'Verplichte grammatica is zinloos' e tekening van een lezer 'rouw Commentaar .Q~r. uui&caé LANCERS w'Postgiro pa's makkelek! herenclub gaat nooit verloren Commissie wil afschaffing zinsontleding op lagere school rstarring LX HET WEER door Hans de Jong Weerrapporten Aangename temperatuur ZAL -FORS VERLIES LEIDEN. Strandweer kop steeds meer te hoog 3DAG 22 AUGUSTUS 1978 BINNENLAND TROUW/KWARTET jaar geleden maakten Russi- troepen, met in hun kielzog liren uit Oost-Duitsland, Po- Bulgarije en Hongarije een aan de Praagse lente. De [rimenten met grotere open en meer democratie van de ïhoslowaakse leider Alexan- ^Doebtsek, aanvankelijk door ussen toegejuicht als een ac- bele vorm van destalinise- deed na verloop van enige jfcden in Moskou de vrees rij- foor een ontbinding van het - juropese bondgenootschap. ;loude angst om kwetsbaar te het Westen won het van de om impopulair te worden. jaar na dato dringt de vraag ip of iets dergelijks weer zou n gebeuren. Voelen de Rus- h nog steeds bedreigd door rloed van het Westen? Zullen (der de huidige omstandighe- reid zijn een zekere mate iluriformiteit te accepteren in iosteuropese landen, die nog (6 als veiligheidszone fungeren £|de Sowjet-Unie? "titen suggereren een negatief bord op deze vraag. Ondanks Jkoorden van Helsinki, die de quo in Europa bevestigden Hdanks het eerste akkoord met Jsrenigde Staten over beper- (van de strategische kernwa de gesprekken over een soortgelijk akkoord, is de angst voor het Westen nog levend. J vjuidelijkst wordt dat wel door golf van processen te- Ie dissidenten in de Sowjet- etzelf. De straffen die mensen Hnzburg en Sjtsjaranski heb- ,Ipkregen, wijzen bepaald niet t fichitng van liberalisering van 'Regiem. De Kremlin-leiders |n zich in hun angstgevoelens (Jesterkt voelen door de reis gè Chinese partij-leider Hoea :dlRoemenië en Joegoslavië. ;£jde samenwerking tussen Chi- n) Europese landen kan het l 1 dat Rusland in de tang dé wordt genomen (een constante fac tor in het Russische denken) nieuw voedsel geven. Het vermogen van de huidige elite in Moskou om deze oude .denkpa tronen te doorbreken is de afgelo pen jaren zeer klein gebleken. De botheid waarmee de Sotvjet-lei- ders destijds een einde rmaakten aan het experiment in Tsjechoslo- wakije verschilt in wezen niet veel van de botheid waarmee zij [korter geleden de dissidenten aanbakten die dachten dat er na Helsinki Wat meer ademruimte zou ontstaa n. In beide gevallen waren het! ver krampte reactie van oude heren, die in iedere verandering een be dreiging zien en die de fantaste en durf niet hebben om de verhoudin gen in de wereld, en in hun eigen land een beetje verder te helpe*i in de goede richting. Zolang er in de leiding van de Sowjet-Unie niets verandert, is er weinig kans dat een experiment als de „Praagse lente" in enig Oor.t- europees land zal worden geduld. Op dat punt is er weinig veranderd de afgelopen tien jaar. De vraag of het Westen veel kan doen om deze oosterse verstarring te doorbreken, is hiermee eigenlijk al beantwoord. Natuurlijk kan het Westen proberen alles te vermij den wat de angstgevoelens in het Kremlin kan versterken. Maar daarbij komt het al direct voor het probleem te staan of terechte ver ontwaardiging over schending van de mensenrechten in het Oosten dan maar binnensmonds moet worden gehouden. Dat is nauwe lijks op te brengen. Bovendien is het twijfelachtig of het kennelijk diep gewortelde wantrouwen bij de Sow jet-leiders werkelijk is weg te nemen. Vooralsnog lijkt het hoofdpro bleem bij de Sowjet-leiders zelf te liggen en daarom zal de oplossing ook daar in de eerste plaats moe ten worden gezocht. door Piet Hagen UTRECHT Sinds mensen heugenis zijn lagere school kinderen geplaagd met zins ontleding en woordbenoe