Tegen Ginzboerg acht jaar werkkamp geëist Polisario staakt vuren Kleine Comeconleden weren zich tegen Moskou VS komt op SALT-overleg met nieuw raketten-voorstel Sadat wil nog relatie met Israël Carter hekelt dissidentenprocessen Verkiezingen Bolivia 'grote farce' 'Ook VS heeft politieke gevangenen' In afwachting houding Mauretanië Guyana wordt socialistisch Geen afschaffing van het principe van eenstemmigheid ET| DONDERDAG 13 JULI 1978 BUITENLAND TROUW/KWARTET iaa dei MOSKOU, KALOEGA (Reuter, UPI, AP) De aanklager in het proces tegen ds Sowjetrussi- sche dissident Alexander Ginzboerg heeft gisteren acht Jaar werkkamp en drie jaar verban ning geëist, twee jaar minder dan de maximumstraf. Ginzboergs vrouw Irina, die ook gis teren net als de dag daarvoor niet tot ■het proces tegen haar man werd toe gelaten. heeft in een verklaring voor de westelijke correspondenten de isvoering in Kaloega scherp ver oordeeld. „Het is geen rechtbank maar een officieel goedgekeurde en in elkaar gezette afrekening met de halfdood gemartelde Alexander Ginzboerg". aldus de verklaring. In het proces tegen de andere dissi dent. Anatoli Sjtsjaranski. is in een J} besloten zitting een verklaring van E2|een buitenlandse journalist voorgele zen. De betrokkene is niet met name genoemd maar het is duidelijk dat .het hier gaat om Robert Toth, de ïcnt voormalige Moskouse correspondent Ja van de Los Angeles Times, die er door de Russen van is beschuldigd voor de *on Amerikaanse Inlichtingendienst CIA te werken. De Amerikaanse president Car!carter heeft publiekelijk tegen ge- >mp ba SALZBURG, TEL AVTV (Reuter, UPI. AP) Egypte is nog steeds bereid normale betrekkingen met Is raël aan te knopen nadat er een vre desregeling voor het Midden-Oosten is getroffen, zo heeft de Egyptische president Anwar Sadat verklaard in zijn eerste reactie op het vredesplan van de Oostenrijkse kanselier Bruno Kreisky en de Westduitse socialisti sche partijleider Willy Brandt. Sadat beloofde een normalisering van de betrekkingen tijdens zijn roemruchtige bezoek aan Jeruzalem vorig jaar november maar vooral de laatste maanden heeft hij het onder- werp nauwelijks meer aangeroerd. De NI Israëlische leiders hebben kritiek ge- ,B1' leverd op het ontbreken van een pas- A| sage over de betrekkingen in het Hl jongste Egyptische vredesplan. De Is- 4raëlische oppositieleider Sjimon Pe res heeft daar afgelopen zondag met Sadat over gesproken. sproken dat Toth voor de CIA heeft gewerkt. Parijse dissidente Een in Parijs wonende Russische dis sidente. de taalkundige Tatjana Cho- dorowitsj, heeft gisteren verklaard verantwoordelijk te zijn voor een deel van de activiteit, die Sjtsjaranski ten laste wordt gelegd. In een telegram aan de Russische overheid heeft zij zich bereid verklaard in Moskou te komen getuigen. Ze zegt dat een tij dens het proces ter sprake gekomen geluidsband is opgenomen op een openbare bijeenkomst en geen gehei me gegevens bevat. Een persconfe rentie voor buitenlandse journalis ten. die Sjtsjaranski zou hebben geor ganiseerd. was in haar woning in Mos kou gehouden en de verdachte was zelfs niet aanwezig. De Russische staatscommissie voor radio en televisie heeft gisteren beslo ten geen studioruimte en leidingen meer beschikbaar te stellen voor bui tenlandse correspondenten wegens de in het westen uitgebroken ..anti- Russische campagne in verband met de processen. Op diverse plaatsen in het westen is gisteren opnieuw gereageerd op de dissidentenprocessen. In een vraag gesprek voor Westeuropese journalis ten zei de Amerikaanse president Carter dat de beschuldigingen, dat Sjtsjaranski zich