i
drijvende krachten
chter wapenwedloop
Openluchtmuseum
kreeg dansorgel
Voortborduren op kruiden
'Problemen afgeschoven op thuislanden'
Renteverhoging
bij de RPS
per 20 juli 1978.
BELEGG1NGS-
BEWIJZEN
SPAARDEPOSITO'S
HYPOTH]
postgiro en
rijkspostspaarbank
lang Oost-West-conflict, weinig kans op beteugeling
Jubileumgeschenk
van 'vrienden'
rsoneel bank
t politie aan
or overvallers
3 jaar 7% (was 6 3/%)
4 jaar T/% (was 7%)
5 jaar T/% (was7/2%)
rente op aanvraag*
63/°/o (was 6A%)
(was Q3/%
(was 7%)
(was TA%)
(was TA%)
1 jaar
2 jaar
3 jaar
4 jaar
5 jaar
6 jaar
7%
T/%
T/%
T/%
«N
hypotheekrente 8%
tophypotheekrente 8'/%
afsluitprovisie blijft 1%
Meer informatie
lERDAG 20 JULI 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET P 6 - RS 11 H 13
M.H. von Meyenfeldt
n boek „De eeuw der
;erheden" (uitgave Else-
msterdam 1978) zegt de
de Amerikaanse diplo-
en econoom John Ken-
Galbraith onder andere
deze tijd geen enkel
em bij benadering zo
is als de bewapenings-
p tussen Rusland en
ka. „Die wapenwedloop
thans de ontwikkeling
volg gehad van de mid-
om gezamenlijk en we-
rig in enkele uren beide
n samen met de rest
de wereld geheel te
tigen."
7 bellepen in de hele wereld de
uitgaven een bedrag van
;eks 360 miljard dollar. Onge-
rachtlg procent van dit bedrag
litgegeven door de landen van
IVO en het Warschau-pact en
eer achttien procent door de
nixe i van de Derde Wereld. Voor
klopt etrelt de militaire uitgaven in
En rde Wereld zijn twee aspecten
:a j c
wire
in V( idenswaard. te weten: de gesta- N et eenvoudig
„is «natno van hat aanriaol in hat
held wil verzekeren, valt nauwelijks
meer in te halen.
Economisch
Deze toenetnende Invloed van de
techniek heeft er ook toe geleid dat
sinds de Tweede iWereldoorlog het
militaire apparaat zich steeds meer
laat gelden als een economische fac
tor. Economische overwegingen kun
nen een bepalende invloed hebben op
de kwantiteit en uitrusting van strijd
krachten.
Sommigen beweren zelfs dat de nati
onale en internationale economie ge
baat is met de aanhoudende wapen
wedloop en het blijven voortbestaan
van een internationale politieke drei
ging.
Een drijvende kracht achter de wa
penwedloop is mijn inziens ook de
algemeen verbreide opvatting dat de
moderne massavernietigingswapens
en massavernietigingsmethoden
bruikbaar zijn voor de verdediging
van onze samenleving. Velen gaan er
te gemakkelijk aan voorbij dat wij in
een situatie zijn gegroeid, waarin wij
alles wat wij hebben in één klap kun
nen vernietigen. Deze wijze van den
ken belemmert naar mijn inzicht het
zoeken naar passende alternatieven
voor het oplossen van internationale
conflicten.
(name van het aandeel in het
Itotaal (1955: ongeveer drie pro-
1973: ongeveer vijftien procent;
ongeveer achttien procent) en
lalitatieve verandering van de
van de bestedingen. Werden in
ren vijftig grote hoeveelheden
ehands wapens naar de Derde
d geëxporteerd, vandaag de dag
iet om de aanschaffing en leve-
'an de meest geraffineerde wa-
sternen.