ming. Het voorstel om dit ver plichte grammaticaonderwijs op de lagere school at te schaffen, heeft dan ook veel stof doen opwaaien. De com mentaren lopen uiteen van „verschraling van het onder wijs" tot „eindelijk komt er tijd vrij voor echt taalonder wijs." De adviescommissie voor de leerplan ontwikkeling moedertaalonderwijs heeft het omstreden rapport reeds begin dit jaar opgestuurd aan minis ter Pais. In april antwoordde de plaatsvervangend-secretaris-ge- neraal van het ministerie van onder wijs dat er geen bezwaar bestond tegen publicatie. „Dat al uw collega's uw visie delen, zult u wel niet ver wachten," voegde hij er fijntjes aan toe. In het voorwoord bij het nu ein delijk geopenbaarde advies spreekt minister Pais de hoop uit dat er een „stimulerende discussie zal volgen." De minister kan ook niet veel meer doen dan enkele vrijblijvende opmer kingen maken. Wettelijk is er niets geregeld omtrent het grammatica-on derwijs op de lagere school. De mees te scholen hebben de zinsontleding en woordbenoeming vanaf de vierde of vijfde klas wel op het programma staan, maar ze zijn vrij daar veel of weinig aan te doen. De praktijk van de laatste jaren is dat er steeds min der tijd aan wordt besteed. In de CITO-toets, waaraan jaarlijks ruim de helft van de zesdeklassers deel- neemt, is het onderdeel zinsontleding •en woordbenoeming niet meer ver plicht. Wel bestaat het vermoeden .slat hoofden van scholen bij hun ad vies aan het voortgezet onderwijs nog altijd sterk rekening houden met de prestaties op dit punt. Cl-, Ui w uj oQÖl r* v\ Lo wj -f ^\ysn u«v VA4 <Jvr\ f jxvj Uit een schoolschrift van de zesde klas van de lagere school. Links ontleden, rechts woordbenoemen. Argumenten Dte adviescommissie voor de leerplan ontwikkeling moedertaal heeft de ar gumenten voor en tegen nog eens op een rijtje gezet. Het grootste voordeel vau het grammatica-onderwijs zou zij.m dat dit de taalvaardigheid bevor- deiit, met name als het gaat om be- grijlpend lezen en schriftelijk formule ren. De commissie gelooft er niets van. De Nijmeegse hoogleraar Kraak heeft eens opgemerkt dat beroemde taalkundigen dan allemaal taalbe heersers van formaat zouden moeten zijn. en dat is beslist niet het geval. En zelfs al zou de taalbeheersing er door het grammatica-onderwijs op vooruitgaan, dan nog is het de vraag of andere vormen van taalonderwijs niet veel belangrijker zijn voor het ontwikkelen van een goede taalvaar digheid. De adviescommissie gelooft evenmin in het argument dat zinsontleding en woordbenoeming op de lagere school noodzakelijk zijn voor het onderwijs in de vreemde talen in het voortgezet onderwijs. Een praktisch probleem is al, dat de ene school van voortgezet onderwijs heel andere eisen stelt dan de andere school. Sommige vervolg- scholen zeggen zelfs: laat dat liever aan ons over, lagere scholen leren toch de verkeerde dingen. Bij de moderne talen maakt het ver schil of je de traditionele grammati ca-vertaalmethode hanteert dan wel de (steeds meer terrein winnende) di recte methode. In het tweede geval zul je af en toe wel grammatica-regels gebruiken, maar toch veel minder dan bij de eerste methode. De adviescommissie bepleit daarom" dat scholen voor voortgezet onder wijs zelf regelen wat ze aan gramma tica doen. Het is denkbaar dat de leraar Nederlands dit voor zijn reke ning neemt, maar het is ook mogelijk dat de leraar Duits zich over de naamvallen ontfermt, de leraar En gels over de werkwoordsvormen en zovoorts. Het derde argument waarmee zins ontleding en woordbenoeming wor den aangeprezen is. dat je zonder deze kennis niet goed kunt leren spel len. De adviescommissie wijst erop dat er tegenwoordig methodes be staan die niet meer traditioneel grammatica-onderwijs geven en toch mikken op een