schuldig zou heb ben gemaakt aan hoogverraad „dui delijk vals" zijn en dat de Sowjet- Unie dit ook heel goed weet. Het was Carters eerste openbare reactie op de twee processen. De Sowjets zullen aan de processen niets winnen. Ze zullen alleen maar de veroordeling van de hele wereld op zich laden, aldus dè president. Volgens Carter voeren de Sowjets een proces tegen Sjtsjaranski omdat hij een kleine groep vertegenwoordigt. die zich inzet voor de naleving van internationale door Moskou onderte kende akkoorden. Ondanks zijn felle kritiek stelde Carter dat hij zich in zal blijven zetten voor ontspanning tus sen oost en west en speciaal voor het nieuwe SALT-akkoord. Senaat VS De Amerikaanse senaat heeft giste ren een resolutie aangenomen waarin zij haar diepe bezorgdheid uitspreekt over de processen in de Sowjet-Unie. De senaat waarschuwt het Kremlin dat de processen een negatieve in vloed kunnen hebben op de Ameri kaans-Russische betrekkingen en dringt er bij de leiders van de Sowjet- Unie op aan een humanitaire oplos sing voor deze gevallen te zoeken. Ook de premier van Nieuw Zeeland Muldoon heeft van zijn zorgen blijk gegeven. PARIJS (DPA) De Ameri kaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties. Andrew Young, is van mening, dat in de gevangenissen van zijn land vele politieke gevangenen zit ten. In een vraaggesprek met het Franse blad Le Matin zegt Young, dat ook in de Ameri kaanse gevangenissen honder den. zelfs duizenden mensen zitten, „die ik politieke gevan genen zou noemen". Hijzelf had in Atlanta terecht moeten staan omdat hij een protestbe weging georganiseerd had. De Russische en Amerikaanse delegaties op het SALT-overleg. Op de voorgrond links de Russische minister Gromiko en rechts zijn Amerikaanse ambtgenoot Vance. GENÊVE (UPI, Reuter, AP) De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance heeft gisteren tijdens de openingszitting van het overleg over de wederzijdse beperking van strategische kernwapens (SALT) zijn Sowjetrussische ambtgenoot Andrej Gromiko een nieuw voorstel overhandigd met betrekking tot de controle over nieuwe raketsystemen. LA PAZ (Reuter. UPI. AP) - De zondag in Bolivia gehouden verkie zingen zijn één grote farce gebleken. Dat is de stellige indruk van buiten landse waarnemers, die door verschil lende internationale groeperingen voor de mensenrechten naar het Zuidamerikaanse land waren ge stuurd. Naar hun mening is de kies wet op de meest groffe manier ge schonden ten gunste van de kandi daat van de uiterst rechtse militaire dictatuur, generaal Juan Pereda Ab- sun. In talrijke stembureaus waren militairen aanwezig en er zijn auto's van de overheid gebruikt om aanhan gers van Pereda naar de stembus te brengen, ook maken de waarnemers melding van moord op eeen aanhan ger van de linkse coalitie, vorige week. in een dorp bij de Boliviaanse hoofdstad La Paz. In een aantal gevallen bleken er in dorpen meer kiezers te zijn dan er inwoners waren, waaruit blijkt dat met stemlijsten is gesjoemeld Vaak ook waren er alleen groene stembil jetten in de bureaus: voor Pereda. en waren stembussen domweg „zoek". Volgens dit voorstel zouden beide landen een systeem mogen opbou wen van verplaatsbare lanceerinrich- tingen om deze zo te kunnen verdedi gen tegen een aanval van de andere staat. De VS hechten zeer veel waar de aan een dergelijk systeem. Gromi ko heeft eerst enkele vragen gesteld over het voorstel en daarna schorsing van de besprekingen gevraagd om het Moskou te kunnen overleggen. De Amerikaanse voorstellen zijn er onder meer op gericht de wijzigingen, die de Russen kunnen aanbrengen in hun