Paus schreef brieven aan
Dickens en Pinocchio
O
Geloofsoverdracht hoeft
geen probleem te zijn
L'OSSERVATORE ROMANO
ALBEVU VI LUCIAM
Conferenties
10ANNEM PAULUM I
Dr. Dingemans voor (oud)-zendingsmensen:
VANDAAG
VOORBUGANi
Nederlandse
steun voor
Crossroads
DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1978
KERK
TROUW/KWARTET
2
«MKtP-3^ -.M r' romicioso
PjjMin f
qui *il»i nomen impteuii - 5'.
door Aldert Schipper
ROME In de Italiaanse pers wordt druk geschreven over wat men zoal van de nieuwe paus
Johannes Paulus te verwachten heeft. Artiekelen die hij vroeger schreef worden nageplozen
en men weet nu al van alles te vertellen over hoe hij zijn dag doorbrengt.
Krant n Messagero wist gisteren te
melden dat hij de eerste dagen van
zijn ponUficaat om kwart over vijf in
de ochtend was opgestaan.
Zondag is de paus direct nadat hij de
menigte had toegesproken en geze
gend naar de pauselijke privé-ver-
trekken gegaan, waar hij in tegen
stelling tot zijn gewoonte wat heeft
gerust. De nacht tevoren had hij gro
tendeels besteed aan het schrijven
van de speech, die hij zondagochtend
zou houden en waarin hij zich presen
teerde als de voortzetter van de poli
tiek van zijn voorgangers Johannes
en Paulus.
Scheerapparaat
Zondagmiddag sprak de paus met
kardinaal Vlllot, de staatssecretaris
en tweede man van de rooms-katho-
lieke kerk. Hij vroeg Vlllot in zijn
ambt te blijven, waarin de Franse
kardinaal kennelijk heeft toeges
temd. De paus ging zondagavond
vroeg naar bed. Maandagochtend
stond hij op. mediteerde en las zijn DCdtiCS
brevier. Het enige geluld dat hij
maakte kwam van zijn elektrisch
scheerapparaat.
lijke garderobe, die voor een belang
rijk deel bestaat uit witte geborduur
de zijde.
Een nimmer erg opgevallen boek met
brieven aan overleden personen is
plotseling een best-seller geworden,
omdat het geschreven is door Albino
Luciani, voordat hij paus of zelfs pa
triarch van Venetië werd. De brieven
verschenen in het kerkblad van Pa
dua in de jaren zestig en zeventig.
Een van de brieven is geschreven aan
Pinocchio .ik was even arm en
hongerig als jij. Pino^hio' en een
andere aan een beer uit een legende
die zijn beestachtigheid opgaf nadat
hij het paard van een heilige had
opgegeten.
De nieuwe paus adresseerde een van
zijn brieven aan de Figaro-figuur om
een luchthartige aanval te doen op de
Beatles, die in het midden van de
Jaren zestig op het toppunt van hun
succes waren.
11 Messagero meldde dat 's ochtends
om zes uur de luiken van zijn werkka
mer opengingen. Om zeven uur zegde
de paus. samen met zijn secretaris en
de vier nonnen van zijn huishouding
de mis. Na het ontbijt ontving hij
enkele assistenten van het staatsse
cretariaat en begon hij enkele docu
menten voor te bereiden om het ker
kelijk apparaat op gang te brengen.
Volgens de krant schrijft de nieuwe
paus het liefst met de hand, maar hij
zou ook kunnen typen.
II Messagero maakte bekend dat de
paus weinig eet en tijdens het eten
veel praat. Hij drinkt er een glas wijn
bij en eindigt meestal met wat fruit.
In Venetië had hij de gewoonte de
resten van een feestelijk maal. wan
neer hij iemand te eten had ontvan
gen, de volgende dag zelf op te eten.
Zijn enige zwakheid, aldus II Messa
gero. is dat hij bij warm weer wel eens
een glas bier wil drinken.