renigde Naties, bezorgd over de
jaande wapenwedloop, hebben
3 mei tot 1 Juli in New York,
s een speciale zitting, gespro-
ver het vraagstuk van de ontwa-
j. Veel zichtbare resultaten
dit niet gehad. De vertegen-
ligers van de volken waren het
over eens dat de wereldwijde
irraaöhwedloop een slechte zaak is,
zij bereikten geen overeenstem-
over de wijze waarop de wapen-
op moet worden beteugeld en
temd. Een gemeenschappelijk
01
..hi
tze
mplex
de conferentie zo weinig heeft
everd is niet verbazingwekkend,
•rs de aan de orde zijnde proble-
k is uiterst complex. De wapen-
p staat namelijk niet op zich-
Jij is een symptoom van onvre-
;en de volken onderworpen aan
ologische en economische
iten en aan het traditionele vei-
dsdenken.
de toenemende invloed van de
(me techniek op de strijdkrach-
chreven deputaten ter bestude-
van het oorlogsvraagstuk in een
11 aan de generale synode van de
ormeerde kerken uitgebracht
prt onder meer: dat in deze tijd
zonder een duidelijke politieke
ing, militair bijblijven geboden
n een eenmaal opgelopen kwali-
ve en kwantitatieve achterstand
(n de regio waarin men de veilig-
1).
Willen wij dé wapenwedloop beteuge
len, dan zuilen wij iets moeten doen
aan het politieke wantrouwen tussen
de volken en aan de beheersing van
de krachten die ons voortdrijven op
de huidige weg. Bepaald eenvoudig is
dat alles niet. Drie vragen lijken mij
in dit verband van belang. Een eerste
is of het ons inderdaad te doen is om
een afremming van de wapenwed
loop. Immers, ondanks alle gepraat
over ontwapening zien wij dat de
grootmachten nog steeds hun politie
ke doelstellingen proberen te realise
ren door te streven naar militaire
superioriteit; door onder meer op het
gebied van de kernbewapening vol
doende capaciteit te ontwikkelen om
de tegenstander zonder al te veel risi
co's voor eigen bestaan, in één klap
uit te schakelen. Ik denk in dit ver
band onder meer aan ontwikkelingen
als de Russische intercontinentale ra
ket SS-X-16, het mobiele projectiel
voor middelgrote afstand SS-20 en de
Amerikaanse Trident D-5 en C-4. Kan
het zijn dat de wapenwedloop wordt
opgevoerd om de tegenstander uit te
putten,en hem in een situatie te bren
gen. waarin hij de ontwikkelingen
niet meer kan volgen en zich dus
moet schikken naar de wensen van de
sterkere?
Doel
Een tweede vraag is: wat ons bij al
dat gepraat over de beheersing van
de wapenwedloop als doel voor ogen
staat. Streven wij alleen maar naar
de beteugeling van de wapenwedloop
of gaat het ons tenslotte om algehele
ontwapening? Willen wij dat laatste
dan moeten wij ook aandacht schen
ken aan de ontwikkeling van andere
methoden om conflicten tussen groe
pen van mensen en volken op te los
sen. Wat mij dikwijls opvalt is dat,
alhoewel ons buitenlands politiek be
leid in het teken staat van het streven
naar wapenbeheersing en ontwape
ning, slechts weinigen geloven in de
haalbaarheid van dit streven. Wel
licht is dit ongeloof een factor die een
keer ten goede op het gebied van de
bewapening in de weg staat.
Autoriteit
Een laatste vraag tenslotte is, waar
wij de autoriteit zullen vinden om
leiding te geven aan een proces be
doeld om de wapenwedloop af te rem
men. De organisatie van de Verenig
de Naties lijkt mij daarvoor minder
geschikt. Natuurlijk is het goed dat er
in de vergadering van de volken over
ontwapening wordt gesproken. En
dat gesprek heeft ook wel effect,
evenals bijvoorbeeld de publieke opi
nie invloed heeft op het beleid van de
overheid. Maar daadwerkelijke ver
anderingen mogen wij pas verwach
ten, wanneer de grootmachten Ame
rika en Rusland het gemeenschappe
lijk belang om te overleven leren stel
len boven eigen nationale doelstellin
gen. Met andere woorden zolang het
Oost-West-conflict in zijn huidige
vorm voortduurt, zal er van een be
teugeling van de wapenwedloop nau
welijks sprake zijn. Het gesprek tus
sen Moskou en Washington over wa
penbeheersing en wapenverminde
ring is mijns Inziens dan ook belang
rijker dan het gesprek onlangs in New
York. Dat is misschien teleurstellend,
maar het is wel een realiteit waarmee
wij rekening moeten houden.
