Hacht verschuift
laar werknemers
Orders scheepsbouw op
laagste punt sinds 1966
van
te eenzijdig
Forse winstgroei Dagblad Unie
Meer vervoer op
Rusland nagestreefd
Bonden akkoord met
sanering Douwe Egberts
Visserijschap:
'rof. Reijnaerts:
roei medezeggenschap onstuitbaar
Japanse werven willen inkrimpen
Vragen over rol
Philips bij bouw
raketinstallatie
Kunststof-ramen
Bonden praten weer
met Hoechst
Dollar vast
El Al koopt
luchtbussen
TERDAG 26 AUGUSTUS 1978
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
33
n onze soc.-economische redactie
SMERT „Wie van oordeel is dat de medezeggenschap in
ondernemingsraden en de raden van commissarissen nu al
ver is doorgeschoten, zal nog menige pijnlijke dag doorma-
n. De beweging naar andere zeggenschapsverhoudingen in
t bedrijfsleven is immers pas goed begonnen. Ze begint nu
t meer vaart te krijgen, het eindstation ervan is echter nog
ïg niet in zicht."
Jze conclusie trok prof. dr. W. H. J.
ijnaerts, hoogleraar organisatie in
teid en bedrijfsleven aan de Katho-
[e Hogeschool in Tilburg gisteren
de sociale studiedagen van het
V in Gemert.
ynaerts voorspelde dat de macht,
eerst bij de grootgrondbezitters,
n bij de kapitalisten-eigenaars en
volgens bij de beroepsmanagers
ustte, geleidelijk naar de factor
eid zal verschuiven. Volgens hem
en we in Europa nu in een over
igsfase, waarin de macht zich ver-
t naar alle werkers in de ondeme-
ïg. De ondernemers stellen zich
ensief op, de werknemers agres-
De huidige, onvermijdelijke ont-
rtceling sluit sociaal-ethisch ge-
n aan op het beginsel van de
nselijke gelijkberechtiging en ge-
waardigheid.
Df. Reijnaerts voegde hieraan toe,
een verschuiving van de maat-
lappelijke macht naar de werkne-
rs wel betekent, dat men zich ook
el indringend moet gaan bezighou-
met de vraag naar de verant-
ordelijkheid van de werknemers
de maatschappelijke verantwoor-
ijkheid van de onderneming. Ver-
iting van de rechten van de werk-
mers houdt tevens een verzwaring
van hun plichten. Dat is misschien
iflnig aantrekkelijk in een periode
arin verdere economische groei on-
i^Jalbaar of onwenselijk wordt geacht
waarin wordt, geknaagd aan de
worvenheden van de welvaart-
at.
ermaatschappelijkt
n alle mogelijkheden om vorm te
ven aan de plaats van de onderne-
ng in de maatschappij, geeft prof.
ijnaerts de voorkeur aan de „ver-
aatschappelijkte onderneming",
aronder verstaat hij een onderne-
ng waarbij niet de belangen van
i beperkte groep de doorslag ge
k maar waarbij „alle belangen van
ft belanghebbenden door een be-
juur van belanghebbenden tegen el-
lar worden afgewogen op een ma-
er die openstaat voor beïnvloeding
>oraf en controle achteraf."
ij meent ook dat medezeggenschap
n tweede-rangsaffaire blijft, als de
iernemingsraden niet meer te zeg-
krijgen over het investeringsbe-
Investeringen zijn van invloed
de werkgelegenheid, de arbeids-
ïstandigheden, het arbeidstempo
i de werkroosters. In Duitsland en
ilgië heeft de ondernemingsraad
1 invloed op het investeringsbeleid,
of. Reijnaerts vindt het ook discri-
aerend voor de werknemers als
op dit gebied geen inspraak
3t gegund, terwijl de ondememin-
over hun investeringsplannen
overleg plegen met banken en
iere financiële instellingen.
e Tilburgse hoogleraar meent ook
It de werknemers rechtss tree ks,
ienveel commissarissen moeten
Innen benoemen als de aandeelhou-
irs. De vertrouwenscommissaris
'#n de werknemers moet dan wel in
I gelegenheid worden gesteld regel-
atig met zijn achterban contact te
Iderhouden.
positie van de werknemer in ons
rechtsstelsel nog altijd vastligt in een
arbeidscontract, dat is gebaseerd op
negentiende eeuwse verhoudingen.
