;e?
naar het park. Want iedere 'j,
aan een andere club gegev fw
herinner me een man die n ra
enorme „flux de bouche" e ,ri
week wat hij noemde „de k r
waarheid" stond te verkon iai
Soms heb ik nog de neigin j
zo'n park te gaan. Helaas,
meer te zien. De op zichzel
eenvoudige betogen ontbr '5
allemaal weer anders. Of t
hetzelfde?
BeroepingswerK
NED. HERV. KERK
Beroepen te Twello: M. I
te Ophemert.
GEREF. KERKEN (VRÖ
Beroepen te Buitenpostr
Kamp, kand. te Warnsv(
zel-Kollummerawaag: Hf
kand. te Kampen.
GEREF. KERKEN (VRlen
Aangenomen naar Rijsl# P
d. Veer, kand. te Veeneifta
waarin opgenomen: 0)nd(
dammer, met Oordts
Nieuwe Haagse Cou
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwart
Hoofdredacteur: Jenze
Directeur: ing. O. Postm
»s
HOOFDKANTOOR:
Poslbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131
Amsterdam
tel. 020-913456
telex 13006
Postgiro: 66.00.00
Bank: Ned. Credietbank
Rekeningnr. 23.00.12.574
Gemeentegiro Amsterdam:
XI1000
tpa
ïhil
8e
iser
Un
ek
lg. 1
Vai
-fra
nerl
REGIO ROTTERDAM/DORfctte,
de 1
ch
de
ibui
Postbus 948
3000 AX Rotlerdarr
tel. 010-115588
abonnementen)
tel. 010-115700 (adLdt
Westbiaak 4 f
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEI Zijn
Postbus 101
2501 CC Den Haai
tel 070-469445
Parkstraat 22
Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NI
(uitsluitend admi
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel. 05200-17030
Abonnementsprijzen:
Per maand
Per kwartaal
Per jaai
Advertentietarieven op a
emo
sta
den:
mbi
C
in
is h(
>ekel
groi
at ei
de c<
uidel
tijer
de
rzoc
Telefonische abonnemefi in V£
(zie adressen boven) hanj
Opgave lamiliebenchten etje
maandag t/m vri|dag Op
20 uur telel. 020-913456 t D(
Opgave mim-adverw
020-936868 of schn«el.|k ^rai
afdeling, postbus 433, n*'a
1000 AK AMSTERDAM. Wlkk
Adreswijzigingen uitsluill an a
aan onze Amsterdamse i >ij ee
s «-za,
Het hoogste wat de kerk ln
haar verhouding tot de staat
kan bereiken is niet harmo
nie. maar creatieve spanning.
In de oecumenische beweging
bestaat een lange en waarde
volle traditie van denken over
de verhouding tussen kerk en
samenleving. Er bestaat zelfs
een speciale afdeling van die
naam in Genève, die een grote
rol speelt in het oecumenisch
bedrijf.
Het denken over de relatie tussen
kerk en staat heeft minder de geesten
beziggehouden. In 1938 hielden de
kerken in Oxford een laatste confe
rentie over „Kerk, maatschappij en
staat". Sindsdien is het stil geworden
rondom dit onderwerp. Verwonder
lijk eigenlijk, want in zeer veel landen
hebben kerken een zeer gecompli
ceerde verhouding tot de staat. We
behoeven maar te denken aan Zuid-
Afrika, Latijns-Amerika en de landen
van Oost-Europa.
In 1976 kwamen opnieuw, ditmaal 50,
vertegenwoordigers van verschillen
de christelijke traditie uit zeer uieen-
lopende politieke systemen bij elkaar
in Bossey bij Genève om aan de hand
van de actuele ontwikkeling opnieuw
op papier te zetten wat een christen
zoal denkt over hoe de kerk zich
verhoudt tegenover de staat. Het pa
pier is zojuist uitgegeven door de
Wereldraad van Kerken (Faith and
Order Paper No 85. getiteld Church
and State. Opening a new Ecumeni
cal Discussion).
vraagt trouwens voor andere geloofs
gemeenschappen eenzelfde vrijheid.
Daarom verwelkomt de kerk de gese
culariseerde, pluralistische staat. De
kerk streeft niet naar herstel van
haar eigen monopolie, integendeel, ze
is voorstandster van democratische
processen, die soms met zich brengen
dat zij oude voorrechten verliest. De
kerk is voor de zorg die de staat op
zich neemt voor het menselijk wel
zijn. zolang die zorg niet ontmense
lijkt.
