Veel rooms-katholieken leggen pauselijk woord naast zich neer Vrijzinnig 'samen op weg' in Arnhem Esquivel van cel naar huisarrest Tien jaar encycliek 'Humanae Vitae' Kerk waarschuwt tegen propaganda tegen DDR Gereformeerd protest bij Sowjet-Unie Kerkelijke bank zegt nee tegen actiegroep Weizsacker komt op voor grote gezinnen Conferenties VAN DA A DE CDB Ministerie schrijft pastores over buitenlanders VOORBIJGANG^ 'Na scheidin niet kerkelij trouwen' DINSDAG 18 JULI 1978 KERK TROUW/KWARTET IAG DEN HAAG Op 25 juli is het tien jaar geleden dat paus Paulus VI zijn encycliek „Hu manae Vitae" (over het men selijk leven) publiceerde, waarin alle voorbehoedmid delen behalve periodieke onthouding werden verbo den. Er volgde een enorme stroom van meestal afwijzen de reacties. Uit enquêtes bleek weldra dat veel rooms- katholieken het pauselijk woord naast zich neerlegden. Talrijke bisschoppenconferenties, zo als de Nederlandse, wezen er meteen op dat de rondzendbrief niet onfeil baar ls. maar wel een gezagsvolle uitspraak, waaraan het persoonlijk geweten niet voorbij kan gaan. „Ove rigens zijn er vele factoren, die het persoonlijk geweten ten aanzien van de huwelijksbeleving bepalen, gege ven bij voorbeeld de onderlinge lief de, verhoudingen in het gezin en maatschappelijke omstandigheden". Toch heeft deze tamelijk ruime bis schoppelijke uitleg de discussies niet doen verstommen. Paulus VI was voor velen voortaan uitsluitend de anU-pilpaus. Het tweede lustrum gaat dan ook niet onopgemerkt voor bij. Op congressen rond het tien-Jari ge bestaan laten niet alleen feestrede naars zich horen. Zaterdag demon streerde een groep voor de pauselijke nuntiatuur in Den Haag tegen de invloed van de encycliek die met name in de Derde Wereld nog erg groot zou zijn, terwijl pater Koopman deze weken in advertenties de actua liteit van „Humanae Vitae" met ver ve naar voren brengt. Pater Koopman Pater J. Koopman uit Nijmegen, vooral bekend door zijn kruistocht tegen de abortus, schrijft in een aan vele bladen aangeboden artikel van zijn hand: „De kerk blijft aan haar leer trouw, wanneer zij het geoorloofd oordeelt, dat de echtgenoten reke ning houden met de onvruchtbare perioden en wanneer zij als steeds ongeoorloofd verwerpt het gebruik van middelen die rechtstreeks tegen de conceptie zijn, ook al wordt deze handelwijze ingegeven door beweeg redenen. die eerlijk en ernstig schij nen. In werkelijkheid bestaat er tus sen deze twee gevallen een wezenlijk verschil: in het eerste geval maken de echtgenoten op rechtmatige wijze ge bruik van de natuurlijke ordening. In het andere geval beletten zij het na tuurlijk verloop van de voortplan tingsorde". Volgens pater Koopman is de inhoud van de encycliek te weinig aan de gelovigen doorgegeven en dit tot gro te geestelijke en lichamelijke schade voor heel veel gezinnen. „Mede door dit verzuim is een groot deel van de Jongeren bezig een levensstijl aan te nemen, die met christendom weinig meer te maken heeft". Voorbehoed middelen werken bij de jeugd voor echtelijke geslachtsomgang en abor tus in de hand. omdat het gemiddelde van het falen van voorbehoedmidde len bij Jeugdigen veel hoger is dan bij welke andere groep ook, aldus pater Koopman. Ander geluid De groep die zaterdag naar de pro- nuntius ging. laat een heel ander ge luid horen. Deze groep studenten en jonge afge studeerden onder leiding van drs P. van Andel. verbonden aan de medi sche faculteit van de universiteit van Groningen, gaf bij de nuntiatuur een verklaring af en een exemplaar van de encycliek ter herziening door de paus. In de verklaring zegt de groep, dat het ecologisch evenwicht op aarde onder meer bedreigd wordt door de omvang en de groei van de wereldbe volking. Dankzij de goede