Trots bezit van Hefshuizen
"Geen boete, geen opzegtenniiri.
Zodat ie dan
Boeren in Polen
organiseren verzet
De tekening van een lezer
Commentaar
Eemshaven bij Neêrlands jongste zeehavengemeente
handen Delfzijl Z
Dmmentaar van anderen
BANQUE DE PARIS ET DES PAYS-BAS NV
i
rOUW
caragua
Bel 020-5204911
.m&emr:
Hans Vonk in
1980 dirigent
in Den Haag
Onrust in Iran kan
olievoorziening
in gevaar brengen
[NSDAG 13 SEPTEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
tors plegen hun onderdanen
een ondubbelzinnige keus te
om hun regime te recht-
jgen. Die keus gaat tussen de.
uur of de chaos. De praktijk
dat dit geen echte keus is. Het
pweld onderdrukken van alle
iitie leidt vroeg of laat tot
dat soms gewelddadige vor-
aanneemt. Alleen als de
thebber op tijd door krijgt
e bakens verzet moeten wor-
bestaat de kans dat hij zijn
behoudt.
president van Nicaragua,
asio Somoza, heeft het be
ide tijdstip voorbij laten
Begin dit jaar ontving hij een
waarschuwing door de
cheepse staking die plaats-
na de moord op Pedro Joa-
'„hamorro, één van de voor-
te leiders van de oppositie in
igua. Somoza sloeg ook deze
id tegen zijn bewind, dat nu
;er dan veertig jaar in het
zit, met geweld neer.
pa heeft hij nog de kans ge-
im door democratiserings-
igelen zijn regering alsnog te
e aardigen. Hij schafte de cen-
de pers af en verkocht deze
mifcgel met veel poeha aan de
irs r
kaanse regering van presi
'arter.
De kans op een vreedzame hervor
ming is definitief verkeken. Alle
politieke krachten hebben zich de
finitief tegen Somoza en zijn kliek
gekeerd, die het land als een soort
particulier bezit de afgelopen veer
tig jaar heeft beheerd. De dictator
heeft zich nu op zijn laatste burcht
teruggetrokken. Vanuit zijn veste
roept hij nu nog alleen maar: ik
blijf president.
Niet alleen Somoza maar ook de
Verenigde Staten hebben het be
slissende moment laten passeren.
door Jan Sloothaak
De afgelopen maanden zouden ze
Nicaragua wellicht nog in demo
cratischer vaarwater hebben kun
nen brengen, maar ook voor Ame- het gebied in de toekomst ooit
•i... een grote ontwikkeling zal meema-
nka is de kans op ten gematigd ken kan dat spannlngCn meebren-
bewind dat zij graag in Nicaragua gen. Dat erkent ook de heer Van Veen
zouden zien, nu wel erg klein ge- wel. De komst van ingenieurs, docto-
worden. Het land lijkt nu af te randussen en fabrieksarbeiders zal
onherroepelijk inbreuk maken op het
stevenen op een zeer radicale op- ievenSpatroon van de boerenstreek.
lossing. „Maar ik heb hier nog niemand horen
zeggen: laat ze er maar blijven", zegt
De Sandinisten, die de bevrijding Van Veen
van het land gewapender hand tot
stand proberen te brengen, hebben "USliy
aangekondigd dat zij een regering
in ballingschap hebben gevormd.
UITHUIZERMEEDENNeêrlands jongste zeehavengemeen
te gaat Hefhuizen heten. Trots bezit: de Eemshaven, met
moeite uit handen gehouden van het naburige Delfzijl. Hefs
huizen is het resultaat van de samenvoeging van twee bijna
gelijknamige gemeenten: Uithuizen en Uithuizermeeden. Als
de Eerste Kamer er een beetje op tijd bij is, kunnen de
inwoners nog dit jaar naar de stembus tijgen. Voor de derde
keer in één jaar dus, want de gemeenteraads- en provinciale
verkiezingen zijn nog maar net achter de rug. „Ik juich het
samengaan toe. Met zo'n haven heb je een sterke bestuurlijke
eenheid nodig", zegt waarnemend burgemeester Jac. van
Veen van Uithuizermeeden.
Van Veen. „We hebben het altijd goed
samen kunnen vinden, afgezien mis
schien van wat kleinigheden".
Zoals het er nu uitziet zal de samen
voeging per 1 januari van volgend
jaar een feit kunnen zijn. Dan is het
echter wel nodig dat de Eerste Kamer
nog deze maand zijn fiat geeft, zodat
publikatie in de Staatscourant nog in
september kan geschieden. „Daar re
kenen we wel op", aldus Van Veen.
