Dieren door vele toeschouwers
vaak geremd in hun handelen
ZOMER-AANBIEDINCEN!
van der meer
Ja! Ze zijn er neg eventjes: VanderMeer's
eerste sub-hoofd
Trouw
Olifant neemt de benen
ELKE ZATERDAG IN
NIET
WINKELEN
Wie hun gedrag wil zien kan beter niet met vakantie gaan
Ook de 'lagere'
dieren boeiend
VanderMeer maaty deze
modieuze leef heelt zélf.
Daarom Kan de prijs ze laag
zijn! Royale leef hoeRmef
Kemforfabele hoge rug in super-zacht
velours, nü
als Zomer-
Aanbieding
Fijne meubelen! Scherpe prijzen!
Wij zoeken voor de afdeling Neurologie een
in de rang van verpleegkundige A.
De afdeling omvat 17 bedden; voor
hen die graag in een klein team wer
ken is dit een interessante, aantrekke-
li|ke werkkring
Enige verpleegkundige ervaring is ge
wenst. terwijl leidinggevende capaci
teiten aanwezig moeten zijn.
Sollicitaties richten aan de afdeling Personeels
zaken Diaconessenhuis. Fonteynenburghlaan 5
te Voorburg.
Advertentiemateriaal moet donderdags (1e post) in ons bezit zijn.
Inlichtingen over deze speciale advertentiepagina's
TEL. 020-913456
TOESTEL 794, resp. 783 en 750
De notarissen
Westbroek, Van der EIburg, Schuurmans, Korteweg,
De Vin, Okkens, Koudijs en Dortmond,
Schiedamsedijk 50 en Lijnbaan 121
te Rotterdam
maken bekend dat
hun minuten, registers, repertoria
en verdere administratie
door de brand in de Leuveflat zijn getroffen.
Zij zetten hun praktijk onveranderd voort.
Genoemde notanssen betuigen hierbij gaarne hun dank en erkentelijkheid
aan de Rotterdamse Brandweer en Politie en aan alle anderen, die hulp
hebben geboden
Rotterdam. 31 jufi 1970
DINSDAG 1 AUGUSIUS 1978TROUW/KWARTET
JUWELEN. GOUD
en ZILVER
IN- EN VERKOOP
H. W. DAMES
Kruisstraat 19. T
023-320481
Haarlem (bij de Ridderstra<
KENNISGEVING
De Eerste kamer voor
schillenbehandeling uit g
puteerde staten van Utre
maakt bekend, dat zij
maandag, 11 september II
ten Provinciehuize, Acl
St. Pieter 20 te Utrecht,
openbare vergadering zal
handelen beroepen op gn
van artikel 41 van de Algei
ne bijstandswet van ingezi
nen der navolgende
meenten:
9.30; 9.40; 9.50 en 10.00
Utrecht;
10.10 uur Driebergen-Rij:
burg;
10.20 uur Soest;
10.30 uur en 10.50
Houten;
11.00 uur Amersfoort;
11.10 uur Leusden;
11.20 en 11.30 uur De Büi
11.40 uur Woudenberg.
KENNISGEVING
De Tweede kamer voor
schillenbehandeling uit g<
puteerde staten van Utrt
maakt bekend, dat zij
maandag. 11 september 1
aanvang 12.00 en 12.10
ten Provinciehuize, Acl
St. Pieter 20 te Utrecht
openbare vergadering zal
handelen beroepen op gr
van artikel 49. Ie lid
Drank- en Horecawet vai
gezetenen der gemeente
selstein.
begint op deze ef(
dé andere
advertentie pagina
ELKE
OCHTEND
OPNIEUW
door Henk van Halm
Het is al weer een tijdje geleden dat het laatste deel verscheen
van een serie boeken, bedoeld voor lezers die niet tevreden
zijn met alleen maar de namen van dieren te kennen, maar die
ook willen weten waarom ze zich gedragen zoals ze doen.
Gelukkig verschijnen naast de op zich zelf zeer nuttige gidsen
voor herkenning steeds meer boeken die achtergronden van
het dierenleven belichten. Juist dat verdiept natuurstudie of
geeft een dierentuinbezoek meer inhoud dan het gewone
„beestjes kijken"
Nu is het aanschouwen van dieren in
gevangenschap toch al niet ideaal,
als je iets van dieren wilt begrijpen,
omdat ze vaak een heel ander gedrag
demonstreren dan in hun eigen na
tuurlijke leefomgeving en omdat bo
vendien de overvloed van dieren zo
groot is dat men zelden lang naar een
dier kijkt en nooit lang genoeg om
samenhangende gedragingen te kun
nen observeren. Dieren worden vaak
door de vele toeschouwers geremd in
hun handelen en daarom kun je. als
je echt wat van het gedrag wilt zien.
wel een betere Ujd uitzoeken dan de
vakanUeUjd Vrij levende dieren ga
deslaan blijft verre te verkiezen.