Gisteren ontving de paus de kardina
len die hem gekozen hebben en die in
Rome zijn achtergebleven voor de
kroning van zondag Het wordt trou
wens geen echte kroning, maar meer
een mis bij de aanvaarding van het
pausambt. De laatste paus. die niet
gekroond is. was paus Urbanus VII,
die twaalf dagen na zijn verkiezing
reeds overleden was. Dat is 388 Jaar
geleden.
Heweo de plechtigheid waar mee de
nieuwe paus zondag zijn ambt aan
vaardt een van de eenvoudigste zal
zijn van de bekende geschiedenis der
pausen, is de pauselijke kleermaker.
Annibale Gammarelli. al druk bezig
met het maken van de nieuwe pause-
Waarneembaar verbaasd over die po
pulariteit. schreef de paus: „Vier jon
ge slonzige zangvogels aan wie de
Koningin van Engeland niet het zwij
gen heeft opgelegd, maar aan wie zij
hoge onderscheidingen heeft uitge
reikt'.
In zijn brieven verwijlt de paus bij
het socialisme, het huwelijk en abor
tus en verbergt achter zin voor humor
vast geloof in een aantal zaken.
„Waarde Dickens", schrijft hij in een
brief aan de Engelse romanschrijver.
,.ik ben een bisschop die de eigenaar
dige gewoonte heeft gekweekt elke
maand een brief te schrijven aan een
vooraanstaand persoon".
Dickens is de favoriete auteur van
paus Johannes Paulus. Hij kent hem
sinds zijn jeugd in het noorden van
Italië. De liefde van Dickens voor de
armen en zijn hoop op maatschappe
lijke veranderingen in David Copper-
field en A Christmas Carol, spreken
de paus bijzonder aan. ,.U geeft al uw
sympathie aan de onderdrukten", al
dus de paus in zijn brief aan Dickens.
„Tegenover hen staan de onderdruk
kers die u te schande maakt met uw
geniale in boosheid en ironie gedoop
te pen".
De tijden zijn veranderd, aldus de
paus. De arbeiders van Europa wor
den niet meer uitgebuit. Bonden en
het socialisme hebben voor hen het
leven waard gemaakt om geleefd te
worden.
De brief van de paus aan Dickens
vervolgt: „De hele wereld is een ar
menhuis en heeft zo'n behoefte aan
God". Zijn commentaar op de Beat
les in de brief aan de Figaro van
Beaumarchais was vervat in een snij
dende kritiek op de aard van de mo
derne revolutie, die hij weerspiegeld
zag in popgroepen en guerrillabewe
gingen onder leiding van Ho Tsji
Minh, Fidel Castro en Che Guevara.
Hij schreef: „Jonge zangeres winden
met hun elektrische gitaren het pu
bliek op. overhitten het psycholo
gisch en voeren het tot krampachtig
meedoen".
De paus bewaarde zijn onverzoenlijk-
ste woorden voor de commercie, die
de Beatles gebruikte om de jonge
generatie uit te buiten en haar miljoe-
ne platen en moderne kleren te verko
pen en alleen maar te laten denken
aan wat 'in' was.
„Ik wil niet de indruk vestigen dat ik
een zwartkijker ben, maar het moet
mij toch van het hart dat ik vind dat
het de jeugd niet helpt om deugd
zaam te zijn", aldus de paus.
Over Ho Tsji Minh, Che Guevara en
Fidel Castro schrijft hij dat zij, on
danks al hun mooie gepraat, landen
op zoek naar Utopia alleen maar on
der de voet liepen en verdeelden.
„Zij zien niet in dat wanorde, en haar
spiraal van geweld, de vooruitgang
gewoonlijk alleen maar afremt en
ontevredenheid en haat zaait".
In een brief aan de achttiende-eeuwse
Venetiaanse toneelschrijver Carlo
Goldoni, laat paus Johannes Paulus
er geen twijfel aan bestaan dat hij
krachtig tegen abortus is en zo zijn
bedenkingen heeft tegen vrouwene
mancipatie.