De kerk gelooft in God en kan daar
om niet de staat de voorrang geven.
De kerk stelt zich in dienst van Gods
schepselen en kan hoogstens de staat
steunen als werktuig van gerechtig
heid en gemeenschap. Omdat de kerk
er van uitgaat dat menselijke waar
digheid en mensenrechten een gave
Gods is, kan de kerk van geen enkele
staat aanvaarden deze waardigheid
aan te tasten of deze rechten te
schenden. De rol van de staat is deze
rechten te erkennen en ze politiek
gestalte te geven. De staat kan de
mensen geen vergeving van schulden
of de overwinning van de dood aan
bieden. De functie van de staat is
belangrijk maar beperkt.
Uit het papier blijkt wel dat de deel
nemers aan het beraad er niet uit
gekomen zijn. Het is het begin van
een nieuwe discussie schrijft Lukas VonrrPPhtPn
Visscher in zijn voorwoord. Maar het v icuacu
onderwerp en de manier waarop, het
twee jaar geleden ln Bossey is behan
deld maakt het toch de moeite waard
enkele gedachten die daar ter tafel
kwamen samengevat door te geven.
In 1937 werden de kerken voor het
eerst geconfronteerd met een anti
christelijke totalitaire dictatuur en
de Bekennende Kirche heeft in haar
relatie tot nazi-Duitsland veel steun
gehad van de conferentie in Oxford
van 1937. De situatie is nu anders.
De technologie heeft er voor gezorgd
dat de staat ongekende macht heeft
gekregen. De staat begeeft zich in
deze eeuw met grote voortvarendheid
op het terrein van het welzijn van de
burgers, en regelt hun leven. Een bu
reaucratie zorgt voor een welvaarts
staat van ongekende omvang.
Geloof is basis
De kerk ontleent haar zorg voor het
menselijk leven aan haar geloof in
God. Zij verlangt niet van de staat
dat zij het geloof dat in de kerk
beleden wordt aan de burgers oplegt,
maar de kerk eist wel van de staat dat
het recht van de kerk erkent, openlijk
haar geloof uit te dragen. De kerk
De kerk dient zich te realiseren dat
godsdienstvrijheid niet alleen een
recht is dat de staat moet erkennen.
Het ligt ook op de weg van de kerk er
vorm aan te geven. De kerk erkent
steeds meer het belang van het han
delen in vrijheid van de verschillende
soorten van vrijheidsbeperking, die
haar bedreigen. De kerk erkent dat
kerkelijke organisaties te vaak vrij
heidsbeperking hebben aanvaard. De
vorsten en machten van onze tijd
omvatten ideologieën, partijen, on
derdrukkende economische structu
ren, militaire overheersing, racisti
sche instellingen en mechanismen
van sociale manipulatie. Godsdienst
vrijheid dwingt de kerk gevoel en
moed te ontwikkelen waardoor de
kerk oprecht getuigen kan van haar
geloof.
Verschil
Kerk en staat zijn beide bekommerd
om de mens, die in de maatschappij
leeft. Maar er zijn verschillen in doe
len en middelen.
De kerk werkt aan de redding van de
mensen. Deze omvat maatschappelij
ke gerechtigheid. De kerk legt door
haar prediking, gemeenschap en
dienst getuigenis af van de realiteit
van de gemeenschap van vergeving
en liefde. De staat maakt gebruik van
macht en dwang voor het streven
naar meer nabij gelegen doelen, zoals
het wegnemen van armoede en het
handhaven van orde, gerechtigheid
en deelneming door de mensen aan
het bestuur van de samenleving.
Maar de staat is geneigd zichzelf naar
voren te schuiven als de redder of te
weigeren haar macht ten behoeve
van de zwakke te gebruiken. Daarom
is er altijd spanning tussen een kerk
die zich van haar opdracht bewust is
en een staat. Deze spanning maakt
samenwerking niet onmogelijk. Zij
kan zelfs creatief zijn. De spanning
kan ook kostbaar zijn. De kerk moet
zich verzetten tegen elke aanspraak
van de staat op verheerlijking. De
geschiedenis van de martelaren leert
dat de kerk vaak dit aoort verzet
heeft geboden. De kerk dient dit
soort afgodendienst in de huidige we
reld te ontdekken.