gezond heidszorg haalt nu 98 procent van de kinderen in Europa de leeftijd van twintig Jaar. Dit percentage kwam niet boven de twintig uit, toen de kerkelijke leer over geboortenrege- ling ontstond. Aldus de verklaring die benadrukt, dat de geboortenbeperking even se rieus moet worden genomen als de sterftenbeperking. „Om de individu ele levensverwachting van de mens op korte termijn te verlengen wordt nu de sterkte bestreden. Maar om deze levensverwachting ook op de lange termijn te behouden, dient evenzeer aan geboortenbeperking ge werkt te worden. Maar nog steeds miskent ook het Vaticaan de nood zaak tot preventie van onbedoelde zwangerschappen." aldus de verkla ring. Eén van de vele spotprenten die verschenen na de publikatie van „Hu manae Vitae": de paus veegt de pil onder het vloerkleed vijf maal met een groep de verjaar dag van de encycliek bij de nuntia tuur heeft herdacht, blijft protesten tegen Humanae Vitae nodig vinden, omdat in de Derde Wereld, met name in Latijns-Amerika, de invloed van het pauselijk verbod nog steeds een goede geboortenregeling in de weg staat. momd als dieren van de ark van No- ach, variërend van de uil en de kikker tot de ezel en de krokodil. Daarmee wilden ze de bedreigde diersoorten vertegenwoordigen, die door de over bevolking van de mensheid zouden dreigen uit te sterven. Tegenvaller Woordvoerder P. van Andel. die reeds De leden van de groep waren ver- Volgens het laatste nummer van het Bredase bisdomblad „Overweg" is een encycliek nog nooit zo slecht ont vangen. Voor de gelovigen was de brief een tegenvaller, die de gewe tensnood niet oploste. De kerkleden hadden zich aldus het blad blijk baar misrekend op waar Rome stond, terwijl Rome zich misrekende op de volgzaamheid van de gelovigen. Erger nog dan het mislukken van de bedoeling van de encycliek vindt het blad het feit dat het aanzien van de kerk en haar leidsman door steeds meer mensen wordt ontkend. Met „Humanae Vitae" is ook de invloed van de paus voor het bevorderen van de vrede sterk verminderd, aldus „Overweg", dat overigens ook nog een kleine voorraad van de omstre den encycliek te koop heeft. Ontoereikend Op een internationaal congres in Mi laan vanwege tien jaar „Humanae Vitae" heeft de directeur van hetLon- dense bureau voor bevolking en ont- wikkeling, pater Arthur McCormack van de Mill Hill Fathers, gezegd dat de natuurlijke geboortenregeling on toereikend is om de buitensporige groei van de wereldbevolking te voor komen. Volgens hem mogen de kerken best de voorkeur geven aan periodieke onthouding, mits zij het verzet tegen andere methodes maar niet aanmoe digen. Als voorbeeld noemde hij de bestrijding van de overbevolking in Hongkong, waar op een bevolking van 4,5 miljoen slechts 230 echtparen periodieke onthouding toepassen. De statisticus rekende zijn gehoor- voor dat de wereldbevolking in het jaar 200 ongeveer 200 miljoen mensen telde, 1,2 miljard in 1850, nu ruim 4 miljard en in het Jaar 2000: 6 miljard, mits de geboortenbeperking toe neemt. Niet afgezwakt De afgelopen tien Jaar hebben velen gehoopt dat de encycliek zo niet zou worden herroepen dan toch minstens, officieel zou worden afgezwakt, voor al ook omdat het pauselijk standpunt indruist tegen het meerderheids standpunt van de pauselijke advies commissie inzake geboortenregeling, tegen het meerderheidsstandpunt van de moraaltheologen en van het internationale lekencongres alsook tegen het standpunt van een groot gedeelte van het wereldepiscopaat. Deze hoop is volledig in rook opge gaan. In 1974 schreef de „Osservatore Ro mano" dat er in het vatikaan geen plannen bestaan om een soepeler houding in te nemen inzake de pil. In 1975 uitte het vatikaan scherpe kritiek op de familyplanning van de