'Struycken handelde
Londer politieke invloed
f Buit eens...
Nieuw van Hero!
'Dorpen moeten leefbaarder worden'
Grens Oostenrijk nog geblokkeerd
Commissie stuitte
op hiaten archief
kommissie: Menten profiteerde van relaties
Nederlander
jn Frankrijk
Verongelukt
IcfoeBof)
Sinaasappelsap: nu ongezoet.
Terintroduktie tijdelijk
Hero vruchtensappen,puur fruit.
Kerkeraad roept
op tot inenting
Ondanks compromis met regering
Man overlijdt
in politiecel
Prinses opent nieuwe tunnel
Ontwerpadvies over nota landelijke gebieden:
eerst mn
SER-economen
ONDERDAG 6 JULI 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
ADVERTENTIE
rdüan onze verslaggevers
d\EN HAAG Bij de in 1951 genomen beslissing Pieter
genlenten niet aan Polen uit te leveren, heeft de toenmalige
linister van justitie, mr A. A. M. Struycken, gehandeld onder
ivloed en druk van Menten en zijn verdedigers. De commis-
vaje van onderzoek inzake Menten, die dit in haar gisteren
i tcjrschenen interim-rapport constateert, noemt die handelwij-
van de minister, achteraf gezien, 'onoirbaar'.
den,
>en Mgens de commissie voelde Neder- onder meer de Israëlische verklarin-
na er niets voor te voldoen aan het Ken en do al eerder binnengekomen
S* 1950 binnengekomen verzoek om beschuldigingen uit Polen, stelde het
itlevering van Menten. Een belang- openbaar ministerie in 1952 aan het
Ik motief zou zijn geweest dat Polen departement voor een nieuw onder-
n immunistisch was en dat op grond zoek tegen Menten te beginnen.
Iheiijjvan vertrouwen in de rechts-
leging daar ontbrak.
sen
ntepidat de argumentatie voor de af-
ijzing van het uitleveringsverzoek
r et voorhanden was, werd op het
Jpartement gekozen voor een eigen.
reeMerlands. onderzoek naar de door
olen geuite beschuldigingen. De
dt irdedigers van Menten, mr dr J. C.
öebergh en mr L. G. Kortenhorst,
'e lorzitter van de Tweede Kamer, lie-
•n duidelijk blijken niet gelukkig te
Jn met het plan een onderzoek te
d' ouden, waarop Coebergh de minis-
r de suggestie aan de hand deed het
^ei*rzoek af te wijzen op grond van het
Hettginsel dat niemand tweemaal voor
Étzelfde feit kan worden vervolgd
ie bis in idem).
tenten had in 1949 al terechtgestaan
tegens indiensttreding bij de vijand.
Ij werd daarvan vrijgesproken en
echts tot een korte vrijheidsstraf
fcroordeeld wegens collaboratie met
oro f Duitsers. Coebergh redeneerde dat
1 ^Ij niet wegens oorlogsmisdaden kon
orden uitgeleverd, als hij niet in
ienst van de Vijand was geweest.
over Polen zou het er niet makkelij
ker op maken de hulp van dat land te
krijgen.
Volgens de commissie moet daarbij
ook worden bedacht dat de publieke
opinie destijds sterk pro-Menten was.
In perspublicaties (onder meer in de
Telegraaf) werd Menten afgeschil
derd als iemand die het slachtoffer
was geworden van allerlei na-oorlog-
se manipulaties.
Bewering
Waarom dit onderzoek er niet is geko
men, heeft de commissie niet kunnen
nagaan. Het is, aldus de onderzoe
kers, zelfs niet meer vast te stellen of
er uitdrukkelijk is besloten het on
derzoek achterwege te laten, of dat de
zaak in de vergetelheid is geraakt,
doordat er verder geen aandacht
meer aan is besteed.
De commissie heeft wel kunnen vast
stellen dat het departement niet veel
meer voor het onderzoek voelde.
Daarbij, stelt zij, speelde een belang
rijke rol dat Polen (door minister
Struycken) al te kennen was gegeven
dat Menten niet kon worden uitgele
verd vanwege het ne bis in idem. Bij
een onderzoek als door het OM voor
gesteld, zouden in het bijzonder Pool
se getuigen gehoord moeten worden,
en de wijziging van standpunt tegen-
De onvolledigheid van de archieven
heeft de commissie ook .parten ge
speeld bij haar onderzoek naar de
juistheid van de bewering van Men
ten dat mr L. A. Donker, de opvolger
van minister Struycken, hem heeft
laten weten dat hij op grond van het
ne bis in idem niet meer vervolgd zou
worden. Op grond van wat haar wel
ter beschikking stond, acht de com
missie het onaannemelijk dat minis
ter Donker die uitspraak zou hebben
gedaan.
De commissie wijst er daarbij op dat
Menten wel erg laat met zijn desbe
treffende bewering is gekomen, na
melijk pas tijdens het vorig jaar ge
voerde proces. Zij vindt wel dat bij
Menten en zijn raadslieden de ver
wachting kan zijn gewekt dat van
verder onderzoek geen sprake meer
zou zijn, op grond van de gang van
zaken bij de afwijzing van het Poolse
uitleveringsverzoek en de daarbij ge
bruikte argumentatie.