Er wordt nu gewerkt aan een herzie
ning van de desbetreffende bepalin
gen in het burgerlijk wetboek.
Maar op dit essentiële punt in het
burgerlijk wetboek wordt de onderge
schiktheid van de werknemer gere
geld. red. zijn geen wijzigingen
voorgesteld. Versterking van de posi
tie van de werknemer wordt vooral
gezocht in het opbouwen van een
medezeggenschapsstructuur. „Ik
vind het weinig fraai om een grond
recht van de werknemers in wezen te
behandelen als een correctie op een
verkeerd uitgangspunt, dat men
blijkbaar van plan is te handhaven",
aldus prof. Reijnaerts.
LONDEN De orderboeken in de wereldscheepsbouw zijn dunner dan ze sinds maart 1966 geweest zijn. In het
tweede kwartaal van dit jaar waren schepen in bestelling met een inhoud van totaal 30,5 miljoen ton. In het eerste
kwartaal was dat nog 33,4 miljoen ton, zo meldt Lloyd's Register of Shipping.
De laatste vier Jaar is de omvang van
de scheepsopdrachten trouwens
voortdurend gedaald. Waren er in
maart 1974 nog schepen met een to
taal tonnage van 133 miljoen ton in
bestelling (vier maal zo veel als op dit
ogenblik), een jaar later was de order
portefeuille ai geslonken tot 102 mil- InkrimDiner
joen ton. Weer een jaar later, in maart
1976 was er nog slechts voor 74,7
miljoen ton in bestelling en in maart
1977 tenslotte voor 51,4 miljoen ton.
ari-juni 1978 tot 9,4 miljoen ton. Voor
deze scherpe daling was Japan in de
eerste plaats verantwoordelijk. Het
tonnage van gereedgekomen schepen
liep daar terug van 6,6 tot 3,8 miljoen
ton.
In Deventer is gisteren een nieuwe fabriek voor kunststofra-
men in bedrijf gesteld. Het bedrijf biedt werk aan ongeveer
dertig mensen.
ROTTERDAM De Neder
landse Dagblad-Unie (NDU)
heeft een uitstekend halfjaar
achter de rug. Bij een stijging
van de omzet met een kwart
tot 232 min., schoot de
winst omhoog van 3.4 min.
tot 10 min. Dit is bijna
evenveel als in het gehele af
gelopen jaar werd verdiend.
35 min, waarbij het bedrijfsresul
taat met 40 procent verbeterde van
1.8 min. tot 2.5 min. Per 1 juli
werd de kantoorboek-, meubel- en
machinehandel Van Os in Amster
dam overgenomen. Waarschijnlijk
zal nog deze maand overeenstem
ming worden bereikt over de overne
ming van een gerenommeerd Bel
gisch grossiersbedrijf in kantoor- en
schoolbenodigdheden.
Alle onderdelen van het concern heb
ben aan de groei bijgedragen. De be
taalde oplage van de dagbladen
steeg, evenals het advertentie-inko
men.
De verwachtingen voor de naaste toe
komst zijn positief. Onvoorziene om
standigheden voorbehouden, wordt
een ongeveer zelfde resultaat voor
het tweede halfjaar als in de eerste
zes maanden voor mogelijk ge
houden.
DE BIJENKORF: Het KBB-con-
cem heeft in de eerste helft van het
boekjaar (februari t/m juli) de verko-'
pen met ruim 9 procent zien stijgen
tot 1.040 min. De winst voor belas
tingen is met 15 procent opgelopen
tot 13.1 min. Hiermee is de in het
jaarverslag uitgesproken verwach
ting ruimschoots waargemaakt.
VAN REEUWIJK: Wegens de her
structurering (sluiting van zaken) en
de stagnerende situatie in de branche
(woninginrichting) wordt voor dit
jaar maar een beperkt positief resul
taat verwacht.