Voorts moet de kerk vereet bieden
tegen de ontkenning van mensen
rechten en sociale gerechtigheid. De
kerk dient dat niet uit egoïstische
motieven te doen, omdat haar eigen
onrecht door het recht van de staat
wordt bestraft. De kerk dient profeti
sche groepen te steunen, die getuigen
tegen autoritaire regimes, wegens
hun waarde voor het leven van de
staat en de deelneming van de bur
gers aan het bestuur. De kerk is ge
roepen zowel in haar eigen leven als
in de politieke orde te getuigen van
gerechtigheid. Deze opdracht is in
onze wereld, die vol is van onrecht,
dringend.
Velen zullen denken dat harmonie
het grote doel is in de verhouding
tussen kerk en staat, maar men kan
zich de vraag stellen of de aard van
het kerkelijk getuigenis zelf niet on
vermijdelijk tot spanning leidt.
Verzet
De kerken kunnen geroepen zijn ver
zet te bieden tegen de onderdrukken
de daden van hun eigen staat tegen
andere staten. Dit is een speciale op
dracht voor kerken in rijke en mach
tige democratische naties. Zij hebben
de vrijheid en de gelegenheid protest
aan te tekenen tegen zulke onder
drukkende daden, maar hun eigen
betrekkelijke vrijheid maakt hen on
gevoelig voor de bemoeienis van hun
eigen staat met het leven van andere
volken. Soms moeten kerken verder
gaan dan verzet tegen de staat. Zij
moeten actief deelnemen in het tot
stand brengen van nationale en inter
nationale structuren. Soms zullen zij
meer verbonden zijn met revolutio
naire krachten dan met de staat.
Ik geef deze gedachten hier weer,
omdat zij zo illustratief zijn voor het
handelen dat van de wereldraad uit
gaat. Het komt wel eens voor dat
kerken en kerkleden instemmend
knikken, wanneer dit soort gedach
ten op tafel gelegd worden. Wanneer
zij dan echter politieke vorm krijgen,
bijvoorbeeld in het geven van mate
riële steun aan een bevrijdingsbewe
ging, die niets anders kan dan zich
verzetten tegen een racistisch be
wind, Schrikken ze mensen wakker.
Hebben zij zitten knikken of was het
knikkebollen, vraag je je dan af.
Ds. H. s. J. Kalf
Op 64-jarige leeftijd is overleden ds.
H. S. J. Kalf te Wijnjewoude (Fr.). Ds.
Kalf was hervormd predikant in
Wijnjewoude sinds 1975. Daarvoor
had hij gestaan in Renswoude, Gou
da. Rotterdam, Amsterdam-West en
gedurende 24 jaar (van 1951 tot 1975)
in Bennebroek. Hij publiceerde in
verschillende bladen, werkte mee aan
enkele dagboeken en schreef twee
brochures: Mag ik deze dans van u?
en Liturgie.
LEUSDEN (ANP) De stichting
steun kerkbouw (SSK) van de gere
formeerde kerken vraagt op 1 okto
ber (in sommige plaatsen 24 septem
ber) weer een jaarlijkse bijdrage in de
collecte. SSK helpt plaatselijke gere
formeerde kerken, die de financiële
lasten voor de bouw of renovatie van
een kerkelijk centrum niet kunnen
dragen.
De laatste jaren werd met behulp van
dit fonds onder meer de Arnhemse
Westerkerk verbouwd. In Drachten
kon een confectie-atelier omgebouwd
worden tot kerkcentrum en in Gies-
sen-Rijswijk wordt volgende maand
een nieuwe kerkzaal in gebruik
genomen.
't enige: van fietsen
raakt je haar
in de war
zeggen 4.999 fietsenmakers
door A. J. Klei
De concertcommissie van de
hervormde gemeente te Kampen
heeft twee
vrijgemaakt-gereformeerde
domineeszoons achter de vier
klavieren van het fameuze
Hinsz-orgel in de Bovenkerk aldaar
gezet en ieder van hen één kant laten
volspelen van een grammofoonplaat,
die de liefhebbers thuisgestuurd
krijgen na overmaking van 21,50 op
giro 894477 t.n.v. de Kampense
hervormde kerkvoogdij. De beide
organisten zijn Charles de Wolff, zoon
van een binnen-verbander, en Klaas
Jan Mulder, zoon van een
buitenverbander. Wanneer iemand
me vraagt of de kerkelijke komaf van
deze musici er iets toe doet, antwoord
ik: volstrekt niets. Het zal wel een
beroepsafwijking van me zijn, dat ik
deze bijzonderheden verstrek.
