Wiebe,
Tineke
en ik
1
Veel indrukken, maar Japan kénnen, 'neé
Waar je computer je goede nacht en goede morgen wenst
MAANDAG 24 JULI 1978
VARIA
TROUW/KWARTET
h'Ti
H H 1 H 1 fl
f W V
IJ '1
1 wl 1 1
Vragen uitsluitend in envelop sturen naar postbus 507, *>|n
Voorburg. Per vraag een gulden in postzegels, het liefst In w« er
van 55 en 45 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buitenkant oppt rcj(
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde geleg !t(.
van adres of datum. Alleen maar een
klein stukje papter met een paar
postzegels. Ook wij willen graag we
ten. met wie we te maken hebben en
onze antwoordbrieven hebben een
persoonlijk karakter.
HULP van verschillende lezers: De
Internationale Verenging voor Neer
landistiek (niet Nederlandistlek.
want dat woord bestaat niet) heeft
haar hoofdzetel in Nederland, Bad
huisweg 251, 2509 LS. Den Haag. tel.
070-553610 (IVN), b.g.g. 070-574201
(Nufflc); België: Universitaire Cam
pus B 3610. Diepenbeek. Doelstelling:
Studie en onderwijs van de Neder
landse taal en Letterkunde. Geschie
denis en Cultuurgeschiedenis aan in
stellingen van wetenschappelijk on
derwijs en onderzoek buiten Neder
land en België te bevorderen. Publi
caties o m.: Het contact- en inlichtin
genblad (twee keer per Jaar) Neerlan
dica extra muros. Lidmaatschap: do
centen in de neerlandistiek aan uni
versiteiten buiten Nederland en Bel
gië We zonden de oorspronkelijke
vragensteller een folder toe. die wij
zelf van het IVN ontvingen.
VRAAG naar een goed recept voor
eierkoeken.
ANTWOORD: Wij geven deze vraag
graag door. Vermoedelijk is het een
soort cakebeslag uitgegoten op de
bakplaat. Eigenlijk hebben we die
koeken alleen gegeten op het ijs en in
ietwat uitgedroogde toestand in kof-
fietentjes bij allerlei sportgebeurte
nissen. We willen graag dit recept
doorgeven (en zelf eens proberen).
VRAAG: We hebben weer zoveel
slakken tussen de groentebedden.
Heeft u een milieuvriendelijk middel
om ze kwijt te raken?
ANTWOORD: Ja nu vraagt u me iets
milieuvriendelijks, maar die beesten
willen ook levenOm uw zaaibedden
een laagje fijnkiezel, fijngedrukte
eierdoppen of kalk leggen. Salie, hy
sop en andere thijmsoorten worden
door de slakken gemeden. Radicaal is
wel een bord vol bier, waar slakken
dol op zijn, neerzetten. Volgedronken
laten ze zich er in vallen.
De veenmollen waar u over schrijft,
worden in bloempotjes gevangen, die
u er gelijk met het grondoppervlak in
graaft. Ze vallen er in en u moet wel
erg vroeg op staan om ze naar een
andere plaats te brengen, want me
rels en lijsters zijn er bij 't krieken
van de dag al b"ë21jj enwetgn die
potjes direct te vinden. Duizendpo
ten zijn nuttige beesten in de tuin. Ze
eten liever larven en ander klein ge
dierte dan planten. Heeft u echter
duizendpoten in bloembakken of pot
ten in huis, dan moeten ze wel gevan
gen worden. Zijn er teveel, dan moet
u andere aarde nemen en de aarde
van de bakken met duizendpoten en
al in de tuin gooien, op de compost-
berg bijvoorbeeld.
vertelde, dat deze watervogels inder
daad vaak plukken en trekken aan de
biezen. Bij hoge waterstand raakt er
dan vaak wat aan het drijven. Het is
natuurlijk wel mogelijk dat de buren
een handje helpen, om die voor hen
niet zo prettige rietkraag, wat kleiner
te maken, maar laten we niet direct
het onvriendelijke gaan denken. Als
ik u was, ging ik er een avond op
bezoek, met een paar flesjes bier on
der de arm en een vriendelijk praatje:
Mijn excuses, we hebben jullie vals
beschuldigd (in woorden of, hopen
wij alleen gedachten?). We dachten
dat die troep van Jullie kwam, maar
die koeten doen het zelf. Nu kan dat
koude biertje werken als een vurige
kool op 's mans hoofd of zonder meer
als poging tot nader contact met bu
ren. die toch zo kwaad niet zijn. In
beide gevallen hopen we op een pret
tige vakantie voor u allebei.
