ok de Engelse heggen worden bedreigd
iet gaat wèl
»tn de knikkers
Weekendpuzzel
Ode aan Jan Scheijen
Hoe Bent Larsen Spasski versloeg
puit Piekeren Maar Puzzelen
k-
9 k II
BIA
7KW4AG 9 SEPTEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
19
artikelen die ik vorig
ijdde aan de planten
iost-Engeland, ben ik
iteloos aan de Engel-
ggen voorbijgegaan,
jkt verwonderlijk, om-
heggen voor een groot
Ie charme van het Brit-
itteland uitmaken. In
Ik en Norfolk hebben
inlang door uitgestrek-
jgenlandschappen ge
en aan de heggen heb-
We bijzondere botani-
andacht besteed.
ruimte in de krant is be-
in ik had me voorgenomen er
•ns op terug te komen. Geïn-
Uoor de Engelse heggen
ik in de herfst van vorig jaar
vekking om een gevarieerde
planten in plaats van de
igde ligusterhaag. En uit-
van mijn ervaringen liet ik
en over de Engelse heggen
j optimistisch uit: „In Enge-
yaar men zoveel zorgvuldiger
it landschap is omgesprongen
zijn ze nog in volle glorie te
■"V Dat klinkt of er geen vuiltje
If lk lucht is, maar kortgeleden
fc lik een oud (want van 19 juni.
Miterend artikel in „The Guar-
londer ogen, dat onder de kop
jhet Engelse landschap" an-
■jeluiden liet horen.
Twee bijzonder breed uitgegroeide heggen aan weerskanten van een geheel dichtgegroeide Bosandoorn, bezocht door
Romeinse gracht in Caistor St. Edmunds nabij Norwich (Norfolk). een akkerhommel
nigheid
tr kan na het ontbijt beslui-
heg om te hakken, die vijf-
ei jaar heeft bestaan, en te-
middag met het karwei klaar
inder dat iemand hem ook
laarover lastig valt. En dat
tIn de jaren zestig was
lien van heggen zo'n rage dat
jaar tienduizend mijl (16.000
ter) aan heggen werd verwij-
iindsdien worden aanzienlijk
heggen gerooid, maar dat
daarblijkelijk omdat er veel
heggen zijn overgebleven,
die daarvoor in aanmerking zouden
kunnen komen.
Naar verhouding zijn de overgeble
ven heggen veel waardevoller ge
worden. En nu beraadt men zich in
Engeland hoe die waarde kan wor
den geschat eer zo'n heg vernield
wordt. Daarbij zijn de Platteland
scommissie en de Raad voor de
Bescherming van Landelijk Enge
land elkaar in de haren gevlogen.
De commissie wil verenigingen van
natuurliefhebbers die waarde laten
inventariseren, waarna deze moe
ten uitzoeken wie de eigenaars zijn
en actie moeten voeren voor het
behoud ervan. De raad vindt dat
terecht een omslachtige en niet ef
fectieve procedure, die hij wil omke
ren. Een boer die een heg wil vellen,
zou zijn bedoeling kenbaar moeten
maken aan de overheid, die de be
langrijkheid van dit landschaps-
kenmerk moet laten onderzoeken
en bij een positieve uitkomst een
regeling met de boer moet treffen
om hem schadeloos te stellen.
„Want als de samenleving een land
schap wil behouden, moet zij ervoor
betalen en niet verwachten dat de
boer of de landeigenaar dat doet."
De discussie is bij mijn weten nog in
volle gang, maar het is een goede
zaak dat men nu wil ingrijpen. Want
die heggen zijn dat waard. Met el
kaar vormen ze een natuurgebied,
waarvan de waarde nauwelijks te
schatten valt. In Engeland kregen
we daar een beeld van via de plan
ten, want de tijd dat de vogels volop
zongen, was in juli al hoog en breed
voorbij.