Dat Ik daar zo over uitweid, is omdat
veel van wat In ..Hoe dieren leven"
handelt over niet inheemse diersoor
ten. die je alleen in dierentuinen kunt
zien tenzij je tot de groeiende
groep toeristen behoort die regelma
tig op safari gaan. Toch Is er ook
genoeg over Nederlandse, en zelfs
over heel alledaagse dieren ln te vin
den. wat je zelf kunt waarnemen, in
de tuin of wat verder weg.
Hele dierenwereld
De zes boeken, die samen het hele
dierenrijk bestrijken, gaan over de
levensverrichUngen van dieren in de
ruimste betekenis. Dat houdt zowel
de gewone dagelijkse routine als
eten. drinken, slapen, oppassen voor
belagers en het verzorgen en bescher
men van jongen in als de hoogtepun
ten. die een dier in bepaalde seizoe
nen of maar eens in zijn leven door
maakt. Dat is met name de hofmake
rij. de paring, vaak met ingewikkelde
en voor de onkundige toeschouwer
raadselachtige ceremonièn. de trek
van vogels, vissen, zoogdieren,
amfibieën en insekten. Fascinerend
en bizar zijn veel gedragingen en li
chaamsvormen. bij lagere dieren, zo
als insekten. wormen en slakken, nog
meer dan bij vogels en zoogdieren,
die ons nu eenmaal vertrouwder zijn
en die in hun gedrag vaak nog iets
vertonen dat ..bij ons zelf herken
baar" lijkt Lijkt, want je moet erg
oppassen hierbij niet al te menselijke
maatstaven aan te leggen.
Gelukkig doen de schrijvers van de
verschillende delen dat ook niet. Het
zijn allemaal beroeps-dierkundigen
van naam en ze hebben kans gezien
wat ze te zeggen hebben zo te formu
leren dat iedereen, zelfs een ouder
kind. het kan begrijpen. Daarbij
moesten zij vanzelfsprekend wel een
keuze doen Verwacht u dus geen
volledige uitstalling van wat er zoal
aan merkwaardig gedrag in de die
renwereld bestaat. Alleen die dieren
zijn genoemd en afgebeeld, die als
illustratie kunnen dienen om be
schreven gedrag aanschouwelijk te
maken. Die afbeeldingen zijn in to
taal meer dan twaalfhonderd kleu
renfoto's waarvan de meeste het dier
tonen in zijn natuurlijke omgeving.
Opvallend zijn een paar fraaie en
zeldzame paringsfoto's in het deel
over de zoogdieren. Maurice Burton
besteedt daarin wel heel veel aan
dacht aan de grote zoogdieren, waar
mee hij aansluit bij de belangstelling
van het dierentuinpubliek, dat zich
nu eenmaal liever ophoudt bij de
olifanten en de roofdieren dan in de
voor ons reukorgaan minder aantrek
kelijk behuizingen waar knaagdieren
en kleine roofdieren zijn onderge
bracht. Toch gedragen die zich in
gevangenschap vaak „natuurlijker"
dan de grote dieren, alleen maar om
dat ze ..zich minder bewust schijnen
te zijn" van de aanwezigheid van
mensen en de beperkingen van hun
onderkomen. Je vraagt je soms wel
eens af of mensen „buiten hun denk
raam" vallen.
Wat Burton schrijft over territorium-
gedrag. plaatsbepaling door echopei
ling, instinctief en aangeleerd hande
len. voedsel en voortplanting is intri
gerend genoeg voor de algemene le
zer. Soms waagt hij zich aan veron
derstellingen die niet wetenschappe
lijk gefundeerd zijn. zoals op blz. 39.
dat de egel misschien van huis uiteen
woestljndier is. Hij haalt daarbij een
nogal speculatieve vergelijking aan
met de eveneens bestekelde cactus
sen. Zo ls er meer: wat hij beweert
over intelligentie en leervermogen is
hier en daar beslist betwistbaar te
noemen.
