aatregelen vereist
gen zandbakziekten
Weer problemen
rondom Leidse
hartchirurgie
Aantal zelfmoorden neemt zeer snel toe
Demonstratieve
fietstocht vóór
het Waddengebied
iventig gevallen van
tulisme geconstateerd
-p
-ipport wijst op gevaren voor spelende kinderen
bij de boekhandel
Kamerdebat over
'Bestek'81' niet
voor Prinsjesdag
Leprafonds onder
financieel toezicht
rijksaccountant
1 Regering: haast
met kernenergie
Meisjes snel vrij na vonnis
International initiatief
Vrachtauto rijdt
rijpaarden dood
'Braziliaanse
kernreactoren
zijn onveilig'
Onderzoek bepleit naar 'psychische vervuiling'
(test tegen
sidie afwijzing
estina Comité
Rita
RDAG 22 JULI 1978
TROUW/KWARTET
=5
^onze Haagse redactie
HAAG Kinderen kunnen zonder al te grote risico's in openbare zandbakken spelen,
er onderzoek naar de gevaren die de gezondheid van het kind in de zandbak bedreigen is
er wel gewenst. Dit schrijven twee medewerkers van de GG en GD op Voorne-Putten, dr
ferkhoff en mevrouw Muizer-Joring, in het blad „De Nederlandse gemeente."
en ps de schrijvers staat onomsto-
ivast. dat in tal van zandbakken
eble ziektekiemen voorkomen,
boekingen van het rijksinsti-
ir de volksgezondheid hebben
itgewezen. Regelmatig worden
els. bacteriën en wormsoor-
getroffen die naar het oordeel
auteurs als een potentieel ge-
>r de gezondheid moeten wor-
houwd.
.,anDegen hier echter aan toe. dat
®let verband tussen de aanwezig-
',?fian ziekteverwekkende organis-
'Hn de zandbak en het ontstaan
Jekten weinig gegevens bekend
:n"Hieruit leiden zij af. dat de geva-
'enmn het spelen in deze bakken
pogen worden overtrokken. Ter
"eiliging wijzen zij erop, dat veel
ieHkiemen slechts in bepaalde sta-
'onin hun bestaan een gevaar voor
}?f%ns vormen „Deze stadia wor-
dej» de zandbad zelden bereikt."
'salid is dat „zandbakziekten" veel
>okr buiten de zandbakken worden
meppen. Schimmelinfecties wor-
?en«eelal opgelopen in zwembaden.
1 diffus is dikwijls het gevolg van
t. (Jen van kroketten „uit-de-muur"
iatlcoplasma komt voor als gevolg
nieiet eten van onvoldoende verhit
ndiDe aanwezigheid van harde of
te be voorwerpen in de zandbak is
dan ook een veel grotere bedreiging
voor de gezondheid van het kind.
Oplossingen
Niettemin pleiten dr Kerkhoff en me
vrouw Muizer krachtig voor preven
tieve maatregelen, zoals hèt regelma
tig verversen van de bakken en het
weren van honden en katten. Toege
geven wordt, dat regelmatig verver
sen een arbeidsintensieve en kostba
re aangelegenheid is. Bovendien is
geschikt zand duur en moeilijk ver
krijgbaar.
Een andere maatregel is het spannen
van netten of gaas over de bak. Dit
zouden wijkbewoners zelf moeten
doen. maar de praktijk wijst uit dat
er na verloop van tijd weinig van
terecht komt.
De auteurs wijzen op een nieuwe me
thode. De plantsoenendienst in IJs-
selstein bekijkt momenteel in samen
werking met het rijksinstituut voor
de volksgezondheid in hoeverre het
zand door stoming kan worden gedes
infecteerd. De techniek houdt in, dat
gedurende enkele uren stoom via
slangen in de bak wordt geblazen die
van te voren is afgedekt met zeilen.
De methode, die reeds langer bekend
was in de tuinbouw, is volgens de
schrijvers heel simpel en relatief erg
goedkoop.