Wilde rozen
De basis van een heg vormen de hout
gewassen, waaronder ook bomen zo
als eiken, ruwe iepen en de kleine
veldesdoorns. Tussen de bomen
groeit een strook van struiken, varië
rend van een tot verscheidene me
ters Oorspronkelijk aangeplant om
de heg te vormen werd vooral de
tweestijlige meidoorn, die in mei de
wegen met witte bloesem omzoomt.
Daartussen vestigden zich allerlei
wilde struiken zoals wegedoorn, kor
noelje, vlier en in heidegebieden gas
peldoorns. Maar de grote roem van de
Engelse heggen zijn de wilde rozen:
de egelantier, die we overal in Oost-
Engeland zagen, de akkerroos die we
bij Lavenham en de klelnbloemige
roos die we bij Kersey vonden. De
belde laatste zijn in ons land zeld
zaam en vrijwel beperkt tot de laatste
oude heggen, die Nederland nog rijk
is. In andere delen van Engeland kom
je nog tal van andere soorten tegen.
Dat geheel van struiken en bomen is
haast ondoordringbaar door de vele
klimplanten die zich erdoorheen slin
geren. Na de uitbundige bloei van de
meidoorns zorgen die voor kleur in de
zomermaanden, samen met een groot
aantal kruiden. Die laatste horen
voor een deel tot de bosflora en alleen
dank zij de heggen kunnen zij voor
komen in Engelands uitgestrekte ak-
kergebieden.
Grote rijkdom
Hoe rijk aan planten zo'n heg kan
zijn. zagen we bij Lavenham in Suf
folk. De heg rondom een gerstakker
langs de weg Lavenham-Cockfleld
was ruim honderd meter lang en ge
middeld twee meter breed. Omdat ze
hoofdzakelijk uit struiken bestond,
was ze nauwelijks manshoog. De be
langrijkste soort was de tweestijlige
meidoorn, gevolgd door de hazelaar,
die beide waarschijnlijk gebruikt
werden toen de heg werd geplant.
Gaten in deze oorspronkelijke be
planting werden opgevuld door spon
taan opgeslagen wegedoorns, veldes
doorns, de al genoemde akker- en de
hondsroos. Die akkerroos in de
flora van Heukels-Van Ooststroom
bosroos genoemd vulde een gat
van verscheidene meters met een
laag struweel, waar je zo overheen
kon kijken, vol witte bloemen, met
daar hoog bovenuit de voor de soort
kenmerkende lange, iel bebladerde
scheuten met een donkerpurperen,
bijna zwarte kleur.
Alles was doorschoten met de roze
bloeiende iepbladige braam, met
rode kornoelje en vlieren, die zich
tussen de andere struiken wrongen,
en met de bijna manshoge stinkende
ballote, een donkerpaarse lipbloem.
die een voorkeur voor heggen schijnt
te hebben. Over de struiken heen
klauterden hop. heggerank en bos-
rank (wilde clematis). Eén plek zag
blauw van de vlinderbloempjes van
de vogelwikke, een ook bij ons gewo
ne plant evenals kleefkruid, grote
brandnetel en witte dovenetel. Waar
een riviertje voor een deel de heg
volgde, kwamen er nog harig wilge
roosje, moerasspiraea. bitterzoet en
de zwaar giftige gevlekte scheerling
bij. Ook iets bijzonders was een on
dersoort van het gladde walstro. die
in een vrij laag deel van de heg groei
de en meer dan een meter hoog was,
vanuit de verte net een witte wolk
door de massa's priegelbloempjes
Deze rechtopstaande ondersoort
komt in Nederland hoofdzakelijk in
Zuid-Limburg voor.