Toch weet je overigens nooit wat er
na veel waarnemingn en wetenschap
pelijk onderzoek uit de bus komt. Er
ls vaak de spot gedreven met berich
ten dat zwaluwen een winterslaap
kunnen houden. Die verhalen zijn al
oud en zo vond ik eens de volgende
passage in Gilbert White's Natural
History of Selborne' (brief van 4 au
gustus 1767): 'Wat de zwaluwen be
treft die in de winter in verstarde
toestand op het eiland Wight, of een
ander deel van dit land, gevonden
zouden zijn. hoorde ik nooit zo'n ver
slag dat waard was er aandacht aan
te besteden. Maar een geestelijke met
een onderzoekende aard verzekert
me dat toen hij een opgeschoten jon
gen was. een paar werklieden, die
vroeg in het voorjaar de kantelen van
een kerktoren afbraken, twee of drie
gierzwaluwen onder het puin vonden,
die op het eerste gezicht dood leken,
maar toen ze bij het vuur gelegd
waren, herleefden. Hij vertelde me
dat hij uit gTOte zorg om ze in leven te
houden, ze in een papieren zak bij het
keukenvuur hing. waar ze gestikt
waren.'
Dit voorval wordt ook aangehaald in
het deel Vogels en schrijver Robert
Burton noemt nog een aantal tame
lijk overtuigende waarnemingen uit
Perzië en Californië en ten slotte het
bewijs voor de juistheid van debe-
richten. In december 1946 vonden
professor Jaeger en twee van zijn
studenten een verstijfde nachtzwa
luw in een rotsspleet in de Colorado-
woestijn. De vogel vertoonde geen
teken van leven, behalve dan dat hij
een oog opendeed, voor hij in de
spleet werd teruggelegd. Later keerde
Jaeger nog een paar maal terug naar
de spleet en vond daar de nachtzwa
luw nog steeds slapende in de hou
ding waarin hij hem had neergelegd.
Hij kon zo aantonen dat de vogel
daar een echte winterslaap heeft ge
houden van op zijn minst 85 dagen.
Soorten jagerij
Ik zou dit vogelboek elke beginner in
de ornithologie willen aanraden. Ie
mand die juist begonnen is de her
kenning onder de knie te krijgen, is
maar al te licht geneigd de geduldige
observatie van het gedrag te verwaar
lozen. Alle aandacht is er doorgaans
op gespitst weer een soort aan de lijst
van geziene vogels te kunnen toevoe
gen. Steeds weer toont Burton het
verband tussen het gedrag en de doel-
martigheid voor het voortbestaan
van de soort. Nieuwe feiten worden
beschreven over zulke bekende on
derwerpen als broedzorg. camoufla
ge. trek. concurrentie en doodsoorza
ken. Jammer alleen dat in dit deel
fouten zijn aan te wijzen, zoals op
bladzij 21 de foto van een ijsvogel, die
een visje naar zijn nest brengt, maar
naar een hol in de grond vliegt in
plaats van naar het nesthol in de
steile oeverwand. omdat de foto 90
liiiiiiHiiiiiiiiMiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiMimiiiiiimiiiiiiiii
graden gekanteld is. en de foto op
bladzij 81. die tijgervinkjes toont,
maar volgens het bijschrift kruisbek
ken. Amfibieën en reptielen bestaan
al meer dan 300 miljoen jaar. Een
tijdlang hebben reptielen als grootste
roofdieren en planteneters de aarde
beheerst. Er is nog steeds geen af
doende verklaring voor gevonden
waarom al deze reuzenhagedissen,
zelfs die welke de zeeën bevolkten,
zijn uitgestorven. Een grote verschei
denheid aan kleinere vormen dan
deze 'draken' al blijven krokodillen
indrukwekkende en gevreesde reptie
len bevolkt nog steeds de tropische
en gematigde streken van de aarde en
vele ervan hebben ëen bijzondere le
venswijze ontwikkeld, die Echter-
nacht uitmuntend beschrijft. Er zijn
ook nogal wat inheemse soorten van
deze belangwekkende diergroep afge
beeld en in hun gedrag beschreven.
De fraaie kleurenfoto's zijn voor het
merendeel in terraria opgenomen, zo
als de vissen in het door Whitehead
geschreven deel meest in aquaria
werden gefotografeerd. Whitehead
heeft vooral uit vaktijdschriften stof
tot schrijven gehaald en geeft een
goed overzicht van nieuwe onder
zoekresultaten en gelanceerde
ideeën.