Charles de Wolff en Klaas Jan Mulder
zijn gerenommeerde vaklui, wie geen
noot te hoog gaat. Ik ben geneigd te
denken dat Klaas Jan Mulder het
meest op de kassa mikt, getuige
vooral zijn programmakeus: hij
brengt (op kant twee) eerst het
„symfonisch koraal" over „Ach blijf
met uw genade" van Karg-Elert met
al z'n meeslepende heen-en-weers en
biedt als fijne uitsmijter de
Cathedral-suite van de Amerikaan
Gordon Young, letterlijk een
daverend succes. Ik haast me te
zeggen dat uit het voorgaande
geenszins mag worden afgeleid dat je
bij Charles de Wolff in slaap sukkelt.
Hij besluit zijn bijdrage meteen
stevig aangepakte Introductie en
passacaglia in d van Reger en hij
voert dit werk zonder omwegen naar
zijn uitbundig einde. Als
middenmoot dienen twee ingetogen
koralen van Brahms en De Wolff
opent met Bachs geliefde toccata en
fuga in d, en daarbij ondervind je
toch wel de hinder van de sterke
nagalm.
Wanneer ik voorts meld dat de hoes
royaal voorzien is van foto's en van
goede informatie (alleen wordt
uitgerekend van de voor de meesten
onbekende heer Young niets verteld,
hetgeen gek is), zal het duidelijk zijn
dat ik weinig moeite heb. deze plaat
aan te bevelen. Toch heb ik een
bezwaar, of laat ik het aardiger
zeggen: een vraag. Waarom krijgen
we voor de zoveelste keer die
overbekende toccata en fuga van
Bach opgediend? Ieder die een paar
orgelplaten in huis heeft, heeft
sowieso een paar vertolkingen van
dit. overigens onverwoestbare werk
in huis en zit niet op nóg eentje te
wachten. En nu ik toch bezig ben: me
dunkt dat het publiek van Klaas Jan
Mulder en dat van Feike Asma elkaar
overlappen en waarom staat dan op
deze Kampense opname dezelfde
suite van Young als die op de onlangs
uitgebrachte jubileumplaat van
Asma is te horen? Als ik die
concertcommissie was, had ik achter
een ietwat uitgekiender programma
heen gezeten.
In veel kerken tref je tegenwoordig
achterin een tafel aan met veelszins
stichtelijke lectuur en
grammofoonplaten met zang en
orgelspel, waardoor de gewijde
ruimte op onschuldige wijze iets
krijgt van een huis van koophandel.
Ik weet niet of in de Bovenkerk te
Kampen ook zo'n tafel staat, maar
indien dit zo is, zou ik de
concertcommissie willen aanraden in
de buurt van de plaat van Charles de
Wolff en Klaas Jan Mulder het boekje
van drs J. F. van Os over orgels in
Overijssel en Gelderland neer te
leggen. Het verscheen in de reeks
..Langs Nederlandse orgels", en in
deze fotopocket staat o.m. een
paragraaf over de orgelmakers in de
oude Hanzesteden. Het boekje is
trouwens voor iedere orgelliefhebber
heel aantrekkelijk en leerzaam (mij is
tenminste gebleken dat maar
weinigen weten dat in de Sionskerk
te Nunspeet een echt
Cavaillé-Coll-orgel prijkt). Drs Van
Os heeft een mooi evenwicht
gevonden tussen zijn deskundigheid
en zijn betrokkenheid. Ik hik tegen
maar één opmerking van hem aan."
Hij noemt het uit Rotterdam
afkomstige Walcker-orgel in
Doesburg „plomp" en dat is me veel
te plompverloren gezegd. Ik vraag me
af. of die mollige klanken in een
dergelijke ruimte ook niet verrassend
kunnen werken! Bosch Keuning te
Baarn geeft „Langs Nederlandse
orgels" uit, dit is het tweede deeltje
(het eerste ging over de beide
Hollanden en Utrecht) en het kost
16,50.
door Aldert Schipper
