ILW
/leeslepende
'oolse film
1rivé-kijkje achter
jet weelde-scherm
Hartoperaties in Breda
gunnen spoedig beginnen'
Dilettantisch
Frans gestuntel
Personalia
Meer indruk
dan geschiedenis
Goed idee: kleurenfoto's
van uw mooiste dia's.
-B mens uit marmer
t
je Greek tycoon
Bevoorrader van
zeezender gepakt
■lirurg dr. Peter van der Schaar:
The history of the Beatles
Les petits calins
Centrum Houston
wil medewerken
De diaprint: een foto
gg van uw dia.
Nieuwe eisen
voor lozing
kernafval?
TIIDAG 25 AUGUSTUS 1978
TROUW/KWARTET 11
Ir W. Wielek-Berg
belangrijkste film in het programma van deze week is De
uit marmer van de Poolse regisseur Andrzej Wajda. De
wordt uitgebracht als „wereldpremière", wat slechts ten
waar is. Zij heeft namelijk al een vertoning in Polen
efd, maar is daar, naar wordt meegedeeld, onmiddellijk
uit de roulatie genomen. Voorts is de film nog in een
stelling in Cannes te zien geweest, maar van een echt
jrengen" is tot nu toe geen sprake geweest. Dat uitbren-
is voorbehouden aan Film International te Rotterdam,
met recht aanspraak kan maken op het feit, dat zij aan de
[haar wereldpremière heeft gegeven.
ving met de ogen en de innerlijke
bewogenheid van de man, die fouten
De metselaar Matteus Birkut uit „De mens uit marmer".
is in ons land geen onbekende,
van hem, die in ons land be
leid hebben gekregen, zijn o.m.
anaal", „As en diamant", „De
Idige versierders", „De Siberi-
lady Macbeth", „Het berken
en „Het land van de grote
Betrekken we de Jaren,
4e films gemaakt zijn die ook
4n Nederland hun roulatie heb-
fceleefd, dan is Wajda hier als
nentator van zijn nationale en
eke samenleving bekend ge-
t vanaf midden vijftig tot mid-
iventig. Anders gezegd, hij heeft
en manier een waardering gege-
iver twintig jaar geschiedenis
iet Poolse communisme. Een
individuele manier, zonder ide-
che opdringerigheid of
ne.
ook in marmer vereeuwigd is. Maar
als de studente, ene Agnieszka, op
en gebreken onderkent, maar niet zoek gaat naar de mens Birkut, ach-
isch waarnemer
b beschouwt de Poolse samenle-
fanatiek bereid is om er zijn land en
de samenleving, zoals die zich heeft
ontwikkeld, aan op te hangen. Hij is
een kritisch waarnemer, maar apert
geen criticaster. Hij is eerlijk zonder
ooit genadeloos te ontleden. In zekere
zin heeft hij zich, verjongd en vrouwe
lijk getransformeerd, geprojecteerd
in de figuur van een studente aan een
Poolse filmacademie, die voor het be
halen van haar diploma een televisie
film wil maken over een soort Poolse
stachanow arbeider, de metselaar
Matteus Birkut. Deze heeft het ge
presteerd om in een arbeidsetmaal
van acht uur dertigduizend bakste
nen te metselen. Natuurlijk heeft de
man dat niet op zijn eentje gedaan,
maar in saamhorigheid met een
groep bouwvakkers, zes man in to
taal. Door zijn arbeidsprestatie is Bir
kut een nationale held geworden, die
ter de man die een legende geworden
is, dan komt zij tot de meest be
vreemdende ontdekkingen. Na Bir-
kuts arbeidsprestatie is er een mar
meren beeld van hem gemaakt. Dat
beeld ligt ergens tussen de afgedank
te rommel van een museum. Deze
afvoering van het marmeren beeld is
symbolisch voor het afvoeren van de
„arbeidsheld" zelf.
Door haar (Wajda's) belangstelling
voor de motieven van een man, die
zich tot min of meer officiële arbeids
held kon opwerken, onderken je, via
het zeer fragmentarisch uitgebeelde
verhaal, dat het „hoogtij" van het
stalinistische communisme geken
merkt werd door wantrouwen, bu
reaucratie, perfiditeit. Door deze ele
menten, die in elk autoritaire samen
leving onvermijdelijk zijn wordt Bi-
tuk stuk gemalen.