Krulden zijn er in trek. Er
zijn kruidenwinkels, op de
markt zijn kramen met
niets anders dan kruiden en
er zijn boekjes en boeken,
die ons in het kruidenrijk
wijs willen maken. Een aar
dig idee is het om kruiden,
die we in ons eten gooien
eens nader te bekijken
ente borduren. Gewoon
vasthouden op leuke lapjes
in kleur. Van die lapjes is
veel te maken: van servet
tot tafellaken toe. Zodoen
de kunnen koken en bordu
ren best samengaan, dat
vond Ann Roth, de samen
stelster van het boek „bor
duren en koken" ook. Voor
de bij de borduursels beho
rende recepten heeft ze ech
ter de hulp van chef-kok Ar
nold H. van Doesburg, die
jarenlang een radiorubriek
over koken met kruiden ver
zorgd heeft, ingeroepen. Het
boek, dat best een aardige
vakantiebezigheid kan sti
muleren, is uitgegeven bij
A. J. G. Strengholt, Bus-
sum, maar het is gedrukt in
Israël. Het kost ƒ24,50 en
telt 111 bladzijden met re
cepten en de bijbehorende
borduurvoorbeelden. com
pleet met „aftelmaten". On
derstaand een greep uit de
recepten:
Peterselie
Peterselie is wel het meest
bekende kruid. Voor dit re
cept zijn 500 gram olijven
nodig. 3 eetlepels olie (liefst
olijf) 1 eetlepel kruidenazljn
of citroensap, 3 eetlepels
fijngehakte peterselie en
wat zout en peper, daarvan
maken we een olijf-peterse
liesaus. de olijven met een
houten keukenhamer fijn
kloppen en naar wens de
pitten verwijderen of niet.
De olijfolie, azijn of citroen
sap. peterselie, wat zout en
peper tot een sausje ver
mengen en door de olijven
roeren. Voor het opdoen het
geheel even een uurtje in de
koelkast zetten. Daar de
olijven van zichzelf al v
betrekkelijk zout kunnen
zijn zeer voorzichtig met
zout omspringen.
Salie
Salie is wat minder bekend.
De naam is afgeleid van het
latijnse „salvare", wat gene
zen of redden betekent. De
Romeinen dachten dan ook
dat dit kruid tegen alle kwa
len hielp. Maar ook nu ge
bruiken we nog salie. Voor 4
personen salielapjes. Nodig:
4 kalfslapjes van ongeveer
150 gram. 4 dunne plakjes
rauwe ham. 12 blaadjes sa
lie. 50 cc olijfolie. 100 cc
bouillon. (Hoeveel dat is
staat wel op het keuken-
maatbekertje). Een paar
druppels citroensap en 50
gram boter, de kalfslapjes
in de lengte opensnijden.
Eén kant met 2 3 salie
blaadjes en een dun plakje
rauwe ham beleggen. Beide
kanten goudbruin bakken,
indien gewenst met wat
zout en peper bestrooien en
bij voorbeeld met spaghetti
of rissoto serveren. Het
overgebleven vocht afma
ken door er een klontje bo-t
ter door te roeren, de saus
over het vlees gieten, wat
fijngehakte salie over het
gerecht strooien en de sa-
liesmaak komt helemaal tot
z'n recht. De laatste bladzij
den van het boek geven nog
een gedegen uitleg over wat
er bij voorbeeld verstaan
wordt onder „een snufje
zout" en meer van die din
gen, die een leek niet weet.
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT „Nu de pro
blematiek van de buitenland
se werknemers een perma-
voorbeeld van het „neutrale" Neder
landse overheidsbeleid ziet de stich
ting het zeer incomplete en slecht
werkende verdrag met Marokko inza
ke de sociale zekerheid van de in
Nederland werkende Marokkanen.
i.*„_ neuenuiiu werxenue juaroKKanen.
nent karakter IS gaan aanne- 2o worden het bepalen van de ziekte
men probeert de Nederlandse
overheid die op de thuislan
den af te schuiven. Zij worden
verantwoordelijk gesteld voor
de .inhoud' van de met hen
gesloten verdragen, zoals
voor administratie, controle,
besluitvorming en dergelijke.
