De mens Filbinger viel door de mand
Aflossing van de
macht in Honduras
Rhodesië begint bescheiden
met afschaffing apartheid
Vandaag nieuwe
premier Portugal
In verzet tegen techniek
Militaire junta zet militaire president af
Vijf sondes op
weg naar Venus
Missie Vance
Nieuwe wet op
verkiezingen
in Sowjet-Unie
Eisen Franse
verkeersleiders
niet ingewilligd
Overvaller in
Parijs door
PLO gestuurd
Morele kant van verleden ondergeschikt aan zelfverdediging
j WOENSDAG 9 AUGUSTUS 1978
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
door J. den Boef
Het was te voorzien dat Hans Karl Filbinger niet zou kunnen aanblijven
als minister-president van de Westduitse deelstaat Baden-Württemberg,
ndat hij zich op puur juridische gronden had verdedigd tegen de
beschuldiging dat hij aan het eind van de Tweede Wereldoorlog als
marinerechter een doodvonnis heeft uitgesproken, waarvan hij de vol
trekking waarschijnlijk had kunnen voorkomen.
De grote fout van Filbinger is geweest, dat
hij op autoritaire wijze reageerde op be
schuldigingen van de omstreden Westduit
se schrijver Rolf Hochhuth aan zijn adres in
het weekblad Die Zeit van 17 februari jl.
Hochhuth schreef dat Filbinger zelfs na de
capitulatie van Duitsland, in Britse gevan
genschap in Noorwegen, de matroos Kurt
Olaf Petzold met naziwetten vervolgd had,
omdat hij een meerdere een „nazihond" had
genoemd en vervolgens het door Hitier in
gevoerde hakenkruis van zijn uniform en
muts had getrokken.
Filbinger. die zich zes jaar geleden met
succes tegen een soortgelijke publikatie in
het weekblad Der Spiegel had geweerd,
daagde Hochhuth en uitgever voor de rech
ter in 8tuttgart in de verwachting dat deze
hem wel in het gelijk zou stellen. Per slot
van rekening was hij de minister-president
met Stuttgart als residentie. Filbinger. die
met juridische argumenten zijn optreden in
de zaak Petzold verdedigde, wilde Hoch
huth dwingen de beschuldiging terug te
nemen, als zou hij een „vreselijke rechter"
zijn geweest, die profiteert van het zwijgen
van anderen.
Het kwam niet bij Filbinger op om meteen
schoon schip te maken met zijn ver.eden.
Hij had er 33 jaar mee geleefd, zonder er
werkelijk mee lastig gevallen te worden en
als 64-jarige wilde hij op eervolle wijze met
pensioen gaan. Als CDU-kandidaat had hij
zelfs belangstelling voor het Westduitse
presidentschap, waarover volgend jaar
weer moet worden beslist, als de liberaal
Walter Scheel zijn vijf Jaren vol heeft ge
maakt. Filbinger interesseerde zich slechts
voor zijn „eer en goede naam" en speculeer
de daarbij op het verder verborgen blijven
van andere stukken verleden.
Nieuw document
De mens Filbinger viel door de mand op het
ogenblik dat hij de rechter inschakelde om
zijn verleden op zuiver juridische gronden
te rechtvaardigen. Hij dacht er eenvoudig
niet aan om het boetekleed aan te trekken
en te erkennen dat hij als marinerechter
meer op eigen behoud uit was dan op het
volgen van de stem van zijn geweten. Zelfs
toen enige tijd na het verschijnen van de
beschuldiging van Hochhuth een document
opdook betreffende een kort voor het eind
van de oorlog voltrokken doodvonnis, kon
Filbinger slechts juridische argumenten
vinden.
