^ihana economisch in de knoop
Op jacht naar illegale
immigranten uit Mexico
imerika
-eeft moeite
iet zijn
"•astarbeiders
™et is dat de Ghanezen zo'n rustig karakter hebben, ieder ander
sjIk zou al lang in opstand zijn gekomen'
BUITENLAND
-4TERDAG 5 AUGUSTUS 1978
^SHINGTON Ook in de
otfenigde Staten wordt het
ile, zware, minst betaalde
trk vaak door
starbeiders gedaan. Wat de
rken en Marokkanen voor
>st-Europa zijn, dat zijn de
txicanen voor de
irenigde Staten. Het grote
rschil in welvaart tussen
oerika en Mexico heeft nu
ten miljoenenleger van
itotxicaanse werkkrachten
s vggaal naar het noorden
lokt. Miljoenen anderen
.ken zich klaar voor de
s. Daarover maken de
toriteiten in Washington
h grote zorgen. William
welby, een vroegere directeur'
de Amerikaanse
ichtingendienst CIA, ziet
Mexicaanse situatie zelfs
één van de grootste
aa1tenlandse bedreigingen
>r de VS.
een recent interview
lagse Post 28-1978) zegt
Iby: „De meest in het oog
ingende bedreiging is het
t dat er op het moment 60
Ijoen Mexicanen zijn en
dat er aan het eind van
eeuw 120 miljoen zullen
l. Een aanzienlijk deel van
mensen lijdt honger en
ft in een zekere mate van
ïnde. Die kunnen vrij
oakkelijk uitgerust
rden met geavanceerde
tinologie. Ze worden hoe
ger hoe ontevredener over
kloof tussen onze
Ivaart en hun armoede.
Kronen op dit moment 7 a 8
joen Mexicanen in
jerika en van de extra 60
joen die er aan het eind
ideze eeuw bijgekomen
len zijn, kunnen we er
er 20 miljoen niet van
erhouden om in dit land te
9 tien wonen. Zelfs al
Sterken we de
pspatrouilles, dan hebben
nog niet genoeg kogels
ze allemaal tegen te
iden. Of we kunnen een
itieve houding met die
auKisen aangaan en ze helpen
eigen land te
"bikkelen, aldus Colby,
aan
er is de Amerikaanse
Bring nog lang niet.
'__Sident Carter heeft
<»»iswaar een, omstreden,
v rstel gedaan de al
wezige illegale
ticanen nu ook maar
cieel toe te laten, maar
de rest blijft het parool:
de grenzen gesloten,
koe redacteur Ferry
"gelen, op rondreis door de
5vJ/<king aan de Mexicaanse
,e Ts bij El Paso (Texas)
en hoe dat gebeurt en of
lukt.
Lange rijen auto's staan in Ghana te wachten voor de benzinepompen.
De wachtijden lopen uiteen van twee tot drie uur voor een paar
litertjes.
de regering stemde. Vlak na de verkiezingen
laaiden de onlusten weer op. Acheampong
zou in het noorden van het land zakken rijst
hebben laten uitdelen om stemmen te ko
pen en er zou fraude gepleegd zijn met de
uitslag van de verkiezingen.
Toch leek het Ghanees geduld vlak voor het
aftreden van Acheampong, gevaarlijk dicht
bij de uiterste grens gekomen te zijn Ver
moedelijk heeft Acheampong de bui zien
hangen en heeft hij om bloed vergieten te
voorkomen, tijdig zijn biezen gepakt.
Het rommelde echter al lang in het politieke
wereldje in Accra. Vorig jaar juni heeft
Acheampong met de grootste moeite een
golf van stakingen kunnen onderdrukken.
Veiligheidsagenten, advocaten, artsen, stu
denten. zakenlieden en zelfs regeringsfunc
tionarissen hadden het werk neergelegd en
namen gretig deel aan de talloze protest
marsen. De Ghana Bar Association, de
machtige orde van advocaten, eiste dat de
regering nog voor eind 1978 de macht over
zou dragen in burgerhanden, terwijl de nati
onale studentenbond een socialistisch regi
me wilde Instellen. De artsen echter, ver
speelden een deel van de sympathie van het
publiek, omdat er tijdens de stakingen
mensen stierven in de onbemande zieken
huizen. Acheampong maakte handig ge
bruik van de tijdelijke inzinking en legde
zijn tegenstanders het zwijgen op door poli
tieke veranderingen aan te kondigen.