Iklevriende relatie
'lenten profiteerde ervan dat zijn
tadsman Coebergh een bevriende
ilatie van de minister was. Beiden
enden elkaar uit de advocatuur,
'oordat Struycken in 1951 minister
•an Justitie werd, was hij advocaat in
■Mdreda. Op de achtergrond speelde
|*ook Kortenhorst een rol. Ook hem
2yende Struycken al voordat hij mi-
^^ister werd. Op het departement
irerd het ne bis in idem geen sterk
rgument gevonden, maar de invloed
an de verdedigers van Menten was
ennelijk groter dan die van de amb-
inaren. Die invloed reikte zelfs zover
^an%t Coebergh bij de redactie van het
ssluit tot afwijzing van het uitleve-
ngsverzoek werd betrokken. Mr A.
3<>s<; 'i Hart, een van de commissiele-
noemde dat gisteren, tijdens een
>P-46elichting op het rapport, „zeer ver
iaand".
■Jiólgens de commissie was het Poolse
N~ercoek om uitlevering onderbouwd
'ioor verklaringen die beschuldiging
an massamoord staafden. Voordat
et uitleveringsverzoek werd gedaan,
[dus de commissie, beschikte het
'en kpartement slechts over twee zeer
age aanwijzingen dat Menten had
eelgenomen aan Jodenvervolgin-
tn, en waren die volkomen onvol-
oende om de verdenking serieus te
s C.ihragen. Van de door de Poolse rege-
pre4»g overgelegde verklaringen was
ja^oral die van Michael Hauptman
ikadn essentieel belang. Hauptman, die
Veen in Stockholm woont, gold ook
Iph^dens het in Amsterdam gevoerde
)67 foces tegen Menten als kroonge-
?ralige.
iniT
cieferl
ërklaringen v
rd fcer moeite dan met de recönstruc-
1 vte van de rol die Struycken in de
lak-Menten heeft gespeeld, heeft de
Hnmissie gehad met de gebeurtenis-
m die zich daarna hebben afge-
»eeld. De archieven hebben de on-
ng Hzoekers daarbij in de steek gela-
ikaitn. Met name heeft de commissie
melet kunnen achterhalen waarom het
193et in 1952 alsnog tot een onderzoek
nvdgen Menten is gekomen,
htei
Vaa de beslissing van Struycken Men-
iacön niet uit te leveren, waren er be-
fenfhuldigingen uit Israël in Den Haag
lijven binnenstromen. Daarmee
Brd de verdenking van massamoord
ieuw voedsel gegeven. Op grond van
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De commissie van onderzoek inzake
Menten, die gisteren haar derde interim-rapport aan de
Tweede Kamer heeft aangeboden, is bij haar speurtocht
door de archieven op nogal wat leemten gestoten. Vol
gens de historicus dr J. C. H. Blom, een van de leden van
de commissie, is er in veel gevallen, vooral kort na de
oorlog, heel slecht archief gehouden.
Het archiefonderzoek, waarop het
derde rapport voor een belangrijk
deel berust, werd bemoeilijkt
doordat een aantal stukken bleek
te zijn vernietigd, niet te zijn inge
boekt, of slecht te zijn opgebor
gen. Bij sommige hogere ambte
naren en bij bewindslieden, aldus
Blom, bestond er niet veel begrip
voor archivering, en de archief
diensten waren daar niet voldoen
de tegen opgewassen.
Naar de mening van de commissie
hoeft het ontbreken van archief
stukken geen kwade opzet te zijn
en beschikt zij ook niet over aan
wijzingen dat het wel zo is. Som
mige sti^kken bleken op een zo
geheime plaats te zijn opgebor
gen, dat alleen degene die daarin
de hand had gehad, ze nog kon
terugvinden. Dat was bijvoor
beeld het geval met archiefstuk
ken die betrekking hadden op de
zogeheten Velser affaire, die met
de zaak-Menten in verband is ge
bracht. Door toeval kwamen die
tijdens het onderzoek boven
water.
De commissie heeft ten behoeve
van haar onderzoek voornamelijk
overheidsarchieven geraadpleegd.
Zij heeft ook wel inzage gehad in
persoonlijke archieven, maar die
bleken in de meeste gevallen voor
haar minder interessant te zijn.
De familie van mr L. G. Korten
horst, een van de vroegere advoca
ten van Menten en oud-voorzitter
van de Tweede Kamer, heeft des
gevraagd inzage verleend in dat
gedeelte van het archief dat op
politieke zaken betrekking had.
