Vertrossing bedreigt
stolpboerderij
Trouw
j kadobon
D.S.A.
Trouw
De Noordhollandse „boerenpyramide" te kijk
Plan voor nieuwbouw
AZL gaat 'gewoon door'
Oud-katholieke kerk
distantieert zich
van 'aartsbisschop'
L
1
Startmotor,
dynamo of
accu defect!
ELKE
OCHTEND
OPNIEpa
Bij „KONO"
Kono's Kasten - Keuki
BIJVERDIENSTE
BEZORGERS/STERS
Uw advertentie in
wordt door 355.0
koopkrachtige
Nederlanders ge
VRUDAG 28 JULI 1978
TROUW/KWARTf
door Haro Hlelkema
HOORN Er wordt wat „afgerestaureerd" aan de Noordhollandse stolpboerderij. De
belangstelling voor deze monumenten van het Westfriese land immers erg groot. De sfeer van
Walt Disney walmt Je soms tegemoet, een kabouterland met opgetooide „poenhoeven" lijkt
het af en toe. Kortom, het stolpenbestand in Noord-Holland staat er wel „rooskleurig" voor.
Als Je tenminste op deze manier van deze typisch Westfriese ingrediënt houdt.
De Culturele Raad van Noord-Hol
land, het Historisch Genootschap
Oud West-Friesland en diverse
Noordhollanders denken er gelukkig
anders over. Bij hen heerst er grote
zorg over het behoud van de boeren-
pyramldes, die zo karakteristiek zijn
voor het Noordhollands landschap.
Nog maar ongeveer vierduizend stol
pen zijn er over ln het gebied ten
noorden van het Noordzeekanaal. En
daarvan is een nog veel geringer aan
tal slechts een waardig representant
van het stolpenstamboek. Nog geen
tweehonderd boerderijen van dit
type ondervinden de bescherming
van Monumentenzorg. Veel andere
zijn aangetast door sloop, brand of
Ingrijpende veranderingen.
In het kader van de Toer-In door
Noord-Holland, die dit jaar het thema
„Ruimte" meevoert, worden de
Noordhollandse (ln hoofdzaak West
friese) stolpen te kijk gezet. In de
Boterhal van het Westfries Museum
te Hoorn bijvoorbeeld is een exposi
tie Ingericht, die tot en met 27 augus
tus aandacht vraagt voor de stolpen
en vooral voor het aspect van de
renovatie. Dagelijks is de tentoon
stelling te bezichtigen van 10 tot 17
uur en op zondag van 12 tot 17 uur.
,De stolp te kijk'
In samenwerking met de Culturele
Raad heeft de Westfriese uitgever
Martin Lammes uit Wogmeer een
boek uitgegeven, dat dezelfde titel als
de expositie draagt („De stolp te
kijk") en dat voor 25 gulden in de
boekhandel verkrijgbaar is. De uitga
ve. die geschreven is door drie heren
die ook de tentoonstelling voorbereid
hebben (L. Brandts Buijs. Com. de
Jong en J. J. 8chilstra), kan gezien
worden als achtergrondinformatie
voor de uitstalling in de Boterhal. De
stolpboerderij en haar omgeving, de
ontwikkelingsgeschiedenis en het
verbouwen van een stolp zijn de drie
thema's, waarover het trio auteurs
schrijft.
,Het is een vreedzame poging om alle
betrokkenen te informeren", schrijft
Com. de Jong in zijn artikel. En dat
blijkt wel nodig, aldus de verontruste
mensen achter „De stolp te kijk".
Want weliswaar tref Je de stolp nog
wel in al haar variaties in het Noord
hollandse land aan: groot en statig,
sober en onaanzienlijk, met of zonder
woonhuis, met een dak van riet of van
pannen of van pannen én riet, met
een staart of met een lange daknok.
Maar toch is het bestand van de pyra-
midevormlge bouwwerken, gecon
strueerd met een stormvaste vier
kantsconstructie zodat het dak als
een paraplu boven het boerenbedrijf
hangt, ln groot verval.