De Eemshaven. waar het allemaal om
te doen is, vormt de oogappel van,
maar ook twistappel in het Noorden.
Dat ligt vooral aan de rivaliteit met
Delfzijl. Deze buurgemeente heeft er
jarenlang verbeten voor gestreden de
Eemshaven in huis te halen. Het mot
to: Wat kon zo'n boerengemeente nou
helemaal? Delfzijl had toch de kennis
a 4 x ;x_ ..ÏA ènde oudste havenrechten. De Twee-
MPT mfjfi Tfi UIT de-Kamerfractie van de PvdA diende
lv,vl i i w w i iv V4 i v deze zomer nog een mQtle hierover in.
Dat gebeurde op aandrang van voor
al PvdA-wethouder Jan Beijert en
enkele (individuele) Groningse sta
tenleden van de PvdA. Tevergeefs.
In het verleden hebben deze San
dinisten er al geen misverstand
over laten bestaan dat ze niet van
plan zijn op den duur gemene zaak
te maken met de meer behouden
de delen van de Nicaraguaanse
samenleving die ook tegen Somoza
nrechten in de wereld, maa^" zijn. De kans is groot dat de Vere
ts moet hebben van radicale nigde Staten binnenkort in Nicara
gua geconfronteerd worden met
een radicaal regime dat zijn uit
straling zal hebben naar buurlan
den als Honduras, El Salvador en
Guatemala.
merikaanse president, die
lortdurend beijvert voor ver
van de situatie van de
n Latijns-Amerika, gaf
a het voordeel van de twij-
arter schreef Somoza zelfs
lef waarin hij hem feliciteer-
et de opheffing van de
jerkelijke veranderingen is
pert de opstand van begin dit
let gekomen. Voor Somoza
nd nu voorbij. De afgelopen
heeft hij zijn neef en parle-
loorzitter Luis Antonio De-
nog op pad gestuurd naar
jRica, Venezuela en Pana-
lar iedereen laat de dictator
De ontwikkelingen van de laatste
weken hebben de onwaarachtig
heid aan het licht gebracht van de
keus waarvoor Somoza zijn volk
stelde. In plaats van dictatuur of
chaos is het dictatuur èn chaos
geworden. Die chaos kan nog lan
ge tijd duren, ook nadat Somoza
verdwenen is. Het volk van Nica
ragua betaalt voor de zonden van
zijn president.
De rustige plattelandsgemeenten
met hun overwegend christelijke be
volking laten het allemaal maar ge
woon op zich afkomen. Actiegroepen
kent men er alleen voorzover ze uit de
buitenwereld hun zegjes komen doen
over haven, waddenzee, industrialisa
tie en milieu. „Onlangs kwamen op
een hoorzitting over het vloeibaar
aardgas LNG dat we hier straks uit
Algerije krijgen aangevoerd, nauwe
lijks eigen inwoners. De tegenstand
kwam van actiegroepen van buiten".
Politieke spanningen zijn er ook nau
welijks. Toen de VVD-er Jac. van
Veen ind.ertijd nog boer in Uithui
zermeeden viereneenhalf jaar gele
den de vakante burgemeesterspost
ging bezetten, was dat op voorstel
van een CDA- en een PvdA-wethou
der.
Een publiek geheim is overigens wel
dat die roerende eensgezindheid mee
ingegeven werd door de wens om bur
gemeester G. Huitsing van de buur
gemeente Uithuizen als waarnemer
buiten de deur te houden. Zowel Van
Veen als Huissing krijgt straks na de
samenvoeging automatisch ontslag.
Iedereen kan dan naar de baan van
burgemeester solliciteren. In het ge
bied wordt aangenomen dat het een
nieuweling zal worden.