kernarsenaal gedurende de loop tijd van een tweede SALT-akkoord (tot 1985) te beperken. Vance en Gromiko hebben gistermid dag ook gesproken over het Midden- Oosten. Afrika en de mensenrechten. Vance zal zijn ambtgenoot waar schijnlijk vandaag een boodschap overhandigen, waarin president Car ter zijn bezorgdheid uit over de pro cessen in de Sowjet-Unie Gromiko weigerde gisteren vragen over de pro cessen te beantwoorden. Vance zal vandaag een onderhoud hebben met Awital Sjtsjaranski. de vrouw van één van de terechtstaande dissi denten. IJ woré lens De Egyptische president gaf bij zijn oordeel over het plan-Kreisky/Brandt niet aan of hij de voorstellen in hun totaliteit accepteerde of dat hij ze als een nuttige basis voor verder overleg - beschouwde. In Caïro gaf de Egypti- sche minister van buitenlandse zaken Kamel aan dat het plan niets anders kan betekenen dan een volledige te- PlaJ rugtrekking van Israël uit de bezette lSs! gebieden. Het links-socialistische dagblad Al jHamichmar heeft de regering-Begin er gisteren van beschuldigd dat zij een vredesplan van Egypte heeft ver donkeremaand. Het plan zou in fe bruari door Sadat aan Peres zijn overhandigd. Een woordvoerder van Begin heeft de berichten ontkend. Wel heeft Peres Begin over het ge sprek ingelicht maar de woordvoer der weigerde te vertellen of die infor matie gelijk stond aan „een vredes plan". - ALGIERS/KHARTOEM (UPI, Reuter, AP) Het bevrijdingsfront voor de West-Sahara. Polisario, heeft een eenzijdig staakt het vuren afgekondigd, zij het tijdelijk. 'Schaamteloos' Robert Goldman, een Amerikaans lid van de groep buitenlandse waarne mers, noemde de fraude met de uit slagen „schaamteloos". Hij zei dat de manier waarop de stembusstrijd is verlopen de Amerikaanse hulp aan Bolivia zou kunnen beïnvloeden. Een Brit in de commissie liet ziel* in gelij ke bewoordingen uit. Eén van de beweegredenen voor de zittende president generaal Hugo Banzer om verkiezingen uit te schrij ven zou de Amerikaanse druk voor meer democratie en meer eerbied voor de mensenrechten in Latijns- Amerika zijn geweest. Toen president Banzer aarzelde over het houden van verkiezingen dreigden de VS een le ning voor voedselaankopen door Bo livia in te trekken. De Boliviaanse economie zit op het ogenblik volslagen aan de grond. o.a. door de slechte tinprija «het land is voor drie kwart van de inkomsten van de uitvoer van tin afhankelijk) en de tegenvallende opbrengsten uit olie en aardgas. De broer van Anatoli Sjtsjaranski, Leonid, buiten het ge rechtsgebouw in [Vloskou waar het proces tegen de dissident plaatsvindt. Het wil de nieuwe machthebbers in Mauretanië de kans geven een oplos sing te vinden voor het conflict in de West-Sahara, een vroegere Spaanse kolonie, die nu verdeeld is tussen Mauretanië en Marokko. Polisario vecht deze deling aan en wil zelfbe schikking voor het gebied. Enige uren voordat Polisario liet we ten een tijdelijke wapenstilstand in acht te nemen had Mauretaniës nieu we president. Salek. gezegd dat hij met bondgenoot Marokko zal over leggen over een oplossing voor de West-Sahara. Aanvankelijk was Polisario ingeno men met de staatsgreep in Maureta nië. maar al ras bleek dat van de nieuwe leiders geen grote veranderin gen in het buitenlands beleid te ver wachten zijn. Generaal Salek her haalde gisteren nog eens dat in de gematigde internationale opstelling van het land en de nauwe banden met Frankrijk geen verandering zal ko men. De staatsgreep lijkt dan ook te zijn ontsproten uit onvrede in Maure tanië over de economische situatie in het land door droogte, inflatie en de strijd tegen Polisario. Salek