ADVERTENTIE
nsma
Woordenboeken
j^jederlands
™jreemde woorden
oor ans-Neder lan ds
ederlands-Frans
uits-Nederlands
"lederlands-Duits
ngels-Nederlands
ederlands-Engels
stuk f4,90
n Handwoordenboek
voering f 8,-)
nederlands
woordenboek
prof. dr,a.wei jnen
Jderland moet ermee leren leven'
r Otterdam (ANP) Het centraal diergeneeskundig
tuut in Rotterdam heeft tot nu toe zeventig gevallen van
raa lisme geconstateerd. In twee gevallen ging het om dieren
Iton ischede en Groningen, in alle andere gevallen betrof het
de n in de randstad Holland.
ig
gens is. Of het botulisme zich sterk
zal uitbreiden is niet te voorzien, om
dat dit erg afhankelijk is van de ont
wikkelingen van het weer. Het insti
tuut verwacht wel dat „Nederland
moet leren leven" met het jaarlijks
terugkeren van botulisme, vooral in
de randstedelijke gebieden. Als oor
zaak hiervan noemt het instituut het
verbreken van het natuurlijk even
wicht in het milieu in deze gebieden,
waar vooral de vele stadseenden niets
meer hebben te duchten van hun
vroegere natuurlijke vijanden.
s in voorgaande jaren blijken
n 1 »ste slachtoffers van botulisme
ld. en onder de wilde eenden en
Ptenden Slechts in enkele van de
i Gtonstateerde gevallen ging het
zijd anen, ganzen, meerkoeten of
in 1 euwen. Alle dieren waren be-
üdd iet het botulisme van het toxi-
ilet c. Dit type is ongevaarlijk
°<fe mens.
en
i vobste meldingen van gevonden
as. ts kwamen begin juni. Vol-
geh et instituut was dit het directe
reel van de verbetering van de
her nstandigheden in die periode:
jd rÉnneer het water een tempera-
r Neeft bereikt van ongeveer twin-
Like iden treedt het botulisme op.
zestdic tijd „suddert" het volgens
de itituut voort,
sch
ordvoerder van het instituut
de samenwerking met de pro
pje waterstaten, die intensief
PI eren. tot nu toe zeer bevredi-
ÜJ
Van onze sociaal econ. redactie
DEN HAAG Het Kamerdebat over
de bezuinigingsnota ..Bestek'81" kan
waarschijnlijk niet eerder dan na 19
september. Prinsjesdag, worden ge
houden Deze week hebben de Ka
merfracties schriftelijk hun vele vra
gen over de nota ingediend bij de
regering. De antwoorden zullen niet
eerder dan 25 augustus klaar zijn.
De bezuinigingsnota werd door de
regering ingediend bij de Kamer een
dag nadat de Kamer met zomerreces
was gegaan. Er werd mee gerekend
dat het debat zou worden gehouden
in de laatste week van augustus, wan
neer de Kamer weer terugkomt van
vakantie. Maar nu de regering pas
enkele dagen voordien de schriftelij
ke antwoorden op de technische vra
gen kan klaarhebben, zien de Kamer
leden Dolman (PvdA) en Hermsen
(CDA), voorzitter en ondervoorzitter
van de Kamercommissie die het de
bat voorbereidt, het debat niet meer
zitten voor Prinsjesdag, de derde
dinsdag van september wanneer de
regering de rijksbegroting voor het
volgende jaar pleegt in te dienen bij
het parlement.
DEN HAAG (ANP) De besturen
van de Stichting Nederlands Lepra-
fonds en Carosi mogen hangende een
onderzoek naar het financiële beleid
geen beheers- of beschikkingsdaden
verrichten zonder medewerking van
een rijksaccountant. Dit hebben de
besturen van de beide instellingen
gisteren bekendgemaakt. Deze voor
lopige voorziening is getroffen door
de arrondissementsrechtbank in Den
Haag.
De besturen van de twee instellingen
zijn voornemens tegen deze beschik
king van de rechtbank in hoger be
roep te gaan. Zij stellen dat het hun
inmiddels ik gebleken dat het door de
officier van Justitie uitgesproken ver
moeden van verduistering van circa
150.000 gulden door prof. G. H. L.