Nederland beperkt zich tot
het spelen van de rol van
.geldschieter'. De overheid
de stichUng in het ontbreken van een
doet dit om iedere inmenging „ettelijk recht op bijstand. Er is nog
in de binnenlandse situatie
van de thuislanden te ver
mijden."
„Maar," aldus het jaarverslag van de
Dordtse stichting buitenlandse arbei
ders, „het is van groot belang te er
kennen dat de problemen van struc
turele aard zijn en een politiek-econo-
mische oorzaak hebben. Als sprekend
i om dit belangrijke vraagstuk
te pakken, is dus niet vastge-
Wel is besloten om in januari
het al jaren durende gesprek
ontwapening in Genève, door
ervormde" commissie te laten
••etten.
door Jac. Lelsz
JHOVEN (ANP) Personeel van
jank-filiaal aan de Limburglaan
ndhoven heeft twee politieman-
aangezien voor overvallers. BIJ
alitie was een alarmmelding bln-
ekomen; toen twee politieman-
n burger en met getrokken pisto-
oor de bank uit hun auto stapten
baar binnen liepen schrok een
Wehjke bediende, die van het
n niets afwist, zo dat ze achter de
wegkroop en onmiddellijk op-
w alarm maakte. Ondanks de le-
latiebewijzen van de politieman-
weigerde het bankpersoneel hen
er de balie toe te laten.
Jna enig heen en weer gepraat
ïn aan deze verwarrende situatie
eind en kon worden vastgesteld
de eerste alarmering vermoede-
Iwas veroorzaakt door een techni-
storing.
iuw niet schuldig
icht aan dood man
DHOVEN (ANP) De politie
t de 45-jarige mevrouw R. R. uit
Ihoven op vrije voeten gesteld,
ras aangehouden in verband met
van haar veertig-jarige echt-
>ot. A. R. Deze was volgens de
w beschonken thuis gekomen. In
euken was de man enkele keren
kelend tegen haar aangevallen en
zich daarbij dodelijk verwond
een mes dat de vrouw in verband
het klaarmaken van de maaltijd
aar hand hield. De politie gaat er
inl^verleg met de officier van justitie
J. Peijnenburg vanuit, dat inder-
J sprake is van een noodlottige
mloop van omstandigheden.
1BEEK (gemeente Brummen)
tweejarige jongetje Yücer Ozcan
Eerbeek Is omgekomen, toen het
uit de struiken een weg opliep en
Sr een auto raakte.
ARNHEM De heer Th.
Mortier, herbergier en lokali
teithouder te Antwerpen,
had er kennelijk geen lust in
zijn hele leven bier te tap
pen, afgewisseld met het
bakken van uitsmijters. In
zijn etablissement had hij
tot vermaak van zijn gasten
een Gavioli-orgel.
Toen hij een nieuw orgel aanschaf
te, verkocht hij het oude. Zo begon
hij in orgels te handelen, maar daar
bleef het niet bij. Rond 1913 ging hij
ze zelf bouwen en een paar jaar later
had hij al tachtig man in dienst, die
zo'n twaalf orgels per jaar maakten,
bestemd voor danszalen en dat
soort gelegenheden. Het waren or
gels met prachtig gebeeldhouwde
en beschilderde fronten, met enom-
re afmetingen, soms negen meter
lang en zes meter hoog, zodat ze een
hele wand besloegen. Eén van die
nostalgische en frivole instrumen
ten uit de begintijd van de produk-
tie, 1918, hebben de „Vrienden van
het Openluchtmuseum" te Arnhem
deze instelling cadeau gedaan ter
gelegenheid van het zestigjarig be
staan. Het orgel heeft 31 jaar dienst
gedaan in een danszaal te Temeu-
zen. Een middelgroot Instrument,
met tachtig toetsen en meer dan
zeshonderd pijpen, met panelen die
voorzien zijn van geschilderde en
gebeeldhouwde engelen en land
schappen. Typisch voor een dans
orgel, in tegenstelling bij voorbeeld
tot het straatorgel en ook het con
certorgel was het sterk geaccentu
eerde ritme van de muziek, verkre
gen door een uitgebreid slagwerk:
grote trom met bekkens, kleine
trom, kleppers, castagnetten, trian
gels enz. De functie van dit slag
werk kwam overeen met die van het
drumstel. Op de muziek van het
Mortier-orgel konden liefhebbers
heel goed een dansje maken. De
fabriek van Mortier werd 25 Jaar
geleden geliquideerd. Het fraaie in
strument („Mortier Anvers op de
kuif, zoals dat heet), dat het Neder
lands Openluchtmuseum ten ge
schenke ontving, wordt op het
ogenblik gerestaureerd bij de orgel
bouwer Veeningen in De Wijk
(Drente). Het wordt te zijner tijd
geplaatst in de hal van het te bou
wen hoofdmuseumgebouw.