Voor maart 1978 schreef hij een referendum
uit. waarbij de bevolking kon kiezen tussen
al of niet een verenigde nationale regering
met Acheampong aan het hoofd, waarin
burgers, militairen en politie zouden samen
werken. De verkiezingen van maart dit jaar
zijn geen succes geworden voor Acheam
pong. Meer dan de helft van de kiezers bleef
thuis, terwijl slechts 55% vóór een verenig-
Eindexamens
De marktvrouwen, van wie er een aantal in
de gevangenis zat. dreigden met acties. De
advocaten en artsen roerden zich weer en de
universiteiten gingen dicht: de eindexa
mens van juni werden opgeschort. Het was
duidelijk dat Acheampong in deze situatie
niet lang meer op zijn wankele troon kon
blijven zitten. Toen zijn eerste minister
generaal William Fred Akoeffo hem vlak na
de 18e verjaardag van de onafhankelijkheid
(1 Juli) influisterde het bijltje er maar ..vrij
willig" bij neer te leggen, heeft hij geen
ogenblik geaarzeld.
Acheampong heeft tevens ontslag genomen
uit het leger en is met vrouw en kinderen
overgebracht naar een eilandje in de rivier
de Volta, ongeveer 120 km ten noord-oosten
van Accra, waar hij stevig in de gaten wordt
gehouden.
Intussen is de taak voor zijn opvolger
Akoeffo niet gemakkelijk. Lieten de Ghane
zen Acheampong met gejuich vertrekken.
Akoeffo werd heel wat minder geestdriftig
binnengehaald. De algemene houding is er
een van afwachten. En Akoeffo zelf weet
ook best dat zijn positie penibel is en dat de
economie grondig in de knoop zit.
TROUW/KWARTET 19
te:
een medewerker
:RA De taxichauffeur slaakt een diepe zucht, terwijl hl] probeert
leur van zijn gammele oude Ford met een touwtje vast te binden,
t leven in Ghana, mevrouw, is een constante worsteling. Vandaag
ik nog niet eens klagen. Er was benzine in de stad. Nu kan ik
inste nog iets verdienen. Maar vorige week stonden de pompen
5 en wat moet je dan beginnen als taximan? Zelfs een droge
ham is je hier tegenwoordig nauwelijks te veroorloven. Je betaalt al
4 cedi (ongeveer 8 gulden) voor een brood
I/oor hij mij op het gewenste adres
informeert hij of ik niet in dollars kan
in. Hij „spaart" vreemde valuta; wil
)t even kan zo snel mogelijk weg uit
a. Zijn geluk elders gaan beproeven,
ieria bij voorbeeld.
Xichauffeur is niet de enige die onte-
h is met de chaotische situatie in
De ontevreden sfeer hangt als een
[onweersbui dreigend boven het land;
ort en verkrampt.het dagelijkse leven
in de hoofdstad Accra als op het
and.
buwen op de markt die vroeger, zoals
7 elders in Afrika, probeerden met
kreten en drukke gebaren zoveel
|ijk koopwaar te slijten, willen je nu
Échten. Zodra ze een vreemd gezicht
pten ze hun handel in de steek. Pas
4 ik vijf keer vergeefs bij een onbe-
kraampje heb staan wachten, dringt
J me door wat er aan de hand is. Ze
i aan voor een regeringscontroleur,
]j niet boven de controleprijs te vra-
i kunnen de koopwaar niet voor de
le prijs van de hand doen, omdat dat
[aar verlies betekent. Om de voorthol-
tprijsopdrijving enigszins af te rem-
pefent de militaire regering van (de nu
pident) generaal Ignatius Koetoe
mpong sinds mei 1977 een strenge
e op de prijzen uit. Alle prijzen zijn
i regering vastgesteld en wie boven
"oleprijs verkoopt, riskeert gevange-
arktvrouwen, die zelf alles vèr boven
de controleprijzen van de boeren moeten
kopen, zijn door Acheampong achter slot en
grendel gezet. Hoewel de nieuwe president
generaal Akoeffo, die op 5 juli de macht van
de „vrijwillig" afgetreden Acheampong
heeft overgenomen, algemene amnesty
heeft afgekondigd, blijft de sfeer onder de
marktvrouwen gespannen.
