e koffie op de trein smaakt 'christelijk'
etailhandel weer
stapje verder terug
Lange
werk
dagen
üngelse fondsen zijn
op Optiebeurs
Schmidt: Engeland en
Italië moeten meedoen
Koeweit, Zwitserland en Zweden
rijkste landen ter wereld
ien kijkje achter de schermen bij Wagons Lits
)pties Philips en KLM gevraagd
Koninklijke belangstelling
Rente lening Nat. Investeringsbank omhoog
Nederland op de elfde plaats
OPEC voelt voor
ander stelsel
voor olieprijzen
Regeling prijzen
geïmporteerd boek
Metaalbedrijf wil
kwijtschelding
miljoenenlening
RH!
ERDAG 22 JULI 1978
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET P 25 - RHS 27
door Noud van Iperen
Be eerste gast die ik als steward (voor één dag) bij Wagons Lits in de restauratiewagen van
ie trein Amsterdam-Dordrecht een vers bekertje koffie serveer, is een collega, die als
voorlichter op het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking werkt. Hij kijkt me met een
lchte ironie in de ogen aan, maar houdt gelukkig zijn mond. Bij het uitstappen in Den
Haag komt hij even aan de deur van de keuken, knikt en zegt duidelijk doelend op het
eit dat ik journalist bij Trouw ben grinnikend: „Ober, de koffie smaakte christelijk".
ben die maandag voor mijn doen
•g op stap. De afspraak is dat ik
ie om kwart voor acht 's morgens
il melden om die dag. onder het
iend oog van instructeur/con-
leur P. Norbruis, als steward
ienst te doen op de lijn Amster-
lam CS - Dordrecht. In vakjargon
leet dat inrijden op dienst 124 in
reinstel 520 voor een volledige
imloop.
>at betekent, dat ik het traject
Lmsterdam CS - Dordrecht drie
ceer heen en terug zal afleggen, om
tie reizigers in de restauratie en in
ie rest van de trein tussen 's mor
gens 8.09 uur en 's avonds 19.51 uur
ran koffie, broodjes, pils en andere
lonsumptles te voorzien.
Spoedcursus
Om de nodige theoretische kennis
Dp te doen, heb ik de week tevoren
samen met twaalf hulpstewards en-
tewardessen, onder leiding van in-
Itructeur W. Konijn, een spoedcur
sus van een dag gevolgd. Naarmate
de dag verstrijkt, stapelen de pape
rassen zich op en als tenslotte als
rigéroefening nog enige voor
bad- en ontvangsttabellen moeten
worden ingevuld, slaat de vermoeid
Jheid bij vele cursisten zichtbaar
3 toe.
ussen de bedrijven door is ieder-
len nog bij de heer G. Tool in het
nagazijn geweest om dienstkleding
|en andere attributen op te halen.
Voor mij wordt een gloednieuw, in
rellofaan verpakt, steenrood over
hemd uit de kast gehaald, een zwar
te das, twee witte jasjes en een stel
blinkend koperen knopen met de
initialen WL. Verder krijg ik nog een
katoenen koffiezak voor de elektri
sche koffiemachine, een schenkdop
voor de koffiecontainer op de mini
bar (het karretje), vijf thee- en vijf
vaatdoeken en twee sleutels. Dit
persoonlijk bezit wordt nog aange
vuld met koffietickets (er zijn speci
ale bonnetjes voor „dienstkoffie"
voor het spoorwegpersoneel), een
kwitantieboekje (voor reizigers die
een kwitantie willen) en een
ontvangstenbordereauboek (voor
het verantwoorden van de dagelijk
se verkoop en de opbrengst
daarvan).
Extra broek
Bij het klaarleggen en inpakken
van mijn attributen op zondag
avond. merk lk enige spanning. Je
weet immers maar nooit; je zal met
een dienblad vol koffie of met de
minibar je evenwicht verliezen en
languit door de trein rollen voor
alle zekerheid pak ik een extra
broek in, dan kan me niets ge
beuren.
Ik vergeet echter te tellen hoeveel
wisselgeld ik bij me steek een
steward(ess) moet voor minstens
vijfentwintig gulden aan klein geld
bij zich hebben zodat ik achteraf,
helaas, niet kan natellen hoeveel
fooi ik heb gekregen.