Het document onthulde de rol die Filbinger
heeft gespeeld bij de terdoodveroordeling
van de 22-jarige matroos Walter GrÖger in
januari 1945 een vonnis dat op 16 maart
van dat jaar werd voltrokken, terwijl het
Derde rijk van Adolf Hitler al op instorten
stond. Filbinger beriep er zich slechts op
dat hij als aanklager werd aangewezen in
een nieuw proces tegen Gröger die al op 14
maart 1944 wegens desertie tot acht Jaar
tuchthuisstraf was veroordeeld. De matroos
was in november 1943 verdwenenen en werd
in december gearresteerd, toen hij naar zijn
onderdeel wilde terugkeren.
Tot zijn verdediging voerde Filbinger aan
dat de marineleiding de straf te licht had
Burgemeester Manfred Rommel
bevonden en alleen genoegen wilde nemen
met de doodstraf Het eisen van een vrij
heidsstraf zou onmogelijk zijn geweest en
een mogelijkheid om op uitstel van execu
tie aan te werken zoals dat aan het eind
van de oorlog wel vaker zou zijn gebeurd
zou zich niet hebben voorgedaan. Voor Fil
binger was in het geval Gröger blijkbaar
Hans Filbinger
een bevel een bevel en ook nu nog beroept
hij zich daar min of meer op.
'Vreselijke rechter'
Van de rechterln Stuttgart kreeg Filbinger
slechts ten dele gelijk. Zijn ets echter dat
Hochhuth de beschuldiging moest terugne
men. als zou hij „een vreselijke rechter" zijn
geweest, werd niet ontvankelijk verklaard
En zo eindigde het tegen Hochhuth en Die
Zeit aangespannen proces eigenlijk in een
veroordeling van Filbinger zelf. Was zijn
positie als minister-president daardoor al
bijzonder hachelijk geworden, zij werd on
mogelijk nadat was gebleken, dat Filbinger
aan het eind van de oorlog aan nog meer
doodvonnissen had meegewerkt, die echter
niet uitgevoerd konden worden, omdat de
veroordeelden voortvluchtig waren
Filbinger weigerde echter aan aftreden te
denken Hij meende als minister president
nog steeds het vertrouwen van de meerdei-
heid van de bevolking van de deelstaat
Baden-Württemberg te hebben en stelde
zich zelfs beschikbaar voor een nieuwe
ambtsperiode na de verkiezingen van 1980.
Hiermee bracht hij de CDU in de deelstaat,
maar ook in de rest van West-Duitsland in
grote verlegenheid. Het aanblijven van Fil
binger zou de zaak van de CDU schaden, om
te beginnen bij de belangrijke deelstaatver
kiezingen op 8 oktober in Hessen
Aanvankelijk werd er in CDU-kringen naar
gestreefd het afscheid van Filbinger als
minister-president te laten volgen op een
grootse ontvangst ter gelegenheid van zijn
65-ste verjaardag in september. De kritiek
op zijn uitlatingen van de afgelopen vijf
maanden werd echter ook in de CDU en
zelfs in de Beierse C8U zo loodzwaar, dat
enkele weken geleden al duidelijk was. dat
er van een eervol afscheid van de minister
president waarschijnlijk geen sprake meer
kon zijn.
Uur van de waarheid
Vorige week brak het uur van de waarheid
aan, toen de jongerenorganisatie van de
CDU (de Junge Unior, die op nationaal
niveau werkt) zonder mee' het aftreden van
Filbinger eiste. Ook werd bekend dat Fil
binger in 1943 eveneens aan een doodvonnis
had meegewerkt, dat later in acht Jaar
tuchthuisstraf (wegens plundering na eei
bombardement op Hamburg) werd omge
zet. De omstandigheid dat deze wijziging
mede door toedoen van Filbinger tot stand
kwam. woog echter niet op tegen het feit
dat de minister-president het incident blijk
baar had verzwegen
Filbinger werd tenslotte door zijn eiger
mensen gedwongen, zijn ambt neer te leg
gen. Als hij in februari de eer aan zichzel
zou hebben gehouden, zou het nooit zo vei
zijn gekomen. Filbinger had toen zelfs kun
nen aanbieden om af te treden als minister
president, na erkend te hebben dat hij zijl
optreden als marinerechter betreurde Di
CDU zou met haar meerderheid in de Land
dag van Stuttgart geen moeite hebben ge
had om haar vertrouwen in haar leider uit u
spreken.