correcte spelling. Ook als men minder ver wil gaan, is het IMPORTED GEÏMPORTEERD DOOR: \N. KOOPMANS BRUINIER B V. /V AMSTERDAM Jr mogelijk het grammatica-onderwijs te beperken tot onderwerp en per soonsvorm, omdat de persoonsvorm zich richt naar het onderwerp, (hij klopt) Traditie Als de argumenten vóór eenmaal zijn bestreden, gaat de commissie in de aanval met argumenten tégen. Het traditionele grammatica-onderwijs is voor heel veel kinderen (en onderwij zenden) veel te moeilijk. Dit onder deel is daardoor te tijdrovend, wat ten koste gaat van andere onderde len. zoals spreken, discussiëren, le zen. luisteren en stellen. Helemaal verdrietig wordt de commissie bij de gedachte aan al die kinderen die door de eindeloze oefeningen in zinsontle ding en woordbenoeming het plezier in taal verliezen. En kwaad wordt de commissie zelfs, als zij denkt aan het gebruik van het grammatica-onder- wijs als selectie-middel bij de over gang naar het vervolgonderwijs. Volgens het advies van de commissie geeft het traditionele grammatica onderwijs de kinderen een verkeerde kijk op de taal. Ze worden gedwongen etiketten te plakken op losse woor den en zinsdelen. Dat gebeurt niet alleen op een abstracte manier die veel kinderen op deze leeftijd boven keningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is etr een „ET kb£"I<en Het weer blijft in de eerste helft van deze week vrij zem ers. M ooi meegenomen zijn deze wat lage- 1 re, m aar toch aangenam e tem pe- raturen op een middagniveau tussen negentien graden aan zee en drieëntwintig of vierentwintig in het binnenland. Qua zonne schijn zijn er wel eens een paar vlekjes. Zo bleef het gisteren op veel plaatsen heiig en kreeg je 's n iddags in het noorden af en toe de indruk, dat er zo ineens een bui zou kunnen losbarsten. Maar het bleveh stapelwolken n et onvoldoende „lift up" en zo schoof er in feite alleen maar een wolkje voor de zon langs. De hooiende boeren zij zijn op het ogenblik echt in de minder heid lieten zich zo op het oog niet intimideren. Wellicht zagen ze aan de lucht wel, dat het geen menens werd, of hadden ze de formulering van de KNMI-mid- dagverwachting goed in hun achterhoofd geprent: „Wel wol kenvelden, maar op de meeste plaatsen droog." W ie een tochtje maakte tussen de groene velden door, snoof bij het ene perceel de altijd karakteristieke lucht van drogend hooi op doordat er van tevoren weinig regen geval len was, zaten er niet veel kwalij ke bijgeurtjes aan terwijl hij een perceel verder getroffen werd door rook van brandend hooi, dat langzaam voortgedre ven door een overwegend zwak ke, westelijke wind in lange slier ten boven land en wegen hing en de heiigheid plaatselijk sterk deed toenemen. Die rook was afkom stig van partijtjes m inder- waardig hooi, dat al vrij lang op het land moet hebben gelegen. Die hooi-rook prikkelt de neus, is wat zoetig, maar begrijpelijk is toch wel, dat de boeren hun pijp liever niet met hooi, maar mei tabak volstoppen En zo suddert augustus verder in zijn nadagen en zal er vermoede lijk donderdag ook weinig veran deren. Het overgrote deel van Europa heeft nu volop zomer weer. Een greep uit de verwach tingen voor de komende twee tot drie dagen: Italië 26-32 graden, Zwitserland en Oostenrijk 23-28 met geringe onweerskans, Joe goslavië 27-31, Spanje 25-30 en in het binnenland zelfs tot dichtbij de veertig graden, Frankrijk 24- 29 en in het zuiden zelfs tot 32 graden. Engeland en Scandina vië hebben het niet warm er dan vijftien tot twintig graden, maar in het zuiden nu en dan drieënt wintig graden. Zuid-Duitsland 23 tot 28 graden, in het Rijndal tot dertig graden. Vrijwel overal schijnt de zon, uitgezonderd op het moment dat er een lokaal warmte-onweer in de namiddag passeert. De