De volgende morgen ben ik ruim
schoots op tijd op de afgesproken
plaats; het kantoor van HSB (Hoofd
Sectie Binnenland) van Wagons
Lits. Het is maar goed, dat mijn
„supervisor" al bij het depot is ge
weest, om verse belegde broodjes te
halen. Anders zouden de eerste rei
zigers het zonder een broodje kaas
of broodje cervelaatworst hebben
moeten stellen. Er liggen nog wel
drie broodjes van de vorige dag in
de koelkast van de restauratie,
maar die worden niet meer ver
kocht en gaan onderweg terug naar
het depot.
zetten van koffie heb ik, evenals de
koffietickets, in mijn smetteloos
witte jasje gestoken. Een beker ge
malen koffie (roodmerk van Douwe
Egberts) van 100 gram op een fluit
ketel kokend water met 2liter in
de elektrische koffiemachine, geeft
zestien bekers goede koffie, meldt
de instructie, en dat is ook zo.
Gezien de goed-beklante restaura
tiewagen besluit ik, in overleg met
de heer Norbruis. de zaken direct
„groots" aan te pakken. Ik zet twee
fluitketels op de kookplaten om
meteen vijf liter koffie te kunnen
zetten. Intussen kan (en moet) de
voorraad eet- en drinkwaren in de
keuken worden geteld. De volle
kratten en dozen gaat vlot, maar
moeilijker is het tellen van de aan
gesproken voorraden, die deels in
dozen en deels in de koelkast zijn
opgeslagen. Gelukkig kloppen de
tellingen met de aantallen die er,
volgens mijn voorgangster, moeten
zijn.
Verse koffie
'Echte' werk
Nadat ik in de trein aangekomen de
hoofdschakelaar (de „voeding") en
vervolgens de knoppen van de elek
trische kookplaten en de boiler heb
ingeschakeld de koelkast zit op
een andere leiding, en werkt dag en
nacht kan het „echte" werk be
ginnen. De handleiding voor het
Intussen is de koffie klaar en na
enkele keren doorschenken kunnen
de bekers worden gevuld met verse
koffie en op een dienblad waarin
de heer Norbruis, om mij te gerie
ven, een voor niemand zichtbaar
tarieflijstje heeft geplakt naar de
restauratie worden gebracht. Het
bedienen gaat zonder moeite, maar
het verstrekken van de koffietic
kets (verplicht!) geeft in die drukte
aanvankelijk enige problemen.
Op zo'n ochtend gaat er heel wat
koffie doorheen, zowel in de restau
ratiewagen als in de rest van de
trein. Om half elf en om twaalf uur
moet ik weer koffie zetten, terwijl
de voorraad broodjes onderweg
eveneens moet worden aangevuld.
Het bedienen van de reizigers met
de minibar (gevuld met onder ande
re koffie, broodjes, koeken, sprits,
repen, pils en frisdranken) is een
Dat verlies maak ik echter, naar
mijn gevoel, in de loop van de dag
weer goed omdat lk de nodige fles
jes sherry weet te slijten. Een van
mijn afnemers is een man die ner
veus door een boekje met verkeers
reglementen zit te bladeren. De ner
vositeit en het karakter van de lek-
tuur doen mij vermoeden ik
vraag het hem maar niet dat hij
een „hartversterkertje" neemt in
verband met een zeer naderbij ge
komen rijexamen.
Rij-examen
Een van mijn eerste afnemers is
echter een reiziger die ondanks
het feit dat de regen bij bakken valt
met een stralend gezicht naar
buiten zit te kijken. Hij wil koffie en
begint onmiddellijk een praatje,
waarin hij vertelt veertig Jaar gele
den naar Australië te zijn gegaan en
nu een paar uur terug in Nederland
te zijn. Hij vindt Nederland erg ver
anderd. maar herhaalt telkens dat
hij Nederland nog zo prachtig vindt.
We stellen vast aat wat er ook is
gebeurd het weer niet veranderd
is. Als ik terug naar de keuken weer
langs komt, maakt hij het compli
ment dat de koffie hem ouderwets
goed heeft gesmaakt.
Opgewekt is ook een militair, die
net van een geslaagde sollicitatie
terugkomt en dat terwijl hij een
gezondheidsverklaring zit in te vul
len met een pilsje wil vieren.
In bet algemeen maakt een trein-
steward(ess) vrij lange werkdagen,
en wel van ao'n twaalf tot dertien
uur per dag. Op de meeste diensten
wordt twee dagen achter elkaar
gewerkt en daarna heeft de
steward(ess) twee dagen vrij. Dit
houdt in, dat ook in de weekeinden
moet worden gewerkt, waarbij
op grond van de horeca-cao voor
dienst op sondag een toeslag van
vijftig procent wordt gegeven.
De verdiensten in deae sclfstandlge
baan zijn variabel, maar het inko
men Is uiteraard niet lager
dan het wettelijk minimumloon.
