kan 'Camp David'
redden
Alleen verrassing
Palestijnen
uiteindelijk
toch liever
met Israël
in het Midden-Oosten
i Bruno Kreisky over de
vredeskansen
Carter met Sadat en Begin voor onmogelijke opgave
'Hoe lang duurt het voor wij tegen
apartheid in Israël zullen strijden?'
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1978
21
Volgens Kreisky had Sadat een veel
grotere respons op zijn historische
bezoek aan Jeruzalem in november
verleden jaar verwacht. „Maar hij
heeft met politieke kruideniers zoals
Begin, een kleine uit Warschau af
komstige Poolse advocaat of wat ie
ook was, te maken. Zij zijn zo ver
vreemd, zij denken zo verdraaid, deze
Oostjoden, omdat zij nooit politieke
verantwoordelijkheid hebben gehad.
Ze zijn goede soldaten maar dat kan
men ook snel leren. Dat is alleen een
verfijnde vorm van roven. Zij missen
de subtiliteit in de politiek. Zij maken
zich ongeliefd. De meest gehate di
plomaten zijn vandaag de Israëlische
diplomaten. Het is ongelooflijk. ZIJ
hebben nog honderd jaar nodig. Zij
zijn net zo slecht als de Afrikanen, die
ook onverdraaglijke mensen zijn
Het bijgeloof dat de Joden intelligent
zijn is onzin. Zij zijn net zo stom als
de anderen alleen soms met meer
vooroordelen belast. Onder hen zijn
er slimme mensen maar als geheel
reageren ze fout."
Sadat eenmalig
Kreisky noemt Sadat een „eenmalig
verschijnsel in de Arabische wereld.
Maar men moet beseffen wat hij kan
en wat hij niet kan. Sadat k?n alleen
werkelijk succes boeken wanneer hij
de oplossing van het enig werkelijk
moeilijke probleem, namelijk het Pa
lestijnse. helpt voorbereiden. Alle an
deren problemen zijn vragen van ter
ritoriale concessies.
„De hoop op een oplossing ligt vol
gens Kreisky bij resolutie 242 van de
Veiligheidsraad van de Verenigde Na
ties. Deze resolutie zou Israël moeten
erkennen. Op basis van deze resolutie
moeten de grenzen van Israël en de
andere staten in onderhandelingen
worden overeengekomen.
„Hierbij moet rekening worden ge
houden met het feit dat niet alleen
Isra* maar ook zijn buren behoefte
aan veiligheidsmaatregelen hebben.
De geschiedenis is niet zo als die zich
graag in de Israaische hoofden pre
senteert. De anderen zijn niet altijd
de agressoren geweest. Het waren
heus wel de troepen van de Israëli
sche generaals die aanvielen".
Een goed antwoord van Israël op Sa-
dats bezoek aan Jeruzalem zou vol
gens Kreisky het aanbod geweest zijn
om het Palestijnse vraagstuk op een
van twee volgende manieren op te
lossen. „De Israëli's hadden de keuze
moeten maken tussen een Palestijnse
staat verbonden aan Israël en een
Palestijnse staat verbonden aan Jor
danië. „Weet U wat ik denk? Ik denk
dat de Palestijnen gezegd hadden;
Niet meteen maar uiteindelijk liever
met Isra* dan met Jordanië, want
daar zijn geen 35.000 doden gevallen.
Gelooft U mij, ik ken (PLO-lelder)
Arafat."
Kreisky meent dat Sadat beseft dat
men in eerste instantie de PLO en
Israël niet aan een tafel zal krijgen.
Daarom moet eerst de voorwaarde
voor een oplossing van het Palestijn
se vraagstuk worden geschapen, het
land moet worden herkregen.
„Wat men met dat land (de westelijke
Jordaanoever) doet en hoe men het
Palestijnse vraagstuk oplost moet
een Arabische zaak zijn. Als Sadat
succes boekt moeten de Arabieren
het Palestijnse probleem onderling
regelen en dan ligt de historische
verantwoordelijkheid bij hen. Zo
wordt het geen kwestie van wie met
wie rond de tafel gaat zitten. En wan
neer zij het niet kunnen oplossen zal
men zeggen: hoe kunnen jullie van de
Israëli's een oplossing voor een pro
bleem eisen, dat Jullie zelf niet uit de
wereld kunne helpen."