Bondgenoten
In twee delen, geschreven door Bla-
ney en Mash. worden de ongewervel
de dieren behandeld, zeer onvolledig,
wat niet anders kan. want zij maken
de meerderheid uit van alle diersoor
ten. Men schat dat er zo'n twee mil
joen insektesoorten bestaan, waar
van nog niet meer dan de helft is
beschreven. Dagelijks worden nieuwe
soorten ontdekt. Lagere dieren kun
nen zich niet verheugen in een zo
grote populariteit als zoogdieren, vo
gels en vissen. Er lijkt weinig te bele
ven aan hun gedragingen. Mensen die
er zo over denken, vinden een eye-
opener' in deze serie. Als zij na lezing
ontdekking dat lagere dieren even
boeiende schepselen Gods zijn als
dieren die ons meer nastaan, soms
ernstige concurrenten, waar het ons
dagelijks brood betreft, maar vaak
ook bondgenoten in ónze strijd om
het bestaan, hebben deze boeken
goed werk gedaan.
Serie 'Hoe dieren leven', onder re
dactie van dr. Peter Hutchinson,
uitg. Elsevier, Amsterdam/Brussel.
Delen: Maurice Burton - Zoogdieren;
Robert Burton - Vogels; A. C. Echter-
nacht Reptielen en amfibieën; P. J.
Whitehead - Vissen; W. M. Blaney -
Insekten; K. Mash - Lagere dieren.
Per deel 160 blz., prijs per deel
27,50.
Nü 1s t er nog tijd voor! Nu zijn ze er nog héél
eventjes; die fijne zomer-Aanbiedingen bij
vanderMeer! Allerlei modieuze zitgroepen
(en nog véél meer!) voor prijzen die Je
straks niet meer vindt! Neem nou deze
verrukkelijk-komfortabele leefhoek in rondom-
verleidelijk-zacht-velours. Losse zit-en rugkussens om
lekker-diep in weg te zakken.vaste hoofdsteun,
mooie, glooiende' armleggers.ln beige.donkerblond,
nègre. grijsblauw, parelgrijs en héél zacht blauw.
En: nü nog voor n hoe-bestaat-'t-prljsje!
Kom daarom nü. wacht niet te lang. u kunt nu nog
héél eventjes profiteren van al die fijne Zomer-
Aanbledlngen bij VanderMeer!
1795?
Uwltt tenders?
Deze fijne leefhoek ls ook leverbaar In allerlei andere opstellingen!
Als tweezitter Als driezuter Als losse elementen, met of zonder arm En óók de
bekleding kan anders 'n Paar voorbeelden tweed, rib of rondom-echt-leert
Mocht u binnen 14 dagen na aankoop van een
vanderMeer meubel ergens anders hetzelfde meubel I
(onder dezelfde voorwaarden betreffende levering
m en service) voor een lagere prijs kunnen kopen, dan
geeft vanderMeer u het prijsverschil terug
Den Haag: Spui hoek Kalvermarkt.
Den Haag: Winkelcentrum .waldeck'.
einde Laan van Meerdervoort
Utrecht: Rijksweg Oudenrijn-Arnhem,
afrit Utrecht
Rotterdam: Croothandelsgebouw.
weena 757
Amsterdam: Stadhouderskade 74
Dlemen (bij Amsterdam): Rijksweg
Amsterdam-'t Gooi. afrit De Snlep.
Beverwijk: Rijksweg Haarlem-Alkmaar.
Velser-tunnel, afrit Zaandam/Heemskerk.
Eindhoven: Noord Brabantlaan bl)
de Rijksweg Tllburg-Maastrlcht. afrit
vliegveld.
Etten-ieur Rijksweg Breda-Roosendaal.
Heerlen: Spoorslngel 2
Enschede: winkelcentrum. Oe KlanderIJ'.
Almelo: Oranjestraat 25.
Dagelijks (ook op zaterdag') geopend
tot 6 uur Koopavond: donderdag
in utrecht. Den Haag, Amsterdam en
Almelo: vrijdag ln Rotterdam. Dlemen.
Eindhoven en Etten-leur.
Hazel, een olifant uit het Windsor safaripark in Engeland, ontsnapte uit het wildpark en zwierf bijna
rond in de bossen. De tweeëneenhalve ton wegende en zestien jaar oude Indische olifant, die weg kon komen
een stalen omheining omver te trekken en enige bomen te ontwortelen, werd tenslotte met een met
tronen geladen geweer neergeschoten. Foto boven: Hazel ligt verdoofd op de grond. Foto onder: Nog wat
wordt Hazel weer naar het wildpark gebracht.