Generaal
Juli 1918 werd het openluchtmu
seum geoepend door de heer Frede
ric Adolphe Hoefer een gepensio-
De „kuif" van het dansorgel uit Terneuzen met het naambord „Th.
Mortier Anvers" dat het 60-jarig Nederlands Openluchtmuseum te
Arnhem van „de vrienden" cadeau kreeg.
Twee beschilderde en gebeeldhouwde panelen van het dansorgel.
neerde generaal, die het initiatief
had genomen tot de oprichting er
van. Voorbeelden lagen in de Scan
dinavische landen. Hoefer hield van
de historie, en hij was in dit opzicht
niet eenkennig. Ook de totstandko
ming van het Nederlands Legermu
seum is aan hem te danken. Begon
nen werd in Arnhem onder meer
met een los hoes uit Vasse (Twente),
een palingleurdershut uit Amster
dam, een standerdkorenmolen uit
Huizen ('t Gooi) en een plaggenhut
uit Onstwedde. Van dat Twentse los
hoes heeft het openluchtmuseum
niet lang plezier gehad. Door on
voorzichtigheid van een fotograaf
met een zogenaamde Blitz-Pulver-
installatle, ging het in vlammen op.
Het was niet de enige ramp, die het
openluchtmuseum trof. November
1943 werd door een brandbomaan-
val grote schade aan de opstallen
aangericht in verschillende delen
van het terrein. Vlak voor het einde
van de oorlog vernielde een V-l
twee van de drie tentoonstellingsge
bouwen met een schat aan mu-
seumvoorwerpen. De meest recente
calamiteit vond begin 1970 plaats,
toen een felle brand een deel van de
Zaanse buurt velde, onder meer een
schoenmakershuisje, een
tabakswinkel en een Krommenies
hoekhuis. Hierbij ging ook een
waardevolle collectie molenmodel
len en boerderij-maquettes verlo
ren. Kort daarop is met de herbouw
van de Zaanse buurt begonnen.
Indruk
Het Nederlands Openluchtmuseum
in Arnhem is een cultuur-histori
sche instelling van de eerste orde.
Compleet kan het beeld nooit zijn.
maar toch. wie een globale indruk
wil hoe Nederland ln de verschillen
de streken ln het verleden woonde,
werkte en leefde, kan die déór krij
gen. Geleidelijk aan heeft zich het
aantal hulzen, boerderijen, molens,
bedrijfjes enz. uitgebreid. Ook het
laatste. Men kan er bij voorbeeld,
een complete dorpsbierbrouwerij.
De Roskam uit Ulvenhout, zien. Be
halve panden, die eenlingen vor
men. onstonden er hele buurten,
zoals de al genoemde Zaanse, maar
gen en het bestaan van speciale wet
ten die verblijf van en arbeid door
vreemdelingen afhankelijk maken
van een overheidsvergunning. Op
deze punten functioneert de Neder
landse wetgeving ondemocratisch.
Het is echter de vraag, aldus de stich
ting, of de overheid wei de wil heeft
deze structurele maatschappelijke
problemen op te lossen.
en ziekteperiode van een (bij voor
beeld tijdens zijn vakantie) in Marok
ko ziek geworden werknemer en alle
administratieve formaliteiten daar
omheen overgelaten aan corrupte,
traag werkende instanties. Goede
controle en samenwerking ontbre
ken. Het is met het oog op dergelijke
situaties noodzakelijk dat Nederland
verandering brengt in al dergelijke
verdragen.
