kritiek senaat op
aatssecretaris De Jong
ZAfrika
Visies van VVD en CDA verschillen
heeft te weinig
d voor zijn vrije tijd
Premies voor kopen
van woningen en
inkomen koppelen
mandeling wet voortgezet onderwijs geschorst
Test uzelf
in deautosimulator.
evoluon --"Mr
Wiegel geeft
economen ongelijk
WD en CDA oneens
bij stemming over
woningwetwoningen
Grote meerderheid in Kamer
Nog geen besluit
bij Macintosh over
bedrijfssluiting
Rita
Staat de postcode
een advertentie of brief?'
Gebruik'mdan alsu
reageert en...vergeet
ook uw eigen
postcode niet
Aantjes in AR-maandblad over bezuinigingsvraagstuk:
oc rtt post
|acTT3
SEPTEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
parlementsredactie
17 AG Staatssecretaris De Jong (Onderwijs) is giste-
rap Eerste Kamer ternauwernood aan een gevoelige
nederlaag ontkomen. De senaat dreigde een wijzi-
de wet voortgezet onderwijs te verwerpen. De Jong
igtliter met succes aan op een schorsing van de discus-
kk' door hij enige adempauze krijgt.
IS 1|
thvide vraag of De Jong alsnog
?r d t voor het wetsvoorstel. Zo
ing an een fikse confrontatie
ni jzonder onderwijs het ge
le i oorspelde de bewindsman,
rtele Kamer heeft eerder be
en! rijzigingen aangebracht in
het wetsontwerp, dat door het vorige
kabinet was ingediend.
Mikpunt van kritiek bleek gisteren
een regeling, die gunstig uitpakt voor
het bijzonder onderwijs, maar nade
lig zou zijn voor gemeenten. Krijgt
een gemeentelijke school een extra
bijdrage van het gemeentebestuur
omdat de schoolbegroting overschre
den is dan moeten de scholen van
het bijzonder onderwijs die uitkering
ook krijgen, zo wil De Jong.
Eigen steekproef
Zowel de regeringsfracties in de se
naat, CDA, en VVD, als PvdA en PPR
hadden ernstige bezwaren. Gemeen
ten zouden in financiële problemen
komen, zo vreesden zij. Een aantal
Kamerleden had zelf een kleine
steekproef gehouden, omdat het mi
nisterie geen inzicht kon geven in die
problemen uit het onderzoekje bleek.
ïfeTort Sociaal en Cultureel Planbureau
ier
Haagse redactie
ani
var AG Voor werklozen bestaat het risico dat de kennis en ervaring in hun vak
ddfen. Na een periode van werkloosheid komt men vaak weer op een lager niveau aan de
bij de laatste baan. De grote werkloosheid is het belangrijkste gevolg van de
ut|che achteruitgang. De maatschappij eist ondanks die achteruitgang nog dezellde
us ivoorheen. Alleen de overheid beperkt haar uitgaven. Die beperking heeft wel tot
'«lat het Rijk minder diensten kan verlenen en dat zal weer gevolgen hebben voor de
genheid in die sectoren.
g(
vrije tijd is echter voor de meeste door te weinig kinderen ingrijpende
mensen niet groter geworden. Dat
heeft er wel voor gezorgd dat een
hoop soorten vrijetijdsbesteding een
vluchtig karakter hebben gekregen.
Voor bioscopen, theaters, beroeps- bureau dat er eind deze eeuw genoeg
het derde rapport van het
0te Cultureel Planbureau, dat
.n jaar zo'n overzicht van
Jerlpiquêtes en onderzoeken
aar Het handelt over gezond-
Mojtschappelijke dinestverle-
;ht d, sociale zekerheid, wo-
rwijs, vrije tijd, justitie en
tzdPleging.
in d kunnen niet goed gebruik'
e mp hun „vrije tijd." Ze heb-
lijvpnoeg geld om uit te geven
Ljoips en andere bezigheden,
nden blijken verhoudings-
t op die uitgaven te bezui-
van werklozen in
Ntet die vrijetijdsbesteding
Main de kinderschoenen. De
turele voorzieningen van
li zijn onvoldoende om dat
hten. Meer vrije tijd van
heeft niet geleid tot meer
lokh die voorzieningen.