Kreisky meent dat werkelijke vreed
zame betrekkingen in het Midden-
Oosten pas door het met elkaar leven
kunnen worden opgebouwd. Maar de.
door de regering-Begin aan de Pales
tijnen in de bezette gebieden aange
boden autonomie onder Israëllscl
toezicht verwerp* hij. „De mensen di<
van Groot-Isrr.ël dromen vergetei
dat er not geen enkele staat mei
protectoraten overeind is gebleven
Kijk maar naar Oostenrijk of hei
Britse imperium. Een Reich," eer
Israëlische staat met een miljoen
Arabieren bergt een enorme springla
ding in zich. Alleen wie van een fas
cistische mentaliteit doordrongen is
kan dit niet zien.
Men kan toch niet geloven dat een
Israëlische democratie bestaat als de
Arabieren staatsburger tweede ,kla;
zijn en tegelijkertijd in een politie
staat leven. Wat er ook gebeurt, he<
moet een politiestaat zijn, gedeeld<
democratie bestaat niet Alleen al he
feit dat er zovele generaals (In Israël
zijn is verdacht. Zwitserland heeli
maar een generaal in de oorlog er.
anders niets. Dat iedereen daar gene
raai is is al erg grotesk. Ieder majooi
is daar generaal. Dat is een ongeloof
lijke ijdelheid. Iedereen speelt daai
de grote bevelhebber. Al degenen, dit
de westelijke Jordaanoever, of zoals
deze chauvinisten het noemen, Joe
dea en hoe heet dat andere?
Samaria willen houden moeten door
God met blindheid geslagen zijn.
Wij strijden tegen de apartheid in
Zuid-Afrika. Hoe lang zal het duren
voor wij tegen de apartheidspolitiek
in Israël zullen strijden? De hel»
werld zal opstaan om tegen de apart
heid te strijden want men kan nie'
ontkennen dat de Arabieren mensei
van tweede klas zullen zijn. Dat kun
nen ook socialisten niet dulden. Vroe
ger of later zal dat op een vreselijk»
bosing uitlopen. Een isolatie die zelf:
de rijkste Amerikaanse en Europe»*
Joden niet zullen kunnen door-
brekent."
Document
Om het vredesinitiatief van de Egyp
tische president uit het slop te halen
publiceerde Kreisky samen met Willy
Brandt half juli een document. Dit
document dat van tevoren door 8a
dat, Peres en vertegenwoordigers var
de PLO werd gezien, werd door dt
Israëlische oud-minister van bulten
landse zaken. Abba Eban. opgesteld
Door velen wordt het gezien als eer.
informele overeenkomst tussen 8a
dat en Peres. In een schrijven aar
Kreisky toonde de PLO zich uiters
ongelukking met het document. Pe.
res noemde het document een stand
punt van de Socialistische Internati
onale dat het dichtst bij de Israëli
sche houding aansluit.
Het Kreisky-Brandt document stelt
dat Israë en de Arabische staten vre
de alleen door serieuze onderhande
lingen kunnen bereiken. Vrede moei
op normale en vriendschappelijke be
trekkingen in het Miden-Oosten ge
baseerd zijn. Veilige grenzen overeen
komstig resolutie 242 vormen een be
langrijk element van de vrede. Dez»
grenzen, waarbij Israël zich op all»
fronten moet terugtrekken, moetei
in onderhandelingen overeengeko
men worden. Tenslotte moet het Pa
lestijnse vraagstuk „met al z'n aspec
ten" worden opgelost De Palestljnei
moeten het recht hebben om aan d
bepaling van hun eigen toekoms
deel te nemen, door het betrekkei
van hun gekozen vertegenwoordigeri
bij de onderhandelingen.
Kreisky kan zich, mede op basis van
de reacties op het document „voor
stellen" dat men zich ln Camp Davl<
(waar volgende week Sadat, Begin ei
de Amerikaanse president Carter me
elkaar gaan praten) op een dergelljl
platform vindt en dat er weer onder
handelingen zouden kunnen plaats
vinden. Toen wij het document publi
ceerde bevonden wij ons in een im
passé waarvan niemand wist hoe wl;
er weer uit moesten komen. Het is eer
moeizaam begin. Maar over blijft he'
probleem van het Palestijnse volk.'