Zeegers, voorzitter van het Lepra
fonds, „van iedere grond is ontbloot".
Bestuurslid Van der Heijden deelde
l mee dat professor Zeegers een klacht
zal indienen bij de minister van ju
stitie.
DEN HAAG (ANP) Het is van
belang dat over de toepassing van
kernenergie binnen afzienbare tijd
wordt beslist, schrijft minister Van
Aardenne aan de Tweede Kamer. Bij
de brief zit een advies van de Voorlo
pige Algemene Energleraad (AER),
daarover een brede maatschappelij
ke discussie op poten te zetten, die
twee jaar zou moeten duren. Daarna
zouden dan regering en parlement
moeten beslissen.
De minister van economische zaken
vindt tijdige (vóór 1982) duidelijkheid
nodig, gezien de problemen van mi
lieu en infrastructuur die met de inzet
van steenkool samenhangen. Voor
grote nieuwe elektriciteitscentrales is
tot 1990 alleen kolenstook mogelijk,
maar als we daarna ook kernenergie
willen gebruiken, kan de beslissing
niet te lang uitblijven. De bouwperio
de van een kerncentrale is minstens
acht jaar.
Bij de brief is ook een rapport ge
voegd van de interdepartementale
commissie die mogelijke opslag van
radioactief afval in zoutvoorkomens
heeft bekeken.
Koningin Juliana is gisteren aangekomen op het vliegveld
van Cork om in Ierland een korte vakantie door te brengen in
de koninklijke villa. Ter begroeting waren aanweig prins
Jaime en zijn zusjes prinses Margarheta en prinses Caroline
en hun neef Willem-Alexander, met een ontdek-Ierland T-
shirt aan, en prinses Irene en prins Claus (foto onder).
ATHENE (ANP) Twee Nederlandse
meisjes. S. v. D. (20) en K. S. (22) uit
Amsterdam zijn gisteren door een
rechtbank ieder tot vijftien jaar ver
oordeeld wegens smokkel van 17,5
kilo heroïne, maar zij komen snel op
vrije voeten.
De rechtbank nam in aanmerking dat
de meisjes hebben meegewerkt aan
het werk van de justitie bij het ont
mantelen van een internationale mis-
dadigersbende Hierdoor kon hun
straf onmiddellijk in voorwaardelijk
worden omgezet. Zij zouden naar Ne
derland worden uitgewezen. Zij wa
ren met de verdovende middelen uit
Bangkok gekomen en op de Atheense
luchthaven aangehouden. Zij hielden
staande dat zij in de veronderstelling
hadden verkeerd dat het om diaman
ten ging. Zij verstrekten de politie
zoveel bijzonderheden dat deze er. in
Van een onzer verslaggevers
DEN HELDER Tweehon
derd fietsers zullen vandaag
in Den Helder van start gaan
voor een demonstratieve
fietstocht langs het Neder
landse. Westduitse en Deense
waddengebied. De fietsers
willen tijdens hun tocht aan
dacht vragen voor de interna
tionale aanpak die noodzake
lijk is om het Waddengebied
als natuurgebied te be
houden.
De fietstocht zal drie weken duren en
de deelnemers komen uit Nederland
West-Duitsland en Denemarkten.
Het initiatief tot deze fietstocht is
genomen door een groep deelnemers
aan de vorig jaar gehouden fietstocht
langs de Rijn Die demonstratieve
fietstocht heeft zich vorige zomer in
een ruime internationale belangstel
ling mogen verheugen, reden waarom
het idee ontstond om op deze wijze
ook aandacht te vragen voor de pro
blemen van de Waddenzee en haar
eilanden.