G.
irac karakter
Wjng is wel doordrongen van
de r vooruitzichten in de eco-
groei. Maar in mate en
m-ftomsumptie blijkt dat nog
jerjp3!- Tussen '60 en '75 heeft
spullen gekocht voor de
gevolgen hebben.
Wat volkshuisvesting betreft ver
wacht het Sociaal en Cultureel plan-
lie lang meegaan. Tegelijk
t®ijn vrije tijd veel andere
an doen. De hoeveelheid
voetbal heeft dat de afgelopen jaren
voor problemen gezorgd.
De vraag naar onderwijs wordt steeds
groter, zowel bij ouderen als Jonge
ren. En er worden steeds minder kin
deren geboren. Meer mensen nemen
dus deel aan het onderwijs, maar
steeds minder jonge kinderen. Het
aantal kinderen voor kleuter- en lager
onderwijs neemt daarom af. Over vijf
jaar zal het voortgezet onderwijs dat
gaan merken. De kosten nemen toe
voor de overheid doordat steeds meer
mensen op latere leeftijd naar school
gaan.
Dat komt doordat men moet gaan
uitbreiden of door bijvoorbeeld
avondonderwijs ook overdag te gaan
geven. Of men moet de toelating
gaan beperken, zoals in sommige stu
dierichtingen van het hoger ónder
wijs al gebeurt. Het aantal kinderen
dat steeds geringer wordt, levert de
overheid geld op, door een verminder
de kinderbijslag en minder uitgaven
aan scholen. Maar daartegenover
staat werkloosheid in het onderwijs.
Voor dorpen op het platteland kan de
dreiging van het sluiten van scholen
huizen in Nederland zijn. Er zal dan
alleen nog sprake zijn van het vervan
gen van huizen. In de toekomst zullen
de huishoudens wel steeds meer uit
één of twee personen bestaan. Er zijn
nogal uiteenlopende ideeën over de
omvang en de aard van de behoefte
aan woningen voor deze „nieuwe"
huishoudens. Het bureau merkt op
dat men misschien onderschat hoe
groot de behoefte zal zijn aan kleine
woningen.
In het nabije verleden is men dichter
gekomen bij een manier van aanpas
sing van huur bij iemands inkomen.
Dat komt door de individuele huur
subsidie, die de laatste jaren veel is
verstrekt. Het democratiseren van
woonlasten wordt vooral onmogelijk
gemaakt door het feit dat de één een
huis huurt, de ander koopt. Huur
gekoppeld aan inkomen, kan bij die
laatste groep dus niet opgaan. De
ideeën die men heeft over een nieuwe,
rechtvaardiger vorm van verdeling
van woningbezit varieert van vermin
derde belastingaftrek voor hypo
theekrente, uitbreiding van de be
schutte sfeer woningen, tot socialisa
tie van de hele woningvoorraad.
dat een middelgrote gemeente als
Bussum een bijdrage van meer dan
één miljoen gulden moest neertellen,
als extra uitkering aan het bijzonder
onderwijs.
De Jong wil de omstreden verplich
ting met terugwerkende kracht op
leggen. Het was de Senaat een doorn
in het oog. dat De Jong een periode
van maar liefst vier jaar wenst (in
gangsdatum van de wet: 1 januari
1974). Op dit punt wilde de staatsse
cretaris de Eerste Kamer wel enigs
zins tegemoet komen. Hij kondigde
een novelle (wijzigingswetje) aan om
die datum op te schuiven.
Hij voelde er echter niets voor om de
overige bezwaren weg te nemen met
een nieuw wetsvoorstel. Hij ver
wachtte veel grotere bezwaren uit het
bijzonder onderwijs dan de gemeen
ten die nu benadeeld zouden wor
den ooit hebben laten horen. Ook
zou hij de rijksvergoeding aan scho
len opnieuw in het kabinet aan de
orde moeten stellen.