Het verschil tussen de ene heg en de
andere is groot. Een prachtige. Jaren
ongemoeid gelaten heg bij Covehithe
Cliff aan de Noordzeekust van Suf
folk werd gevormd door metershoge
meidoorns, hondsrozen, egelantieren,
gaspeldoorns, iepbladige bramen,
boskamperfoelie en Chinese boks-
doorns. Massaal groeiden er bosan
doorn. zwartmoeskervel. hop, stlrt-
kende ballote (natuurlijk), dolle kef-
vel. Pyrenese ooievaarsbek, adelaara-
varen en groot kaasjeskruid. En al die
soorten in deze heg noteerde ik achte
raf. nadat ik ze gezien had vanaf cfe
fiets, omdat we niet genoeg tijd had
den om die heg echt te inventarise
ren. Wie weet wat er dan nog allemaal
te vinden bleek. En wie weet wat we
in het voorjaar aan zeldzame planten
zouden zijn tegengekomen
16 cc, 4 de jeugd te boven
p 140 iet doet dat geloven)
t probleem ons zeer:
van der Meer
•eer?
290 cc
170 k
ri9.6é
b Opgave voor de Ladderwedstrijd
arth
Naast Jan Timman zijn Bent Larsen
en Boris Spasski de grote trekpleis
ters van het internationale groot-
meestertoernooi, dat op dit ogenblik
in Tilburg aan de gang is. Al eerder
schreef ik hoe prettig het was dat een
interessante speler als Larsen weer in
Nederland is, nadat hij jaren lang
geweigerd heeft om te komen, omdat
hij de financiële voorwaarden hier te
matig vond. Zijn spel als altijd ge
waagd en inventief, het begrip salon-
remise kent hij niet. Spasski is even
eens een indrukwekkende persoon
lijkheid. Nu hij zijn haar heeft laten
groeien lijkt hij op een nazaat van de
oude Russische aristocratie. Voor wie
hem niet kent, lijkt hij ondoorgronde
lijk, maar hij is waanzinnig geestig en
heeft het vermogen om zijn collega
schakers in hun gedrag feilloos te
imiteren. Hun onderlinge score is
voor Larsen altijd weinig bemoedi
gend geweest maar in de vierde
ronde van het Tilburgse toernooi ging
Spasski na eerst uitstekend te heb
ben gestaan tegen Larsen ten onder.
Wit: Larsen Zwart: Spasski
1. e2-e4 e7-«5, 2. Lfl-c4 (typisch Lar
sen. Het gaat hem er niet om om de
opening, maar om de partij te win
nen) 2. Pg8-f6, 3. d2-d3 Pb8-c6, 4.
Pbl-c3 Lf8-c5, 5. Lcl-g5 h7-h6, 6. Lg5-
h4 d7-d6, 7. Pc3-a4 Lc5-b6, 8. Pa4xb6
a7xb6, 9. f2-f3 Lc8-e6, 10. Pgl-e2 d6-
d5, 11. Lh4xf6 g7xf6, 12. e4xd5
Le6xd5, 13. Pe2-c3 Ld5-e6, 14. Lc4xe6
f7xe6, 15. Ddl-d2 f6-f5, 16. 0-0 Dd8-
d4t, 17. Kgl-hl 0-0-0. (Zwart staat
door het wat al te originele spel van
Larsen duidelijk beter. De zwarte ko
ning heeft niet veel te vrezen, terwijl
wit een aanval langs de g-lijn kan
verwachten) 18. Tal-el h6-h5, 19. a2-
a3 h5-h4, 20. Dd2-f2 Th8-g8? zie dia
gram I
Dameruil komt alleen wit ten goede.
I
ii
1
li bi
PB Bi
11
OAB' i*#
BB fltel
diagram I
Na 20 Dd7! had Spasski zijn te
genstander onder een blijvende druk
kunnen houden. Op 20. Df4, ruilt
wit de dames met 21. De3. 21. Df2xd4
e5xd4, 22. Pc3-bl. (Veel is er niet aan
de hand. maar wit staat toch een
tikkeltje beter. Spasski blijft echter
op winst spelen) 22. Kc8-d7?!
(Een twijfelachtige poging. 22. f4
had zwart vrijwel zeker remise opge
leverd. Weliswaar geeft zwart het veld
e4, maar na 23. Pd2 e5 kan wit vrijwel
niets beginnen) 23. Pbl-d2 Kd7-e7,24.