Gelijkheid tussen man en vrouw
heeft geleid tot een samenleving
waarin vrouwen verkeren, in een kli
maat dat hun gezonde verstand en
religieuze en morele leven onder
graaft'.
De nieuwe paus hekelt politieke vrou
wen die in het parlement de seksuele
vrijheid van de vrouw verkondigen en
hij wijst alle argumenten ten gunste
van gelegaliseerde abortus van de
hand en noemt het een .infectie of
epidemie... een ziekte geïmporteerd
van buiten Italië'.
Ruim een uur na zijn verkiezing kwam de Osservatore Roma
no met een extra uitgave op straat, waarop het gezicht van tot
nieuwe paus Johannes Paulus I gekozen aartsbisschop van
Venetië te zien was.
ADVERTENTIE
Klinisch pastorale vorming voor
pastores, die minstens vter Jaar in het
pastoraat werkzaam zijn. a) drie
maanden-trainingen: 4 september-24
november Vught, 8 Januari-30 maart
1979 Nijmegen; 23 april-13 Juli 1979
Amersfoort; b» Gebroken drie-maan
den-training: 23 oktober-1 december
Amersfoort; c> zes-weken-trainingen;
4 september-13 oktober Amsterdam;
23 april 1 mei 1979 Assen Inl. tel. 033-
33534, toest 487
Dagmaat-leertmis voor allen die
moeite willen doen om de bijbelwoor
den te leren verstaan, op 15 donder
dagavonden van september tot mei.
MVO-school, Achterweg. Lisse. Do
centen: drs. B P. M. Hemelsoet, pas
tor Th. J. M. Naastepad, dr. J. van
Goudoever. I. Cohen, dr. H. A. J.
Wegman, dr. J. P. Boendermaker en
ds. W. G. Overbosch. Inl. en opg. teL
02521-13321.
Ontmoetings-instructiedag voor
evangelisatiemedewerkers en ver
spreiders van Echo, m.m.v. evange
list J. A. Woudenberg en ds. A. J.
Jorissen. zaterdag 16 september. De
Schakel. Nljkerk. Inl. en opg. IZB. tel.
033-11949
Paus Paulus Johannes sprak gisteren in het Vaticaan de kardinalen toe, die daar nog bijeen
waren.
Cultuurfilosoof
Van Peursen
in Hervormd
Nederland:
'De waarheid is niet te
berekenen'
Lees deze week:
Teletekst en Viewdata: de snelle opmars van de
informatie-industrie. Wie gaat de viewdatacomputer beheren?
Hoe de commercie uit de nieuwsvoorziening kan worden
gebannen Met de emancipatie van de mannen wil het nog niet
erg lukken Prof. Joh. Blok: Dienstweigering is
vanzelfsprekende zaak Rome: Een nieuwe paus en wat dan
nog? De wrede wereld van Hans Dorrestijn
En: Wereldraad en Rhodesië Uitsluiting Israël-groep Verjaring van
oorlogsmisdaden
Hervormd Nederland houdt de hoop levend
O Ik neem een proefabonnement van twee maanden
voor 5,
O Ik weet al voldoende van HN. Ik abonneer me
32,50 per half jaar)
Naam
Plaats
Bon zonder postzegel opsturen naar Antwoordnummer 1776. Den Haag
Van een onzer medewerkers
OEGSTGEEST Wie het werk van de hervormde zending
kent, weet dat al die arbeiders en arbeidsters die in de loop der
jaren in Azië en Afrika gewerkt hebben, zich leden van een
grote familie voelen. Eens in de drie jaar wordt dat zichtbaar,
als ze samen zijn op hun reünie in het zendingshuis ln
Oegstgeest.
Onze adressen:
AM8TERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM
DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 4. Rotterdam
Tel. 010-115588
(Red.)
Schiedamsevest 52
TeL 010-115700 (adv.)
DEN HAAOT-EIDEN
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
TeL 070-469445
ZWOLLE-GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030.