VAN DORP: De omzet (kantoor
benodigdheden) steeg in de eerst?
helft van het laar van 28 min. tot
ABN: De Algemene Bank Neder
land leent 300 min. aan Australië.
Het is een vijftienjarige lening met
een jaarlijkse rente van 8,25 pet.
waarvan de aflossing geschiedt in 15
termijnen. Het leningscontract is
vrijdag in Canberra getekend. De op
brengst van de lening wordt gebruikt
voor infrastructurele werken in Au
stralië.
vGROOTINT: Dit offshore-bedrijf
verwacht voor 1978 een winst die on
geveer gelijk zal zijn aan de winst
over 1977, doordat de dit jaar op te
leveren werken, voor zover thans is te
voorzien, voldoende winstpotentie
hebben. De beschikbare winst van
Grootint kwam vorig jaar uit op
11,4 min. tegen 6,9 min. in 1976.
De resultaten zijn niet zonder meer
vergelijkbaar, doordat in 1977 een
aantal deelnemingen werden verwor
ven. De resultaten voor belastingen
van de Nederlandse bedrijven kwa
men uit op ongeveer 12,9 min. te
gen circa 12,5 min. in 1976, ofwel
een stijging van ongeveer drie
procent.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Het PPR-Kamerlid
Waltmans wil opheldering over een vrijwel alle landen hebben de ver-
vermeende bijdrage van Philips aan minderde belangstelling van de op-
de bouw van raketinstallaties in Zai- drachtgevers aan den lijve ondervon-
re. Het Kamerlid heeft daarbij het den, ook Japan, dat ongeveer een
oog op installaties, die door een Duit- kwart van de wereldscheepsbouw in
se onderneming Otrag neergezet handen heeft. Het totaal aan schepen
zijn. Waltmans wil van de ministers die momenteel in dit land gebouwd
Van der Klaauw (buitenlandse zaken) worden en aan schepen waarvan de
en Van Aardenne (economische za- houw nog niet is begonnen zakte
ken) ook weten, of Philips elektroni- naar tonnage gerekend van 8,56 tot
sche apparatuur voor vliegvelden in 7 4 miljoen ton.
het Otrag-gebied heeft geleverd.
Waltmans vraagt zich af of de Neder- Uitzonderingen op de regel waren in
landse regering daartoe exportver- de eerste plaats Taiwan dat in het
gunningen heeft verschaft. Het Ka- tweede kwartaal ongeveer een derde
merlid is van mening, dat eventuele meer aan orders had dan in de eerste
leveranties van Philips de intematio- drie maanden en onder de belangrij-
nale vrede en veiligheid kunnen ver- kere scheepsbouwende landen in
storen. mindere mate nog Brazilië en Fin
land. Ook Nederland had in juni wat
meer opdrachten in de boeken dan in
maart maar met 415.000 ton (1,3 pro
cent van het wereldtotaal) kwam ons
land niet verder dan de 18e plaats
onder de scheepsbouwende naties.
MIDDELBURG De vakbonden en De neergang in de scheepsbouw
de directie van Hoechst Holland in blijkt in Lloyd's Register ook uit de
Vlissingen-Oost zullen woensdag 30 tonnagecijfers van schepen die in het
augustus om de tafel gaan zitten om eerste halfjaar aan de reders werden
nogmaals te proberen in onderling afgeleverd. Dit tonnage, dat in de
overleg een oplossing te vinden voor eerste zes maanden van 1977 vergele-
de problemen die gerezen zijn door de ken met het eerste halfjaar 1976 al
voorgenomen beëindiging van de pro- was teruggelopen van 17,2 tot 14,1
duktie van polycondensaat in Vlissin- miljoen ton, zakte in de periode Janu-
gen-oost. Deze beslissing werd geno
men na afloop van de voortzetting
van het kort geding dat de Industrie
bonden NW-NKV hebben aange
spannen tegen Hoechst Holland.
De twee grootste scheepswerven van
Japan, Ishikawajima-Harima Heavy
Industries en Mitsubishi Heavy Indu
stries, hebben de vakbonden ge
vraagd akkoord te gaan met plannen
om de scheepsbouwcapacitelt met
veertig procent te verminderen. Re
den: er zijn te weinig orders om het
produktievermogen geheel te benut
ten. Blijkens gegevens van de Japan
se vereniging van scheepsexporteurs
hebben de werven in Japan in de
eerste zeven maanden van dit Jaar
orders ontvangen voor de bouw van
931.000 brutoton aan scheepsruimte.