Ondervoeding
„Zolang zelfs een arts nog niet toe kan
komen met zijn salaris, zal de toestand wel
gespannen blijven," concludeert dr. Men-
sah, een arts die op het platteland werkt in
west-Ghana. „Ik verdien 10 cedi per dag en
heb alleen om voedsel te kopen op de markt
eigenlijk al 20 cedi nodig. Zelfs voor het
basisvoedsel liggen de prijzen belachelijk
hoog. Je betaalt 1 cedi voor een kleine
banaan, 20 cedi voor een yam (grote in
heemse aardappel) en vlees is al helemaal
niet meer te betalen. Als Je een maaltijd
gaat halen in een lokaal restaurantje, krijg
je een bord vol droge rijst met een klein
stukje vlees er bovenop: prijs 6 cedi. De
minder betaalden hebben de grootste moei
te de maag gevuld te krijgen met kan niet
schelen wat. De voedingssituatie in Ghana
is alarmerend: bijna 80% van de bevolking
is ondervoed."
Er is ook nauwelijks voedsel te krijgen. De
markten zijn schaars gevuld en de winkels
zijn vrijwel helemaal leeg. Er is gebrek aan
bijna alles, wat de ontwikkeling van Ghana
vrijwel lam legt. Allerlei ontwikkelingspro
jecten zijn in de versukkeling geraakt.
Scholen en ziekenhuisjes kunnen niet afge
bouwd worden: tekort aan cement. Gezond-
heldspersoneel kan de dorpjes niet bezoe
ken: benzlne-schaarste. Voedingsvoorlicht
sters doen nog wel hun werk. maar „hangen
in het luchtledige", zoals één van hen op
merkt. „Ik voel me zo belachelijk. Je staat
de vrouwen te vertellen hoe ze een gezond
samengestelde maaltijd moeten bereiden,
terwijl de ingrediënten beschamend duur,
of helemaal niet te krijgen, zijn. Maar ik ga
maar door met mijn werk. de hele dag
duimen draaien is ook niet alles. Momenteel
proberen we de vrouwen aan te moedigen
een moestuintje te beginnen, opdat ze ten
minste hun gezin behoorlijk kunnen
voeden."
De economische wanorde heeft de corruptie
in Ghana sterk in de hand gewerkt. „Als je
nog twee procent Ghanezen kunt vinden,
die niet corrupt is, is dat veel," aldus een
Nederlandse socioloog, die al vier jaar in
Ghana werkt. Volgens de socioloog is er een
levendige smokkel met de twee buurlanden
Ivoorkust en Togo. Hele partijen cacao, het
voornaamste exportprodukt, verdwijnen
over de grens naar Ivoorkust, waar de cacao
tegen hoge prijzen op de markt verschijnt.
In Ghana gefabriceerde autobanden zijn in
het land zelf niet te krijgen. Wie banden
nodig heeft moet de grens over. Geld wordt
in grote hoeveelheden naar het buitenland
gesmokkeld. Officieel mag men maar 20
cedi uitvoeren, maar op de zwarte markten
van Abidjan (Ivoorkust) en Lomé (Togo)
worden de cedi's voor een achtste van de
officiële koers, grif omgewisseld voor CF A
(de munteenheid van Frans sprekende
Westafrikaanse staten).
De Ghanezen hebben het vertrouwen in de
cedi volledig verloren. Wie ze bezit probeert
ze zo snel mogelijk kwijt te raken, en belegt
in gebouwen, onroerend goed en nieuwe
auto's. Daarom wordt er momenteel, hoe
wel het gezien de economische toestand
tegenstrijdig lijkt, druk gebouwd in Accra.
Grote kapitale gebouwen zie je overal oprij
zen. Het cement, bedoeld voor ontwikke
lingsprojecten, verdwijnt in de privé-projec-
tjes van de regeringsfunctionarissen. In tij
den van benzineschaarste zie je dezelfde
regeringsfunctionarissen vroegtijdig van
het bureau vertrekken om als taxichauffeur
een centje bij te verdienen. Iedereen zoekt
een achterdeurtje en iedereen probeert een
eigen slinks weggetje te vinden in de war
boel van de economische chaos.