Zo was het ook nu weer. Men had 250
reünisten verwacht, er kwamen er 350
en ook nog 65 kinderen. Predikanten,
artsen, verpleegsters en technici,
mensen die juist waren teruggekeerd
na zes jaar werken in de tropen, maar
ook in de dienst vergrijsden die vijf
tig en meer jaren geleden voor het
eerst waren uitgegaan. Allen mannen
en vrouwen, die met woorden en da
den het evangelie bekend wilden ma
ken in totaal andere culturen. „Ge
loofsoverdracht" noemt men dat te
genwoordig.
Daarom was het begrijpelijk, dat er
gespannen geluisterd werd naar een
lezing van dr. G J Dingemans. de
secretaris van de hervormde raad
voor de catechese, over „geloofsover
dracht in onze maatschappij". Dr.
Dingemans was onlangs enige tijd ln
Indonesië in het kader van het pro
gTamma van wederzijdse assistentie
tussen de Nederlandse hervormde
kerk en de kerken ginds
ving. Voor de toeschouwers openden
de dans en het spel een andere werke
lijkheid. waarin voor hun gevoel de
voorouders aanwezig waren en waar
in ze werden meegezogen. In Frank
rijk werd duidelijk, dat men het een
goede zaak achtte, dat na de grote
revolutie de religie steeds meer uit de
cultuur was weggedrukt om plaats te
maken voor redelijkheid, burgerlijk
heid. gezelligheid. Wat overbleef is
het dorpscafé, waar men elkaar ont
moet Dat is de wereld van West-
Europa.
In Indonesië zag hij met verbazing
catechisaties van tachtig tot honderd
jonge mensen, ook islamitische jon
geren. die geboeid zaten te luisteren,
zoekend naar het geheim van de
christelijke gemeente Bij ons zijn het
nog maar kleine groepen uit een scep
tische generatie, die zich afvragen:
wat doen we in ons leren met de
godsdienst?
Wajang
Toerusting
Het grot»- verschil tussen de cultuur
van Indonesië en die van West-Euro
pa werd hem duidelijk, toen hij daar
Balische dansen en de wajang op
Java had gezien en daarna een histo
risch spel. gespeeld door dorpelingen
in Frankrijk. In Indonesië was alles
doortrokken van een religieuze bele-
In Indonesië zie je groeiende gemeen
ten hun leiders om vorming en toe
rusting vragen, omdat ze ervaren dat
de druk var. de moslimse maatschap
pij waarin ze leven, steeds sterker
wordt. Blijkbaar is de „geloofsover
dracht" daar geen probleem zoals bij
ons. Wij kennen wel geen fervent
atheïsme, maar je ziet toch dat het
geloof verdwijnt. Na de oorlog kende
de kerk in ons land een groot elan. De
ouderen herinneren zich de bezielen
de leiding van mensen als Kraemer,
Gravemeljer en Banning. Maar die
ballon is leeggelopen. Predikanten
verlaten ontmoedigd het ambt.
gefrustreerd omdat het hun niet luk
te het evangelie over te dragen.
Hoe komt dat? Waar schort het aan?
In Djokjakarta zeiden studenten te
gen dr. Dingemans: Jullie in Europa
zijn dogmatisch erg goed. Maar wat
dóen Jullie? Jullie doen alsof je voor
de hele wereld oplossingen weet. Is
dat zo? Wij hebben ervaren dat jullie
in Europa in deze eeuw tweemaal een
wereldoorlog hebt ontketend. Waar
om maken jullie geen ernst met de
boodschap van de Heer die is gestor
ven en opgestaan?
Dr Dingemans concludeerde: het ge
loof overdragen, anderen inwijden in
de geheimen van de gemeente, dat
kan alleen als we zelf echt gemeente
zijn. levend in liefde, in geloof en
hoop. meer zoekend dan wetend, als
we geconfronteerd worden met onze
cultuur, solidair en kritisch, revoluti
onair en troostend. Het gaat erom. of
de gemeente in deze wereld weer zout
wil zijn. dan mag ze er ook op reke
nen. dat de Heer zorgt voor „de over
dracht van het geloof".