had het in een vraaggesprek over de „finan ciële decadentie" van zijn voorganger Ould Daddah. waardoor de Maure- taanse economie die steunt op de uitvoer van ijzer, is aangevreten. Hij maakte ook duidelijk dat de Ma rokkaanse troepenmacht in zijn land zal blijven, evenals Franse vliegtui gen die Mauretanië bijstaan tegen Polisario. Daarbij aantekenende dat de coup in Mauretanië deels ook kwam uit onvrede bij de Mauretaan- se legertop over het verloop van de strijd tegen Polisario valt volgens waarnemers nauwelijks in te zien hoe het land met het bevrijdingsfront voor de West-Sahara tot een vergelijk zou kunnen komen. PbrazilieA PERU) o 3)Trinidad -'•deXMojos LA>AZ meer fiföcoc habambcr"^ /y la Sierrq ^•<3f *^cf| 4 Poiosi^camtrWX-;^ i Amerikaanse vrouw bekent vlucht RALEIGH (Carolina, VS) (UPI) Joan Little, een zwarte Amerikaanse vrouw die is veroordeeld wegens moord op een gevangenisbewaker, heeft bekend dat zij geprobeerd heeft te vluchten. De bewaker zou hebben geprobeerd haar aan te ran den. Drie jaar geleden baarde de zaak tegen Joan Little in de Verenig de Staten en daarbuiten veel opzien. Leden van minderheidsgroepen in de Verenigde Staten zouden in ge vangenissen regelmatig door bewa kers worden lastig gevallen, en een slechte behandeling krijgen. Joan Little kreeg bijval van zwarte en feministische groepen in de Verenig de Staten, die begrip opbrachten voor haar daad. Ook nu zei Littles verdediger dat .iet wel begrijpelijk was dat zij uit de vrouwengevangenis in North-Ca rolina was gevlucht, waar Joan Litt le een straf van zeven jaar uitzit. Zij werd na haar vlucht in december in New York aangehouden. De advo caat kondigde aan met gegevens te komen over de slechte behandeling die gevangenen in de Verenigde Sta ten krijgen. Joan Little besloot na overleg met haar verdediger, de aanklager en de jury toe te geven dat zij uit de gevan genis was gevlucht. „Ik wilde een nieuw leven beginnen", zo zei zij. Het wachten is nu op het oordeel van de jury. GEORGETOWN (Reuter. DPA) Het Zuidamerikaanse land Guyana (vroeger Britsi wordt formeel socialis tisch, maar zal zich sterk op het wes ten blijven richten. Premier Forbes Burnham heeft bij een volksstemming meer dan 90 pro cent van de kiezrs achter zich gekre gen. Aan het referendum had de soci alistische eerste minister ook zijn al dan niet aanblijven verbonden. Het ging ofn de vraag of het parlement van de nog geen miljoen inwoners tellende republiek zonder volksraad pleging de grondwet mag wijzigen. De weg daartoe is nu vrij. Guyana, een buurland van Suriname, onderhoudt goede contacten met Cuba en een aantal andere landen in het Caraïbisch gebied, maar de be trekkingen met de Verenigde Staten zijn op het nulpunt aangeland. Pre mier Burnham staat een staatsbestel als dat van Joegoslavië voor ogen. maar. naar zijn eigen zeggen, met minder communistische trekken en onafhankelijker. Burnhams Nationa le volkscongres heeft met 37 afge vaardigden de absolute meerderheid in het parlement Dan zijn er een loyale veertien ledentellende Mos- kou-gezinde groepering en twee le den. die de ondernemerswereld verte genwoordigen. Guyana leeft vooral van de uitvoer van bauxiet en suiker, maar heeft zwaar te lijden gehad door tegenvallende exporten ten gevolge van de economische crisis r .PARAGUAY! LftfegNTiNiESt:':':': j Wat Banzers imago ook niet ten goe de is gekomen is het falen van zijn poging Bolivia weer een uitweg naar de Stille Oceaan te geven; die ontviel het land bijna een eeuw geleden. Volgens de laatste uitslagen van de verkiezingen leidde presidentskandi daat Pereda met 48.9 procent