Begin het idee van een „permanente ge
deeltelijke vredesregeling" gelanceerd
maar ook dit voorstel komt aan de mini
male Egyptische wensen niet tegemoet.
Daarvóór had de Israëlische premier bot
gevangen met zijn bereidheid om over een
territoriaal compromis te praten (mits dat
door de Arabieren zou worden voorge
steld) en zijn belofte om na een overgangs
periode van vijf jaar over de souvereiniteit
over de westelijke Jordaanoever te
praten.
De impasse lijkt volledig te zijn. Sadat
kan en wil geen vrede sluiten zonder dat
Israël zich verplicht om grote delen van de
westelijke Jordaanoever op te geven. Zelfs
al zou Israël zich tot een territoriale com
promis daadwerkelijk bereid verklaren,
dan zijn de problemen bij lange na nog
niet opgelost. Want. aldus een vooraan
staand parlementslid van het Likoed-
blok, „territoriaal compromis betekent
niet dat Israël zich van de westelijke Jor
daanoever zal terugtrekken en dat een
andere macht het gebied zal bezetten.
Misschien kan het een gedeeltelijke demi
litarisering van het gebied door Israël
inhouden. Israël moet het gebied blijven
controleren zelfs wanneer er geen volledi
ge controle bestaat door Israëlische solda
ten. Geen ander land mag wapens op de
westelijke Jordaanoever plaatsen. Ten
slotte zijn er bepaalde gebieden die voor
de veiligheid van de staat Israël essentieel
zijn. Deze gebieden zijn de gehele westelij
ke Jordaanoever."
Vijgeblad
Privé geven Israëlische regeringsfunctio
narissen toe dat Sadat een verklaring over
principes die aan de vrede in het Midden-
Oosten ten grondslag liggen nodig heeft
om een akkoord met Israël te kunnen
sluiten. „Het is het vijgeblad dat hij nodig
heeft om zich uit het conflict te kunnen
terugtrekken." Dat het niet zover is geko
men schuift men in Jeruzalem in de schoe-
Menachem Begin
nen van Sadat. „Telkens weer als er bijna
over een dergelijke verklaring overeen
stemming werd bereikt, trok Egypte zich
terug." In Israël hoopt men daarom dat in
Camp David een „formule gevonden kan
worden die net zo vaag is als resolutie 242
van de Veiligheidsraad." Met andere
woorden Begin, Carter en Sadat moeten
op zoek gaan naar een terminologie waar
in de standpunten van beide betrokken
partijen gevat zijn, zonder dat zij al te
grote concessies doen en zonder dat een
van hen gezichtsverlies moet lijden.
Suggesties
Het lijkt een onmogelijke opgave. In het
Witte Huis is men zich van de risico's
bewust. Zorgvuldig onthoudt men zich
van voorspellingen of van het publiekelijk
Ezra Weizman
uitspelen van de te volgen taktiek. Be
klemtoond wordt dat Carter geen eigen
vredesplan aan zijn gesprekspartners zal
voorleggen. Wel zal hij in de woorden van
vice-president Walter Mondale Sadat en
Begin tot overeenstemming „aansporen
en aanzetten". Mondale getroostte zich
verleden week tijdens een ontbijt met
verslaggevers veel moeite om met name
de Israëli's gerust te stellen, dat zij niet
met voldongen feiten geconfronteerd zou
den worden.
Dit betekende echter niet dat Carter geen
initiatieven zou nemen om de impasse in
de vredesonderhandelingen te doorbre
ken. „Wij behouden ons het recht voor om
suggesties te doen en om ideeën aan te
reiken." In Jeruzalem is men echter niet
vergeten dat Sadat van de Verenigde Sta
ten eist dat zij een „volledige partner" in
het vredesproces worden en dat de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken.