De zaak Filbinger zou dan geen politieke re
geworden zijn, ook al zou de mlnlster-presi
dent door aan te blijven de tegenstander:
van de CDU in de gehele Bondsrepubliek d«
wind niet uit de zeilen hebben genomen
Een voordeel zou echter geweest zijn dat e
voldoende tijd geweest zou zijn om de op
volging van Filbinger voor te bereiden Di<
is er nu niet. mede omdat Filbinger in d«
afgelopen maanden heeft kunnen profite
ren van het feit dat het nauwelijks mogelijl
was om zijn opvolging te bespreken
Als meest waarschijnljke kandidaat voor d
opvolging van Filbinger wordt genoemd d
huidige minister van binnenlandse zaker
Spüth. die als een bekwaam bestuurde
bekend staat. Ook de huidige burgemeeste
van Stuttgart. Manfred Rommel, zoon vai
de uit de Tweede wereldoorlog bekend
maarschalk Erwin Rommel, wordt ge
noemd Hij geniet als progressieve burgt
meester ook buiten de CDU populariteit ei
staat veel meer dan mensen als Spdth ope
voor samenwerking met andere partijer
Valt de keus op hem. dan zal de politiek
schade die de CDU door het optreden vai
Filbinger werd toegebracht, snel worde
hersteld
KAAP CANAVERAL (UPI)
Het ruimteschip Pioneer
Venus 2 werd gisteren gelan
ceerd voor een wetenschappe
lijke ontmoeting met de om
wolkte planeet op 9 decem
ber. Dan moeten vier afzon
derlijke sondes op verschil
lende plaatsen in de onvoor
stelbaar dichte en hete at
mosfeer afdalen.
Terwijl zij de chemische samenstel
ling. temperatuur en andere gegevens
bepalen en terugseinen. zullen uit de
afwijkingen van hun baan gegevens
over de windsnelheid worden afge
leid.
Wanneer zij na een klein uur het
rotsige oppervlak van de planeet be
reiken. moeten zij een druk van een
kleine honderd atmosfeer en een tem
peratuur van tegen de 500 graden
hebben overleefd. Op dat moment is
hun taak afgelopen: zij zijn niet ont
worpen om de val met een elndsnel-
heid van 36 kilometer per uur te over
leven. Een half uur later moet ook het
moederschip de atmosfeer in duiken
voor aanvullende metingen.
De wetenschapsmensen verwachten
met het verwerken van de op te ne
men gegevens nog wel een jaar bezig
te zijn. De in mei gelanceerde Pioneer
Venus 1 moet volgens plan op 4 de
cember bij de planeet aankomen en
er een jaar omheen blijven cirkelen.
In die periode wordt onder andere
met radarapparatuur een hoogte-
kaart van het door de wolkenlagen
onzichtbare oppervlak gemaakt.
Vervolg van pagina i
Ook de Egyptische minister van bui
tenlandse zaken. Ibrahim Kamel, liet
zich gisteravond zeer tevreden uit
over de komende ontmoeting tussen
Sadat, Begin en Carter. Hij noemde
de uitnodiging het begin van de actie
ve Amerikaanse deelname in het vre
desproces van het Midden-Oosten,
waar Egypte al zo lang op gewacht
had. Deze uitspraak deed waarne
mers vermoeden dat Carter in Camp
David misschien met eigen Ameri
kaanse voorstellen zou komen, iets
waar Egypte meermalen op heeft
aangedrongen. Premier Begin van Is
raël zei gisteravond dat hij daar niet
bang voor was en dat Israël niet ge
vraagd was zijn standpunt te wij
zigen.