Twijfels
Het systeem
Zoals al gezegd heeft Wajda zich ge
projecteerd in de figuur van de stu
dente die de film over Birkut wil
maken. Wajda is begonnen in de ja
ren, toen de invloed van het stalinis
me in Polen nog zeer dominerend
aanwezig was. Kennelijk voelde hij
toen al twijfels. Die twijfels zijn over
gedragen op de studente Agnieszka.
Wajda laat, via de onderzoekingen
van Agnieszka, zien op wat voor kwa-
si-realistische, onnozele manier het
idealisme van Bituk de communis
tisch gepatenteerde werkman) werd
afgeschilderd. In bepaalde pseudo
journaalopnamen uit zijn heldenperi
ode komt hij te voorschijn met het
beate uiterlijk en de gelukzalige glim
lach die kenmerkend is voor alle reli-
pen zich herinnert dat J. Lee Thompson de regisseur is geweest van films als „The guns of
f bone", „Yield to the night", „Mac Kenna's Gold" of „Conquest of the planet of the Apes",
Ijpt men onmiddellijk dat Thompsons jongste film „The Greek tycoon" een wat je
it opsteker van jewelste is.
t. C
hei geen emotie fel genoeg, of
ipson weet er weg mee. Een fcy-
is een magnaat. Maar dan een
aat onder de magnaten. Laten
ïggen een „peetvader" in het
fnlijke. Met respect voor eerlijk-
al zal hij er wel voor zorgen, dat
in h die eerlijkheid nooit te gronde
ian. Als men nu nog weet, dat
n tycoon" door niemand minder
gespeeld dan door de vergrijs-
Dthony Quinn, onder bijstand
ie minder getalenteerde maar
pen" de vroegere scheepsmagnaat
Onassis. Tomasis beleeft ook hetzelf
de avontuur als de man naar wie hij
wordt verwezen: hij wordt verliefd op
en trouwt met de veel Jeugdiger we
duwe van een vermoorde president
der Verenigde Staten, die niet Kenne
dy maar Cassidy heet. Het is bijna te
ordinair om erbij stil te staan.
Het zou iets anders zijn geweest, als
er ook maar enige poging was onder
nomen om een onthullende, verkla-
te geven van de relatie tussen de
mensen naar wie verwezen wordt.
(ors acterende Raf Vallone, dan rende of zelfs maar begripvolle versie
r bij de keuze van de film werke-
■siilets meer mis gaan. Men weet,
et soort, waar men aan toe is.
Iriekse Tycoon, die Anthony
is optreden en gestalte heeft
gen, is de scheepsmagnaat
Tomasis. Een benaming die
il niets meer te raden over laat.
sis verwijst naar het is bijna
it om het te moeten „verklap-
Quinn ook een paar keren in ver
traagd tempo (de vertraging is zeker
toe te schrijven aan respect voor zijn
grijze haren) de dans herhalen die hij
met zoveel verve in andere „Griekse
gedaanten" heeft mogen uitvoeren.
De film heeft, als zovele daarvoor,
vermoedelijk een tipje willen oplich
ten van de weelde-sluier waarachter
het leven van „de rijken" zich af
speelt. Wie een kijkje achter die sluier
neemt zo suggereert Thompson
begrijpt hoeveel „leed" er zich af
speelt. Mogen ze dan, ter compensa
tie, alsjeblieft een beetje rijk zijn?
Beeld uit The Greek tycoon mt rechts Anthony Quinn als
de scheesmagnaat Tomasis.
Maar de film weet niets meer te bie
den dan een met extra glimmers op
gepoetste décor, waarin volgens de
meest platte society-stories, deze
mensen gewoon zijn geweest te leven.
Dat Tomasis een Griek is. wordt dui
delijk gemaakt door de kraaltjes, die
hij van tijd tot tijd door zijn vingers Amsterdam,
laat glijden. Verder mag Anthony
Laat ik maar niet verder spotten, de
film is één grote verlakkerij in
rijkdomdécors, in psychologie, in ro
mantisering van een werkelijkheid.
Kwasi imponerend, in wezen uiter
mate pover.
Cinema International,
Tuschinky 1, 12 jr.
DEN HAAG In de tweede binnen
haven van Scheveningen is gister
nacht een bevoorradingsschip van
het zendschip Radio del Mar in be
slag genomen. Dat gebeurde door de
opsporingsdienst van de PTT, in sa
menwerking met Haagse politie. Het
schip is de logger Mathilde Simone.
Tegen de schipper is proces verbaal
opgemaakt. Aangetoond was dat het
schip is gebruikt voor de proviande
ring van de clandestiene zender.