De inkomsten bedragen vijftien
procent bedieningsgeld over de
verkoop, met als minimum het
(bruto) garantieloon. Dat liet er als
volgt uit:
18 jaar
Bleke zon
Een „echte" treinsteward met de minibar
aparte belevenis. Met een opgewekt
goedendag tracht ik de aandacht te
trekken. Maar ik voel nog meer
ogen op me gericht, als ik de eerste
keren stuntelend de „hindernis"
over stalen platen tussen de deuren
van twee coupés tracht te nemen.
Dat kost mij een paar ontvelde vin
gers en Wagon Lits èen flesje sherry,
dat lk bij zo'n poging uit de minibar
zie stuk vallen.
Pils gaat er trouwens toch goed In.
vooral als 's middags de bleke zon
voorzichtig doorkomt (maar weer
snel verdwijnt). De vraag naar pils
stijgt dan sneller dan de tempera
tuur. Als ik 's avohds de inventaris
opmaak, blijken er meer blikjes pils
dan bekertjes koffie te zijn ver
kocht.
Een van de opmerkelijkste klanten
is een fors gebouwde Surinaams-
Nederlandse mevrouw. Ze bestelt
een blikje pils, schiet terwijl lk
het plastic bekertje volschenk met
haar hand in haar bh, en haalt daar
uit een keurig gevouwen papleren
servetje met daarin een briefje van
honderd gulden en wat klein geld
tot een bedrag van ƒ1,55. Ik wil
mijn wisselgeld niet kwijt en daar
om „lever" ik haar de pils (onder de
prijs) voor die 1,55. Ik kan immers
22 jaar
23 jr en ouder.
Behalve bet bedieningsgeld en de
eventuele aanvulling tot bet garan
tieloon. krijgt de steward(ess) nog
8,8 procent aow-compensatle tot
een maximum van 62,27 per
maand en bovendien 5 procent pre
mie over de netto-omiet.
Om als (hulp)steward of stewar
dess bij Wagons Lis te kunnen wer
ken, moet men minstens achttien
jaar oud zijn; voor internationale
treinen zelfs eenentwintig .jaar.
een veer wegblazen. Want ik heb
dan al door een stuiver hier en een
paar dubbeltjes daar (en één keer
zelfs 1,40) fooi, een onverwacht
extra zakcentje, bij elkaar ge
kregen.
fan een onzer verslaggevers
IEN HAAG De detailhandel heeft vorig jaar het aandeel in de consumptieve bestedingen
erder zien dalen. Van de in totaal 150 miljard die door de Nederlandse gezinnen werd
itgegeven, liep circa 78 miljard ongeveer 52 procent via de detailhandel. Dit blijkt uit
et gisteren gepubliceerde jaarverslag 1977 van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel.
e daling wijkt niet af van de trend-
latige achteruitgang In de periode
«0-1977. Vanaf 1960, toen het aan-
fel van de detailhandel nog 70 pro
nt bedroeg, is het namelijk met
jmiddeld 1 procent per jaar gedaald
it 52 procent in 1977.
e geldomzet van de totale detail-
andel nam ln 1977 met 8.5 procent
toe: dit als gevolg van een volumestij
ging van 3 procent en een prijsstij
ging van 5.5. procent. Hierbij kan
worden aangetekend, dat in 1976 de
omzet met 9 procent toenam door een
volumestijging van 2 procent en een
prijsstijging van 7 procent.
Het aandeel van de voedings- en ge
notmiddelen in de totale detailhan-
ADVERTENTIE
MSTERDAM De handel in opties van de Engelse fondsen
rittsh Petroleum, General Electric en ICI op de Amsterdam-
e optiebeurs is een volledige flop geweest tot nu toe.
delsomzet liep met 0.5 procent terug
tot 43.8 procent. Daarentegen steeg
het aandeel van de duurzame con
sumptiegoederen met 0.5 procent tot
45.9 procent.
Winkels
Het totale aantal winkels in de detail
handel gaf in het verslagjaar een klei
ne daling te zien en wel van 156.974 op
1 januari 1977 tot 156.476 per 1 janua
ri 1978. Dit kwam per saldo neer op
een daling van 498 verkoopplaatsen
(0.5 procent.)
In voorgaande jaren daalde het aan
tal verkoopplaatsen ook, behalve in
1976, toen het aantal winkelvestigin
gen zeer verrassend een kleine toene
ming te zien gaf. In de periode 1970-
1977 bedroeg de gemiddelde daling
niettemin bijna 1 procent per jaar.