Van conservatieve blanke zijde is er
ook kritiek op de gisteren afgekon
digde besluiten. Vele blanken vrezen
dat het leven voor hen onveiliger zal
worden door de afschaffing van de
apartheid. Bovendien vrezen zij een
verlaging van het peil van allerlei
voorzieningen, met name bij het on
derwijs en de gezondheidszorg.
MOSKOU (UPI, AP) De opperste
Sowjet, de Russische variant op een
parlement, heeft gisteren zijn goed
keuring gehecht aan een nieuwe wet
die de verkiezing regelt van de ten
minste 904 leden die het Russische
federale parlement telt.
attachés, verbonden aan de Iraakse
ambassade te Parijs, te vermoorden.
Hij was naar Marseille gegaan en
vandaag naar Parijs voor een gesprek
met de andere overvaller die de wa
pens zou hebben geleverd.
Een functionaris van de PLO in Pa
rijs heeft inmiddels al gereageerd op
de verklaring van Hammami. Hij zei
dat het hoofdkwartier van de PLO in
Beiroet niet bevestigd heeft dat Ham
mami lid van de PLO is.
Hervormingen op binnenlands ge
bied worden er van het driemanschap
niet verwacht. De officieren van de
Hondurese strijdkrachten zijn over
wegend conservatief en gebruiken
hun positie voor eigen gewin. De
nieuwe leiders vertegenwoordigen de
belangrijkste onderdelen van de
strijdkrachten. Generaal Paz. de eer
ste man. is opperbevelhebber van het
leger. Naast zich heeft hij generaal
Domingo Alvarez, commandant van
de luchtmacht en generaal Amilcar
Zalaya Rodriguez, hoofd van de vei
ligheidsdienst.
opdrachten van de huidige Rhodesi-
sche regering, waarin blanken en
zwarten samenwerken. Zwarte natio
nalisten hebben herhaaldelijk gepleit
voor snelle afschaffing van alle vor
men van rassendiscriminatie. Met
zo'n maatregel zou het huidige re
giem. dat de overgang naar een nor
maal democratisch bestuur moet re
gelen. veel geloofwaardiger worden.
In dat licht vielen de gisteren aange
kondigde maatregelen nogal tegen.
De bevoorrechte positie van de 1 lan-
ke minderheid bij het onderwijs en de
huisvesting blijft voorlopig onaange
tast De door de wet aangewezen
woongebieden voor de blanken blij
ven voor zwarten gesloten. Een typi
sche reactie van een man in de straat:
„Ik hoef niet zo nodig entree in een
zwembad, maar ik zou wel graag in
een gebied voor blanken wonen."
Bisschop Moezorewa, de belangrijk-
HONDURAS (Reuter, AP) Het centraal-Amerikaanse staatje Honduras beleefde maandag
nacht zijn 138ste staatsgreep sinds de onafhankelijkheid in 1826. In een operatie, die kennelijk
nazonder bloedvergieten is verlopen, werd president Juan Melgar Castro vervangen door een
junta van drie hoge officieren. Leider van dit driemanschap is generaal Policarpio Paz Garcia,
bevelhebber van de strijdkrachten. Hij zal gaan optreden als staatshoofd van Honduras
De afgezette Melgar Castro was zelf
in april 1975 aan de macht gekomen
door een staatsgreep. Volgens een
verklaring van de nieuwe machtheb
bers in Honduras moest hij nu het
veld ruimen omdat hij corrupt was.
Dezelfde rechtvaardiging gebruikte
Melgar Castro drie jaar geleden voor
zijn eigen greep naar de macht. Toen
heette het dat de president grote be
dragen aan smeergeld had gekregen
van een Amerikaanse bananen-maat-
jchappij die oppermachtig is in Hon
duras Nu luidde de beschuldiging
tegen president Melgar Castro dat hij
en zijn regering betrokken waren bij
de smokkel van cocaïne.