VRAAG naar aanleiding van aarde
werk (vazen) met het merk Franz Ant
Mehlem, Bonn, in combinatie met
V&B.
ANTWOORD: In 1919 werd de fa
briek te Mehlem van die naam over
genomen door Villeroy êi Bc
1931 als gevolg van de algemi ip,
gesloten. De vazen Zijn deri ,is
deze periode en originele V jj
dukten. tst
ell
VRAAG: Wie was de autei rk
■uitgever van het indertijd vel iö(
boek over Maarten Luther di
Stand. Is er ook een Nederlaf|0i
taling van?
ANTWOORD: Het standai.
„Here I Stand" van R. H. Bai 'l®
1950 verschenen bij de A*0
Press. Er kwam in 1951 eer
pocketuitgave te London. Ee 'ns
landse vertaling is er niet. M(r l.
het boek in een bibliotheek U c
in<
in)
VRAAG: Weet u een adres
winkel, waar artikelen voor I n
digen verkocht worden? 'P'
e
ANTWOORD: Via de Sticht »m
passing Gehandicapten kwi ur
terecht bij de Wevershut,
straat 10, Oosterbeek p/a J. i
den, tel. 085-332454, b.g.g. u
Gen. Urquehartlaan 41.
Een Japanse bruid
Op elk beschikbaar plekje in Japan wordt gevist
VRAAG: Maanden geleden stond in
de rubriek Dichtbij en Verder een
artikel over een boek voor Aspirant
brildragers Wil u nog eens titel,
schrijver, uitgever en prijs noemen?
ANTWOORD: Het stond op 16 aug-
stus 1977 tn die rubriek. Het heet:
..Een bril dragen: Ja of nee?": schrij
ver dir. Marilyn B. Rosanes-Berret.
uitgave: La Rivlère en Voorhoeve.
Zwolle, en de prijs is 15.90 Vragen
stellen ster) ondertekende deze brief
niet en ook ontbrak enige aanwijzing
VRAAG: Het valt ons op dat langs de
steiger, die we voor ons zomerhuisje
hebben en die een grote rietkraag
overbrugt, elk jaar om deze tijd zo
veel biezen drijven. De verhouding
met de buren is helaas zodanig, dat
gedacht zou kunnen worden aan
moedwil, maar is het waar, dat de
watervogels zelf aan de biezen pluk
ken om er nesten van te maken?
ANTWOORD: Onenigheid met buren
is thuis al verdrietig, laat staan in de
vakantie. We hebben Henk van Halm
eens gevraagd naar het gedrag van
meerkoeten en waterhoentjes. Hij
door Mink van Rijsdijk
„Rook Je nog Isteeds niet?" vraagt men mij regelmatig. Een positief aspect zit er overigens wel aan de zaj
Vaak linkt er oprechte belangstelling in die vri?.g. Soms heb een speciale antenne gekregen voor het falen
echter trilt er ook iets anders mee in de stem, een medemens op dit terrein. En dat is dolle pret en b|
tikkeltje afgunst bijvoorbeeld of een snufje hoop dat Je voor de ziel.
goede voornemens zijn mislukt. Bij voorbaat steekt
leedvermaak dan een cynisch kopje op; ze hadden Zo ontmoette ik op een feestje een bevriend ecli
immers allang voorspeld dat je voor de bijl zou gaan. dat een poos geleden afgesproken had minder te fl
Zot natuurlijk, want minder wordt hoe dan ootf
Als ik geheel naar waarheid meld dat ik vijf maanden altijd weer meer. Hij stak op een bepaald mo
niet heb gerookt, wordt zonder uitzondering iedere nummer zoveel op, zijn vrouw expres negeren]
vraagsteller enthousiast en zijn de lotuitingen niet van signaleerde het euvel prompt en liet een waarschu
de lucht. Tsss, sjonge sjonge, bravo. Ik krijg dan iets kuchje horen, wat natuurlijk niets uithaalde. Eei
over me van gooi het maar in mijn pet, want wat zijn vijf uur later herhaalde zich de scène, waarbij het If
maanden niet roken als je nog steeds ettelijke keren per vervangen werd door een bezwerend: „Wieieiebü.]