wereldgezondheidsorganisatie, die bijna alleen aandacht zou hebben voor de technische kant met verwaar lozing van de waardigheid van het individu en het gezin. Wel toont Rome zich de laatste Jaren ongerus ter over sterilisatie en abortus dan over voorbehoedmiddelen. Herhaaldelijk heeft de paus aange drongen op verbetering van de door de kerk toegestane periodieke ont houding door een preciezere datering van de vruchtbare en onvruchtbare periode in de cyclus van de vrouw. Enkele jaren geleden ontdekte het Australische echtpaar Billings een methode om de vruchtbaarheid van de vrouw veel nauwkeuriger te bepa len dan bij de methode Ogino-Knaus. Deze methode wordt reeds in onge veer vijftig landen van de derde we reld gebruikt. In een brief aan een symposium over geboortenplanning van de Ameri kaanse bisschoppenconferentie heeft de paus de mensen van de weten schap opnieuw aangespoord om met hun onderzoekingen door te gaan. De echtparen moeten „van de kunstma tige middelen bevrijd worden en tot seksuele zelfbeheersing worden ge leid, die in lijnrechte tegenstelling staat tot het vrije geslachtelijke ver keer en de toegeeflijkheid, die tegen woordig een zwaar sociaal probleem vormen", aldus de paus ln mei van dit Jaar. Abdijdagen bij de benedictijnen ln Oosterhout, 2-6 augustus, inl. en aanm. Pax Christi-voettochten. tel. 073-135140. Charismatische retraite o.I.v. pa ter A. Beljersbergen, 6-11 augustus, Huize Aerwinckel, Posterholt (tel. 04742-1393). de politieke preek Steeds minder kunnen kerken I eromheen de „politieke preek"! discussie te nemen. Ik gebruik gemakshalve die uitdrukking „politieke preek", omdat mensé preek waarin mede ingegaan wginkl op politieke vraagstukken zo ee- i noemen. Meermalen betoogdeirT deze hoek dat de prediking daaioer buiten kan. Eenvoudig omdat politiek een wezenlijk stuk vankyBr, leven in de wereld is. MerkwaarPl dat bij mensen die vinden dat j« christen midden in de wereld ml staan toch vaak verzet voorkoq tegen een kerkdienst waarin aandacht aan bepaalde politie# problemen gegeven wordt. Ik ze expres bepaalde, want in diezel) kringen bestaat b.v. geen enkelj bezwaar om eens flink van leer I* trekken tegen de Russische machthebbers die kerkelijke of' niet-kerkelijke dissidenten tot l0nZi straffen veroordelen. Ik vind da terecht, dat van leer trekken. W| HA met de laatste vonnissen hebbejg Sovjets duidelijk getoond de diL principes van het democratisclr socialisme met de voeten te trefcwei zijn zij opnieuw afgezakt tot eei ordinaire machtsstaat. Maar hééft blijft merkwaardig, dat je in tieleg anti-politieke gemeenten deze «jemei wel mag laken, maar dat je je nier zj moet houden als precies dezelfarang: dingen in „christelijke" landenErg gebeuren. Politiek is niets andaeid i al dat denken en spreken en hapiet. dat zich bezig houdt met ons le^a h temidden van anderen en met <f' al dingen van de schepping. Dus op d eigenlijk onshele menselijke rse n bestaan. Dr S. Gerssen, die onli promoveerde, voegde aan zijn. I proefschrift wat dit betreft de j volgende duidelijke stelling Ju principieel a-politieke predik beïnvloedt de politieke werkelii in die zin, dat zij de status quo t bevestigt. Zij is daarom eerder ;ling werelds te noemen dan iserij wereldvreemd." Ik denk dat hij juli gelijk heeft met die stelling. Heiet ii heel werelds om te zwijgen overguld onrecht dat mensen van allerlei sch minderheden aangedaan wordfrlan< is werelds, omdat het de weg vfcrzal minste weerstand is en de ADVERTENTIE Van een onzer verslaggevers ARNHEM De remonstran ten en de vrijzinnige hervorm den in Arnhem overleggen met elkaar om tot een nauwe re samenwerking te komen. „Een lusie ls niet de bedoe ling. maar wel willen wij als één gemeente gaan functione