ïOP, Noordbrabant (ANP) Hartchirurg dr. Peter van der Schaar vindt dat heel snel met
operaties moet en ook kan worden begonnen in het Bredase ziekenhuis De Klokkenberg,
de regering vorig jaar in november heeft aangewezen als hartchirurgisch centrum. Hij
it aan enkele maanden.
benoeming en ontslag dr. B. M.
Lensink in Amsterdam is benoemd
tot lid van de commissie van advies
voor de natuurhistorische musea. dr.
J. E. de Quay is op zijn verzoek eervol
ontslag verleend als bestuurslid van
de stichting Radio Nederland Wereld
omroep. J. L. L. Knijff in Waddinx-
veen is benoemd tot bestuurslid van
de sectie Nederlands balletorkest van
de stichting tot beheer van het Neder
lands Kamerorkest en het Neder
lands begeleidingsorkest. Hij neemt
de plaats in van H. C. L. van Dalen,
aan wie op zijn verzoek eervol ontslag
is verleend.
Voorlopig schijnt Elvis Presley nog voorbestemd te zijn om
een „legende" te worden. De verdere ontwikkeling op het
speciale muziekterrein, waar hij zich bewogen heeft, zal nog
moeten uitmaken of dat werkelijk het geval zal zijn.
gieus getinte sociaal-politieke propa
gandafilms. Daarin bestaat geen ver
schil tussen de oud-nazistische films,
typisch burgerlijke films en commu
nistische. Het gaat niet meer om de
mens zelf, maar om de reclame voor
het systeem. Wajda is op indrukwek
kende manier erin gealaagd om via
het doortastende werk van de studen
te (die overigens als type in haar IJver
wat overdreven is voorgesteld) de
echt menselijke tragiek los te weken
uit Birkuts sluw uitgebuite geest
drift. De man is door zijn persoonlijke
eerlijkheid bij voorbaat een verloren
man. Hij verdwijnt dan ook volledig
in de vergetelheid. Wajda's film heeft
een duur van ruim tweëneenhalf uur.
Maar de menselijke ontleding is van
zo'n meeslepende kracht, dat je aan
dacht geen moment verslapt. Een
werkelijk „grote films".
Amsterdam, Cinetol, 16 Jr.
Misschien zal het hem op dezelfde
manier vergaan als het nu naar het
schijnt The Beatles is vergaan. Niet
verdwenen is onbekendheid, maar
duidelijk gedateerd. Misschien is
zelfs het veelbeleden principe van de
nostalgie op hen niet meer van toe
passing en zal dat ook nooit van
toepassing worden. De invloed die er
van de gToep is uitgegaan zal wellicht
langer doorwerken dan de herinne
ring aan de groep zelf.
Dit blijkt heel sterk als je kijkt naar
de film „The history of The Beatles".
Als filmische geschiedschrijving een
erg zwak produkt, in hoofdzaak be
staande uit oude film-journalistieke
opnamen, met als hoofdmoot beelden
van het Amerikaanse optreden van
de groep, met name in Washington.
Dat optreden had overigens nog iets
van het fris jongensachtige, dat ooit
typerend voor de Beatles is geweest.
Spelend op een klein podium, zich
beurtelings richtend naar een bepaal
de kant van de met gillende en stam
pende jongeren gevulde zaal, verover
den ze de wereld met hun persoonlijk
heid. Die persoonlijkheid is later ge
stroomlijnd gedramatiseerd in een
paar films. Ook dat wordt even aan
gestipt. Maar de geschiedenis van de
Beatles is ook een persoonlijke ge
schiedenis geweest. Daarom ver
wacht je vooral iets van de menselij
ke achtergrond van de vier. Hoe heb
ben deze Jongens zich persoonlijk tot
een groepsfenomeen kunnen ontwik-
ff
The Beatles in hun glorie
dagen.
kelen? Een groepsfenomeen, waar
aan slechts een betrekkelijk kort le
ven beschoren is geweest. Daar gaat
de film volledig aan voorbij. Geen
geschiedenis dus, maar een indruk.
Amsterdam, Cinetol a.l.
Het ligt een beetje in de bedoeling om Dominique Laf fin die
de hoofdrol speelt in de film „Les petites c&lins" (De versier-
dertjes) te lanceren als een vondst. Het wicht beschikt over
een aardige glimlach, die te pas en te onpas herhaald wordt.