Tfl-f2 Ke7-ft>, 25. f3-f4! (Nu begint het
witte voordeeltje toch enige vorm te
krijgen) 25. Td8-e8, 26. h2-h3 e€-
e5, 27. Tf2-e2 Te8-e7, 28. Pd2-f3 e5xf4,
29. Te2xe7 Pc6xe7, 30. Pf3xd4 Pe7-d5,
31. Tel-e6+ Kf6-f7, 32. Te6-h6
(Waarschijnlijk onnauwkeurig. Na 32.
Te2! schakelt wit het nu volgende
zwarte tegenspel uit en kan er zelf
aan denken de zwakke pion f4 te gaan
veroveren) 32. Pd5-e3, 33. Th6xh4
Pe3xg2? zie diagram II
Te optimistisch. Zwart denkt aan-
valskansen te krijgen, maar dat blijkt
diagram II
een vergissing. Met 33. Tg2x!, een
zet die de zevende rij verovert, had
zwart nog altijd vrij gemakkelijk re
mise gemaakt: 34. Tf6xKg6 en de
witte pionnen op de damevleugel zijn
zwak. 34. Th4-h7t Kf7-f6, 35. Th7-h6t
(35. Tc7x Pel!) 35. Kf6-g5, 36.
Th6-h7 Kg5-f6, 37. Khl-gl! (Wit gaat
rustig in de penning staan, omdat
zwart geen enkel produktief aftrek
schaak heeft) 37. c7-c5, 38. Pd4-e2
f4-f3, 39. Pd2-c3 Pg2-h4t, 40. Kgl-fl
Kf6-g5, 41. Pc3-d5 (41.Kf4 moest
worden verhinderd) 41. Tg8-e8,
42. Th7-g7t Kg5-h6, 43. Tg7-e7!
(Breekt de laatste zwarte tegenstand)
43. Te8-g8, 44. Te7-«6t Kh6-g5, 45.
Te6xb6 Tg8-e8, 46. Pd5-c7+ Te8-g8
(Heel treurig was het dat 46. Te2
niet ging wegens 47. Pe6t Kh5, 48.
Pf4t) 47. Pc7-e6t Kg5-f6, 48. Pe6xc5
(Zwart wordt geheel leeggeroofd) 48.
Kf6-e5, 49. Tb6-h6 Ke5-f4, 50.
Th6xh4t Kf4-e3. 51. Pc5-e4 (Nu be
hoeft zwart aan mat ook niet meer te
denken) 51. f5xe4, 52. Th4xe4t
Ke3-d2,53. Kf l-f2 en zwart gaf het op.
MAX PAM
im..De gevuld
h de klant
I de katoen
ook al 2
mmrste opgave voor de 22e lezers-
PM|van de hand van ir. A. P. van
fJBrr te Rotterdam, naar een idee
i>'. Verbeek. De Stoomknikker-
van Alphen Zoonen ver
meer dan een eeuw katoenen
een vast aantal knikkers
ftmsfen zakjes met een groter, vast
gevulde linnen zakjes kos-
klant anderhalf maal zo
katoenen en dat is altijd zo
zijn de prijzen in de
jaren vertienvoudigd.
jaar mocht men de prijzen
en heeft men noodged-
de aantallen per zakje veran-
het ene soort zakje zit nu één
meer en in het andere soort
minder dan in de vori-
Maar nog altijd gelden de-
veringsvoorwaarden waarin
staat:
knikkers en zakjes met een
inhoud dan de beide stan-
zijn niet verkrijg-
leveren Ued elke gewensch-
knikkers in door ons
zakjes, mits deze hoeveel-
minste één gros, zegge één-
en vier en veertig knikkers
was nog steeds nodig om
aan de leveringsvoor-
(namelijk elke gevraagde
van één gros of meer) te
voldoen. Eén knikker minder
maakt het ook nü onmo-
in de bedoelde zak-
In de nieuwe prijslijst
de nieuwe aantallen
Jan en Piet een kleinhandel
knikkers beginnen. Zij heb-
een klein kapitaal en ze
2o goedkoop mogelijk per
inkopen. Daarom bestellen
zij niet meer knikkers dan nodig is
(om per knikker zo weinig mogelijk te
betalen). Vermelding verdient nog,
dat de zakjes zelf bij de koop geen
waarde vertegenwoordigen.