De Mavo-scholen, die financieel nu
gelijkgesteld worden met andere
scholen voor voortgezet onderwijs,
zouden maar moeten afwachten wat
er voor hen in het vat zit. De hogere
verhouding moet dan namelijk „op
nieuw veroverd worden," zei De Jong
die over het omstreden wetsontwerp
nu met de onderwijscommissie uit de
Eerste Kamer contact zal opnemen.
Houdt hij vast aan het wetsontwerp,
dan is de kans zeer groot dat de
Senaat het verwerpt. Dat zou een
opmerkelijke daad zijn. De afgelopen
jaren heeft de Eerste Kamer slechts
enkele malen wetsvoorstellen verwor
pen, onder meer op het vlak van
abortus (initiatiefvoorstel WD-
PvdA), huren (onder het kabinet De
Jong), overheidsfinanciën (de comp
tabiliteitswet) en gemeentelijke
grenswijziging (Deventer-Diepen-
veen).
Van onze soc-econ. redactie
DEN HAAG Het gebruik van een
bepaald looncijfer van het centraal
bureau voor de statistiek om de sala
rissen van ambtenaren te koppelen
aan de CAO-lonen leidt „niet tot een
voorsprong (voor de ambtenaren),
maar eerder tot het tegengestelde."
Dit schrijft minister Wiegel (binnen
landse zaken) aan de commissie voor
ambtenarenzaken uit de Tweede
Kamer.
De Kamercommissie had de minister
gevraagd om een reactie op een arti
kel van Prof. Halberstadt en zijn me
dewerkers De Kam en Van Herwaar
den. In dat artikel werd becijferd dat
doov fouten in het systeem van kop
peling van salarissen van overheids
personeel aan de CAO-lonen in het
bedrijfsleven, de ambtenaren de afge
lopen vijftien jaren netto aanzienlijk
meer vooruit zijn gegaan dan CAO-
werknemers.
Tijdens het woningbouwde-
bat in de Tweede Kamer ont
sponnen zich gisteren felle
discussies tussen de CDA-af-
gevaardigde Jan Nico Schol
ten (rechts op het spreekge
stoelte) en de PvdA'er Marcel
van Dam, ex-staatssecretaris
van volkshuisvesting (op de
rug gezien). Links van Van
Dam staat ex-minister Boers-
ma (CDA).
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De regeringsfracties
CDA en WD in de Tweede Kamer
hebben gisteren tegengesteld ge
stemd over een versoepeling van de
verkoop van woningwetwoningen
aan de huurders.
De WD gaf als enige Tweede Kamer
fractie gisteren geen steun aan een
motie van CDA-Kamerlid Scholten
waarin staatssecretaris Brokx werd
gevraagd om de door hem aangekon
digde versoepeling van de verkoop
weer ongedaan te maken.
Volgens de motie, die de staatssecre
taris zal uitvoeren, moeten woning
wetwoningen die een gemeente of een
woningbouwvereniging wil verkopen,
eerst ter goedkeuring aan het rijk
worden voorgedragen. Brokx had die
rijkstoetsing willen laten vervallen,
en de WD had dat besluit van Brokx
gezien als een kleine tegemoetko
ming aan de WD-wens om huurders
het recht van koop van hun woning
wetwoning te geven.
Ex-staatssecretaris Van Dam, nu
PvdA-Kamerlid, trok aan het begin
van de stemmingen gisteren zijn vori
ge week over dit onderwerp ingedien
de motie in. Het was dezelfde motie,
die van Dam ook al in februari had
ingediend, en vervolgens weer had
ingetrokken nadat staatssecretaris
Brokx toen in de Kamer had gezegd
dat hij de rijkstoetsing wel degelijk
zou handhaven.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Vrijwel unaniem meent de Tweede Kamer dat
de premies voor koopwoningen gekoppeld moeten worden
aan het inkomen.