Een ander knelpunt voor buitenlan
ders van enkele nationaliteiten ziet
nauwelijks sprake van een juridische
en materiële bescherming van bui
tenlanders. Ter illustratie hiervan
worden genoemd de wettelijk vastge
legde achterstelling bij Nederlanders
met name op het punt van politieke
en sociale rechten, de feitelijke onge
lijkheid bij de uitvoering van wetten
die Juist geen onderscheid maken
tussen Nederlanders en vreemdelin-
een een Limburgse en een Drentse.
De scheepstimmerwerf De Hoop is
van Marken naar het openluchtmu
seum overgebracht. De beroepen-
wijk breidde zich eveneens uit. on
der meer met een tolhuisje uit Be-
dum. Ook de kruidentuin wordt
steeds attractiever: naast het kloos
tertuintje naar voorbeeld van de in
de negende eeuw voor het klooster
van St. Gallen (Zwitserland) ont
worpen kruidhof is er een afdeling
met geneeskruiden, met keuken
kruiden. met technische kruiden en
met planten die in de folklore een
rol spelen. Uiteraard kon ook een
„polderlandschap" karakteristiek
voor ons land, niet ontbreken. De
verzameling klederdrachten wordt
gestadig groter, en vooral in de late
re jaren zijn daarmee vele thema
exposities opgebouwd. Buiten die is
een reeks incidentele tentoonstel
lingen gehouden. Met als uitschie
ter „De Zaan", die de sociale, econo
mische en technische aspecten be
lichtte van Nederlands oudste indu
striegebied.
Levend
Het bezoek aan Nederlands Open
luchtmuseum beweegt zich ln stij
gende lijn, de laatste jaren steeds
boven de 500.000 personen in een
seizoen. In totaal zijn in de zestig
Jaar van zijn bestaan er meer dan
tien miljoen geweest. Het beleid en
streven van directeur dr. J. H. Jager
Geriings en zijn staf is erop gericht
„dat er altijd wel wat nieuws te zien
valt". Dat zal een gunstige invloed
hebben op de belangstelling. Het
statische, inherent aan de museale
toestand, wordt zoveel mogelijk
doorbroken. Er waren totnogtoe da
gelijkse demonstraties van onder
meer broodbakken, papierschep
pen. draaiende molens, tingieten,
klompenmaken, stoelenmatten en
bezembinden. Tot en met de hoge-
hoedenmaker toe kon men er aan
het werk zien; zo herleeft het verle
den. en dat bekoort velen. Ook al
beseft men dat de goede oude tijd
lang niet in ieder opzicht ideaal
was, heimwee bUJft een zeer mense
lijke trek.
(ADVERTENTIE)
In aansluiting op recente ontwikkelingen op de
geld- en kapitaalmarkt verhoogt de RPS per
20 juli 1978 de rentetaneven voor nieuwe
beleggmgsbewijzen, spaardeposito's en
hypotheken.
Coupures van f 1.000,- en f5.000,-. Renteop-
rente: aan het einde van de gekozen looptijd
ontvangt u automatisch uw aankoopbedrag
plus de totale rente.
LOOPTIJD VASTE RENTE
De rentevergoeding op vóór 20 juli 1978
afgegeven beleggmgsbewijzen blijft
ongewijzigd.
Minimum deposito storting) f 1.000,-.
Elk deposito komt na de gekozen looptijd
automatisch vnj. De rente is jaarlijks
beschikbaar.
VASTE RENTE
LOOPTIJD
•tel. (020) 591 21 37.
De rentevergoeding op vóór 20 juli 1978
gestorte spaardeposito's blijft ongewijzigd.
Eerlijk is eerlijk: ook de hypotheekrente wordt
aangepast. Nieuwe taneven per 20 juli 1978:
U kunt bellen naar de njkspostspaarbank in
Amsterdam:
(020) 591 21 38afd. Spaardeposito's en
Beleggmgsbewijzen
(020) 591 80 12 aid. Hypotheken
Folders en inlichtingen over al onze diensten
zijn verknjgbaar op het postkantoor, en via
tel. 0017 (gratis)