De tocht wordt georganiseerd door de
Landelijke vereniging tot behoud van
de Waddenzee, het Nivon en Milieu-
en Natuurbeschermingsgroepen in
West-Duitsland en Denemarken Het
aantal deelnemers zal wisselend zijn.
omdat men zich ook voor een deel
van het traject bij de groep kan aan
sluiten. Per dag zal gemiddeld zeven
tig kilometer worden afgelegd en het
traject zal de grillige kust van de
Waddenzee volgen. De demohstran;
ten keren donderdag 10 augustus per
trein naar Nederland terug, waarna
de volgende dag een delegatie van
Tweede Kamerleden hen op het Bip^
nenhof zal ontvangen
Bedreigingen
De fietsers willen met hun tocht de
bevolking en de autoriteiten erop wij
zen dat het Waddengebied het groot
ste aaneengesloten natuurgebied van
West-Europa is met zijn lengte van
450 kilometer en gemiddelde breedte
van tien kilometer. De talloze bedrei
gingen. zoals vulllozingen. de winning
van delfstoffen, industrievestigingen
overmatige recreatie, militaire activi
teiten en inpolderingen en indijkin
gen. kunnen alleen het hoofd worden
geboden met een internationale
aanpak.
Tijdens de tocht wordt vrijwel iedere
dag een manifestatie gehouden waar
in aandacht wordt besteed aan een
specifiek probleem of gevaar Zo zal
in Anjum worden gewezen op de drei
gende inpoldering van het buiten
dijks gebied en. na een rustdag op
Schiermonnikoog, op de plannen
voor een militair oefenterrein in het
Lauwersmeer. Andere manifestaties
zijn gewijd aan uitbreiding van de
industrie, zoals in de Eemsmond.
Delfzijl en Wilhelmshaven, aan plan
nen tot indijking van de Leybucht, de
bouw van atoomcentrales (zoals ïn
het Westduitse Brokdorf. het toeris
me en landaanwinning in Denemar
ken Ook zullen twee wadlooptochten
worden gehouden.
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN Het academisch ziekenhuis in Leiden zal op korte
termijn een andere oplossing moeten vinden voor de noodsi
tuatie die is ontstaan, nu de Amerikaanse hartchirurg dr. Jack
Kolff teleurgesteld is afgereisd naar de Verenigde Staten.
samenwerking met Interpol in slaag-
de een bende op te rollen. Over de
hele wereld volgden achttien arresta-
ties.
EDE (ANP) Tussen Ede en Otterlo
is een vrachtwagen in botsing geko
men met vier loslopende rijpaarden.
Een van de dieren was op slag dood;
een tweede paard liep zwaargewond
weg. maar werd later teruggevonden
en is afgemaakt. De overige twee
paarden bleven ongedeerd. De
vrachtwagen, die werd bestuurd door
een 64-Jarige man uit Epe, werd zo
zwaar beschadigd dat hij moest wor
den weggesleept.
De kans is namelijk vrij-groot, dat er
met ingang van 1 oktober in dit zie
kenhuis geen coronair-chirurgle (het
omleiden van vernauwde kransslaga-
DEN HAAG (ANP) - Het DS'70 Ka
merlid Nijhof wil dat minister Van
der Klaauw van buitenlandse zaken
zijn invloed aanwendt om de veilig
heid rond de kernreactoren in Brazi
lië te vergroten. Zes Braziliaanse in
genieurs. zo signaleert Nijhof in vra
gen aan de bewindsman, zouden on
der ontoelaatbare druk zijn gezet om
een document te ondertekenen waar
in de veiligheid van de drie Brazili
aanse centrales als voldoende wordt
deren) van enige betekenis op hartpa
tiënten kan worden verricht.
Aanvankelijk had de directie van het
AZL de Utrechtse chirurgen Huys-
mans en Vermeulen aangetrokken
om op bescheiden schaal in de vaoa-
ture-kolff te kunnen voorzien. Dit
tweetal heeft toegezegd éën dag in de
week in Leiden te zullen opereren,
maar het ziet er naar uit. dat op 1
oktober aan deze noodoplossing een
eind komt.
Vanaf die datum zal dit tweetal al
zijn tijd aan het eigen Antonius-zie-
kenhuis in Utrecht moeten besteden,
waar dan een derde operatiekamer
ten behoeve van de hartchirurgie zal
worden geopend. Volgens geneesheer
directeur J Capetti houdt dit in. dat
de vijf eigen hartchirurgen dan hun
handen vol zullen hebben.