62 procent minder dan de 2,43 mil
joen ton van de overeenkomstige pe
riode van verleden Jaar.
Vermindering van de produktiecapa-
citeit is een aanbeveling van de Ja
panse raad voor de rationalisatie van
de scheepsbouw. Die ziet in een ge
middelde inkrimping van 35 procent
voor Japan een mogelijkheid om het
hoofd te bieden aan de aanhoudende
slapte op de wereldmarkt voor nieu
we schepen. De raad heeft het minis-'
terie van verkeer vorige maand voor
gesteld bij zeven grote werven aan te
dringen op inkrimping met veertig
procent.
Belangrijke factoren die het de Ja
panse werven uiterst moeilijk maken,
zijn verder de groei van de mededin-
ging uit landen als Zuid-Korea en
Joegoslavië en de koersstijging van
de yen ten opzichte van de Ameri
kaanse dollar.
ADVERTENTIE
UTRECHT In de sigarensector van Douwe Egberts zullen
geen gedwongen ontslagen vallen. De sigarenfabrieken Pan
ter in Veenendaal en Smit en Ten Hove in Kampen blijven
beide bestaan. De Voedingsbonden FNV en de Industriebond
NW zijn akkoord gegaan met de reorganisatieplannen in de
sigarensector van Douwe Egberts, waarbij het door D E
voorgestelde aantal overblijvende arbeidsplaatsen van 153 als
een minimum wordt beschouwd.
AMSTERDAM Op de Amsterdam
se wisselmarkt heerste gisteren een
vaste stemming voor de dollar. Na
een opening op 2,1775 steeg de no
tering tijdelijk tot 2,19, waarna
werd gesloten op 2,1840-55, wat
ruim 2 cent meer was dan donderdag.
De handel was daarbij aan de rustige
kant, aldus wisselmakelaars.
Ook ln Frankfort en Londen was de
dollar beter op de berichten dat Ame
rika. met de reserves die dit land
heeft bij het Internationaal Monetair
Fonds, de daling van de dollarprijs
een halt probeert toe te roepen.
ADVERTENTIE.
Ondergeschikt
slotte constateerde hij dat de
De bonden voelden zich aanvankelijk
voor het blok gezet toen Douwe Eg
berts de reorganisatieplannen begin
augustus bekend maakte. „Het leek
op slikken of stikken", aldus een
woordvoerdster van de Voedingsbon
den FNV. Omdat de bonden echter
erkennen dat er in de sigarenindu-
strie flinke problemen bestaan, zijn
zij, op enkele voorwaarden, met de
reorganisatieplannen akkoord
gegaan.
De reorganisatieplannen van Douwe
Egberts zijn er niet zonder problemen
gekomen. Enkele maanden geleden
2 jan een onzer verslaggevers
-JEN HAAG De Europese Commissie en de Europese Ministerraad (van landbouw en
-4sserij) hebben zich bij de vaststelling van de visvangstbeperkende maatregelen te eenzijdig
Iten leiden door adviezen van biologen.
kwam D E met het voorstel Panter en
Smit en Ten Hove over te doen aan
Agio. „Dat zou neergekomen zijn op
een totale uitverkoop", aldus de
woordvoerster van de bonden. Op 8
augustus maakte D E de plannen
bekend om het personeelsbestand
van de sigarenfabrieken in de periode
van 1 september 1978 tot 31 december
1980 met 217 man terug te brengen
tot 153. De bonden betwijfelden toen
of een inkrimping van die omvang
wel nodig was en noemden de datum
waarop de inkrimping zou moeten
beginnen, 1 september van dit jaar,
„wel heel erg kort dag".