Een motie van de PvdA, waarin werd
gevraagd om rondom de komende
jaarwisseling met een voorstel voor
de herziening van de premiesystemen
te komen, kreeg gisteren in de Twee
de Kamer steun van de WD, D'66 en
de kleine linkse fracties. Het CDA
stemde er niet voor, omdat staatsse
cretaris Brokx al had toegezegd alles
te zullen doen om rondom de jaarwis
seling het premiestelsel te herzien.
Een motie van de socialist Kombrink
om in afwachting van de nieuwe rege
ling de premie-verlaging zoals die af
gelopen zomer door staatssecretaris
Brokx ls aangekondigd, weer onge
daan te maken, leed schipbreuk. Al
leen de kleine linkse fracties stemden
met deze PvdA-motie mee. Staatsse
cretaris Brokx had gisterochtend al
in een brief aan de Kamer aange
voerd dat de verlaging van de pre
mies in feite voortvloeit uit besluiten
van het vorige kabinet, en dat hij er
budgettair toe gedwongen was. Zon
der verlaging zou het rijk in 1980 20
miljoen, en in 1983 al 80 miljoen extra
tu/
lve^van pagina 1
Bichter de hand. daarvoor is
sse.|rijp. Daarmee zou je Zuid-
komen isoleren. Zolang je
EEljis hebt kritisch te praten,
noebver te brengen, dan is de
sl aangewezen weg", aldus
VOOf.
Tal
si rijp
Üarini
en nc
gerechtvaardigd is hangt niet af van
het aantal landen dat het met je eens
is, de steun van andere landen is wel
doorslaggevend voor de effectiviteit,"
zo werd gezegd.
De CDA-bultenlandspecialist Schol
ten voorspelde dat Van der Klaauw
grote problemen met de Kamermeer
derheid (CDA, PvdA) zal krijgen als
hij zijn standpunt handhaaft. „Een
andere koers jegens Zuid-Afrika be
hoort niet tot de politieke mogelijk
heden. Hij zal dan voor de tweede
maal, net zoals ten aanzien van de
bevriezing jegens Moskou, zijn stand
punt moeten herzien. Het zou jam
mer zijn als door dit soort oprispin
gen de goede-naam van het Neder-
economische sancties landse buitenlandse beleid geschaad
rkelijk gerechtvaardigd wordt," aldus Scholten.
berusten op een brede Minister Van der Stoel zei. sprekend
over de verscherpte tegenstellingen
in Zuid-Afrika op 6 oktober in de
Tweede Kamer: „In deze zeer ernsti
ge situatie vraag ik mij af welk ander
middel de internationale gemeen
schap overblijft dan te proberen via
dwangmiddelen te bereiken dat in
deze situatie verandering wordt ge
bracht Ik vind niet dat wij ons
kabinet achtte de tijd wel
IP voor een economische
Zuid-Afrika. Omdat een
Nederland alleen weinig
had het kabinet besloten
Ier van de Europese Ge
en de Verenigde Naties de
Ing van economische
igelen na te streven.
,g die buitenlandse za-
nog uitgaf wordt bena-
van zoveel mogelijk lan-
feitelijk de uitvoering daar-
h macht hebben, en als zij
ïCKkdaad dienstig kunnen zijn
oogde doel". In politieke
mal over deze verklaring opge-
de minister blijkbaar ge-
H. ïigd en effectief door el-
t'J$ „De vraag of een sanctie
eidr
bli
ADVERTENTIE
kunnen veroorloven dat middel onge
bruikt te laten."
In zijn brief aan de Kamer van 29
november 1977 betreffende de maat
regelen tegen Zuid-Afrika schrijft hij:
„De regering zal in VN-kader blijk
gevan van haar overtuiging dat in de
thans ontstane situatie aan economi
sche dwangmaatregelen ten opzichte
van Zuid-Afrika niet te ontkomen
valt, zij het dan ook dat deze, om
doeltreffend te zijn, door de Veilig
heidsraad dienen te worden ge
troffen."
Naar precies diezelfde brief verwees
premier Van Agt in het debat over de
regeringsverklaring van het nieuwe
kabinet toen hij met nadruk zei, dat
zijn kabinet „de maatregelen die het
vorige kabinet al heeft genomen of
nog maar had aangekondigd onver
kort zullen handhaven en uitvoeren.