Het Antonius-ziekenhuis het groot
ste hartcentrum in Nederland pro
beert dit jaar te komen tot ongeveer
achthonderd open hartoperaties en
wil dit aantal het jaar daarop uitbrei-
gekwalificeerd. De zes zouden dat £jen zo'n duizend. Daarmee zou
desondanks geweigerd hebben.
Tijdens de bouw van de centrales
het kunnen voorzien in ongeveer een
kwart van de totale geschatte
behoefte in ons land De directie voelt
vorig jaar is in vijf maanden tijd niet er weinig voor de eigen capaciteit te
minnpr nan 71 maal hranH n tunhrn.
minder dan 71 maal brand uitgebro
ken. Sabotage wordt niet uitgesloten
geacht, zo meldt Nijhof.
De DS"70-er vindt dat Nederland me
de-verantwoordelijkheid draagt voor
de veiligheidssituatie bij de bouw van
de drie centrales omdat Nederland in
de jaren tachtig aan Brazilië verrijkt
uranium wil leveren voor haar kerne
nergieprogramma.
1G1
:RDAM (ANP) Een 32-tal
partijen en organisaties
in een gezamenlijk protest
rd tegen het besluit van mi-
De Koning om de door het
loedgekeurde subsidieaanvra-
het Nederlands Palestina Co-
I te wijzen. In een beroep dat zij
)p het NCO en het adviescollege
minister dringen zij erop aan
ling van het ministeriële be-
verkrijgen. Onder de proteste-
)artijen en organisaties bevin-
h: PPR. PSP. de jong socialis-
't KWJ. het Chili Comité, het
Ik Afrikacomité. de werkers
loom. Boycot Outspan actie,
'okkocomité. het Polisarioco-
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN Zelfmoord is na verkeersongelukken de belangrijkste doodsoor
zaak bij jongeren in de leeftijd van 15 tot 25 jaar. De laatste jaren is het aantal
zelfmoorden en pogingen tot zelfmoord zeer snel toegenomen, maar artsen
herkennen nog te weinig klachten als slapeloosheid, gebrek aan eetlust,
moeheid en hoofdpijn als mogelijke signalen van een dreigende zelfmoord.
Toch bezocht meer dan de helft van de jongeren, die een poging tot zelfmoord
deden, voor die tijd een arts met dergelijke klachten.
oll|et Irancomité. het KMAN. het
'iëcomité. Cine-club Vrijheids-
Dit schrijft dr N. Speijer.
hoogleraar in de geneeskunde
aan de Rijksuniversiteit te
Leiden, in het Nederlands
tijdschrift voor geneeskunde.
Het aantal zelfmoorden onder
jonge mannen (15-25) is in de
periode 1960-1974 met 165 pro
cent toegenomen, aldus dr
Speijer. Voor wat betreft Jon
ge vrouwen is die toename on
geveer 57 procent. Van pogin
gen tot zelfmoord bestaan
geer. officiële statistieken,
maar hier zou het om nog veel
grotere getallen gaan.
Dr Speijer: „Na 1945 zijn tal
van normen afgeschaft en ta
boes omvergegooid. Er is een
vacuum ontstaan dat niet
door nieuwe normen is opge
vuld. Als gevolg van de wel
vaart moet tegenwoordig ie
dere wens op korte termijn
worden vervuld. Dit alles
heeft een lage verdraagzaam
heid van teleurstellingen tot
gevolg en daardoor wordt er
vaak met primitieve metho
den op die teleurstellingen ge
reageerd."
In dat verband noemt Speijer
het gebruik van alcohol en
drugs, agressiviteit en zelf
moordpogingen „Behalve de'
organische milieuverontreini
ging, is er een psychische mi
lieuverontreiniging ontstaan,
die velen verontrust. Het is te
voorspellen dat evenals
drugs- en drankgebruik en
agressie ook het aantal zelf
moorden en pogingen daartoe
speciaal bij jongeren nog
verder zal toenemen, als men
niet bereid is deze psychische
vervuiling te erkennen." aldus
de hoogleraar Hij pleit dan
ook voor een nader onderzoek
naar deze „psychische vervui
ling".