En nu de vragen: 1) hoeveel knikkers
bestellen zij; 2) hoe levert de fabriek
dit aantal en in welkte) soortten)
zakjes?
Het juiste antwoord op deze vragen
levert u 2x5 f 10 punten op. Deze
punten zijn bestemd voor onze door
lopende ladderwedstrijd, waaraan ie
dereen (ook niet-abonnees) op elk ge
wenst ogenblik kan gaan deelnemen,
bijvoorbeeld nu. Elke ingezonden op
lossing levert punten op, die op uw
persoonlijke kaart worden genoteerd.
Uw puntentotaal stijgt dan voortdu
rend, want de punten blijven be
staan, ook al zendt u zeer ongeregeld
in. Zodra uw totaal hoger is dan van
de andere deelnemers krijgt u de lad-
derprijs en begint u weer met nul
punten.
De oplossingen dienen uiterlijk 7 ok
tober binnen te zijn bij mr. G. van
Vorden, Postbus 58. 6960 AB EER
BEEK. Op briefkaart of briefomslag
vermelden: Niet Piekeren maar Puz
zelen. In uw schrijven uw volledige
naam (niet v.d. maar van den) met
alle voorletters en uw volledig adres
in blokletters tikken of schrijven. En
vooral opgeven als zich wijzigingen in
naam en of adres voordoen.
Niet slechts uw oplossingen, ook uw
opmerkingen, kritiek, eigen puzzel
denkbeelden. in dicht- of prozavorm
zijn hartelijk welkom. En als u vragen
heeft (bijvoorbeeld verlangen naar
uw puntenstand), dan is een Iikkertje
van 55 cent (ingesloten) voldoende.
En nu maar prettig knikkeren!
Dammen
Aanstaande donderdag, 15 septem
ber. hoopt Jan Scheijen 60 jaar te
worden. Jan is al vele jaren de groot
ste stuwende kracht achter de Neder
landse problemistenwereld. Dat
komt onder andere tot uiting in min
of meer door hem opgerichte perio
dieken zoals Dameldorado en de Pro
blemist. Daarbij komt, dat hij alles
wat met problematiek te maken heeft
rubriceert en een plaats geeft in een
van de meest uitgebreide damothe-
ken die er te vinden is. Dit wil overi
gens niet zeggen dat hij de partijbe
sprekingen overslaat. Zo heeft hij bij
na alle damrubrieken. waaronder na
tuurlijk ook die uit Trouw/Kwartet,
uitgeknipt en ondergebracht in zijn
verzameling. Vanaf deze plaats wil ik
Jan hartelijk feliciteren en ik spreek
de wens uit, dat hij nog vele schitte
rende problemen het levenslicht zal
laten aanschouwen en voor de dam-
wereld nog vele malen als voorbeeld
gesteld zal mogen worden.
Speciaal voor u heeft Jan mij vier
schitterende problemen van Zijn ei
gen hand gestuurd. In alle gevallen is
het wit die de overwinning uit het
vuur kan slepen. Volgende week kom
ik op dit viertal terug om diegenen,
die (te verwachten) moeilijkheden
met de oplossingen hebben alsnog te
laten genieten van deze kunst
werkjes.
MR. G. VAN VORDEN De laatste opgave is weer gemaakt op
het Canalejas-motief. waarvan de au
teur het volgende nog kwijt wil: „Ve
len denken dat op dit motief geen eer
meer te behalen ls, maar volgens mij
staan we pas aan het begin van de
mogelijkheden. Het dambord bevat
nog vele geheimen, maar wie haalt
alles eruit?" Volgens Jan heeft alleen
de met emst behepte damproblemist
kans van slagen en dat is uw redac
teur volkomen met hem eens.