dag hunkert naar een sigaret? Er valt nergens op te be, ook niet van gisteren, loog opgewekt dat het pq
stoffen, het is nijpende narigheid en nog lang geen tijd derde was.
om lauweren te oogsten. Bovendien zit je met een ^7
tweede probleem dat regelrecht ontstaan is in de nicoti- Op diezelfde avond was Tineke er ook een
nevrije uren: snoeplust. mollige vrouw, die graag weer maatje 38 wil dragi
ja. Geheel volgens plan bedankte ze opvallend v(
Zo heeft de oude Adam, die me toch altijd al aardig plakje cake en haalde uit haar tasje een doosje
bestookte twee gepekelde hartstochten extra in mij tevoorschijn. Juist toen zij zo'n surrogaat suikei
gepoot, een blijvend, vurig verlangen naar een sigaret en haar koffie wilde doen. ontdekte ze een volle pot
een niet te stillen vraatzucht. Ik weersta hoe is me een tjes vlak voor haar. Ze bezweek ogenblikkelijk. Ra
raadsel de rookverleiding, maar ben ondertussen wel snel schoot haar hand uit, in een wip liet ze drie kl«
mooi enkele kilo's gegroeid. in haar koffie plonzen. Volleerd schijnheilig en
nonchalant schoof ze daarna het doosje zoetjes
Deze kommer en kwel is vanzelfsprekend uitsluitend Een mooie act.
mijn probleem, niemand heeft me tenslotte gedwongen
het roken te staken of het snoepen te beginnen. Derhal- Mij ontging de hele manoeuvre geenszins en ik
ve zal ik ook niet verder uitweiden over martelende volop. Ik herkende mijn eigen vindingrijkheid on
aanvechtingen en het ook zelf zien te klaren met mijn kern te zondigen en ervoer dat als iets verrukkel
berouw over toch een klauwtje pinda's of drie stroopwa
fels achter elkaar. Als ik mijn strijd gestreden heb. Het is verkwikkend en uitermate heerlijk om een
gelouterd en weer vermagerd ben, kom ik misschien nog in het geniep uit te lachen en dat des te meer als
weieens op deze prangende tijden terug. diepste om jezelf lacht.
kl<
hen op. een uur gaans uit de buiten- Eeip. .n bloem, eip. eip. .n enkele door ze na schooltijd nog naar "bij- wordt ze begraven dan gaat dat vol- uit Tokio. Neem een taxi van Ginza, die Boeddha, rust en kalmte] 1
_J 1 1j.... ir\.. 1ij i. j.11ijl!1 n mïn.ifan 1n4n* 4 a in nnn 1 Ta ki 4 llit v QmoVllfO lonnt Win
door
Josephine van Gasteren
Van de stilte van Alaska naar
het dichtbevolkte (119 mil
joen) en duurste land ter we
reld (prijzen stegen sinds 1970
met honderd procent) is be
slist een overgang. Na negen
uur vliegen sta je dan in Ja
pan, waarvan de expansie
drift eenvoudig niet te stuiten
is. Na een verblijf van enige
weken kan je hoogstens zeg
gen: indrukken jó, maar Ja
pan kénnen, neen. Je bent er
gewéést, je hebt het onder
gaan... en je wil eenmaal
wég terug.
Eerste stop Tokio, miljoenenstad
(dertien miljoen), hotel veertig eta
ges. Otani genaamd, een stad op zich
zelf. waar voor geld alles te krijgen is.
diamanten, paarlen, antiek, tot ma
gere melk in de ondergrondse super
markt toe.. Uitzicht op verkeersa
ders. miljoenen auto's stromen ge
ruisloos voorbij. Je ziet, maar hoort ze
niet, een zwijgende film. De ramen
gaan niet open. Iedere dag schone
kimono op bed. schone tof fel tjes in
badkamer. Wekken? Draai 5. draai je
wektijd In en iemand zegt: ..Good
night." Wil Je veranderen: draai 56 en
de computer veegt het uit. Op aange
geven UJd rinkelt de telefoon, een
getsjilp van vogeltjes klinkt door de
hoorn. Good morning.. Boodschap?