Afgezien van de hulp die een
arts moet geven na een mis
lukte poging tot zelfmoord
vindt Speijer het ook noodza
kelijk. dat een arts probeert
de ernst van de psychisphe
toestand van zijn patiënt te
doorgronden om te weten te
komen of een nieuwe poging
dreigt. „Lang niet altijd wor
den lichamelijke klachten die
in dit verband een betekenis
hebben onderkend".
Dr. Speijer is van mening dat
een arts zonder angst moet
kunnen vragen naar zelf
moordgedachten en fanta
sieën daarover Hij noemt het
alleen voorschrijven van me
dicijnen zonder te'luisteren
naar en te spreken met de
betrokkene alleen of samen
met sleutelfiguren onjuist.
„Een arts die dit wegens tijd
gebrek niet kan of niet wil.
omdat hij niet geïnteresseerd
is in die persoon van de be
trokkene. dient voor een an
dere hulpverlener te zorgen".
De meningen over de psychi
sche toestand van jongeren
die zelfmoord plegen lopen
volgens Speijer uiteen. ..De
betrekkelijk kleine aantallen
die onderzocht zijn maken
uitspraken hierover nogal
twijfelachtig. Wel is iedereen
het erover eens dat er onder
hen zijn die aan zware con
tactstoornissen lijden, die in
hun jeugd verwaarloosd zijn,
die uit onvolledige gezinnen
komen en die de steun van de
opvoeders moeten missenIn
zijn artikel gaat de hoogleraar
ook uitgebreid in op de alge
mene aspecten van zelfmoord
en pogingen daartoe
„Zelfmoord en zelfmoordpo
gingen bij jongeren zijn on
derdelen van het totale zelf
moordvraagstuk". schrijft hij.
„Niet alleen onder jongeren is
het aantal zelfmoorden de
laatste Jaren fors gestegen".
Een van de redenen van de
statistische stijging van het
aantal zelfmoorden en pogin
gen daartoe Is volgens Speijer
het feit dat artsen meer geval
len opgeven (verdwijnen van
het taboe» Een feitelijke stij
ging wordt mogelijk veroor
zaakt door het fiat. dat men
over een groter aantal medi
cijnen kan beschikken waar
mee zelfmoord kan worden
gepleegd.
Uit onderzoekingen blijkt dat
het aantal zelfmoorden bij
mannen vroeger veel hoger
was dan bij vrouwen, maar
geleidelijk naderen de getal
len elkaar In ons land neemt
het aantal zelfmoorden per
leeftijdsgroep toe Alleen
staanden plegen vaker zelf
moord dan gehuwden met
kinderen Bij pogingen tot
zelfmoord worden vooral
„zachte middelen gebruikt
(slaapmiddelen), bij zelfmoor
den vooral „harde" middelen
(ophangen, schieten, van een
dak springen) De laatste ja
ren echter worden ook in toe
nemende mate vergif en ver
dovende middelen gehan-.
teerd.
beperken ten gunste van het acade
misch ziekenhuis in Leiden.
Cappetti distantieert zich overigens
van de term „fabriek" in overband
met het Antonius-ziekenhuis. „WIJ
zijn ervan overtuigd, dat hoe meer
hartoperaties hier worden verricht,
hoe groter de kwaliteit daarvan
wordt. Verder moet de infrastructuur
van een ziekenhuis worden aange
past aan de hartchirurgie Dat is een
zeer kostbare zaak. die alleen verant
woord is bij grote aantallen pa
tiënten."
Medisch directeur Schweitzer van het
AZL verklaarde' desgevraagd niet op
de hoogte te zijn geweest van het
tijdelijk karakter van de Utrechtse
hulp Hij erkende dat het zeer moei
lijk zal zijn om een nieuwe oplossing
te vinden. Het aantal hartchirurgen
in Nederland gespecialiseerd in de
coronair-chlrurgie is erg klein en alle
bovendien een volledig gevuld pro
gramma.
..Rita heeft al gauw contact met onze
nieuwe buurjongen."