Samenwerking
's Middags vertelde drs H. Bootsma.
de algemeen secretaris van de raad
voor de zending, iets over de proble
men. waarvoor de raad zich in zijn
werk ziet gesteld. Duidelijk wordt,
dat men in Indonesië en in Afrika
contacten wenst met onze synode,
waarbij men de raad voor de zending
ziet als een raad die technische bij
stand verleent.
In Indonesië groeit de samenwerking
tussen de kerken. Men kent daar een
gezamenlijk zendingsprogramma,
waarin zestig mensen uit verschillen
de kerken aan andere kerken worden
uitgeleend. Zo zendt de kerk van de
Minahasa predikanten, artsen en ver
pleegsters naar Tangir en naar West-
Irian en de kerken van Java en Bali
predikanten naar de emigranten op
Celebes en Kaliman ten. Daarbij is
het verheugend, dat deze Javaanse
emigranten niet aparte gemeenten
stichten, maar opgaan in de kerken
die ze in hun nieuwe woonplaatsen
aantreffen.
Deze samenwerking van de Indonesi
sche kerken weerspiegelt zich in de
steeds hechter wordende samenwer
king tussen de hervormde en de gere
formeerde zending ln Nederland. Men
steunt gezamenlijk de kerken ginds
met mensen en geld. Men hoopt ook
te komen tot één Indonesië-sectle
van de belde zendingen, ook al omdat
de kerken in Indonesië geen begrip
kunnen opbrengen voor onze nog
steeds voortdurende gescheidenheid.
Zorg
Naast deze verheugende ontwikkelin
gen deelt men ln Oegstgeest ln de
zorg van de Indonesische kerken, die
moeten ervaren dat hun verhouding
tot de moslimse wereld steeds meer
gespannen wordt. Als aan het verlan
gen van de moslims gehoor wordt
gegeven en er een wet zou komen, die
de overgang van de ene religie naar
de andere regelt, kan er voor de ker
ken ginds wel eens een heel andere
tijd aanbreken.
31 AUGUSTUS
Men moge het mij niet kwalijk nemen
dat ik bij het neerschrijven van de
datum 31 augustus altijd een beetje
aan vroeger denk. De laatste dag van
augustus was in mijn jeugd en
jongelingsjaren Koninginnedag. Heell
vroeger trok ik dan. min of meer
daartoe aangezet, met de een of I
andere vereniging, voorzien van een
vlaggetje en oranjeversiering op de
borst naar hët IJsclubterrein. Daar
vonden allerlei dodelijk vermoeiende
kinderspelen plaats, waarbij nog al
eens gekropen moest worden, aan
welke wijze van voortbewegen ik
nimmer de voorkeur heb gegeven.
Duitsers vonden dat later, geloof Ik. j
nogal opvoedend. Naar het Damrak
gingen wij pas later. Daar stond de
.koppen van Jut", die harde slagen i
afgaven. Grote tenten met allerlei
tand- en kiezenbedervend snoep
stonden daar als openbare verleiders
opgesteld. Het was een gezellige
troep. In de Kalverstraat werd 's
avonds gehost. Mij n vader had dan i
meestal een afleidend programma in
petto. Allicht was er ergens het een of
ander orgelconcert. En aan het slot
het vuurwerk op de Amstel. Maar dat
alles voor ons besef niet alleen omdat
de koningin jarig was, het was ook de
laatste dag van de vakantie. De i
eerste dag van september was
onherroepelijk ook de eerste
schooldag. Er werd dan al, zij het
aarzelend, gesproken van de
nachtschuit die we weer Ingingen.
Het zal wel dom zijn, maar ik moet
toch nog eens nakijken waar die
sombere uitdrukking vandaan komt.
In ieder geval was licht en donker,
vakantie en plicht, daardoor
duidelijk van elkaar onderscheiden.