Die glimlach is ook haar enige talent.
De film is een eersteling van de regis
seur Jean-Marie Poiré. Diens talent
blijkt navenant te zijn aan het talent
van zijn „ontdekking". Even onbe
duidend. Als deze eerstelling van me
neer Poiré tevens zijn laatste zou zijn,
zou er niets verloren zijn. De film
hoort in het genre van de vele „zomer-
zotheden", waarmee de mensen in
hun vakantiedagen worden opge
knapt. Het zijn de zogenaamde „char
mante niemendalletjes" waar de
bioskoopreclame zo graag mee geurt.
Men dekt zich bij voorbaat in door de
betiteling „niemandalletje"; maar
omdat de zaken draaiende moeten
blijven, wordt er „charmant" aan toe
gevoegd, zodat de guldens wat losser
in de zakken komen te zitten.
Het produkt gaat over een zekere
Sophie, die met twee vriendinnen een
flat bewoont en gretig op zoek is naar
„de liefde". Blijkens de maaltijden
die opgediend worden, schijnen de
vriendinnen nogal wat te verteren te
hebben, maar hoe ze hun dure kostje
bij elkaar kunnen scharrelen (in een
kraam op de markt of als opschepster
in een eetzaakje) is niet erg duidelijk:
aan de kraam wordt meer gekeken
dan gekocht en de eetzaak schijnt er
alleen te zijn voor de gein. Sophie zelf
wordt kennelijk vrij gehouden; zij
mag van de vriendinnen de hele dag
op een motor rond karren en probe
ren de liefde te vinden. Dat dit via
allerlei om- en dwaalwegen voor el
kaar komt, spreekt vanzelf. Als de
film van Nederlandse makelij zou zijn
geweest, zou in het bedrijf geen hond
ernaar hebben omgekeken Nu het
een Frans produkt is, wordt al het
dilettantische gestuntel uitgekreten
als „charmant". De vrijerijen, waar al
Sophie in
dat charmante dan vermoedelijk op
moet berusten, zijn flauw en onbe
houwen. Het moet allemaal ..ondeu
gend" schijnen, met een ondergrond,
van ernst (zo hypocriet is men wel),
maar de cliché's druipen ervan af
Enfin, elk woord dat verder aan het
produkt wordt besteed, is verspild.
Amsterdam, Tuschinski 2, Den Haag,
Metropole 5, 16 Jr.
1 alle noodzakelijke voorzienin-
1n in de Klokkenberg aanwezig
Van der Schaar kan rekenen op
jdewerking van het hartchirur-
:entrum in Houston in de Vere-
Btaten om in korte tijd op een
Jemiddeld aantal operaties per
i komen. Verder is er aanvul-
jsteun nodig van een of twee
ziekenhuizen in Breda,
ok die is toegezegd aldus dr.
r Schaar.
dt de plannen van burgemees-
^rkx van Breda om ten behoeve
)lVl hartchirurgie De Klokkenberg
l Laurens-Ziekenhuis te laten
r igaan uitstekend, maar hij
:mook dat met het beginnen van
ities niet hoeft te worden
it tot die samenwerking be-
Ik en organisatorisch is afge-
Dat kan. aldus dr. Van der
r, vloor alle noodzakelijke be-
tigen alleen maar tot vertra-
liden en die is er volgens hem a'
I geweest. „Sinds vorig jaar no-
ir die opdracht aan De Klok-
tg kwam is er wat de voorberei-
I voor de eigenlijke hartchirur-
nog niets wezenlijks ge-
zegt dr. Van der Schaar, die
el adviseur is van het bestuur
van De Klokkenberg en eerste chi
rurg moet worden van het hartchirur
gisch team van dat ziekenhuis.
'Niet eindeloos'
Dr. Van der Schaar, die deze week is
teruggekomen uit Houston zegt dat
de door de befaamde hartchirurg dr.
Denton Cooley van het ziekenhuis in
Houston toegezegde steun niet einde
loos in reserve kan worden gehouden.
Men heeft daar allerlei hulpprogram
ma's en de steun aan het project in
„De Klokkenberg" moet in het sche
ma kunnen worden ingepast.
De steun die aan dr. Van der Schaar
persoonlijk is toegezegd houdt onder
meer in, dat Amerikaanse specialis
ten. deskundigen en technici naar
Breda komen om dr. Van der Schaar
te helpen de operaties op gang te
brengen, Nederlands personeel uit De
Klokkenberg zal zich in het zieken
huis te Houston kunnen inwerken.