„Het is dat de Ghanezen zo'n geduldig
karakter hebben, ieder ander volk zou al
lang in opstand zijn gekomen," is een veel
gehoorde uitspraak. En inderdaad, elke dag
weer kruipen ze keurig gedisciplineerd in de
rij: voor petroleum, benzine, suiker, uien.
lucifers
EL PASO Sergeant Jesse
Shaw van de Amerikaanse
grenspolitie (de Border Pa
trol) stopt zijn wagen plotse
ling. We staan stil op een hob
belige weg in de woestijn, zo'n
30 kilometer buiten El Paso,
Texas, de dichtstbijzijnde
stad. Om ons heen een glooi
end, uitgedroogd land, ,,de
zandheuvels", die zich kilo
meters ver uitstrekken langs
de grens tussen de Verenigde
Staten en Mexico. De tempe
ratuur is rond 40 graden, de
vochtigheid nihil, er is geen
teken van menselijke aanwe-
zigheid te bespeuren. door Ferry Mingelen
El Paso inlichtingen centrum,
waar vijf verschillende overheids
diensten samenwerken op het terrein
van mensensmokkel, illegale grens
overschrijdingen. en in het bijzonder
de smokkel van verdovende midde
len. Oorspronkelijk alleen voor de
zuidgrens, Marihuana uit Mexico,
maar nu voor heel Amerika.
Het is ook het hoofdkwartier van de
„Padvinder", een gigantisch compa-
tersysteem, waarin alle inlichtingen
over mensen, documenten, transport
middelen en wapens, voor zover die
maar enigszins met verdovende mid
delen of het grensprobleem te maken
hebben, worden verzameld. En dat
niet alleen voor de situatie binnen de
V.S. maar zo mogelijk voor de hele
wereld. „En op grond van onze infor
maties heeft de Nederlandse politie
enkele maanden geleden een schip
vol met drugs kunnen aanhouden.
Wij hadden de eerste tip vanuit Ma
rokko binnen gekregen", zegt
O'Connor.
„Berlijrise muur"
Maar noch dit verontwikkelde inlich
tingensysteem, noch de nieuwe tech
nieken die de grenspolitie gebruikt,
kunnen voorkomen dat de Mexica
nen nog steeds in groten getale het
land illegaal binnen weten te komen.
De grenspolitie in het gebied rond El
Paso pakt er per maand zo'n 15.000
op. Hoeveel er doorheen weten te
glippen is uiteraard onbekend, maar
hun aantal zal naar geschat wordt,
nog steeds aanzienlijk zijn. Om daar
een eind aan te maken heeft het Ame
rikaanse Congres onlangs een bedrag
van duizenden dollars beschikbaar
gesteld om een kilometerslang hek te
bouwen tussen El Paso en Juarez,
midden in de rivier. Hoger en sterker
dan ooit tevoren. „Onze eigen kleine
Berlijnse muur", zegt de grenspolitie
cynisch.
De Mexicanen zelf zijn er niet zo van
onder de indruk. De burgemeester
van Juarez heeft wel andere proble
men aan zijn hoofd dan het illegale
grensverkeer. Hij is blij dat hij al dié
werklozen kwijt is. zit zelf alweer met
nog armere Mexicanen die uit hét
zuiden komen.
„De Amerikanen mogen niet klagen,
het is hun eigen schuld. Ze hebben
vroeger zelf alle wegen aangelegd in
Maxico, die lopen alleen maar van
zuid naar. noord, het is dus gemakke
lijk om naar de grens te reizen, zegt
ing. H. G. Guajardo, voorzitter van de
kamer van koophandel in Juarez.
„Zolang het verschil in armoe en rijk
dom zo groot blijft, zullen de Mexican
nen de grens over blijven gaan. Als dé
Amerikanen iets nieuws verzinnen
om ze tegen te houden verzinnen wij
weer iets om er toch doorheen te
komen. Mexico fungeert als een soort
bufferzone tussen het arme Latijns-
Amerika en de rijke VS. Wij hebben
dezelfde problemen met illegalen aan
onze zuid-grens, maar wij hebben
geen geld om die te bewaken zoals de
Amerikanen doen. Het zou beter zijn
als de Amerikanen dat geld zouden
besteden om ons economisch te hel
pen, zodat de werkloosheid ver
dwijnt", aldus ing. Guajardo.