Huisarrest
Volgens de nieuwe junta is de afge
zette Melgar onder huisarrest ge
plaatst en verblijft hij in zijn woning,
enkele kilometers van het regerings
paleis. Er zijn verder geen maatrege
len tegen hem aangekondigd. De
nieuwe leiding heeft gezegd dat zij
het beleid van Melgar zal voortzetten
en dat zij alle internationale verplich
tingen van de vorige regering gewoon
nakomen.
De machtswisseling leek de ongeveer
2.5 miljoen inwoners van Honduras
gisteren niet te beroeren. Alles was
rustig in de hoofdstad Tegucigalpa.
Er was zelfs geen sprake van extra
militaire patrouilles. De Hondurezen
zijn er aan gewend dat de militairen
de macht hebben en elkaar regelma
tig met staatsgrepen afwisselen. De
afgelopen vijftien jaar is Honduras in
totaal slechts achttien maanden ge
regeerd door een burgerlijke regering.
Bananen
Honduras behoort tot de armste lan
den ter wereld. Er is weinig land
bouwgrond en dat is voor het groot
ste deel in handen van enkele fami
lies. De belangrijkste bron van in
komsten is de export van bananen,
die praktisch helemaal wordt be
heerst door twee Amerikaanse onder
nemingen: United Brands en Stan
dard Fruit. De nu afgezette regering
heeft wel gepoogd de macht van de
Amerikaanse ondernemers wat te
breken maar in de praktijk blijkt
Honduras economisch te zeer afhan
kelijk te zijn om werkelijk een vuist
te kunnen maken.
President Eanes wil militair
Van onze correspondent
LISSABON President Eanes van Portugal zal vandaag aan
de politieke partijen de naam voorleggen van de nieuwe eerste
minister. Gisteren heeft Eanes opnieuw de revolutionaire
raad om advies gevraagd. De Portugese president zou van
plan zijn een militair als eerste minister te benoemen maar
behalve de meeste politieke partijen zou ook een meerderheid
binnen de revolutionaire raad daartegen zijn.
PEKING, HONGKONG (Keuter)
Het overleg tussen Vietnam en de
Volksrepubliek China over het pro
bleem van de. ongeveer een miljoen
Chinese inwoners in Vietnam is giste
ren zeer moeizaam op gang gekomen.
De leiders van beide delegaties, on
derminister van buitenlandse zaken
Tsjoeng Hsi-toeng van China en zijn
Vietnamese collega Hoang Bich 8on,
keurden tijdens een persconferentie
na afloop van de eerste gespreksron
de eikaars standpunten in bijzondere
scherpe bewoordingen af. zo meldt
het Vietnamese persbureau VNA.
Ook in de Verenigde Staten laait
van tijd tot tijd sterk verzet op
tegen de moderne technologische
ontwikkeling, met name tegen
kernenergie. Daarvan getuigen
deze twee foto's. De foto boven
werd gemaakt in Philadelphia,
waar de politie gisteren met ge
weld optrad tegen een groep die
de alternatieve leefwijze in de
praktijk probeerde te brengen in
een aantal in onbruik geraakte
gebouwen. De groep wil volledig
terug naar de natuur en wenst
geen gebruik te maken van aller
lei moderne hulpmiddelen en me
dicijnen. Omwonenden hadden
bij de politie geklaagd over de
toestanden in de verblijven van
de alternatieven. Zij zouden sterk
vervuild zijn en in hun tuinen
allerlei rommel hebben opgesla
gen waardoor ratten en ander on
gedierte werden aangetrokken.