DEN HAAG Een aantal Nederlandse transportbedrijven
heeft opgericht het Internationaal transportbureau Nesotra ln
Rotterdam. Het bureau zou een samenwerkingsovereenkomst
pen" zij kosten'zësüg mijöên dólür willen aangaan met Russische vervoerders, die zijn verenigd
<ca. 135 miljoen gulden) met inbegrip onder de naam Sovtrabsavto. Het uiteindelijke doel is om in
van onderdelen en opleiding van de wegvervoer tussen Nederland en Rusland een groter
TEL AVTV (Reuter) De Israëlische
luchtvaartmaatschappij El Al wil
twee Europese luchtbussen A300 ko-
bemanningen.
Het is de bedoeling dat de toestellen
tegen het eind van het Jaar op de
Europese lijnen van El Al gaan vlie
gen. In de uitvoering die El Al wil,
kunnen 260 tot 280 passagiers worden
aandeel te krijgen.
De in april begonnen besprekingen
tussen delegaties van het wegver-
voersbedrijfsleven uit Nederland en
Rusland zullen in de week van 4 tot 8
vervoerd over een afstand van ruim september worden voortgezet. Toen
de besprekingen in april werden afge
sloten hebben de Stichting Neder-
landsche Internationale Wegvervoer
Organisatie (NIWO) verklaard, dat op
grond van de toen bereikte resultaten
4300 kilometer.
Binnenkort begint in Frankrijk een
opleiding van El Al bemanningen
voor de A300.
it schrijft drs. D. J. Langstraat, ad-
nct-secretaris bij het Visserijschap
HjDen Haag in het laatste nummer
-4n Economisch Statistische Berich-
(ESB). Voor de adviezen van vis-
Irijbiologen heeft de auteur weinig
lede woorden over.
e biologen, schrijft drs. Langstraat,
")ben in hun drang tot het bereiken
een zo spoedig mogelijk resultaat
neiging gehad hun stellingen te
ibsoluteren, waaronder onnodig
jenuanceerde adviezen werden
strekt en de directe economische
/ojgen ervan over het hoofd wer-
gezien of genegeerd. Zo heeft
i, vervolgt Langstraat, zich bij de
iezen onvoldoende gerealiseerd,
wanneer men spreekt over blij-
ïd maximale vangsten niet mag
ien uitgegaan van een absolute
maar van een streefgetal, een
iddelde.
jiilgens drs. Langstraat kunnen bio-
\en niet uitgaan van een „absolute
p", omdat in de praktijk verande-
igen in de jaarklassen, in de visse-
-inspanning en in de natuurlijke,
nstandigheden het onmogelijk ma
ken het produktievermogen van een
visstand nauwkeurig te bepalen.
Verouderde visie
Verder verwijt drs. Langstraat de Vis-
sertjbiologen, dat hun adviezen zijn
gebaseerd op een verouderde visie.
Daarbij wordt de stand van iedere
vissoort niet in samenhang met de
totale visstand beoordeeld. Deze be
nadering, die naar de soorten afzon
derlijk kijkt en niet naar de visstand
in zijn geheel, heeft bij veel buiten
staanders het idee doen postvatten,
dat de Noordzee zou zijn leeggevist.
Verwijzend naar eerder gedaan on
derzoek vraagt Langstraat zich af of
het verbieden van de industrievisserij
op sprot voor vismeeldoeleinden niet
een grotere belemmering voor het
herstel van de haringstand zou zijn
dan het toestaan ervan met de daar
aan verbonden bijvangsten van jonge
haring. Sprot blijkt namelijk een be-
langrijke voedselconcurrent van de OptifTlBdl
haring te zijn.
Een uitvloeisel van te eenzijdige ad-
Ook een samenhang tussen onder viezen van biologen is, dat het idee
meer de vergrote stand van kabel- heeft postgevat, dat schol wordt over-
jauw en schol en de daling van de bevist. De huidige gegevens, stelt
haringstand lijkt aannemelijk. Voor
lopige onderzoekingen hebben uitge
wezen, dat de magen van sprot en
haring grote hoeveelheden eieren van
deze vissoorten bevatten.
Een benadering, waarbij ook de tota
le visstand in aanmerking wordt ge
nomen leidt dan ook tot de conclusie,
dat men zich de consequenties van
het herstel van de ene vissoort, voor
de andere goed zal moeten realiseren.