BIJ het wachten een muziekje. Mo
zart Of Plaisir d'amour Japanse
tuin. zwembad, leunend tegen de uit
laatgassen van het voorbljstromend
verkeer in een van luchtverontreini
ging vergeven stad.
Na middernacht is Tokio een dode,
maar veilige stad. De minst misdadi
ge ter wereld. Men bouwt hoog. van
wege de ruimte. 70.000 gld. voor één
vierkante meter grond., vergeet je
droom van een eigen huisje Wo
ninggebrek alom. En als de aardbe
ving toeslaat... Ood helpe Tokio.
Een chaos van woningen. Tokio, die
alleen een Japanner kan regeren. Al
les trekt naar de stad. In de vroege
ochtend zwermen honderden treinen
naar de buitenwijken, leeg. Ze komen
terug, berstensvol met keurig in het
grijs of blauw pak gestoken Japan
ners. in smetteloos witte overhem
den. zwarte das. De treinen zuigen
hen op. een uur gaans uit de buiten
wijken. soms wel twee uur, spugen
hen uit om half negen, zuigen hen op
om vijf uur, dasje uit, opgerold in
binnenzak, overhemd open. om ze
tegen zeven uur weer bij huis en
haard af te leveren.
Taxi's? Elektrisch openende deuren,
chauffeur met witte pet. handschoe
nen en overhemd, na acht uur werken
zien ze er uit of ze zo uit de launderet
te komen. En geen fooi.
Contrasten
Je staat in een land waarvan de taal
je een raadsel is. Je moet je "redden"
Paniek in de metro als je een uui
"rondjes" draait, alsmaar verkeerd
uitstapt, uiteindelijk door Jonge Ja
panse met buigingen en lachjes tot
bijna aan je hotel geholpen wordt.
Contrasten Japanners in jeans,
lang haar, sierlijke vrouwen in kimo
no met parasol, buigend op de hoek
van de straat. Geteld: tien buigingen,
de laatste door de Jongste gedaan. Zo
hoort dat.Dan gaan ze uiteen, met
die wonderlijke loop van doorgezakte
knieën, voetjes naar binnen, kleine
pasjes, of ze steeds een beetje hol
len Je "redden" als je in een waren
huis een omelet wil. Niemand be
grijpt je. Twee wijsvingers en twee
duimen tegen elkaar, eivorm maken,
tok-tok-tok roepen, algemeen gegie
chel. omelet komt.Warenhuizen als
paleizen, waar de klant koning is. het
personeel om negen uur 's morgens
buigend op je wacht, buiging hoek
van 90 graden. Tja. Ja. die "buiging"
l£ vele Hollanders uit de Janpanse
kampentijd wèl bekend
De elegante Ginza, voornaamste win
kelstraat. zee van neonlicht en recla
mes. daarachter kleine nauwe straa
tjes, eethuisjes, schreeuwende discot
heken. Je moet het keizerlijk paleis
gezien hebben, de musea en dan toe
vallig nét de tentoonstelling van Nal-
ven in het Museum van Moderne
Kunst, georganiseerd door een groot
dagblad; onze Sal Meyer is goed ver
tegenwoordigd. de catalogus een
kleurrijke aanwinst. Je gaat naar het
sportcentrum, een architectonisch
wonder, je dweilt op de Asakusa.
HET uitgangscentrum, gebouwd om
de Kannontempel heen, banjert op
de Shlnjuki: revues; winkeltjes, vlag
gen, lampions, koffieshops en traves
tieten... En het Kabukitheater, het
Nationaal Theater, het Nóh, en de
vele kleine toneelgroepjes, waarover
in een volgend artikel. En overal die
Ikebana of Kado, kunst van het bloe-
menschikken. Vierduizend scholen
zijn er. dertig miljoen leerlingen..
Eeip. n bloem, eip.eip.n enkele
tak, een steen of schelp... jaren duurt
het voor men zich die kunst eigen
maakt. Bloemenschikken is in Japan
een uitdrukkingsvorm en dus een dia
loog met het leven.