Sergeant Shaw zit gehurkt bij een
spoor dwars over de weg: schuin weg
lopende voren in het zand. „Wat denk
je dat dit is?", vraag hij. „Een slang."
probeer ik. Shaw staat op en steekt
een meter verder de weg over, schui-
velend op de zijkant van zijn laarzen.
„Zie je, nu maak ik dezelfde sporen.
Dat was geen slang, een slangespoor
is mindër diep, regelmatiger, dit was
iemand die ons voor de gek wilde
houden, een illegale Mexicaan denk
ik. Maar het spoor is al te oud. het
heeft geen zin er nu nog achteraan te
gaan."
Ervaring
Als we weer rijden, vertelt hij: „Zo'n
slangespoor is niet de enige truc die
ze proberen. Soms binden ze koeiepo-
ten onder hun schoenen, als je niet
goed oplet trap je daar zo in. Maar
echte koeien lopen anders, dat is
moeilijk na te doen. Soms ook lopen
ze op grote platen schuimplastic om
helemaal geen sporen achter te laten,
of ze steken achterstevoren lopend de
weg over, zodat het lijkt alsof ze terug
gaan naar Mexico. Je moet wel wat
jaartjes ervaring hebben omdat dat
te zien. We hebben het spoorzoeken
vroeger geleerd van de Indianen, die
doen er nu zelf niets meer aan, het
interesseert ze niet meer. Het is nu
zelfs wel voorgekomen dat wij een
verdwaalde Indiaan uit de woestijn
moesten halen."
grensbewaking blijft geboden, en
daar wordt dan ook flink werk van
gemaakt.
Uitzettingen
El Paso is een stad met ruim 400.000
inwoners. Aan de andere kant van de
grens, gescheiden door de Rio Gran
de ligt Juarez, met 650.000 inwoners.
De Rio Grande is de grens, in de
winter een brede rivier, in de zomer
een modderige stroom, die, op knie
hoogte, gemakkelijk te doorwaden is.
In de vroege ochtend verzamelen zich
tientallen groepjes Mexicanen langs
de river, aan hun kant van de grens.
Ze hebben min of meer geregeld ille
gaal werk in El Paso. De patrouille
wagen van de grenspolitie verwekt
weinig opschudding. Het is iedere
dag hetzelfde. Rustig wachten ze tot
de politie weer weg is. Enkele Mexica
nen die de rivier al door zijn en aan de
Amerikaanse kant hun schoenen
staan aan te trekken, lopen weer te
rug. Het is prettiger als je niet gepakt
wordt, gebeurt dat wel, geen nood. De
plaatselijke gevangenis van de gren
spolitie zit 's ochtend om zeven uur al
tjokvol. Mannen, vrouwen, kinderen,
zelfs moeders met baby's zijn in de
loop van de nacht in de streek rond El
Paso opgepakt. Hun namen worden
genoteerd, ze kunnen kiezen tussen
vrijwillige uitzetting of een proces.
Allen kiezen vrijwillige uitzetting, ze
worden dan gewoon, per bus, naar
hun land terug gebracht.
Mensenhandel
De techniek in dit werk heeft niet stil
gestaan. Spoorzoeken is nog steeds
belangrijk, maar sensoren en vlieg
tuigjes doen nu het meeste werk.
Langs de grens zijn sensoren ingegra
ven, apparaten die een radiosignaal
uitzenden als iemand passeert, som
mige reageren op trillingen van de
grond, andere op aanwezigheid van
ijzer. Door het radio-signaal van de
sensor, gaat er een rood lampje bran
den op een grote stafkaart op het
hoofdkwartier van de grenspolitie.
Men weet waar er iets loos is, een
vliegtuigje of patrouillewagen wordt
erop uitgestuurd. Ter plaatse wordt
dan het spoorzoeken weer belangrijk,
waar zijn de wetbacks heen gegaan,
waar verschuilen ze zich.
Soms stuit de grenspolitie op trieste
zaken. Er is een levendige mensen
handel ontstaan. Mexicanen betalen
wel 300 dollar (zo'n 650 gulden) om
naar het noorden gesmokkeld te wor
den. De smokkelaars zelf nemen wei
nig risico's. Als ze onraad vermoeden,
laten ze hun klanten gewoon aan hun
lot over. „Zo stuitte een patouille van
ons in 1976 toevallig, ergens midden
in de woestijn op een grote trailer.