ren." zegt de hervormde pre dikant W. C. F. Metz. Het overleg ls niet alleen Ingegeven Predikanten door economische motieven, maar ook door de verwachting, dat beide groepen in de toekomst getalsmatig van de gewone hervormde gemeente. „Voortgang en verdere uitbouw van onze relatie met de hervormde ge meente van Arnhem stellen wij sterk op prijs," aldus ds Metz. Anderzijds is het ook de bedoeling, dat de remon stranten binding zullen houden aan hun landelijke broederschap. Voor de samenwerking denkt men aan het afstoten van het kerkgebouw van de remonstranten en het geza- nenlljk gaan gebruiken van het bede huis der vrijzinnige hervormden. schillen. Dan herkenden de vrijzinni ge hervormden en de remonstranten elkaar toch meer als voortgekomen uit Calvijn," aldus ds Metz. opgericht in maart 1974, is werkzaam in preventie, hulp verlening en opleiding. Veel discussie is er over de risi co's van diverse drugs. Vraag daarom te uwer infor matie ons studiepakket aan door 2,50 over te maken op het gironummer 3501922 van de Christelijke Drugs Bestrij ding te BALKBRUG, met ver melding studiepakket. Thans hebben beide groeperingen onog een eigen predikant (bij de re- te kléin zullen worden om elk apart monstranten is dat ds D. Tjalsma). zinnig gemeentewerk te kunnen op zetten. zoals vormlngs- en kringen- werk. Integratie Beide groeperingen zijn het er wel over eens. dat de samenwerking niet ten koste zal mogen gaan van de binding aan de respectievelijke ker ken. De veren iging van vrijzinnige Men hoopt, dat het in de toekomst mogelijk zal blijven, dat van weerszij den pastorale mankracht kan worden geleverd. In de toekomstige samenwerkings vorm zal één predikant in ieder geval te weinig zijn, maar twee mogelijk te veel. Een mogelijkheid is daarom, dat als ds Metz over twee Jaar met emeri taat gaat, de hervormde gemeente zal hervormden heelt tn Arnhem vt)IUg jaar praktisch buiten de hervormde kerk gestaan. In 1958 kwam er een integratie en sindsdien is ds Metz predikant-met-bepaalde-opdracht Onze adressen: AMSTERDAM: Postbus 859 Wibautstraat 131 Tel. 020-913456 Telex 13006 ROTTERDAM' DORDRECHT: Postbus 948 Westblaak 4. Rotterdam Tel. 010-115588 (Red.) Schiedamsevest 52 Tel. 010-115700 (adv.) DEN HAAG "LEIDEN: Postbus .101 Parkstraat 22. Den Haag Tel. 070-469445 ZWOLLE GRONINGEN: Postbus 3 Melkmarkt 56. Zwolle Tel. 05200-17030. beroepen die deels ln de gewone ge- meente. deels in de vrijzinnige groe pering üjn werk zal vinden Open samenwerking Er bestaat ln Arnhem al jarenlang een open samenwerking tussen de verschillende vrijzinnige groeperin gen. Daar is ook de doopsgezinde gemeente bij betrokken. Deze samen werking blijkt onder andere in de gezamenlijke exploitatie van een be jaardentehuis en het samen houden van kerkdiensten in de zomer maanden. „Deze samenwerking willen wij graag handhaven, maar om tot nauwere sa menwerking te komen, waren er met de doopsgezinden toch te grote ver- DEN HAAO (ANP) Het ministerie van sociale zaken heeft ln een brief aan de Nederlandse pastores aan dacht gevraagd voor het speciale bu reau voor problemen van buitenland se werknemers, dat gevestigd is bij het directoraat-generaal voor de ar beidsvoorziening. Volwerweg 1. Rijs wijk. Het bureau bestaat sedert begin 1977 en is tevens bedoeld als vraag- LEUSDEN Het moderamen (dage lijks bestuur) van de gereformeerde kerken heeft een krachtig protest aan de ambassade van de Sowjet-Unie gezonden over de veroordelingen van de andersdenkenden Gisburg, Pet- kus en SJtsjaranski. De gereformeer den vragen aan de Sowjet-regering de vonnissen te heroverwegen en ook de positie van de joden in de Sowjet- Unie te herzien. „We hopen oprecht dat de Sowjet- Unie zal vermijden dat zij in een positie terechtkomt, die ons herin nert aan de opstelling van een zekere regering ln Europa, ongeveer veertig Jaar geleden, die op tot dan toe onee- kende schaal verdrukking, marteling en dood bracht aan vele Europese volken en ln het bijzonder het joodse volk", aldus het telegram. Bosbouwweek, gesprek en discus sie en praktisch werk over de vraag „wat mag de mens zich veroorloven tegenover de natuur". 