De groep verzette zich krachtig
tegen de ontruiming. Er werd ge
schoten op politie- en brandweer
mensen die het gebouw trachtten
te benaderen. Daarbij zijn ook
gewonden gevallen. De leden van
de groep werden na de ontrui
ming in een ziekenhuis opgeno
men. De andere foto is genomen
bij een betoging tegen de bouw
van een kerncentrale in Califor-
nië. Meer dan 3500 mensen namen
daar aan deel. Verschillende ke
ren werd de omheining rondom
de bouwplaats bestormd, zoals op
de foto. De politie arresteerde
ruim 400 betogers.
Majoor Melo Antunes zei voor het
begin van de vergadering van de re
volutionaire raad gisteren, dat vol
gens hem Eanes alleen maar een lid
van de socialistische partij als pre
mier kan benoemen. De grondwet
schrijft voor dat de president bij zijn
benoeming rekening moet houden
met de verhoudingen in het parle
ment en zou daarom niet om de socia
listen als grootste partij heen kun
nen. Antunes wordt beschouwd als de
leider van de gematigd linkse meer-
PARIJS (AP) De besprekingen tus
sen vertegenwoordigers van de vak
verenigingen van de Franse vliegver-
keersleiders met minister van vervoer
Joel le Theule en de directeur van de
burgerluchtvaart Roger Machenaud
hebben volgens de vakverenigingen
geen resultaat opgeleverd.
derheid in de revolutionaire raad. De
meerderheid van de raad zou twee
weken geleden ook tegen het ontslag
van premier Soares hebben geadvi
seerd.
Gisteren werd uit socialistische bron
vermeld dat Eanes van plan zou zijn
toch een militair aan het hoofd van
een presidentiële regering te benoe
men. Socialisten, centrumdemocra
ten en communisten willen net als
Antunes een socialistische eerste mi
nister. De centrumdemocraten, die
twee weken geleden de coalitie met
de socialisten verbraken, zijn eventu
eel bereid een onafhankelijk persoon,
maar geen militair, als minister-presi
dent te aanvaarden.
President Eanes kwam maandag tot
de conclusie dat ook na zijn oproep
vorige week geen regeringscoalitie
kan worden gevormd. De vorming
van een presidentiële regering is nu
de laatste mogelijkheid. Volgens Por
tugese „presidentialisten" zou deze
regering boven de partijen moeten
staan en in afwachting van vervroeg
de verkiezingen toch een krachtig be
leid moeten voeren.
SALISBURY (Reuter, UPI)
Het overgangsbewind in Rho
desië heeft een zeer beschei
den begin gemaakt met de
afschaffing van de legale
schelding tussen blank en
zwart. Volgens gisteren be
kend gemaakte maatregelen
moeten openbare gelegenhe
den als hotels, restaurants,
zwembaden en theaters
voortaan voor beide rassen
open staan. Maar over ophef
fing van de discriminatie bij
het onderwijs, in ziekenhui
zen en bij huisvesting wordt
in het stuk niet gerept.
De afschaffing van de rassendiscrimi
natie was één van de belangrijkste
ste zwarte leider uit het overgangsbe
wind, toonde zich gisteren tevreden
over de maatregelen. Geconfronteerd
met de kritiek zei de bisschop dat
alles nu in beweging is. De regering
heeft inderdaad verdere maatregelen
aangekondigd tot er een eind is geko
men aan elke vorm van rassenschei
ding.
PARIJS (Reuter) De Palestijn
Achmed Abbas Hassaji Hammami.
die meegedaan heeft aan de overval
op de Iraakse ambassade in Parijs,
heeft bij zijn verhoor verklaard door
de Palestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO naar Parijs te zijn gestuurd. Dit
werd gisteren door de Franse politie
in Parijs meegedeeld. Hammami zou
bij zijn verhoor ook gezegd hebben
dat hij lid is van een speciaal PLO-
commando, „de wreker" geheten, dat
vergeldingsacties moet ondernemen
tegen Palestijnse groeperingen die
het met het beleid van PLO-leider
Jassir Arafat niet eens zijn. Hamma
mi zei dat hij eind Juli op Cyprus
opdracht gekregen had de militaire