computer-kaarten wijzen later in de week op koeler weer bij een wat aantrekkende, noordwesten wind. Een bui is weliswaar niet geheel uitgeslo ten, maar de kans erop is voor het hele' land gerekend toch gering. Van 7 tot 13 augustus is het bijzonder warm geweest in Caü- fornië. Bakersfield berekende een gemiddelde temperatuur van 35 graden Celsius, zijnde een afwijking van +7.2, Red Bluff van 32.2, afwijking +5. Op 7 au gustus steeg de temperatuur in Red Bluff zelfs tot 48.3 graden Celsius: een absoluut record. Daags daarna gebeurde hetzelf de in Medford met 43.3 gr. C.. ook een „all time record". Red Bluff evenaarde toen de hoge kwik stand van daags tevoren. Op 9 augustus bereikte Red Bluff zijn drieëntwintigste achtereenvol gende dag met 37.8 gr. C. honderd graden Fahrenheit), ook alweer een nieuw record. Vanddag ongeveer net zo een dag als gisteren. Goed strand weer met zonnige perioden, maar later van het noorden uit meer bewolking. Op de meeste plaatsen droog, uitgezonderd perioden met zon weer temp. Amsterdam half bew. 20 De Bilt half bew. 22 Deelen onbew. 21 Ecldc half bew. 24 Eindhoven onbew. 21 Den Helder onbew. 19 Rotterdam onbew. 20 Twente llcht bew. 24 Vllsslngen llchtbcw 20 Zd. Llnburg llcht bew. 24 Aberdeen regen 16 Berlijn onbew. 26 Bordeaux onbew. 29 Brussel half bew. 22 Frankfort llcht bew. 28 Oeneve zwaar bew. 25 Innsbruck half bew. 25 Klagenfurt onbew. 25 Kopenhagen half bew. 20 Lissabon onbew. 33 Locarno half bew. 28 Londen zwaar bew. 24 Luxemburg half bew. 25 Madrid onbew. 36 Malaga onbew. 27 M aUorca onbew. 29 MQnchen llcht bew. 24 Nice llcht bew 24 Oslo zwaar bew. 19 Parijs hall bew. 24 Rome llcht bew. 27 Split onbew 27 Stockholm zwaar bew. 23 Wenen onbew. 24 Zurich llcht bew. 28 Casablanca onbew 27 Istanbul zwaar bew. 21 Tunis onbew. 28 een kleine kans op een buitje in het Waddengebied later op de dag. Luchttemperatuur negen tien tot twintig graden, zeewater achttien graden. HOOOWATER woensdag 23 augustus Vllsslngen 6.01-18 14. Harlngvlletslulzen 6.19-18.42. Rotterdam 821-20.27, Schevenlngcn 7.09-19.35. IJmuldcn 7.49-20.15. Den Helder 12.10- Harlingcn 2.09-14.24. Delfzijl 4 21-16.30. de pet gaat (met als gevolg dat ontle den ontaardt in een stel foefjes), maar ook volgens een theorie die veel taal kundigen verouderd vinden. Op de lagere school worstelen de kin deren nog met de erfenis van de klas sieke grammatica die we via het gym nasium en de latijnse school aan de oude Grieken danken. Nieuwere vor men van taalbeschouwing (bijvoor beeld de transformationele generatie ve grammatica) gaan veel minder uit van logische structuren en kijken veel meer naar de onderliggende be tekenissen van zinsverbanden. De commissie beweert niet dat deze nieuwe theorieën van taalkundigen vertaald moeten worden naar de lage re school. Dan vervallen we in dezelf de fout als onze voorgangers, zegt P. Batelaan. voorzitter van de advies commissie. Wat de commissie wel wil is dat er gezocht wordt naar andere vormen van taalbeschouwing. Veel scholen hebben daarmee al geëxperi menteerd. Je kunt kinderen bijvoorbeeld laten ontdekken dat ze thuis een andere taal spreken (ik loopt) dan op school (ik loop) en dat ze op straat (ik ram Je in elkaar) anders praten dan een nieuwslezer op de tv (Israël heeft aan vallen uitgevoerd op Palestijnse stel- l lingen). Daar kun je een taalbeschou wing aan vast knopen, die kinderen meer Inzicht geeft in de maatschap pelijke werkelijkheid en in het van Situatie tot situatie verschillend taal gebruik. In dat verband kan het dan ook zinvol zijn om de grammatica erbij te halen. ('Ik loop' en 'ik loopt'). Verschraling? Is de commissie van niet bang dat het i loslaten van de verplichte grammati ca leidt tot verdere verschraling van de taalbeheersing? Voorzitter