7-12 augustus, vormingscentrum Barchem (tel. 05734-443). Wonen en werken in Noord-Hol land, 7-12 augustus, De Haaf, Bergen NH (tel. 02208-4141). BERLIJN (EPD) De leiding van de evangelische kerk in de DDR maakt bezwaar tegen de wijze waarop in sommige westerse persmedia bericht gegeven wordt over het meningsver schil tussen de kerk en de staat in de DDR over het zogenaamde Wehr- unterricht op school. De kerkleiding beschuldigt de niet met name ge- ndemde westerse media ervan wan trouwen te zaaien en de geloofwaar digheid van de politiek van de DDR in twijfel te trekken. Dé conferentie van kerkleidingen keurde de uitspraken van bisschop Werner Krusche van Maagdenburg goed en ontkende dat het menings verschil de vorm van een confrontatie heeft aangenomen. De kerkleiding sprak uit dat de kwestie niet gebruikt mag worden voor propaganda tegen de DDR of om scepsis te verbreiden over het gesprek dat bisschop Schön- herr en enkele andere kerkelijke lei ders op 6 maart jongstleden met staat- en partijleider Erich Honecker hebben gehad. De kerkelijke pers in de DDR heeft kort over de kwestie bericht. In de dagbladpers in de DDR heeft echter nog niets gestaan over het plan om op de scholen defensielessen in te voeren voor jongeren vanaf 14 jaar. In een interview in de Saarbrücker Zeitung heeft Honecker gezegd dat de verhouding tussen kerk en staat zich in de toekomst nog zal verbete ren, ondanks de kanselboodschap te gen de Wehrkunde van enkele weken geleden. onrechtvaardige toestand 4«i: onweersproken en onaangetasf"C11 Je wordt door dit zwijgen medeplichtig aan het onrecht, f werelds en in rechtstreekse sti wat Jezus op gang bracht, watl Vader door mensen liet bekencE maken en wat kerken belijden.! TUTZINO (EPD) Het CDU-parle- mentslid Richard von Weizsacker heeft ln het evangelische vormings centrum ln Tutzing een waarschu wing laten horen tegen de gezinspoli tiek in West-Duitsland, die als gevolg kan hebben dat de grond wegvalt onder het Westdultse systeem van sociale zekerheid. West-Duitsland heeft het laagste geboortepeil van de hele wereld. Dit werpt de vraag op wie „later, wanneer het evenwicht van de generaties verstoord ls, de pensioenen moeten opbrengen van wie nu 35 Jaar of Jonger zijn." Weiz- sficker beschuldigde „een maat schappij, waarin diegenen materieel beloond worden, die geen kinderen hebben". In West-Duitsland staat volgens het CDU-lid een gezin zonder kinderen waarvan man en vtouw werken bovenaan de welvaartsladder, terwijl een kinderrijk gezin dicht staat bij een niveau waarop sociale bijstand gewenst is. Weizsöcker zei letterlijk: „De kinderlozen bouwen hun toe komst, hun pensioengelden, op de kinderen van de grote gezinnen. En bovendien hebben de kinderlozen ook nog gezorgd voor een hoger recht op pensioen." Welzsficker is lid van de raad van de evangelische kerk en van het centraal comité van de Wereldraad van Ker ken. In Tutzing werd hij begroet als „de eerste filosoof van de CDU." KIEL (EPD) De kerkelijke leen bank ln Kiel heeft de rekening opge heven die twee Hamburgse advoca ten bij haar hadden geopend ter wille van mensen die een deel van hun elektriciteitsrekening weigerden te betalen aan de elektriciteitsmaat schappij. In de afgelopen maanden was op de rekening meer dan 12.000 mark ge stort door mensen, die tien percent van hun rekening Inhielden, omdat zij