Cyrus Vance, deze formulering inmiddels
heeft overgenomen. Tegenover het begrip
„volledige tussenpersoon", stellen de Is
raëli's de notie van een „eerlijke tussen
persoon". een rol die een veel minder
actieve opstelling van de Amerikaanse
president zou vragen. Op deze manier
hopen de Israëli's bij voorbaat Ameri
kaanse druk te kunnen weerstaan.
Beroep
Goedingelichte kringen in de Amerikaan
se hoofdstad Washington menen dat Car
ter een emotioneel beroep op Sadat en
Begin zal doen om deze kans op vrede niet
voorbij te laten gaan. Hij zal wijzen op de
successen die op verschillende gebieden
reeds geboekt werden. Hij zal ook beklem
tonen dat tenzij beide partijen binnenkort
bereid zijn om hun officiële standpunten
publiekelijk te herzien, de beste kans op
vrede die er ooit geweest is geschiedenis
zal zijn.
Niet uitgesloten is dat Carter uit een on
verwachte hoek verrassingen staan te
wachten. Op het Israëlische ministerie
van buitenlandse zaken wijst men op het
feit dat men het'in kringen van de regeren
de Likoed-partlj bepaald niet eens is over
de conceptie van een territoriaal compro
mis op de westelijk Jordaanoever. Voor
standers van een dergelijk compromis
binnen het regeringsapparaat menen ech
ter dat de Arabieren het moeten voorstel
len om het gemakkelijker verkoopbaar in
Israël te maken.
Weizman
In westerse diplomatieke kringen hecht
men groot belang aan de aanvankelijke
aarzeling van de Israëlische minister van
defensie Ezer Weizman om premier Begin
naar Camp David te begeleiden. Weizman.
die in tegenstelling tot Begin en minister
van buitenlandse zaken Dajan, Sadat
ruim zeven keer in de afgelopen tien
maanden heeft ontmoet is van de Egypti
sche vredeswil overtuigd. Voor het berei
ken van vrede lijkt hij tot grote concessies
bereid te zijn. Herhaaldelijk heeft hij in
het verleden zijn onvrede met het beleid
van Begin geuit. Woedend scheurde hij
een vredesposter van de muur van het
kantoor van Begin omdat deze daar niet
op zijn plaats zou zijn geweest. Ofschoon
Weizman zeer grote populariteit in Israël
geniet is het de vraag hoe groot zijn aan
hang binnen de Likoed is.
Niettemin menen goedingelichte kringen
dat Weizman weliswaar besloten heeft om
in Camp David van de partij te zijn, maar
tegelijkertijd overweegt om als minister
af te treden tijdens de onderhandelingen
wanneer deze dreigen stuk te lopen Wan
neer Weizman. aldus deze redenering, met
zijn aftreden een splitsing binnen de rege
ring en binnen de Likoed teweeg zou kun
nen brengen zou dat het aftreden van de
regering-Begin tot gevolg moeten hebben.
Met Peres
Een dergelijke stap zou dan de weg kun
nen vrijmaken voor een regering waarin
zowel Weizman als de leider van de Arbei
derspartij, Sjimon Peres zitting zouden
hebben. In goedingelichte kringen hoopt
men dan dat een akkoord met Sadat langs
de lijnen van het Kreisky-Brandt docu
ment (zie interview) gevonden zou kunnen
worden. Hoe sensationeel een Israëlische
regeringscrisis in Camp David ook zou
zijn, het ls de vraag gezien de machtsver
houdingen binnen de Likoed of het het
gewenste effect zou hebben. Hoewel wes
terse diplomatieke kringen van Weizmans
voornemens overtuigd zijn, zal de minis
ter van defensie zich wel twee keer beden
ken en van alle kanten indekken, alvorens
een dergelijke stap te nemen.
JERUZALEM Voorspellingen
wagen over de uitkomst van de
vredesbesprekingen volgende
week in Camp David tussen Is-
raëls premier Menachim Begin,
Egyptes president Anwar al Sa
dat en de Amerikaanse president
Jimmy Carter is zich wagen op
glad ijs.