van de stemmen, tegen 20.7 procent voor Herman Siles Suazo van de Democra tische Volksunie. Siles. die ooit presi dent was van Bolivia, vindt zijn aan hang vooral onder de arbeiders in het land Hij was één van de leiders van de Nationale revolutionaire beweging in Bolivia, die in de 'vijftiger Jaren met een groot hervormingsprogram ma kwam. maar daarna uiteen viel. Bij de huidige verkiezingen is de op positie in het Zuidamerikaanse land er niet in geslaagd-op één noemer te komen. door J. den Boef De Sowjet-Unie is er niet in geslaagd de van haar afhanke lijke Comecon-landen door een statutenwijziging economisch aan zich te onderwerpen. Nu zal zij proberen deze staten met puur economische machtsmid delen alsnog naar haar hand te zetten. Het klinkt onwaarschijnlijk, maar het is waar: in economisch opzicht zijn de kleine Comeconleden niet zonder meer onderhorig aan Moskou. Toen de Comecon (eigenlijk Raad voor wedereijdse economische bij stand geheten) in 1949 werd gesticht als reactie van de Sowjet-Unie op de Ameri kaanse Marshallhulp aan West-Europa, kon men zich in Moskou nog veroorloven, het mooie principe van de unanimiteit (een stemmigheid) bij stemmingen in te voeren. De Sowjet-Unie maakte toch wel de dienst uit. Daar kwam echter verandering in toen Roemenië weigerde mee te werken aan be sluiten. die haar tot landbouwstaat zouden degraderen. Sindsdien heeft men in Moskou spijt van de vrijheid die de kleine Comeconlanden bijna 30 jaar geleden volkomen onbedoeld werd gelaten. Herhaaldelijk heeft men. getracht de Roemeense leiders te dwingen om mee te werken aan de vorming van supranationale organisaties. Onder leiding van partijchef Nicolüe Ceausescu bleef Roemenië echter hardnekkig weigeren. En op de driedaagse Comeconconferentie. die onlangs in de Roemeense hoofdstad Boekarest werd gehóuden, bleek dat ook andere Oosteuropese landen er niets voor voelden om toe te geven aan de eis van de Sowjet-Unie het principe van de unanimi teit bij de besluitvorming prijs te geven. Verbazingwekkend 'Voorzover bekend heeft alleen Tsjechoslo- wakije zich op de conferentie van Boekarest achter de eis van Moskou geschaard, maar dat verbaast niemand die weet, hoezeer dit land sinds de dramatische gebeurtenissen van 1968 afhankelijk van de Sowjet-Unie is. Het is zonder meer verbazingwekkend dat de andere Comeconlanden. die zich in het verleden nog konden verschuilen achter de rug van de Roemenen, thans weigeren mee te werken om een belangrijk deel van hun soevereiniteit vrijwillig uit handen te geven. Want aaar zou vervulling van de „wens" van Moskou op neerkomen Blijkbaar hebben al bestaat daar geen volledige zekerheid over ook Hongarije. Bulgarije en zelfs de DDR de noodzaak ingezien om formeel bezwaar te maken te gen het opgeven van het principe der unani miteit. Geen statutenwijziging dus. vooral omdat Roemenië niet langer alleen blijkt te staan. De pogingen van de Sowjet-Unie om de Comecon een supranationaal karakter te geven, zijn op zichzelf begrijpelijk. Deze ingrijpende verandering zou Moskou in staat stellen om namens de Comecon met de Europese Gemeenschap en derde landen in het algemeen te onderhandelen. Het feit dat sommige Comeconlanden zelf met de Europese Gemeenschap onderhan delen, is de Sowjet-leiding steeds een doorn in het oog geweest. Nog zeer onlangs veroor deelde de pers in de Sowjet-Unie het sluiten van afzonderlijke handelsverdragen met de EG Een andere en tenminste even belangrijke aanleiding is voor Moskou om de enorme lasten van de energie- en grondstofwinning in de Sowjet-Unie zelf in sterkere mate door de kleinere partners