tegen reclame voor meer stroom verbruik waren en niet wilden dat de elektriciteitsmaatschappijen investe ringen deed in kernenergie en elektri citeit uit kernenergie leverde. Onder de weigeraars bevonden zich talrijke predikanten en kerkelijke medewer kers, die betrokken zijn in de Duitse actie voor nieuwe levensstijl. Als reden voor de opzegging van de rekening gaf de kerkelijke bank op dat zij niet tot een platform voor politieke discussie gemaakt wil wor den. Ds Ulrich Kleinert, die spreekt namens de actiegroep Stroomboycot, heeft gezegd dat hij al contact met andere geldinstellingen heeft opge nomen. Beroepingswerk NED. HERV. KERK Aangenomen naar Rouveen (to D. van Roest te Ederveen Tricht: H. de Lange, kand. te U Bedankt voor Twello (toez.): 1 te Appelscha. GEREF. KERKEN (VRLJGl/ Beroepen te Zaandam: H. Egmond, kand. te Kampen. GEREF. GEMEENTEN Bedankt voor Poederooijen: 1 kerken te Nieuw-Beijerland Aalburg: Chr. v.d. Poel te Y voor Middelburg-Zuid: D. Rietl Vlaardingen; voor Scherpenil Blok te Dirksland. YORK (ANP) Voor de tweed in vijf jaar heeft de generale 4van de anglicaanse kerk met et 'ne meerderheid voorstellen v pen om een kerkelijk huwelijk staan aan gescheiden mensei vroegere echtgenooMnote) nog ven is. De tegenstanders vers met 213 stemmen in totaal d< stemmers met 206 stemmen, bisschoppen waren echter 25 13 tegen. De voorstellen waren gedaar een speciale commissie en zij i afgewezen om twee redenen. T ste. zo verduidelijkte de aa schop van Canterbury, dr. I Coggan, was men bang, dat hi nemen van de voorstellen en lijken, dat de kerk laks aan h< den was wat betreft de ech trouw. Bovendien vond men h teem van onderzoek naar de in( ele gevallen onmogelijk om praktijk uit te voeren. BUENOS AIRES (ANP) De Argen tijnse geweldloze leider, de beeldhou wer Adolfo Perez Esquivel, is na 14 maanden hechtenis zonder aanklacht of proces op vrije voeten gesteld Dit is meegedeeld door Servizio, de dienst voor vrede en gerechtigheid in Latijns-Amerika. een overkoepelend orgaan voor geweldloze basisgroe pen, waar Esquivel de coördinator van was. Esquivel ls onder huisarrest gesteld. Esquivel ls een van de oprichters van de oecumenische beweging voor de mensenrechten. Zijn activiteiten op dit gebied hebben waarschijnlijk ge leld tot zijn arrestatie. Dat hij nu is vrijgelaten ls mogelijk de vrucht van testeerde bij president Videla van Ar een Internationale campagne. Een week na zijn arrestatie verleende de katholieke vredesbeweging Pax Christi aan Esquivel de onderschei ding Johannes de drieëntwintigste voor zijn vredeswerk. Het Fonds La tijns-Amerika van Kerk en Vrede pro- gentinië. De Braziliaanse kardinaal Arns van Sao Paulo wekte de katholieken op brieven te schrijven aan Videla om Esquivels vrijlating te bewerken. Dit voorjaar stelden de Noordierse nobel- prijswinnaars Betty Williams en Mae- read Corrigan hem kandidaat voor de nobelDriis voor de vrede. De voorzitter van de commis bisschop van Lichfield, K( Skelton, vond het eerste argi niet zo steekhoudend: de anglii kerk stelt zich de laatste vijft al steeds rigoreuzer op inzal hertrouwen van gescheiden n en intussen zijn de echtschei steeds toegenomen. Wat voor v heeft het getuigenis van de K maakt? Zo vraagt de bisschop a De bisschop van Winchester, Taylor, vond bovendien: „He erop alsof we Iets zondigs i hertrouwen in plaats van in lukking van het vorige huweli De synode heeft echter niet al ties kunnen behandelen. In r ber, wanneer de synode weer komt. zal hetzelfde punt weer agenda staan. Verwacht wort de bestaande regels dan verlat len worden en dat hertrouwen kerk overgelaten zal worden a geweten van de individuele ge ken en de betrokken paren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 2