Bate laan gelooft daar niet in. „Vraag men sen die vroeger zoveel zinnen hebben ontleed nu eens wat een persoons vorm is: zeer velen zullen het ant woord schulding blijven. Ook eerste- 1 jaars studenten van de lerarenoplei ding waar ik Nederlands geef blijken moeite te hebben met de grammati- ca. Dan moet je gewoon weer van vorenafaan beginnen. Ik zeg niet dat 1 grammatica-nderwijs niets te maken 1 heeft met taalbeheersing. Maar ik denk dat Je veel meer bereikt als je meer tijd krijgt voor het schrijven van opstellen, het begrijpend lezen van teksten, het opstellen van brie ven of het spreken. De winst die dat oplevert weegt ruimschoots op tegen het mogelijke verlies dat het gevolg zou zijn van afschaffing van verplicht grammatica-onderwijs". Op een dag brak er brand uit in de Garrick Club. een deftige Lon- dense herensociëteit. Ondanks de angst verzaakte de secretaris zijn dure herenplicht niet. Toen de brandweermannen de trap op stormden, eiste hij op barse toon dat ze eerst hun bewijs van lid maatschap toonden, anders mochten zé er niet in. Een typisch staaltje van Engelse folklore. De clubs, een Britse 'uit vinding', voortgekomen uit de zestiende-eeuwse koffiehuizen, hebben het sinds de laatste oor log erg moeilijk gehad, maar nu schijnen ze het weer redelijk te redden. Londen telt er nog altijd enkele tientallen, exclusief voor mannen die volgens de clubs ech te heren dienen te zijn en een fikse contributie behoren te beta len howel een enkele sociëteit water in de wijn heeft moeten doen en vrouwen in haar gelede ren heeft toegelaten. Maar excen triek zijn ze allemaal nog. Een lid van de Garrick Club illustreert dat: „Clubs zijn plaatsen waar men een zilveren zoutvaatje waar niks uitkomt, prefereert boven een plastic ding dat het wél doet." Er is nog wel meer merkwaardigs in het instituut aan te wijzen: alleen Engelsen schijnen soelaas te winden in zulke besloten man- nenwereldjes. De Fransen bij voorbeeld hebben altijd liever ge zelschap van vrouwen gehad. Nu had de club vanouds ook wel een ander voordeeltje: de heren von den in hun sociëteit een schuil plaats om te ontsnappen aan las tige vrouwen, vriendinnen of schuldeisers; binnen waren ze veilig, niemand kwam er buiten de leden in. Bovendien heeft in de clubs altijd een sfeertje gehan gen van de gesloten jongenswe reld van het pensionaat of de kostschool uit hun jongelingsja ren, waaruit de leden troost put ten in hun moeilijkheden. De Britse clubs hebben bijna al lemaal een roemrijke geschiede nis achter zich. Zo liet de Travel- Iers' in 1819 gesticht om voor aanstaande buitenlanders te ont vangen een speciale leuning aanbrengen aan de hoofdtrap. Dat gebeurde exclusief voor het gemak van de Franse diplomaat Charles Maurice prins van Tal- leyrand-Perigord, die sinds zijn kinderjaren kreupel was; de leu ning is er nog altijd. De Reform sociëteit gaat er prat op, dat Ju les Verne in de speelkamer van deze club een deel van zijn roman „Rondom de wereld in tachtig dagen" situeerde. Boodle's, een sociëteit uit 1762, voelt zich zo deftife, dat een journalist die er een Interview had willen hebben, te htwen kreeg: „Dit is een socië teit \«oor Engelse heren. Wij spre ken niet met journalisten." Een tijdje hebben ze gedacht dat tie hetenclubs het zouden bege ven, d oordat de Engelse heer aan het vtsrdwijnen was, maar dat blijkt oen te zwartgallige gedach te gew eest te zijn. De clubsecre- tarissei» zijn weer optimistisch:v nu de gtewone restaurants steeds duurder worden dagen er steeds meer hitren op die zich als lid wensen aan te melden, omdat ze in de clmb met hun gasten veel goedkoper terecht kunnen dan in een restiaurant. Volgens de be stuurders zitten de clubs weer in de lift, als zullen ze zoiets altijd met duuixiere