Werk
De totale werkgelegenheid in de de
tailhandel wordt globaal gesteld op
453.000 manjaren. Dit komt duide
lijker gezegd neer op bijna 10 pro
cent van de totale werkgelegenheid
in ons land. Ten opzichte van 1976
(toen de werkgelegenheid 456.000
manjaren beliep) is er dus sprake van
een geringe daling van ruim 0.5
procent.
Deze terugggang tekende zich af bij
de (kleine) zelfstandigen en medewer
kende gezinsleden. Die liep terug van
173.000 manjaren in 1976 tot 170.000
manjaren in 1977. De werkgelegen
heid voor werknemers bleef daarente
gen op het niveau van 1976, te weten
283.000 manjaren.
HAMBURG Als Engeland en Italië niet mee willen doen
aan het nieuwe Europese Monetaire Systeem zal de Europese
Gemeenschap gaan bestaan uit eersterangs en tweederangs
leden. Bondskanselier Helmut Schmidt van West-Duitsland
zegt dit in een Interview in Die Zeit.
Samen met de Engelse vereniging van huisvrouwen organi-,
seerde het (Nederlands) Centraal Bureau van de Tuinbouw
veilingen in tien Engelse steden receptwedstrijden met Hol
landse groenten. Er was veel belangstelling, zelfs van prins
Charles.
AMSTERDAM In verband met de
sterk gewijzigde omstandigheden op
de kapitaalmarkt is het rentepercen
tage van de tienjarige obligatielening
1978, groot 100,— (tweede lening)
ten laste van de Nationale Investe
ringsbank verhoogd van 7.5 pet tot
7,75 pet De koers van uitgifte is vast
gesteld op 99,5 pet. Inschrijving op de
lening Is 25 juli.
Schmidt spreekt echter de hoop uit
dat Engeland en Italië wél aan het
EMS zullen willen meewerken. Het
systeem is bedoeld om de onderlinge
stabiliteit van de wisselkoersen der
aangesloten landen' te verbeteren.
Gehoopt wordt dat het plan van
West-Duitsland en Frankrijk in Janu
ari in werking kan treden.
Schmidt noemt de kritiek in Enge
land en in sommige Westduitse bla
den op de voorgestelde uitbreiding
van de monetaire samenwerking in
Europa onbelangrijk. „Iemand die
geen enkel risico durft te nemen, kun
nen we niet gebruiken bij de opbouw
van een Europese gemeenschap", zo
voegt hij eraan toe.
Volgens de bondskanselier moet een
fonds van vijftig miljard dolla»- aan
deviezen en goud voldoende zijn om
speculatieve aanslagen op één van de
valuta's van het EMS af te slaan.
Zoals gemeld hebben West-Duitsland
en Engeland voorgesteld dat de deel
nemende landen twintig procent van
hun monetaire reserves in een Euro
pese pot storten, Vaaruit kan worden
geput als een valuta in de verdruk
king komt
Schmidt merkt verder op dat het
EMS niet gericht is tegen een of ande
re valuta buiten het systeem, de dol-
u de periode van 5 april, toen de
üropese Optiebeurs haar poorten
pende, tot eind juni werden nl.
echts 645 optiecontracten afgeslo-
fn in deze drie Engelse fondsen,
tearvan kwam het merendeel nog in
pril tot stand. Daarna waren er da-
en dat in het geheel geen contracten
(erden afgesloten in BP. General
lectric en ICI
leheel anders is het beeld met be-
(ekking tot opties van de Nederland-
aandelen. Tussen 4 april en eind
^uni hadden nl. van de in totaal 45.323
^•sloten contracten niet minder dan
14.153 betrekking op opties van Ne-
fcrlandse aandelen. Philips nam
daarbij ongeveer van de totale om
zet met 13.054 contracten voor zijn
rekening.
Het lijkt er echter veel op dat KLM
spoedig de leidende positie van Phi
lips zal overnemen. Hoewel in opties
KLM eerst sedert 22 mei j.l. kan wor
den gehandeld, zijn sindsdien al 8.526
optiecontracten KLM gesloten
Gezien de flop met de Engelse fond
sen is het wel zeker, dat er voorlopig
geen nieuwe Engelse gezichten op de
Amsterdamse optiebeurs zullen ver
schijnen. Eerder moet worden ge
dacht aan opties in Franse aandelen,
zoals Pechiney, Ugine Kuhlmann e.d.
KOEWEIT - Het uitdrukken van de
olieprijzen in de eenheid van een
groep valuta's zou kunnen bijdragen
tot stabiliteit van wisselkoersen en
van de inkomsten uit olie voor de
produktielanden Dat is de mening
van deskundigen van de Organisatie
van Olie-Exportlanden (OPEC), die
eerder deze week in Londen hebben
vergaderd over het probleem dat de
dollar minder waard wordt en aldus
de inkomsten uit olie voor de produk
tielanden achteruit gaan.