Volgens dr. Van der Schaar kan men
in De Klokkenberg desnoods ook wel
zonder die Amerikaanse hulp begin
nen, maar dan kost het alleen veel
meer tijd.
„De bedoeling is", aldus dr. Van der
Schaar, „in korte tijd veel operaties
te gaan verrichten. Dat is de enige
manier waarop hartchirurgie verant
woord kan worden uitgevoerd zowel
ten opzichte van de patiënten als in
economische zin. In dat licht is de
ondersteuning van Houston in feite
onmisbaar".
Wachtenden
Dr. Van der Schaar wijst verder op
het grote aantal patiënten dat in Ne
derland op een hartoperatie wacht en
op het grote aantal Nederlandse pa
tiënten dat in het buitenland (in
Houston. Genève en Londen) moet
worden geopereerd omdat in Neder
land de capaciteit van de hartchlrur-
gische centra onvoldoende is. „Die
luchtbruggen zijn noodzakelijk
kwaad, waaraan zo snel mogelijk een
eind moet komen door opvoeren van
de capaciteit in Nederland aldus dr.
Van der Schaar, die zelfs sinds Juni
1976 medisch begeleider is van de
luchtbrug naar Houston en ook regel
matig in een van de operatieteams in
Houston meewerkt.
Hij zegt voorts dat er bij hem per
soonlijk zowel als bij het ziekenhuis
De Klokkenberg veel sollicitaties van
zowel artsen als gespecialiseerde ver
pleegkundigen en technici binnenko
men om mee te werken in een daar te
formeren hartchirurgisch team. Die
sollicitaties zijn volgens hem in het
algemeen van goede kwaliteit. Ook
vorig Jaar november toen bekend
werd dat De Klokkenberg als hartchi
rurgisch centrum was aangewezen,
hebben al veel mensen gesolliciteerd.
Hun bereidheid moest toen in de ijs
kast worden gezet.
Leiden
Over het aanbod aan het academisch
ziekenhuis in Leiden daar tijdelijk als
hartchirurg in te springen om het
onverwachte vertrek half Juli van de
Amerikaanse hartchirurg dr. Kolff op
te vangen zegt dr. Van der Schaar,
dat dat nog steeds'van kracht is. Het
gaat er volgens hem om dat door zijn
aanbod de operaties in Leiden kun
nen doorgaan, terwijl men naar een
definitieve opvolger voor dr. Kolff
zoekt. „Het leek me een goede zaak
nu ik Breda nog niet aan het werk
kan Leiden dit voorstel te doen", al
dus dr. Van der Schaar.
Dia's klaar? Doe meer dan projecteren
alleen. Laat van uw mooiste ingeraamde
herinneringen eens kleurenfoto's maken:
diaprints.
Leuk voor u zelf, maar ook bereikbaar
voor vrienden, familie of kennissen. Daar zullen
ze van opkijken. Op naar uw fotohandelaar.
Doet er niet toe welk diamerk u meebrengt
Hij behandelt ze met zorg.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De richtlijnen voor
het lozen van radioactieve stoffen in
de lucht en in het water zouden wel
licht moeten worden herzien. Minis
ter Ginjaar van volksgezondheid en
milieuhygiëne heeft de gezondheids
raad gevraagd om dat te onder
zoeken.
De richtlijnen die nu worden gevolgd
stammen uit 1962. Er is niet zo zeer
een directe aanleiding om die zaak
opnieuw te gaan bestuderen, maar
sinds zestien jaar zijn er veel meer
bedrijven gekomen die radioactieve
stoffen lozen en het zouden ook ande
re soorten stoffen kunnen zijn.
De richtlijnen hebben sinds 1962 als
basis gediend voor de vergunnings
voorschriften. Er zijn weliswaar geen
meetbare effecten in bodem, water en
lucht aantoonbaar, zo blijkt uit het
nationale meetprogramma, maar
toch vindt de minister het nodig het
alles nog eens te onderzoeken. Het
aantal ziekenhuizen, wetenschappe
lijke en technische laboratoria is
sterk toegenomen sinds de Jaren
zestig.
Er zijn op dit ogenblik bovendien
meer wetenschappelijke gegevens be
schikbaar over het gedrag van die
stoffen in het milieu. De minister
heeft ook gevraagd na te gaan in
hoeverre de klassen nog kloppen
waarin in '62 de toenmalige laborato?
ria werden ingedeeld.