Zekerheid
Een dialoog heb Je ook met een Ja
panner die bij een grote, zeer bekende
fabriek werkt. Iedere ochtend zingen
zij het "firmalied", zijn leven en wel
zijn worden geregeld door de firma,
promotie maken gaat langzaam, ou
deren gaan voor, vóór, vakvereniging:
niet aangesloten, de firma heeft een
eigen "bondje", de firma helpt bij het
betalen van een huisje, hij blijft er tot
zijn dood. De Japanner is een man
van teamwork en hij wil "ergens bij
horen". vaak van baan veranderen
doet hij niet. Zekerheid, een geregeld
patroon, werken. Zo denkt hij. En
vooral slagen in het leven en nooit je
gezicht verliezen. Kinderen worden
vaak opgezweept tot extra prestaties,
door ze na schooltijd nog naar "bij
school" te sturen. Dat kost veel geld,
maar kennis is belangrijk voor de
Japanner, zijn kind die gelegenheid
geven is vanzelfsprekend. Soms gaan
die extra leerprestaties ten koste van
het zenuwgestel van die kinderen. Je
koopt een Engelstalige krant en leest
dat er een nieuwe lijst met dodenna-
men van Hiroshima is verschenen. Er
zijn er 22 bijgekomen. Totaal: 21.162
doden. Wat doen de 22 extra er dan
nog toe, denk Je... "Shikibu Okuda, 76
Jaar, vrouw die het monument in Hi
roshima bezocht", zo schrijft de
krant, "vond haar vaders naam tus
sen die 22. Ze was blij, zei ze, na 32
jaar zoeken, te weten wat er met hem
was gebeurd..." And the rest is silen
ce, zei Shakespeare...
De belangrijkste godsdienst in Japan
is het Boeddhisme, daarnaast be
staat dan het Shintoisme, wat eigen
lijk meer een Inheemse cultus ge
noemd mag worden. Mijn Jonge gids
is naar Shinto-ritueel getrouwd,
wordt ze begraven dan gaat dat vol
gens het ritueel van het Boeddhisme.
En nog steeds worden de "verstands
huwelijken" gesloten, gebruikma
kend van een tussenpersoon. Zo ook
trouwde dit kleine vrouwtje. "En het
werkt", zegt ze. "Ik ben heel geluk
kig". En giechelt.
Dat de vrouwen zich langzaam trach
ten los te maken van hun onderge
schikte positie is een feit. Er bestond
een vrouwelijke brigade "Rose Hel
men" genaamd, waar men zijn beklag
kon doen over de ontrouw van de
echtgenoot. Die brigade trok er dan
op uit, bezocht die echtgenoot op zijn
werk, joeg hem achterna met stokken
en zette hem voor schut.Iets ergers
kan een Japanner niet overkomen.
De Brigade was geen lang leven be
schoren. Nog maar al te graag houdt
men vast aan de idee dat mannen en
vrouwen verschillende rollen in de
samenleving dienen te vervullen en
dat mannen superieur zijn aan vrou
wen. Om Japan te zien moet je weg
Markt in een Japans dorp
uit Tokio. Neem een taxi van Ginza,
10 minuten later sta je in een 17e
eeuws Japan, Tsukudajima, zo maar
weggestopt tussen fabrieken. In de
verte dondert het verkeer langs. Hier
stille straatjes, houten huisjes, inge-
potte planten langs de weg, drogende
was, dodelijke rust, een vrouw waait
zich koelte toe met de uchiwa (platte
waaier) en glimlacht.
Wonderen
Buiten Tokio liggen de "wonderen",
de tempels, de kleine verstilte kerk
hofjes, de prachtige meren aan de
rand van de berg Fuji. Ik las ergens:
"Die berg is 12.365 voet hoog. Twaalf
voor de maanden, 365 voor de dagen
van het jaar". De tocht naar Nikko is
een onvergetelijke .belevenis, die Je
eerste als "tour met gids" doet, maar
daarna in je eentje herhaalt, in die
luxe trein met dienstertjes in roze
uniform, thee, drankjes,.glimlach. De
velden, witte vogels, de gebogen rug
van een oude man, manden torsend,
houten, bijna papierachtig-aandoen-
de huisjes, met blauwe daken, groe
ne, rode, roze, okergele, bruine...