Gemeentehuis
Waar het gemeentehuis zal komen te
staan Is nog niet uitgemaakt. De
nieuwe gemeenteraad zal daarover
moeten beslissen. Voorlopig worden
de kool en de geit gespaard. De dor
pen Uithuizen en Uithuizermeeden
(die gewoon hun naam blijven hou
den) krijgen voorlopig elk een deel
van de gemeentelijke taken te behar
tigen. De nieuwe gemeenteraad zal
moeten beslissen waar het gemeente
huis uiteindelijk komt. Overigens
mag hier niet uit worden afgeleid dat
er wrijvingen zouden bestaan tussen
de fuserende gemeenten, verzekert
Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent,
postbus 589, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor
geplaatste prenten is er een boekenbon.
deT
,der gene
atingen van Bruno Kreisky
Israëlische premier Begin in
1 ouw-interview klinken nog
'el: '9or De Haagse Courant ziel
»ne uitlatingen en Begins ant-
daarop („een man. vervuld
dse zelfhaat") als een voort-
oan het oude debat dat na de
m g van de staat Israël in Jood
je 11 werd gevoerd.
ate
en Begin „zeggen elkaar
ifis en waarheid inderdaad zon-
ge-géne, maar vermoedelijk
imr de enige staatslieden in de
fie dat zo ongeneerd kunnen
arv»at heeft met de voorgeschie-
verfen de staat Israël te maken,
i de
uiterst complexe manier is
de historie van Europa ver
en daarbij speelt een groot
s schuldgevoel jegens de Jo-
altijd een grote rol. In dit
de kruisweg nog steeds niet
n |d. De geschiedenis van Eu-
ren die van Israël zijn onscheid-
A de achtergronden van de
jke religie, in het bijzonder
•el of dat de Joden het uitver-
zo olk" vormen, de Romeinen,
ttei itochten, de pogroms, Ausch-
M; Jeruzalem, het heeft allemaal
die iar te maken. Als gevolg van
tini oevenheid wordt niet-Joodse
teg >p Israël vrijwel automatisch
te
uitgelegd als een vorm van antise
mitisme en daarom wordt elk woord
op een g schaal gewogen, Kreisky
hoeft dat niet te doen: hij is zelf Jood.
heeft de nazi-tijd meegemaakt en
zegt nu vierkant wat hij over Begin
denkt.
Kreisky's uitlatingen wijzen er hoe
dan ook op dat het huidige bewind in
Israël kritisch kan worden benaderd,
zelfs fel-kritisch. De tekenen wijzen
er op dat ook elders de politiek van
Israël meer en meer wordt losgezien
van de complexe voorgeschiedenis,
zoals die hier werd aangeduid.
Waarom ook niet? Het is zinvol om
het beleid van Israël zo rationeel
mogelijk te beschouwen, juist nu in
Camp David de vrede in het Midden-
Oosten aan de orde is. Zonder twijfel
zullen in de komende dagen bij het
bekend worden van eventuele resul
taten van Camp David opnieuw de
emoties een rol spelen, die zo diep
snijden in het denken van vele Euro
peanen. Dat hoeft er echter geen re
den te zijn om bij voorbaat de poli
tiek van Begin kritiekloos te aan
vaarden. Kritiek op diens vaak ex
treme opvattingen betekent geens
zins dat men anti-Israël zou zijn, laat
staan antisemitisch. Zoals dfe uitla
tingen van Kreisky evenmin voor
beelden hoeven te zijn van „Joodse
zelfhaat".
TJdus.
HET ABC VAN -DE NMDDEN - OOSTEN-POUITIEK
Uithuizermeeden mocht de haven
houden. Straks zal de Eemshaven het
trotse bezit zijn van de rond elfdui
zend inwoners tellende nieuwe ge
meente Hefshuizen. De naam is afge
leid van het dorpje Hefswal. Hef is
een oude Groningse naam voor de
zee.
Overigens hoeft Hefshuizen het niet
allemaal alleen op te knappen. Men
haalt toch een stuk kennis van Delf
zijl in huis, want beide gemeenten
komen onder de paraplu van het ha
venschap Delfzijl (waarvan de naam
dan te zijner tijd wel veranderd zal
moeten worden). Rijksambtenaren,
provinciale en Delfzijlse bestuurde-
ren vormen samen het bestuur. Sinds
Uithuizermeeden een haven heeft
doet deze gemeente al mee, maar
eigenlijk een beetje voor spek en bo
nen. Waarnemend burgemeester Van
Veen zit er namelijk slechts in als
„adviserend" lid, dus zonder stem
recht. Hefshuizen zal In de toekomst
ook als volwaardige partner mee
doen. Er wordt zelfs wel gespeeld met
de gedachte er nog méér gemeenten
bij te betrekken (tot en met de stad
Groningen) maar het wachten is op
een notitie van de minister van ver
keer en waterstaat.