In Jeruzalem dekt men zich nu al in voor
de mogelijkheid dat de topconferentie
mislukt. Met klem wordt erop gewezen
dat Camp David „niet het einde van de
weg betekent. Immers, vredesonderhan
delingen zijn per definitie een moeilijk en
langdurig proces, waarin hoogte- en laag-
tepunten onvermijdelijk zijn." Nieuwe Is
raëlische voorstellen zullen er. althans of
ficieel. niet op tafel komen. De in de
afgelopen weken door de Israëli's voor
Camp David uitgewerkte documenten
wijken niet af van het 26 punten tellend
Israëlische vredesplan, dat Begin vorig
jaar met Kerst in het Egyptische Ismailia
al aan Sadat voorlegde.
Dit plan is herhaaldelijk door Sadat van
de hand gewezen. Sadat lijkt niet van plan
te zijn om zich in Camp David wel van de
sokken te laten praten. Israël moet zich
verplichten zich uit de in 1967 bezette
gebieden terug te trekken en het Pale
stijnse recht op zelfbeschikking te erken
nen. Sadat heeft zich reeds tegen eventue
le pressie ingedekt. Aan zijn geldschieters
in Saoedi-Arabië beloofde hij opnieuw
geen aparte vrede met Israël te zullen
sluiten en de topconferentie alleen dan als
succesvol te zullen beschouwen als er een
oplossing voor het Palestijnse vraagstuk
is gevonden.
Uitweg
Als mogelijke uitweg uit de impasse heeft
den kunnen het uitbreken van oorlo
gen niet voorkomen.
Einde ontspanning
Deze situatie is uiterst gevaarlijk om
dat, hoewel de oorlogshandelingen
zich aan hen onttrekken de grote
mogendheden in bepaalde situaties
er toch bij betrokken raken. Dit zou
tot een confrontatie van de grote mo
gendheden kunnen leiden of in ieder
geval tot spanningen die vreselijke
gevaren in zich bergen voor Europa.
Het zou het einde van de ontspan-
ningspolitiek kunnen betekenen. Wil
men dus als Europeaan en als Oos
tenrijker de ontspanningspolitiek
voortzetten dan moet men, als men
daartoe in de gelegenheid is, een bij
drage leveren aan de pacificatie van
het Midden-Oosten."
Kreisky's derde reden is „gewoonweg
een zuiver menselijke motivatie.
Honderdduizenden mensen werden
uit hun thuisland verdreven. Natuur
lijk, wij hebben in Europa de ver
drijving van honderdduizenden men
sen aanvaard net zoals wij ons min of
meer bij de vernietiging van miljoe
nen hebben neergelegd. Europa is
dus geen goed voorbeeld voor recht
vaardigheid in de wereld. Maar dat
mag ons niet verblinden en doof ma
ken voor de ellende van de honderd
duizenden Palestijnen die verdreven
werden. Dergelijke geforceerde oplos
singen houden nooit stand."
Kreisky, die beklemtoont dat zijn be
trokkenheid bij de gebeurtenissen in
het Midden-Oosten geen overcom
pensatie van zijn Joods-zijn is, meent
over de vredeskansen dat „nog nooit
eerder een toekomstvisie zo binnen
handbereik geweest is. Maar nog
nooit eerder heeft de kortzichtigheid
van de mensen de verwezenlijking
ervan zo in de weg gestaan."
Puinhopen
Als er iemand is in de.ogen van Kreis
ky die een bijdrage aan de vrede in
het Midden-Oosten kan leveren dan
is dat Sadat. „Ik kan mij nog de
rokende puinhopen aan het Suezka-
naal herinneren toen ik na de Okto-
beroorlog het Oostenrijkse contin
gent van het vredeskorps van de Ver
enigde Naties bezocht. Ik heb Sadat
toen voor het eerst ontmoet, die mij
uitlegde waarom hij de oorlog had
gevoerd en waarom men zich nu
moeizaam op de vrede moest voorbe
reiden, een vrede die door de komen
de generaties gesloten moest worden.
Ik ben daarna naar Israël gereisd en
ontmoette mijn vrienden van de
Israëlische Arbeiderspartij, allemaal
mensen die Golda Meïr met een vij
andige afwachtenden houding om
zich heen verzameld had. Ik heb hen
verteld dat Sadat de man is die vrede
wil sluiten. Zij dachten dat ik naïef en
bemoeizuchtig was."