Andere bestemming
Met name wanneer de bestemming
van de stolpen verandert, lopen de
gebouwen gevaar „De aankleding
van het erf. het silhouet van het ge
bouw. de heldere Indeling van bedrijf
en woning onder één kap, de prachti
ge huid van de verweerde baksteen
gevels met daarboven de kap van riet
of Oudhollandse pannen, de frisse
kleuren van lijsten, kozijnen en deu
ren. ze worden aangetast en soms
geheel tenietgedaan door onbegrip en
onmacht van de nieuwe eigenaren",
aldus Com. de Jong. Op zichzelf is het
voor het behoud van de boerenplaat
sen niet altijd ongunstig dat er be
langstelling is van bulten de agrari
sche sector om ze voor bewoning of
Ook in de Noordhollandse stadjes komt de stolpboerderij voor, zoals deze in Enkhuizea
voor bedrijfsdoelen aan te kopen,
vindt hij. „Maar het vraagt veel ken
nis van en respect voor gebouwen en
erf om de nieuwe belangstelling zin
vol en evenwichtig ln de stolpen on
der te brengen. De minst schadelijke
verandering in de bestemming voor
landschap en gebouwen Is het verla
ten van het meestal verouderde
woongedeelte van de oude stolp en
het gebruiken van de oude woning als
stal- of opslagruimte. Het evenwichti
ge van het totale bouwwerk wordt
dan wel geschaad, maar dat verdient
toch de voorkeur boven het gebruik
van de stolp ln haar geheel als woning
of woning met een andersoortig be
drijf."
Ondanks deze waarschuwende woor
den is er al heel wat veranderd aan de
stolp, de boerderij die mens en dier in
originele staat bescherming bood.
Volgens de organisatoren van „De
stolp te kijk" op sommige plekken
niet eens zo gek. zoals het Cultureel
Centrum Vredenburg in Limmen, het
theatertje Beemsterlant ln Midden-
Beemster, de onlangs helaas verbran
de boerderij De Menningweer te
Groot-Schermer of de stolp, die de
kunstenaar Nic Jonk in Groot-Scher
mer als atelier gebruikt. Soms wor
den door boeren verlaten stolpen in
gebruik genomen als gemeentehuis,
als theater, als toonzaal of als seks-
boerderij. Nieuwbouw van stolpen is
er ook: bijvoorbeeld als kerk (Alk
maar, Volendam). als restaurant
(Blokker) of als sportzaal (Zwaag).
Vaak zijn het „poenhoeven" gewor
den, nog niet eens door ingrijpende
verbouwingen, maar meer door klein
onderhoudswerk dat door de eige
naar zelf is verricht en dat met „fatale
wijzigingen" gepaard is gegaan. Corn,
de Jong weer: „Feitelijk behoren
kleurveranderingen en ook geringe
wijzigingen aan ramen en deuren
aangevraagd te worden bij bouw- en
woningtoezicht Maar de gang naar
de technische diensten Is vaak even
populair als die naar de ontvanger
der belastingen. Toch zijn het die
regelmatige, kleine veranderingen
die sluipenderwijs, zoals de druppel
de hardste steen,'een goed bouwwerk
kunnen uithollen."
Hans-en-Grietje
De eerste grote vergissing die een
nieuwe eigenaar/bewoner van een tot
landhuis omgebouwde stolp vaak
maakt, Is het wegkalken of achter
reliëfstuc wegwerken van de prachtig
gekleurde donkere baksteengevels,
om daarna luiken bij de vensters aan
te brengen met roodwitte zandlopers,
waardoor een onwezenlijk Hans-en-
Grietje-effect ontstaat, vaak aange
vuld met tuinkabouters. Corn, de
Jong vond zelfs ergens een houten
vakwerkcopstructie over het metsel
werk van een Noordhollandse stolp,
„alsof het een Tlroler toeristenhotel
betrof. Staat de nieuwe eigenaar mis
schien ook Jodelend in Lederhose zijn
dnkruid te wieden?"
De mallotige sfeer van Disneyland,
kennismiddelen en andere aantastin
gen, constateren de mensen achter
„De stolp te kijk". In het boek wor
den enkele aanwijzingen voor ver
bouwingen gegeven. Een goed gere
noveerde stolpboerderij (er zijn overi
gens verschillende typen; daarover
schrijft L. Brandts Buijs, een kenner
van boerderijen bij uitstek en auteur
van de schitterende uitgave „De lan
delijke bouwkunst in Hollands Noor
derkwartier") dient op te vallen door
haar onopvallendheid. De voortuin is
eenvoudig en keurig bijgehouden,
een klinkerpad loopt naar de voor
deur, een verhard pad naar de dors-
deuren. De vensters hebben een bij
de stijl van het huis behorende inde
ling met traditionele kleuren: gebro
ken wit en donkergroen of licht- en
donkergroen, al naar gelang de streek
waar de boerderij staat. Er is geen
opvallende tuinverlichting en er han
gen geen rijke lantaarns aan de ge
vels. Geen edelputz op de muren,
geen vensters met te kleine ruitjes,
voorzien van luiken, geen hardhouten
deuren met stijlloze tierelantijnen en
geen regenton onder de goot.