AMSTERDAM In totaal 53 landen, die rond 36 procent van
de wereldbevolking vertegenwoordigen, waren verleden jaar
goed voor bijna 90 procent van de produktle aan goederen en
diensten in de gehele wereld. Dit blijkt uit een publikatie van
de Schweizerische Bankgesellschaft
Deze 53 landen met ieder een bruto
nationaal produkt (totale produktle
van goederen en diensten) van meer
dan 1000 dollar per hoofd van de
bevolking hadden met elkaar een
bruto nationale produktle van meer
dan 6550 miljard dollar Vergeleken
met 1976 betekende dat een stijging
van 650 miljard dollar
Koeweit voert de ranglijst van de 53
landen aan met een bruto nationaal
produkt van 11 950 dollar per hoofd Nederland
van de bevolking Het was daarmede
het rijkste land ter wereld De tweede
plaats neemt Zwitserland ln met een
bruto nationaal produkt van 10 0010
dollar per hoofd der bevolking
Derde op de lijst is Zweden met 9 480
dollar per hoofd Noorwegen is vierde
(8 845 dollar), vijfde de VS <8.715 dol
lar. zesde Denemarken «8 465 dollar),
zevende Canada (8 375 dollar), acht
ste West-Duitsland <8 370 dollar), ne
gende IJsland (8 305 dollar) en tiende
België (8 185 dollar)
Nederland staat op de elfde plaats
met een bruto nationaal produkt van
7 610 dollar per hoofd der bevolking.
Het wordt gevolgd door Frankrijk
met 7.145 dollar. Japan ia zeventiende
met 6.005 dollar/per hoofd. Engeland
twpntigste met 4.365 dollar en Rus
land eenendertigste met 2 760 dollar
(cijfer van 1976) per hoofd.
(Met uitzondering van IJsland zijn
slechts landen met meer dan 1 mil
joen Inwoners in aanmerking geno
men in bovenstaande opstelling. Met
het statistische gegeven van de ge
middelde grootte van het bruto natio
nale produkt per hoofd der bevolking
wil overigens niets gezegd zijn over
de effectieve Inkomensverdellrtg.
noch over de werkelijke welstand van
brede bevolkingsgroepen ln een be
paald land De bedoeling la alleen een
vergelijking mogelijk te maken van
de economische kracht van de diver
se landen).
lar bij voorbeeld. Hij gelooft dat het
systeem ook tot de stabiliteit van
andere valuta's zal kunnen bijdragen.
DEN HAAG Voor geïmporteerde
gebonden boeken aal een lijst van
omrekeningskoersen als basis gaan
dienen voor de berekening van de
verkoopprijzen. Deze lijst wordt ie
dere drie maanden opnieuw vastge
steld. Bovendien worden voor boe
ken uit een aantal met name genoem
de landen (w.o. Groot Brittannië,
Verenigde Staten, Duitsland, Frank
rijk) per prijsklasse hoogst toelaat
bare procentuele toeslagen vastges
teld. Deze (afzonderlijke) prijsrege
ling Is gisteren bekend gemaakt door
de ministers van Economische Za
ken, van Cultuur, Recreatie en Maat
schappelijk werk en van Onderwijs
en Wetenschappen.
De toeslagen vormen, mét de korting
die aan de importeur verleend is bij
de import, de marge voor importeur
en boekhandelaar samen. Voor ge
bonden boeken uit andere landen
mag ten hoogste een opslag worden
berekend die gelijk is aan de opslag,
die vlak voor 1 juni 1978 voor een
vergelijkbaar boek uit hetzelfde
land is gehanteerd. De prijzen van
geïmporteerde pocketboeken wor
den gehandhaafd op het niveaa van
31 mei j.1.
TERNEUZEN De directie van het
metaalverwerkingsbedrijf IMC in
Terneuzen heeft de minister van Eco
nomische Zaken gevraagd de lening
van 2,1 miljoen gulden, die enkele
Jaren geleden aan het bedrijf werd
verleend, kwijt te schelden Stemt de
minister niet in met dit verzoek, dan
zal IMC moeten sluiten en komen de
87 werknemers op straat te staan.
NKV-dlstricts bestuurder W Wau-
mans vindt, dat de directie met dit
voorstel aan de minister de sociale
partners en de overheid met de rug
tegen de muur zet Het was al lang
bekend dat IMC met verliezen werk
te. Een order uit Libië van 8,5 min.
zou de zaak uit het slop hebben kun
nen halen. Die order gaat echter niet
door.