FRANK DROST
Horizontaal. 1. vlaskam. 5. bergweide.
7. eivormig. 11. schaapkameel. 12. be
hoeftig, 14. vierhandig dier. 16. strak,
18. plaats in de N.O.P. 20. god van de
zee, 23. plaats in Gelderland. 24. na
schrift (afk.), 25. knopje op een prik
tol. 27. soort. 28. platvis. 30. maan
stand. 31. man. 33. kweken, 34. land
bouwwerktuig. 36. pootaardappel, 38.
redenaar. 39. oude lengtemaat, 40.
afnemend getij. 42. oogziekte. 44.
kleefstof. 45. voorzetsel, 46. hemelli
chaam, 48. omlaag gaan, 50. niet goed
doorbakken, 52. bedorven, 53. lijst,
54. plechtige gelofte, 55. wending, 57.
badplaats in Tirol, 59. grondsoort, 61.
sint (afk.), 62. duw, 63. naam van een
boek, 66. muzieknoot, 67. atmosfeer
(afk.), 68. gril (Z.N.), 69. gezamelijk
verteer, 71. familielid, 73. maalinrich
ting, 75. inhoudsmaat, 76. pers.voor-
naamw. 78. opstootje, 79. gebogen
been, 81. tennisterm. 82. voorzetsel,
83. internationale trein, 85. uithangte
ken, 87. vaarwel. 88. tijdrekening, 90.
boom. 91. watering. 93. raap, 94. sein,
95. nauw, 96. monster.
Verticaal: 1. sterk smakend. 2. bad
plaats in Duitsland, 3. familielid, 4.
muzieknoot, 5. water in N-Br., 6.
Turkse tarwe. 7. voorzetsel. 8. spil, 9.
onheil aanbrengende godin, 10. be
rgplaats, 11. seizoen, 13. rondhout, 15.
voertuig, 17. deugniet, 19. schuivende
ijsheuvel, 21. bitter vocht, 22. zuU, 25.
bedrog(barg.), 26. zuiver gewicht. 28.
bouwstof, 29. voorzetsel, 32. vrouw
van Jacob, 33. platte steen, 35. godin
van de aarde, 37. hulpmiddel op sche
pen. 39. loot, 41. hoofddeksel, 43.
bloembed, 45. elk, 46. tam. 47. gevan
genis, 49. soepel. 50. achting. 51. be
drag, 53. met teer bestrijken, 56. Eu
ropeaan. 57. vrucht, 58. witte suiker.
60. water in Utrecht, 62. verfbordje,
64. ogenblik, 65. naderhand, 67. meis
jesnaam. 68. duw. 70. slobkous (gew
72. breedvoerig. 74. wenk. 77. zoutzie
derij. 79 snuiftabak, 80. Europeaan,
82. mondwater, 84. roem. 85. pers-
voornaamw 86. muzieknoot, 87. van
elk evenveel, 89. algemeen kiesrecht.
90. voorzetsel, -i. boom, 93. vogel.
Oplossing tot en met woensdag as.
per briefkaart zenden aan: dagblad
Trouw. Postbus 859, Amsterdam.
Linksboven vermelden: weekend
puzzel
Oplossing vorige puzzel:
De prijswinnaars zijn: de heer E. H. P
Tromp. Labouchèrelaan 88. Rijswijk
(Z.H.); de heer P. A. Neeteson. Hees
terbos 17, Bergen op Zoom; mevrouw
H. S. Wilmink-Broek Roelofs. Jacht
havenstraat 10, Sneek. -
ADVERTENTIE
uw wegenwacht
zit in
het zadeltasje
Bestel het boekje "Fietsverzorgmg*
door overmaking van 19.80 op post
giro 234567 tav. stichting fiets!