Vertrossing
De stolp dreigt steeds meer een prooi
van de commercie te worden. Er valt
weinig te doen tegen de versieringen,
die aan de boerderijen aangebracht
worden. Ook de Culturele Raad en
zelfs Monumentenzorg kan weinig
ondernemen tegen de vertrossing van
de stolp. Feitelijk is de gemeente de
eerst aangewezen instantie, die moet
optreden. Immers, de gemeente ver
leent vergunningen voor veranderin
gen aan gebouwen en voor het wijzi
gen van bestemmingen.
„De gemeenten zouden meer hun
licht moeten opsteken bij de rayon
agenten van Monumentenzorg", zegt
Siep de Jong, architect van Monu
mentenzorg. „Die oproep hebben wij
al zovaak gedaan, maar er wordt te
weinig gehoor aan gegeven. Er is wel
een welstandscommissie om eventue
le wijzigingen te bekijken, maar het
zou allemaal veel serieuzer moeten
gebeuren. Wij hebben de mankracht
en het geld niet om op dit moment
meer te doen dan het beschermen
van 200 boerderijen. Maar er lopen
legio bouwkundigen en architecten
rond, die voorlichting kunnen geven
over het renoveren van een stolp.
Zo'n boerderij moet je in haar waarde
laten; de stolp is zo gegroeid, daar
moet je niet aan gaan knoeien."
Ondanks dreigende taal Pais
Van-een onzer verslaggevers
LEIDEN Ondanks de dreigende taal van minister Pais
(onderwijs en wetenschappen) dat de geldstroom voor bouw
plannen voor academische ziekenhuizen de komende jaren zal
verminderen, gaat het Leidse Academisch Ziekenhuis door
met de voorbereiding voor nieuwbouw. „Wij houden ons aan
de bestaande besluiten", aldus algemeen directeur drs J. B. M.
Verheij.
Het AZL heeft gisteren dan ook sa
men met het architectenbureau
Brouwer en Deurvoorst een struc
tuurplan gepresenteerd voor het
nieuwe ziekenhuis. In het plan zijn de
afspraken over de ruimtelijke vorm
geving in hoofdzaak vastgelegd. In
grote lijnen worden omvang, plaats,
ontsluiting, indeling, ln hoofdgroe
pen en bouwvolgorde bepaald. Het
structuur-plan is Inmiddels door het
AZL. het ministerie van onderwijs en
wetenschappen en de Rijksgebou
wendienst geaccepteerd. Deze week
is het dan ook aan de gemeente Lel
den aangeboden.
Hoewel het plan nog vrij weinig over
de vorm van de nieuwe gebouwen
zegt. zal het er wel invloed op uitoefe
nen. De architect heeft de maximale
bouwhoogte van 45 meter verlaten en
gaat nu uit van 54.5 meter voor de
beddenhuizen. De gemiddelde hoogte
van het nieuw te bouwen ziekenhuis,
dat op het huidige AZL-terrein achter
het NS-station in Leiden zal verrijzen,
wordt 35 meter
Uitgangspunten voor het bouwplan
zijn ondermeer een maximale ge
bruiksruimte van 95.000 vlerkante
meter en 850 bedden, maximaal vier
honderd miljoen gulden bouwkosten.
De bouw van het ziekenhuis zal gefa
seerd plaatsvinden.
Zes jaar
De eerste fase zal uitgevoerd worden
op het sportterrein, direct achter het
station, en omvat 60.000 vierkante-
meter vloeroppervlak. Wanneer me
dio volgend Jaar met de bouw begon
nen zou kunnen worden kan zes jaar
later dit deel van het ziekenhuis in
gebruik worden genomen.
In het structuurplan gaat de archi
tect uit van een ontsluiting van het
terrein aan de Plesmanlaan en een
verbindingsweg over het terrein langs
de Wetering naar de huidige Ingang
aan de Wassenaarseweg. Langs de
Wetering zou parkeerruimte voor
maximaal 2500 auto's gerealiseerd
kunnen worden. Voor fietsers, trein
reizigers en andere voetgangers
maakt de architect zich sterk voor
een aanleg van een tunnel van het
stationsplein onder de spoorbaan
door. Verder wordt een extra uitgang
voorgesteld naar de Plesmanlaan via
een ventweg voor ziekenauto's en be
stelwagens.