Door Nikko dwaal je nu alleen, niet
meer achter gidsen met vlaggetjes,
horden scholieren met onderwijzers,
geijkte groepsfoto's, zelfs gidsen met
fluit.Je hebt tijd en geniet van die
schitterende zeventiende-eeuwse
Toshogu Shrine, het houten beed-
houwwerk, de Heilige Stal, waarop
die drie bekende aapjes te vinden
zijn: spreek, zie en hoor geen kwaad.
Of dat wonderschone wit^zwarte
poesje, uitgesneden boven de ingang
van het heiligdom... Stenen, koperen
en ijzeren lantaarns staan er, ook één,
geschenk van Holland. Weer oog in
oog te staan met die Boeddha's, de
bewakers: Komoku-ten en Jikoku-
ten, één rood, één groen, en dan die
bomen, die lanen, dat wonderlijke
licht, de kleine, rode heilige brug...,
plaatjes uit je jeugd die werkelijk
heid worden. Je laaft je bij een bak
met stromend water, een grote hou
ten of ijzeren pollepel gebruikend. Je
ontdooit, vergeet Tokio en voelt een
zachte liefde voor dat land. waar je zo
weinig van weet. Het landschap om
Nikko heen is schitterend, bergen,
watervallen, een indigoblauw meer.
Het nasale geluid van een heer uit
Texas werkt storend.
Rust
Ook Kamakura mag je niet missen,
ik trek er twee dagen voor uit. Alleen
het zitten en kijken naar Daibutsu,
die wonderlijke grote Boeddha zou
lang moeten duren, zonder gehaast te
worden door fluitende en vlaggen-
zwaaiende gidsen.. 721 jaar oud is
die Boeddha, rust en kalmt<
hij uit. Kamakura leunt bijnP"
Hakone aan, het prachtige
maar hoofdschotel voor mljr-
openluchtmuseum. Zelden he
ke interessante kunstwerk
steen, hout, staal, noem ra
bijeen gezien, zo wèl gepla
uiteenlopend. Onvergetelijk.
Als ik in Tokio het station uil
ik het kale hoofd van mijn
drie dagen terug, gele vlag in
groep. Hij deelt me vriendelij
in bij zijn bus. alhoewel ik
kon nemen. Hij is 40 jaar, h
kinderen, woont anderhalf
ren van Tokio. Hij is moe,
het niet zeggen. Ik vroeg 1
veel, op weg naar Nikko,
woordde uitvoerig. Als de
grijdt wuift hij ons na... de t
Eenzaam staat hij op de st
tikje verloren, aktentasje,
vlaggetje opgerold onder
Benijdt" hij ons? Wat denkt 1
naar huis spoort? Melan*
ogen heeft hij... een kwetsbaa
Gemengd
"Have you ever been to a J
bathhouse", vraagt een verm< ip<
ziende Amerikaanse mij. "Nc
antwoord ik haar, "maar ik gs it
doen". "Ze baden gemengd",
met enige afschuw. "So wha n
ik weer. En het is een beleve he
bad. Je gaat niet om te bade eg
om te relaxen, te hangen, t« di
Eerst grondig boenen, dan i eg
boenen en afspoelen, dan in
mend water en weken...
Thuiskomend op de 38ste etfda
mer 4016, lees ik het een
over de "zeden" in Japqn. Prolan
bordelen: verboden! "Lov«
zijn er, waar GEEN aanbod is D:
vrouwelijke of mannelijke
waar men met vriend of vèeg
komt, waar echtparen veel
van maken, gehinderd in hue
zijn thuis, door inwoning et
pierdunne wandjes. Want de*at
hotels" bieden letterlijk allesiss<
aan de verbeelding overgelatge
verblijf voor enige uren of e^g.
is bepaald niet goedkoop.
Voor ik ga slapen lees ik nog
tien geboden van het Hotel N
ni. De moeite waard.Eén er
tien uur mag de geëerde g«n
bezoek meer op de kam in
vangen.. st<
1
Ik draai mijn wektijd op de cA d<
in, een zacht Japans compu ite
metje zegt: „Thank you, goo s c
Het is elf uur. Van mij ra|de
komen controleren.
rei