Geen baten
Of het toekomstige Hefshuizen alvast
bij voorrang gaat meedoen is ondui
delijk. Wél is een ambtenaar van het
ministerie van financiëen komen kij
ken wat de gemeente eventueel kan
bijdragen. „We willen best meebeta
len, maar we hebben niets over", zegt
van Veen. „Er moet een oplossing
voor gezocht worden". Anders dan
Delfzijl heeft de nieuwbakken zeeha
vengemeente (nog) geen industrie en
dus ook geen baten in de vorm van
bijvoorbeeld onroerend-goedbelas-
ting.
Het maar half meedoen in het schap
wreekt zich soms. Dezer dagen is de
vaststelling van het bestemmings
plan bij de Eemshaven erdoor ver
traagd. Normaal is een gemeente ei
genaar van gronden in een bestem
mingsplan en kan eventuele plan-
schade in de grondprijs worden verre
kend. In dit bijzondere geval bezit het
havenschap echter veel grond zonder
dat het al onder het beheersgebied
van dit schap valt. Delfzijls wethou
der Jan Beijert heeft verzet aangete
kend tegen het contractueel vastleg
gen dat het havenschap het risico
draagt. Het schap is altijd loyaal ge
weest tegenover Delfzijl en daar moe
ten ze ln Uithuizermeeden ook maar
tevreden mee zijn, vindt hij.
Bovendien hebben ze in Uithuizer
meeden wel erg royaal omgesprongen
met groengordels in dat bestem
mingsplan. Tenslotte hebben ze het
in Delfzijl ook altijd zo goed als zon
der gedaan. Moet het havenschap (in
clusief deelnemen Delfzijl) nu voor de
kosten opdraaien? Bekeken wordt nu
of een „intentieverklaring" voldoen
de is.
Haken en ogen
Juridisch zitten er haken en ogen
aan. Wettelijk moet een bestem-
nat
D.V.
(eer
die
e 0
ong
geli
iki
ad
vle
..All
ien.
ke
zeg
jlD
h al
ntei
tel
ti
*„Inderdaad, meneer van
Houwelingen, tot 5.000,- leunt
u vrij opnemen, daarboven
geldt oen opzegtermijn van één
maand. **De normale rente is
op het ogenblik 5'/;%. Als u
minder dan de helft van uw
gemiddelde jaarsaldo opneemt,
ontvangt u in januari 1/12 van
de rente extra. Dit is bijna
meer! (de werkelijke rente wordt
dan 5,9583%)"
Spaar bij de Banque via uw
bank-, post- of gemeentegiro
rekening.
Ook telefonisch kunt u een
rekening openen. Bel 020-
5204911 en vraag naar
Afdeling Télébanque (Wij
bellen u terug).
afdeling lèlébanque
PARIBAS
Amstcrdam-Amhcm-Breda-Dordrecht-Eindhoven-Enschede-Gfonmgen-DcnHaag-HaaHem-HecHcn-Hcngelo-Maastncht-Nijmegen-Roennond-Rottcrdafn-Tdburg-Utrecht-Venlo-Wcert.
Waarnemend burgemeester Jac. van Veen
mingsplan namelijk gepaard gaan
met een sluitende financiële para
graaf. Uithuizermeeden wil ook niet
voor de kosten opdraaien en wacht
daarom met de vaststelling van het
bestemmingsplan tot er zekerheid
over het geld bestaat. Men is toch al
wat wantrouwend geworden omdat
de gemeente ook al moet opdraaien
voor het inbouwen van extra milieu
normen, die de provincie bij wijze van
experiment wilde toepassen.
Van Veen: „Wat die groengordels be
treft, wij willen voor alles onze dor
pen beschermen". Ook in ander op
zicht mist Van Veen het stemrecht ln
het havenschap node „We zouden
zeker tegen het Sociaal Statuut ge
stemd hebben. Je moet industriëen
niet bij voorbaat afschrikken".
De samenvoeging van de twee ge
meenten is maar een miniem klein
deeltje van het oorspronkelijke herin
delingsplan voor het gehele Eems-
mondgebied. Appingedam en Delfzijl
zouden bijvoorbeeld worden samen-
gevoed tot een „dubbelstad". Dat
was nog In de tijd dat er een duize
lingwekkende industriële ontwikke
ling werd verwacht. Zo ook zijn Uit
huizermeeden en Uithuizen afgestapt
van de gedachte beide dorpen te la
ten aaneengroeien. „Het structuur
plan dat we indertijd maakten was te
gekunsteld".