Minister Pais heeft de academische
ziekenhuizen ln ons land meegedeeld
DEN HAAG (ANP) - In kringen van
de oud-katholieke kerk in Nederland
is enige onrust ontstaan over de zaak
van pater B., die eind vorige week
door de Haagse politie werd aange
houden op verdenking van diefstal
en/of heling De pater noemt zich
aartsbisschop van de oud-rooms-kat-
holieke kerk en hierdoor is met name
ln Den Haag verwarring ontstaan
met de oud-katholieke kerk, aldus
mgr. P. J. Jans, pastoor van de oud-
katholleke parochie in Den Haag en
tevens bisschop van Deventer.
De „aartsbisschop" hoort bij een klei
ne, niet geregistreerde sekte met een
aanhang van ongeveer vijfhonderd
man. Mgr. Jans meent nu, dat door de
naam van dat genootschap zijn kerk
in discrediet is geraakt.
dat rekening gehouden moest worden
met fasering en temporisering van de
nieuwbouwplannen. „Maar een uit
spraak om hoeveel en voor welk zie
kenhuis heeft hij niet gedaan", aldus
drs. Verheij. „Het Is allemaal vage
praat: zolang deze minister niet be
slist en hij beslist weinig gaan
we door. Het Is duidelijk dat er buien
vallen, maar het is niet bekend waar.
Wij gaan uit van de goedkeuring van
de vorige minister om te mogen
bouwen".
Mocht het AZL met de 400 miljoen
gulden niet uitkomen („Voor de hui
dige plannen hebben we 512 miljoen
gulden nodig", aldus drs Verheij) dan
zou in eerste Instantie volstaan moe
ten worden met het volbouwen van
het sportterrein De voorzieningen in
de meest bruikbare gebouwen zullen
daar dan langer moeten blijven.
Voorburg ontvangt
Noordierse jeugd
VOORBURG Veertig Noord
ierse kinderen arriveren van
avond om tien uur in Voorburg
voor een vakantie van drie we
ken in ons land. De kinderen,
die op uitnodiging van het co
mité „Voorburg helpt Noordier
se kinderen' al voor de derde
keer een Nederlandse vakantie
houden, worden na de ont
vangst in de aula van de Tho
mas More School aan de Prinses
Irenelaan over de Voorburgse
gastgezinnen verdeeld.
Het Voorburgse comité organi
seert nu al drie Jaar achtereen
een vakantie voor kinderen uit
Noord-Ierland om op die manier
mee te helpen aan een betere
relatie tussen de protestantse
en katholieke bevolkingsgroep
in dit stukje Groot-Brittannië.
Het comité heeft er voor ge
zorgd dat er in elk Voorburgs
gastgezin een protestants en
een katholiek kind uit Noord-
Ierland ondergebracht wordt.
Het vakantieprogramma, dat
het comité bedacht heeft, om
vat onder meer bezoeken aan de
bowling m Scheveningen, Am
sterdam en het Automobielmu
seum in Leidschendam. Verder
zijn er tal van sportverenigin
gen in Voorburg en omgeving,
die de Noordierse kinderen voor
wedstrijden hebben uitgeno
digd. 's Zondags worden er
kerkdiensten in Voorburg bijge
woond: in de Opstandlngskerk
voor de protestanten en in De
Goede Herder voor de katholie
ken. Giften voor het werk van
het comité zijn welkom op reke
ning-nummer 45.73.20.850 van
de Amro-bank in Voorburg
(Herenstraat 55, giro 123.104).
ZAKENFLITSEN
ONTZETTEND
VEEL
•oorten figuurglas treft U
Mn bij de man die veel met
glas doet. Uiteraard direct
uit voorraad leverbMr.
POPPINK
Rotterdamseweg 60-68
Delft, tel. 015-561500
BOUWMATERIALEN
BENNINK B.V.
voor al Uw
PLAVUIZEN
AT 132.
LEIDERDORP
TEL 071-895420
HELPT SNEL EN VAKKUNOK5.
KLAAR TERWIJL U WACHT
AVOND- EN WEEKENDSERVI
CE ZUSTERSTRAAT 170-172.
OEN HAAG. TEL. 070-649867.
JAZZ BALLETSCHOOL
„Heartbeat"
Aanv. meuwe kursussen:
maandag 7 aug. Peuterles.
jazzballe» voor kinderen, da
mes en heren.
Aanm. en informatie
Anneke Harting,
tel. 071-133532.
VOOR AL UW
Relatie
geschenken
Spec, opdrachten
Delfts Blauw:
Leidsche Fles
Morsweg 9c,
Leiden
Tel. 071-134013
GLASINDUSTRIE
POPPINK
het bedrijf wear U zulke
mooie ingelijste spiegels
kunt aantreffen, zowel mo
derne, als klaMleke uitvoe
ringen.
POPPINK
doet veel met glas.