In dit verband is het van belang ken
nis te nemen van de brief van de
toenmalige minister Van der Stoel
van 29 november 1977.aldus Van
Agt.
De PvdA is van plan de minister over
zijn Zuid-Afrika-beleid opheldering
te vragen, nadat hij zijn speech op 26
september in de Algemene Vergade
ring van de Verenigde Naties heeft
gehouden. Dan zal kunnen blijken
wat voor standpunt Nederland gaat
innemen ten aanzien van Noorse
voorstellen om tot een olieboycot van
Zuid-Afrika te komen.
ADVERTENTIE
In het Evoluon kan dat, en nog veel meer. Proef de sfeer
van die wonderlijke wereld in Eindhoven. Interessant voor
oud, leerzaam voor jong. Opwindend voor iedereen.
Direct aan do Rondwog in Eindhoven. Open: maandag Vm vrijdag
van 9.30 - 17.30 u; zaterdag 10.00 - 17.00 u: zon- en feestdagen
12.00 - 17.00 u. 1e Kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten. Ook voordelige NS-ettractie!
Van een onzer verslaggevers
STEIN Over het sluiten van vier
confectie-ateliers, onderdeel van het
Macintosh-concern is nog geen be
sluit genomen. Dat is het resultaat
van moeizame onderhandelingen tus
sen raad van bestuur en vakbonden.
Het bestuur was. na een nieuwe wei
gering van de overheid om financieel
bij te springen tot de conclusie geko
men dat er geen andere oplossing was
dan sluiting van de ateliers in Steln,
Susteren, Tilburg en Emmen. Bij de
vier bedrijven werken 750 mensen.
De vakbonden waren echter na een
gesprek vorige week op het ministerie
van economische zaken, minder pes
simistisch, vooral toen daar een even
tuele deelneming in het Macintosh-
kapitaal ter sprake kwam van de Na
tionale Investeringsbank. Bestuur en
bonden hebben afgesproken nu sa
men naar de overheid toe te gaan.
Het Macintosh-bestuur heeft de bon
den in ieder geval wel toegezegd dat
wanneer de vier bedrijven quitte spe
len, ze niet dicht behoeven te gaan.
„Economisch mag het moeilijk zijn,
sociaal is sluiting onaanvaardbaar,
zei districtsbestuurder C. Bel van de
Industriebond CNV. Het volgende ge
sprek bestuur-bonden is op 25 sep
tember.
in de premiepot hebben moeten
stoppen.
'Geklets uit nekharen'
In felle debatten beschuldigde ex-
staatssecretaris en huidig PvdA-Ka
merlid Van Dam Brokx ervan met
zijn verwijzing naar het vorige kabi
net onwaarheid te spreken, waarop
CDA-woordvoerder Scholten de beto
gen van Van Dam afdeed met „poli
tieke duimzuigerij."
Van Dam meende dat staatssecreta
ris Brokx toen hij afgelopen zomer
zijn handtekening zette onder de ver
laging van de premies „niet het ge
ringste vermoeden heeft gehad van;
de gevolgen van die handtekening."
Scholten vatte aan het eind van hef
debat Van Dams bijdragen geëmotio
neerd samen als „stevig geklets uit db
nekharen."
Een vorige week door de PvdA inge;-
diende motie waarin het kabinet
werd gevraagd om voor 5 oktober met
een standpunt te komen over da.
grondpolitiek, werd gisteren inge*
trokken, nadat minister Beelaerts
van Blokland had gezegd dat het-
kabinet zeer spoedig met de grondpo-
litieke plannen naar buiten zou kö*
men. Er wordt in het kabinet hard'
gewerkt aan de wetsontwerpen over
het voorkeursrecht van gemeentebe
sturen bij aankopen van panden en
over de waardebepaling bij onteige
ning. De vrees van PvdA-KamerlM
Kombrink dat het kabinet beice.
wetsontwerpen onafhankelijk van el
kaar wil zien werd door Beelaerts
vooralsnog niet bevestigd. De minis
ter zei voor persoonlijke rekening
zonder het kabinet erop te willen bin
den de koppeling van de beide
wetsontwerpen een logische zaak te;
vinden.