Overigens hebben met name de mid
denstand en sommige bedrijven toch
wel geprofiteerd van de bedrijvigheid
die de bouw van de Eemshaven, de
spoorlijn en een elektriciteitscentrale
meebrachten. Van de bouw van een
LNG-terminal wordt eenzelfde effect
verwacht. De nieuwe vierbaansweg
van Groningen naar de Eemshaven
nadert inmiddels ook zijn voltooiing.
WARSCHAU (UPI) Poolse boeren hebben een comité
gevormd tegen de pensioenvoorziening voor kleine zelfstandi
gen zoals die door de overheid is vastgesteld. In het dorp
Zbrosza Doeza, niet ver van de hoofdstad Warschau, hebben
ongeveer 190 boeren zich georganiseerd met de bedoeling een
herziening van de regeling te krijgen.
In andere plaatsen is al eerder sterk
verzet gerezen tegen de pensioen
voorziening. Boeren in het Lublindis-
trict in het zuidoosten van Polen heb
ben vorige maand enige tijd gewei
gerd hun produkten te leveren aan
het distributie-apparaat van de staat.
De omstreden regeling heeft betrek
king op ongeveer driekwart van de
Poolse boeren die nog zelfstandig
zijn. Velen zien in de pensioenvoorzie
ning juist een aanslag op hun zelf
standigheid. Het organiseren van de
landbouw in collectieve bedrijven is
in Polen nooit goed gelukt. Een groot
deel van de grond is daardoor nog ln
handen van kleine, zelfstandige
boeren.
Steeds als de overheid plannen op
perde om de landbouw te hervormen
rees er sterk verzet. De pensioenrege-
DEN HAAG het Residentie-Orkest
onderhandelt momenteel met de 36-
jarige dirigent Hans Vonk over een
aanstelling tot vaste dirigent. Zijn
contract bij de NOS als dirigent
van het Radio Philharmonisch Or
kest loopt af en de leden van het
RO hebben met grote meerderheid
gekozen voor Vonk naast Ferdinand
Leitner. Reeds bij de benoeming van
Leitner (66) werd overeengekomen
dat de tweede vaste dirigent een jon
ge Nederlander zou zijn.
Het ligt in de bedoeling, dat Vonk zijn
functie als dirigent van de Nederland
se Opera Stichting zal combineren
met het RO en dat het Haagse orkest
één opera per seizoen zal begeleiden.
Hans Vonk wil ln de toekomst minder
dan tot nu toe zijn tijd versnipperen
bij diverse ensembles.
Bij het RO zal hij per seizoen dertig
concerten (twaalf programma's» lel
den. Met Leitner is overeengekomen,
dat Vonk na een overgangsfase te
zijner tijd benoemd zal worden tot
chef-dirigent van het RO.
ling wordt nu door veel Poolse boeren
gezien als een hervorming langs een
omweg. Ze moeten een flinke premie
betalen, waardoor ze gemakkelijk
een schuld bij de staat kunnen oplo
pen. Daarvan kunnen ze ook gemak
kelijk afraken als ze na hun pensione
ring meewerken aan overdracht van
de grond aan de overheid.
BAHREIN De voortdurende on
rust in Iran heeft in kringen vün de
Internationale oliehandel de vrees
doen ontstaan voor een plotselinge
stopzetting van de aanvoer van
Iraanse olie. Als oliemaatschappijen
zich hiertegen willen wapenen, zullen
zij forse extra aankopen moeten doen
om hun voorraden te vergroten. Een
dergelijke toeneming van de vraag
zal echter wel kunnen leiden tot hoge
re prijzen op de wereldmarkt, aldus
waarnemers ln Bahrein.
Iran produceert gemiddeld 5,5 mil
joen vaten ruwe olie per dag. Het land
beheerst (samen met Oman) de toe
gangsweg tot de Ooi! van Pereië. de
Straat van Hormuz. Via deze zee
engte passeert dagelijks een hoeveel
heid olie van 20 miljoen vaten (van
159 liter).
Mocht er een tekort aan olie ont
staan, dan zal de beschikbare hoe
veelheid eerlijk moeten worden ver
deeld over de verbruikende landen
Hiermee is het Internationale Ener
giebureau (IEA) in Parijs belast. De
plaatsvervangend directeur van het
IEA, J. Wallace Hopklas. heeft mee
gedeeld dat het bureau nog met van
plan is om direct maatregelen te ne
men uit vooizorg tegen een mogelijke
stopzetting van de Iraanse olie-ex
port „Wij zouden alleen dan maatre
gelen nemen als er duidelijk bewijs is
voor een verstoring van de wereldo-
lievoorzienlng als gevolg van de moei
lijkheden in Iran."