In dit verband, aldus Langstraat, is
het bij voorbeeld de vraag welke in
vloed een herstel van de haringstand
op de scholstand zal hebben. Mocht
inderdaad sprake zijn van wederzijd
se beïnvloeding, dan zal het beleid
daarmee rekening moeten houden en
zal een antwoord moeten worden ge
geven op de vraag in hoeverre het
wenselijk en verantwoord is te stre
ven naar een zodanige opbouw van de
volwassen haringstand, dat de aan
was van jonge haring weer zijn nor
male gemiddelde van vroegere jaren
zal bereiken.
Nederlandse visserij levert het meest in.
Langstraat, wijzen daarentegen uit,
dat de schol optimaal wordt bevist,
terwijl de aanwezige scholstand sinds
de jaren dertig op een steeds hoger
niveau is gekomen. Hetzelfde is het
geval met onder meer schelvis on
kabeljauw.
Volgens Langstraat is Nederland bij
de toewijzing van vangsthoeveelhe-
den de grote verliezer in de Europese
Gemeenschap geworden. Zo mogen
Nederlandse vissers dit jaar 30 pro
cent minder vis vangen dan de ge
middelde vangsten in de periode
1973-1976. Voor Denemarken geldt
een vermindering met 16,6 procent,
voor West-Duitsland 11,9 procent,
voor België 11 procent, voor Frank
rijk 6 procent, voor Italië 4 procent.
de hoop op een bevredigende vorm
van samenwerking gerechtvaardigd
leek.
Sinds november 1971 bestaat er tus
sen de regeringen van beide landen
een overeenkomst over het vervoer
tussen beide landen. Ondernemer,
van beide landen mogen J aarlij kï
vijfhonderd ritten maken. Maar ge
bleken is, dat de Nederlandse onder
nemers niet of nauwelijks wegvervoer
van en naar Rusland verrichtten. Van
Sowjetzijde is het contingent vrijwel
volledig benut.
In het algemeen bedingen Russische
handelsorganen bij het afsluiten van
hun transacties, dat het vervoer van
Russische zijde wordt geregeld. In de
meeste gevallen wordt dit, voor zover
het om wegvervoer gaat, opgedragen
aan Russische wegvervoerondeme-
mingen om zoveel mogelijk deviezen
te besparen. Daarom is het voor Ne
derlandse ondernemers moeilijk op
drachten voor dit vervoer te krijgen.
Dit geldt zowel voor het vervoer van
uit Nederland als vanuit Rusland
Het ontbreken van de mogelijkheid
om in Rusland aquisitie te plegen
vormt daarbij een extra belemme
ring.
Roebel
Bovendien is de roebel niet vrij inwis
selbaar. Nederlandse ondernemers
moeten uiteraard voor hun diensten
worden betaald ln een munteenheid,
die vrij in Nederlandse guldens kan
worden omgewisseld. Ook dit verhin
dert actieve deelneming van Neder
landse ondernemers aan het wegver
voer tussen belde landen.
Bij de reeds gevoerde besprekingen is
verder gebleken, dat ook een verschil
lende benaderingswijze van de kost
prijsberekening deelneming van Ne
derlandse ondernemingen in het vei
voer in de weg stond. Een en ande
heeft er toe geleld, dat ln 1977 he
Nederlandse aandeel in het tussei
beide landen verrichte vervoer ove
de weg slechts 0.4 procent van hel
totaal bedroeg.
voor Groot Brittannië 0,5 procent,
terT'oi Icr'an(* Jaar visvangst jn de onderhandelingen is er van Ne
met 26 procent mag uitbreiden.
In het vangstverlies voor Nederland-
derlandse zijde op gewezen, dat deze
situatie niet langer acceptabel was
se vissers al groot, het verlies ln geld Naar het gevoel van de Nedeilands<
uitgedrukt is nog ingrijpender, om
dat de Nederlandse visserij zich vobr-
overheid moest gewaarborgd zijn, dat
in de toekomst de Nederlandse weg
al richt op de duurdere vissoorten vervoerondernemingen een redelijk
iharing, tong en schol), aldus drs aandeel in het vervoer zouden moe-
Langstraat.
ten verkrijgen.