„De popcorn is op Tommy, kom mee,
we gaan naar huis
ghd
Van onze parlementsredactie
DEN HAAQ Het CDA en de WD hebben een totaal verschillende kijk op
het bezuinigingsvraagstuk. De fractievoorzitter van het CDA, Willem Aantjes
schrijft dat in het deze week verschenen maandblad AR-Staatkunde.
pik
Gebfuik'm goed.
Het CDA heeft volgens Aan
tjes duidelijk een voorkeur
voor bezuinigingen in de
privé-sector (lonen) boven
ombuigingen in het collec
tieve sector (overheidsuit
gaven en sociale voorzienin
gen). De keuze van het CDA
wordt ingegeven door de
wenselijkheid van een sobe
re levensstijl. Deze visie
sluit aan bij die Van Den
Uyl, die ook vindt dat pri
mair wordt gedacht aan in
komensmatiging, aldus
Aantjes.
Tegelijkertijd stelt hij ech
ter vast dat „dit in ieder
geval niet de benadering is
zoals door de WD steeds is
gepropageerd." Aantjes
vindt ook dat het CDA deze
eigen kijk „niet prijs moet
geven omdat de een nu in de
oppositie is en de ander nu
coalitiepartner."
In zijn beschouwing laat
Aantjes In het midden in
hoeverre de ombuigings
operatie Bestek '81 tege
moet is gekomen aan de
CDA- dan wel de WD-visie.
Wel staat vast dat de CDA-
leider op zijn minst enige
twijfel tot uitdrukking heeft
willen brengen over de om
vang van de ombuigings
operatie (tien miljard) in de
collectieve sfeer.
Lijsttrekker
Interessant in de beschou
wing van Aantjes is ook zijn
onomwonden vaststelling
dat premier Van Agt bij de
volgende verkiezingen weer
lijsttrekker zal moeten zijn.
Hij waarschuwt hem er ech
ter reeds op voorhand voor
het kabinet niet tot inzet
van de verkiezingen te ma
ken. Volgens Aantjes is het
gevaar niet denkbeeldig
van een politieke tweede
ling CDA en PvdA. Het risi
co van die tweedeling wordt
in zijn opvatting versterkt
door het feit dat een kabi
net van nature geneigd is te
denken in de verhouding re
gering-oppositie.
De fractie zal daarom voor
de eigen identiteit van de
christen-democratische
stroming moeten waken,
complementair aan de op
stelling die de bewindslie
den vanuit hun verantwoor
delijkheid hebben. Wel loy
aal aan de coalitie maar
zonder vereenzelviging met
de coalitie. Een coalitieka
binet kan daarom nooit in
zet zijn van de verkiezingen,
aldus Aantjes.
Aantjes neemt ook scherp
stelling tegen een stroming
in de CDA-fractie die vindt
dat de fractie moet uitvoe
ren wat het kabinet beslist.
Kortgezegd: er is nu een ka
binet, er moet nu worden
geregeerd en verder geen
politiek gedonder", aldus
Aantjes. De fractievoorzit
ter vindt dat ook bij dit ka
binet het dualisme móet
kunnen functioneren.
Met een aardig voorbeeld
maakt Aantjes duidelijk
wat er nog meer achter de I
opstelling van deze CDA-1
stroming steekt. „Als ik!
<nog tijdens het kabinet-
Den Uyl - red.) zei dat ik
bepaalde dingen spuugzat
werd. dan merkte ik dat ve
len wat gemakkelijker de
steun aanvaardden die ik
aan het kabinet gaf. Ik er
vaar van diezelfde mannen
nu iets anders, namelijk dat
de samenwerking met zich
mee moet brengen dat Je I
voortdurend lief bent voor
elkaar.
Dit is heel merk-,
waardig: Er zit natuurlijk
een verschil in waardering;
achter voor de PvdA en de
WD."