woorden zeggen. John Rolbson van de Brook's Club uit 1764 volgens zijn zeg gen de eerste zuivere herenclub ter wereld zal althans nooit het tegendeel -willen toegeven: „De Britse sociüteit is er en blijft er." twee flinke huizen onder één kap dus. Wat musea betreft kun je West-Berlijn wel haast overcom pleet noemen: in die ene stad staan er meer dan honderdtwin tig, waaronder behalve het al genoemde gaslampenmuseum, een suikermuscum, een volken kundig museum, een museum voor kostuums en klederdrach ten, eentje voor post en radio, een misdaad museum. Deze antieke gaslantaarn staat natuurlijk niet zomaar ergens op straat, maar in het Westberlijnse openluchtmuseum voor gaslam pen. Dat is lang niet het enige museum in die stad. West-Ber lijn is dan ook echt geen „halve" stad meer, maar een grote, zelf standige gemeente, die aan een andere complete stad, Oost-Be- rlijn, is vastgebouwd, zoiets als Koppen zijn lastige dingen. Niet het hoofd op een romp (daar heb je meer gemak dan last van) maar de regeltjes boven de stuk ken en stukjes in kranten en an dere bladen. Als het goed is, moet de lezer uit die regels, soms zelfs maar een paar woorden, al duide lijk zijn waar het bijbehorende stuk over gaat. Degene die een kop bedenkt moet dus in zo wei nig mogelijk woorden zoveel mo gelijk zeggen. Nu kun je een zin korter maken door er een of meer worden uit weg te laten, en toch duidelijk blijven. In een koop uit de krant van zaterdag stond bij voorbeeld: „Aantjes ongerust over benoemingen". Daar is dus de werkwoordsvorm 'is' weggela ten. En zo zijn er ook wel koppen aan te wijzen waar nog meer woorden zijn overgeslagen. Maar je moet zoiets natuurlijk niet te gek maken. In die Aantjes-kop had ook alleen kunnen staan: a. Aantjes ongerust; b. Aantjes over benoemingen; c. ongerustheid over benoemingen. Maar dat roept vragen op. Want waar is Aantjes in a dan zo ongerust over? Of wat wil hij in b. dan met die benoemingen? En wie is er in c. zo ongerust? Met die voorbeel den is dus iets niet in orde. We komen hierop, omdat we in het omroepblad Veronica deze kop aantroffen: „Is dochter film ster kind Mick Jagger?" Wat be doelen ze nou eigenlijk bij Veron ica? Waarschijnlijk dat de doch ter van een of andere filmster een dochter van Mick Jagger moet zijn. Maar voor hetzelfde geld staat er: is het kind van Mick Jagger de dochter van een film ster? Of is die dochter zelf de filmster en bovendien een kind van Mick Jagger? Ofwel is de dochter een filmster, die 'het kind Mick Jagger' genoemd wordt, of is dat 'kind Mick Jag ger' toch een dochter van de film ster? Het zal wel het eerste we zen, maar verwarrend blijft het. Je kunt met een kop echt niet voorzichtig genoeg zijn. de Chinese vrouwen er genoeg van. Ze willen wel weer eens in een rok lopen, een echte Chinese uiteraard, lang en nauwsluitend. Daar kun je moeilijk mee op de hoge fiets terecht zoals ze die vanouds in China hebben. De vrouwen willen nu fietsen met kleine wielen en een lage opstap, en omdat er steeds meer vraag naar zulke fietsen komt zullen ze die wel gauw kunnen krijgen ook. Amerika is niet langer het land van de auto. Steeds meer mensen stappen er op de fiets en het aantal verkochte fietsen is tegen woordig dan ook groter dan de auto's die in eenzelfde periode van de hand gaan. Tussen 1972 en dit Jaar hebben in de Verenig de Staten 68 miljoen mensen een fiets aangeschaft tegen 60 mil joen een auto. Dit Jaar verwacht de fietsenhandel zeker tien mil joen exemplaren te verkopen en dat zal volgens de handelaars elk Jaar zes tot tien procent meer worden. Tijdens de culturele revolutie stapte iedere Chinees,, groot of klein, man of vrouw, in de lange broek. Zo langzamerhand krijgen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 5