Rotterdamseweg 60, Delft
Yamaha
MERCURI-HONDADEALER
Het bekendste adres in de om
geving voor nieuwe en gebruikte
b.b.motoren. 7 dagen servrce
aan het water.
VAN DER WANSEM
MARINE B.V.
BIJ PONT KAAGDORP
TEL. 02524-264
glazen
tafelbladen
uit voorraad direct leverbaar
80 cm diam., 90 cm diam.,
100 cm. 110 en 120 cm diam.
voor fabrlekamatige ver
vaardiging, zeer voordelige
""glasindustrie
j. j. poppink jr.
Rotterdamseweg 60-68,
Delft. Tel. 015-561500.
GROTE SORTERING LICHTGEWICHT
TENTEN, RUGZAKKEN, DONZEN
SLAAPZAKKEN, KANO'S, BERG
SPORTARTIKELEN, etc.
BEZOEK ONZE ZAAK. VRAAG KATALOGUS
BEVER ZWERFSPORT
REGENTESSELAAN 317, DEN HAAG
TELEFOON 070-454900
PLAVUIZENFABRIEK
Tegen fabrieksprijzen bieden wij u aan zeer aparte plavuizen
20x20 cm. v.a. 25,- tot 40.- p.m'. Winkelwaarde tussen de
70.- en 80.- Dag. geopend van 8.00-18.00 uur. Ook
donderdagavond en zaterdagochtend zijn wij aanwezig.
DELFOS KERAMIEK, UTRECHTS JAAGPAD 121 t/o
WAARDEILAND. TEL. 071-143010.
TROPISCHE VOGELS
cerrus, goudbuikjes, schlegel, binsen, diamant- en
gordelgrasvinken, vuurvinken, rode kardinalen, napo
leons, zilver- en loodbekjes, bandvinken, goudmus
sen, oranje kaakjes, mozamb. sijsjes, tijgervinkjes,
witkop-zwartkop- en driekleurnonnen, witte en grijze
rijstvogels, kwartels, nr. guinea- en zebraduifjes, ja-'
panse nachtegalen, mex. pestvolge.s en div. amerik.
lijstersoorten.
Grote sortering:
PAPEGAAIEN
amazones, kakatoes, grijze roodstaart en beo's, met 1
jaar garantie op praten.
Verder keus uit kooien, standaards en zaden.
VERKADE EN VAN NOORD B.V.
RAADHUISSTRAAT 106 - ALPHEN A/D RIJN
TELEFOON: 01720-94919
Winkelen
begint op de
advertentie pagina's van
betaalt u stukken minder voor uw dro<
ken. Wij zorgen voor complete installa
uw keuken als u dat wilt, waardoor u o i
nog eens een loodgieter, elektricien of te
ter hoeft in te schakelen.
Alles onder 1 noemer.
Zo'n zaak is Kono.
Komt u eens langs of bel voor een afspra
onze keukenadviseur.
Soestdijkseplein 20 - Den Haai
Telefoon 070-64^991.
Wij vragen voor de vakantie
voor Den Haag e.o. en Leiden e.o., die tj
afwezigheid van de vaste bezorgers de
ging van het Ochtendblad Trouw op zichJAi
nemen.
Men kan hiermee een leuke aanvulling c
vakantiegeld verdienen.
Zij, die hierin geïnteresseerd zijn kunnen i»
naar Trouw/Kwartet B.V., Parkstraat
Haag, telefoon 070-46 94 45, na 19.00 l
63 02 29 of voor Leiden 071-76 10 33.
Wij moeten dan weten: bt
«i
Naam en adres
i Imi
LeeftijdI™.
en periode waarin men beschikbaar is.
Wacht niet te lang met bellen, want de o
voor dit tijdelijke werk ie meestal groot.
geef
een kram
weg
Geef 'm aan uw zoon of dochter, die 't huis uit gaat, geef
aan een goede vriend of aan een ander, die u na aan het hart ligt*
l) koos uw krant naar uw eigen levensinstelling, uw eigen
smaak en uw eigen stijl. Daarom, als u uw eigen krant geeft, geeft u
een kado met een heel persoonlijk accent. En dat maakt het extra
waardevol. Geef daarom Trouw!
Bezorg voorlaan iedere dag Trouw bij:
naam
adres
1 plaats tel
Het abonnementsgeld wordt per kwartaal/per jaar
2 voldaan door:
adres
plaats
tel
Ik stel er wel/geen prijs op dat de
ontvanger wordt meegedeeld wie dit abonnement schenkt.
In open envelop zonder postzegel inzenden aan Trouw-Kwarlel. Antwoordnummer 2792. Amsteri Jj