PALMA DE MALLORCA
Gezeten in zijn bungalow met
zwembad in de bergen boven
Palma blijft de Oostenrijkse
bondskanselier Bruno Kreis
ky nauw betrokken bij de ont
wikkelingen in het Midden-
Oosten. Vrijwel dagelijks
wordt hij via de telefoon en
door bezoekers op de hoogte
gehouden.
Vlak voor het begin van zijn verblijf
van een maand op het Spaanse eiland
Haalde hij nog de voorpagina's van de
internationale pers. Samen met Willy
Brandt, voorzitter van de Socialisti
sche Internationale publiceerde hij
een document met principes waarop
de vrede in het Midden-Oosten geba
seerd zou moeten zijn. Dit document
wordt gezien als een neerslag van de
tfi toen net op Oostenrijkse bodem ge
houden besprekingen tussen de
Egyptische president Sadat en de Is
raëlische oppositieleider Sjimon
Peres.
larenlang voerde de Oostenrijkse
Jondskanselier. leider van de socia-
istische partij van Oostenrijk en
Jood van afkomst, strijd binnen de
Socialistische Internationale voor
♦en wat evenwichtigere benadering
van het conflict in het Midden-Oos
ten Telkens weer betreurde hij de
„eenzijdige belangstelling voor Israël
en het feit dat men de Arabische
wereld waar nog altijd ruim honderd
miljoen mensen wonen gewoon ne
geerde.
Ik heb de ene nederlaag na de andere
van de kant van Golda Meir en ande
ren moeten incasseren. Jarenlang
was het in de Internationale een kwa
lijke zaak om over de Palestijnen te
praten. Ik was de eerste die over
Palestijnen sprak. Ik kan mij nog
herinneren hoe Golda Meir daarop
reageerde: Palestijnen? Wat zijn dat?
Ik kan mij nog herinneren hoe (de
Israëlische oud-minister van buiten
landse zaken)'Allon, die ik persoon
lijk graag mag zei: Kreisky spreekt
van Palestijnen. Als die bestaan dan
hebben wij twee volkeren geschapen.
Dit is een grenzeloze arrogantie die
Joden bij zich zelf nooit erkennen.
Maar het laat zien hoe er over het
Palestijnse vraagstuk werd gepraat.
Pas na de olieshock van 1973 toen ik
opnieuw mijn gal gespuugd had.
stuurde men (de Internationale) een
onderzoekscommissie (onder voorzit
terschap van Kreisky) naar het
Midden-Oosten.
Neutraal
Sindsdien onderhoudt Kreisky nau
we banden met vele leiders en voor
aanstaande persoonlijkheden uit het
Midden-Oosten. De in Israël vaak als
pro-Arabische verketterde bondskan
selier onderstreept echter dat hij
geen van de partijen dient. „Ik ben
geen heimelijke aartsvijand van het
zionisme. Ik ben ook geen zionist. Het
jodendom vormt voor mij een gods
dienstige traditie net als het calvinis
me of het katholicisme. Ik zeg dit om
de onderstrepen dat deze afkomst
mij niet onaangenaam is.
Er zijn mensen die zo geïnfecteerd
zijn door het nazisme dat zij geloven
dat men hier iets verbergen moet.
Dat is absurd. Alleen iemand die door
de nazistische filosofie in omgekeer
de zin beïnvloed is kan zo denken.
Deze mensen willen liefst iedereen
een Jodenster opplakken en bij elke
gelegenheid willen doen wat de nazi's
gedaan hebben, namelijk het bijzon
dere van de Joden accentueren, iets
dat helemaal niet waar is."
Kreisky's betrokkenheid bij de ge
beurtenissen in het Midden-Oosten is
zowel wegens „socialistische, politie
ke als humanitaire" motieven.
„In de eerste plaats omdat ik de soci
alistische overtuiging aanhang. Ten
tweede is het conflict in het Midden-
Oosten daarom zo ernstig, omdat er
daar zich een permanente oorlog af
speelt. Karakteristiek voor dit gebied
is dat. hoewel de oorlogspartijen door
een grote mogendheid gesteund wor
den. zij zich toch onttrekken aan de
invloed en de controle van de grote
mogendheden. De grote mogendhe-
door James Dorsey
Bruno Kreisky in Iraël