Die stond daar in de brandende zon.
Niemand in de buurt, de deur zat op
slot. Toen ze hem openbraken, bleken
er 30 Mexicanen, als haringen in een
ton. in opgesloten te zitten. Buiten
was het 40 graden, in de trailer was
het al meer dan 80 graden. De mensen
waren letterlijk haast gekookt, negen
waren er al dood. de rest heeft het op
het nippertje gehaald."
Het verhaal is van Jerry O'Connor.
Hij zetelt in een modern gebouw,
even buiten El Paso, waarschijnlijk
het best bewaakte complex in de zui
delijke Verenigde Staten. Gewapen
de wachten, deuren en liften die al
leen met speciale sleutels open gaan,
tv-monitoren op alle gangen enz. Het
Spoorzoeken is een echte specialiteit
van de grenspolitie, uiterst nuttig in
hun voortdurende jacht op de vele
Mexicanen die wekelijks illegaal de
grens over proberen te komen. „Soms
heb ik wel medelijden met ze," zegt
Shaw. „Het is logisch dat ze hier
naartoe komen, wij zijn rijk en zij zijn
arm. Het is niet altijd zo gemakkelijk
om iemand, die een paar dagen door
de woestijn heeft gelopen, weer terug
te sturen. Maar dat is nu eenmaal
mijn' werk, daar heb ik de eed voor
afgelegd. Het is natuurlijk ook wel
interessant werk. Je gaat echt op
jacht, maar niet op gewone dieren,
maar op mensen, die zijn slimmer,
dat maakt het juist spannend."
De reden waarom die Mexicanen het
toch blijven proberen is duidelijk.
Veertig procent van de bevolking
heeft geen werk. De lonen liggen ver
onder het laagste loon dat ze in de
V.S. kunnen verdienen. In de V.S. is
werk genoeg. De boeren in het zuid
westen, Texas. Nieuw-Mexico. Cali-
fornië hebben de Mexicanen hard no
dig voor het ruwe handwerk, waar
voor zij geen Amerikanen meer kun
nen krijgen. In de jaren vijftig werden
de Mexicaanse seizoen-arbeiders in
grote aantallen toegelaten. „Brace-
ro's", de sterke armen, werden ze ge
noemd. Onder druk van de Ameri
kaanse vakbonden kwam daar. aan
het eind van de jaren vijftig, een eind
aan. De Mexicanen bleven namelijk
niet in het zuiden, ze trokken naar de
noordelijke fabriekssteden. Daar gin
gen ze nog meer verdienen, maar nog
altijd minder dan wat de Amerikaan
se arbeiders eisten. Ze verpesten dus
de arbeidsmarkt, hun toelating werd
stopgezet.
Natte ruggen
Officieel is dat zo gebleven, op enkele
uitzonderingen na. Maar de boeren in
de grensstreek konden hun oogst
toch niet laten verrotten op het veld.
de dames konden hun ijverige dienst
meisjes niet Ineens missen. Er bleef
dus een rijke arbeidsmarkt voor iede
re Mexicaan, die illegaal de grens
over durfde te komen. „Wetbacks",
natte ruggen, worden ze genoemd,
omdat ze de grensrivier, de Rio Gran
de, komen overzwemmen. Naar offi
ciële schattingen zijn er momenteel
tussen de zes en twaalf miljoen wet
backs in de V.S.
Evenals wat er in Nederland is ge
beurd met de illegale gastarbeiders,
heeft president Carter recent voorge
steld wetbacks die al enkele jaren in
de VS werken, nu officieel toe te
laten, en gelijktijdig de grensbewa
king tegen nieuwe illegalen te ver
scherpen. Deze voorstellen hebben de
Amerikaanse volksvertegenwoordi
ging scherp verdeeld, besluiten zijn
nog niet genomen. Voorstanders wij
zen erop dat de Amerikaanse econo
mie deze Mexicanen gewoon nodig
heeft, tegenstanders zien het als een
premie op illegale activiteiten, die
steeds meer Mexicanen zal aantrek
ken. De grenspolitie mengt zich niet
in dat debat. Hoe het ook uitvalt,