Je wist waar Je aan toe was, ook al
was dat hard. Uit welke opmerking
blijken moge dat ik een niet al te
enthousiaste leerling was. Soms kon
in de vakantie wel eens een klein
verlangen naar het nieuwe schooljaar
zich bij mij aankondigen. Maar ik
denk dat dat meer samenhing met de
toebereidselen van nieuwe schriften,
nieuwe boeken en dergelijke. Maar na
enige dagen school was alles al weer
ingeschrompeld. Stom vervelend is
misschien te veel gezegd, maar het
komt toch wel in de buurt. Met te
meer bewondering kom ik
tegenwoordig dan ook kinderen
tegen die bijna uitbundig meedelen
hoe fijn het op school is. Er moet toch
iets veranderd zijn, behalve die
datum en die duidelijke caesuur
tussen 31 augustus en 1 september.
Gelukkig maar, voor onze kinderen
en kleinkinderen.
4
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Molkwerum'
(toez.) M. van Diggelen kand. t<
Hoogeveen, die bedankte voor
Burum.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Papendrecht T. W. Pen
ning te Hoogezand-Sappemeer.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Bedankt: voor Ureterp Cl. Stam tt
Burlington (Can.).
REMONSTR. BROEDERSCHAP
Beroepen: te Lochem T. M. van Leeu
wen prop. aldaar, die dit beroep heeft
aangenomen.
Josef Bondarenko
De Russische baptistenpredikant Jo
sef Bondarenko uit Riga is tot drie
jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij
was dit jaar betrokken bij enkele
illegale evangelisatie-bijeenkomsten,
die duizenden mensen trokken, voor
al jongeren.
Een wajangpop
In Ghana beleeft men het steeds ver
der gaande financiële bankroet van
de maatschappij. Dat heeft tot ge
volg een voortgaande uittocht van
het Intellect naar landen in de omge
ving met barre consequenties, onder
meer voor het kerkelijk medisch
werk. In Nigeria is dankzij de olie
volop geld, maar daar zijn conflicten
rondom een nieuwe grondwet in wor
ding. Zal Nigeria een democratische
rechtsstaat zijn? Of zal men toegeven
aan de eisen van de moslims, die
willen dat de staat in zijn rechtsbe
stel de sharia-wetten accepteert? Zal
er dan ruimte zijn voor de christenen,
die in dat land een grote minderheid
zijn? Drs Bootsma constateerde, dat
in deze kritische situatie het Islam-in-
Afrika-project helaas te zwak is
bemand.
In Kameroen zijn de verhoudingen
helaas niet goed. De sterk hiërar
chisch bestuurde evangelische kerk
ziet onze zending eigenlijk alleen
maar als leverancier van mankracht,
waarbij zij. begrijpelijk, moeite heeft
met nogal sterk gedemocratiseerde
Nederlandse zendingsarbeiders
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT De Interkerkelijke
coördinatie-commissie voor ontwik-
kelingsprojecten (ICCO) en de com
missie werelddiakonaat van de her
vormde diakonale raad hebben sa
men steun toegezegd aan de Sizamile
school en de bedreigde sqatter-woon-
wijk Crossroads bij Kaapstad in
Zuid-Afrika.
Voor de twintigduizend mensen vs
Crossroads zijn maar twee schold
Deze Sizamile school werd twee Jaj~
geleden opgericht door moeders, die
samen wat elementair onderwijs voor
hun kinderen wilden organiseren. De
school heeft nu driehonderd leerlin
gen en drie onderwijzers. Ondanks de
dreigende vernietiging van de woon
wijk maakt men plannen voor uit
breiding.
De Nederlandse steun stelt het
schoolbestuur in staat vijf onderwij.
zers te betalen. Ook kunnen enkele
van de meest noodzakelijke school-
benodigdheden worden aangeschaft^
Het door ICCO toegezegde bedrag
van ruim 23.000 gulden is bedoeld als
aanvulling op de in Zuid-Afrika bij
eengebrachte gelden.
Eerder deze maand heeft de diakona
le raad van de Nederlandse hervorm»
de kerk reeds een bedrag overge
maakt