te laten dragen De Sowjetleiding is genoodzaakt om deze las ten zoveel mogelijk af te wentelen, nu de wereldwijde politieke en militaire activitei ten van de Sowjet-Unie steeds meer geld gaan kosten Om haar doel toch te bereiken streeft zij nu reeds naar de vorming van ..multinationale ondernemingen" om de winning van grond stoffen en energie in Siberië voor een groot deel op kosten van de „afnemers" buiten de Sowjet-Unie te kunnen voortzetten. De Comeconlanden. die bijna allemaal af hankelijk zijn van grondstoffen en energie uit de Sowjet-Unie. moeten bij deelneming aan zulke „multinationals" nu betalen en krijgen later „terugbetaling" in de vorm van produkten. Een voorbeeld is de 2800 kilometer lange gasleiding van Orenburg in de Oeral naar de westgrens van de Sowjet- Unie. Bulgaren. Hongaren. Roemenen. Duitsers. Polen en Tsjechen namen beurtelings het leggen van de buizen en het bouwen van 22 compressor-stations letterlijk en figuurlijk voor hun rekening Want het motto van Moskou luidt: „Wie gas wil. moet mee bouwen". Voor het huidige tot 1980 lopende vijfjaren plan bestaan tien gemeenschappelijke pro jecten. waarvan er acht op het grondgebied van de Sowjet-Unie uitgevoerd worden, die de helft van de kosten betaalt In de „multi nationals" zouden meerderheidsbesluiten genomen moeten worden en wel op basis van het financiële aandeel dat elk land in de onderneming heeft. Zonder verandering van de statuten van de Comecon kan de Sowjet-Unie haar wil langs omwegen doorzetten, als zij de positie van leverancier tegenover afnemers inneemt Zij kan de kleine Comeconlanden echter niet beletten om zij het ten koste van grote inspanningen het nationale belang voorop te stellen Machines Behalve op de winning van grondstoffen en energie wordt voor de komende Jaren ook nadruk gelegd op een vergrote produktie van machines. Deze zijn vooral nodig om de landbouw geforceerd te kunnen mechanise ren. en de Comeconlanden ..selfsupporting" te kunnen maken, zoals de Sowjet-premier Aleksej Kosigin verklaarde Ook de voedingsmiddelen industrie moet snel worden gemoderniseerd en uitgebouwd en om de afhankelijkheid van de westelijke landen te beperken moeten de Comeconlan den verder meer streven naar een eigen technologische eh technische ontwikkeling. Ook de bouw van kerncentrales zal worden versneld als onderdeel van een streven om de bestaande energievoorraden zoveel mo gelijk te sparen De Sowjet-Unie heeft er bij de andere Comeconlanden op aangedron gen om zuinig te zijn met energie en naar alternatieve energiebronnen uit te zien. Ge streefd zal worden naar aanwending op grotere schaal van vaste brandstoffen, om het olie- en aardgasgebruik terug te dringen Voor dit alles blijft de Sowjet-Unie aange wezen op de medewerking van de kleine Comeconlanden. die beslist niet meer con cessies zullen doen dan absoluut noodzake lijk is. ZIJ kunnen er niet zonder meer toe gedwongen worden. Vietnam tiende lid Niet van harte misschien, hebben de Come conlanden in Boekarest besloten om Viet nam toe te laten als tiende lid van de organisatie. De andere negen leden zijn: de Sowjet-Unie. Polen, de DDR, Tsjechoslowa- klje, Hongarije. Roemenië. Bulgarije, Cuba en Bulten-Mongolië. Interesse voor het lid maatschap hebben Ethiopië. Angola. Laos en Noord-Korea. Voor de kleinere Oosteuropese landen zal de uitbreiding van de organisatie ongetwij feld zwaardere lasten meebrengen Daar staat echter tegenover dat zij verstorend zal werken wat de door Moskou gewilde supra- nationalltelt betreft En dat is een belang rijke bijkomstigheid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7