De commissie heeft ook betrokke
nen verhoord, gesprekken met
hen gevoerd of met hen gecorres
pondeerd. De verhoren, waarvan
proces-verbaal werd opgemaakt,
werden bijgewoond door een in
specteur van de rijksrecherche,
die aan de commissie was toege
voegd. Slechts in enkele gevallen
werd geweigerd zich aan een on
derzoek te onderwerpen. De wei
geraars waren een gewezen advo
caat van Menten, de vroegere poli
tiechef Van IJzendoorn en de jour
nalist H. A. Lunshof, die het kort
na de oorlog in een serie artikelen
in De Telegraaf voor Menten op
nam. Later weigerden ook een an
dere gewezen advocaat van Men
ten en Menten zelf verder aan het
onderzoek mee te werken.
De commissie wordt gevormd
door de historici prof. dr I. Schöf-
fer en dr J. C. H. Blom en de jurist
mr A. C. 't Hart. Zij streeft ernaar
aan het eind van dit jaar haar
eindrapport aan de minister van
justitie aan te bieden.
ADVERTENTIE
izen
stetPDEVE (AFP) De 68-jarige Rot
an UTdammer Leonardos le Large is gis-
teetfren bij een auto-ongeluk bij Lode-
rdtï. in het zuidwesten van Frankrijk,
<rijp het leven gekomen. Zijn echtge-
QuiPte. die ook in de auto zat, liep llcht£
'--ondingen op. De wagen van Le
lan^rge werd gegrepen door een vracht-
/liL Inderdaad. Met schrale, gesprongen lippen
CArA' kan fluiten zéér doen. Labello houdt uw lippen
zacht en soepel. Labello,
de stick die verzorgt.
verzacht en beschermt. U* J
Zomer Winter.
sssssssatfr
(Met Labello als ondergrond, blijft lipstick langer mooi.)
Van een onzer verslaggevers
WIERDEN Voor het eerst sinds het
uitbreken van de polio-epidemie
heeft een kerkeraad van een her
vormde (gereformeerde bonds) ge
meente openlijk een oproep gericht
tot de ouders om hun kinderen te
laten inenten. Ook de ouders van de
indertijd niet tegen polio tngeënte
kinderen worden in deze kanselbood-
schap van de hervormde gemeente in
Wierden opgeroepen hun kinderen
alsnog te laten vaccineren.
Overigens zegt de kerkeraad niet te
willen treden in de persoonlijke ver
antwoording van de ouders, maar hij
geeft als eigen mening „dat alle in de
schepping gegeven mogelijkheden
dienen te worden aangewend om deze
verschrikkelijke ziekte te voor
komen".
Er zijn inmiddels weer twee nieuwe
gevallen van polio geconstateerd, zo
heeft het ministerie van volksgezond
heid en milieuhygiëne meegedeeld.
Het gaat om een jongen van negen
jaar uit Harskamp (gemeente Ede) en
een meisje van drie jaar uit Opheus-
dën. Het jongetje vertoont geen ver
lammingsverschijnselen. maar wel
andere symptomen, die op polio wij
zen. Het meisje heeft ernstige verlam
mingsverschijnselen.
Het totaal aantal (vermoedelijke) po
lio-gevallen blijft overigens op 73
staan. Bij twee patiënten die eerder
met verlammingsverschijnselen in
het ziekenhuis waren opgenomen, is
inmiddels gebleken dat hun ziekte
niets met polio te maken heeft.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM-WENEN Hoewel vertegenwoordigers van de
Oostenrijkse regering en het bedrijfsleven een compromis
hebben gesloten, dat onmiddellijk een eind zou moeten ma- i
ken aan de protestactie van de vrachtwagenchauffeurs aan de Drie 0<*gen
Oostenrijkse grenzen, blokkeerden gisteravond nog enkele
duizenden vrachtwagens de grensovergangen.
In de loop van de avond waren wel drijfsleven en toeristen, moet, naar
duizend van de drieduizend bij de de mening van de NOB-Wegtransport
blokkade betrokken vrachtwagens voor de Nederlandse regering aanlei-
verdwenen, maar de grenzen zaten ding zijn om op zo kort mogelijke
nog potdicht. Het dringende verzoek
de blokkade te beëindigen, werd
maar zeer aarzelend opgevolgd.
De vrachtwagenchauffeurs hebben
met deze drie dagen durende blokka
de willen protesteren tegen de op 1
juli ingevoerde belasting op het tran
sito-verkeer.
Inmiddels heeft de blokkade Oosten
rijk al heel wat geld gekost: niet al
leen het bedrijfsleven, dat gedupeerd
werd omdat hun goederen niet wer
den afgeleverd leed schade, maar ook
het toerisme. Veel toeristen hebben
Oostenrijk „links" laten liggen en
hebben een ander vakantieland
gekozen.
De NOB-Wegtransport, de grootste
organisatie van beroepsgoederen-ver
voerders in ons land, heeft in een
spoedbericht aan de Nederlandse re
gering haar bezorgdheid uitgespro
ken over de situatie aan de Oosten
rijkse grenzen en gevraagd stappen
te ondernemen. De schade, die de
blokkade heeft toegebracht aan be
termijn bij de Oostenrijkse regering
protest aan te tekenen tegen de oor
zaak van alles: de onlangs ingevoerde
vervoersbelasting en accijnsheffing.
De NOB-Wegtransport heeft er ook
bij de EG-commissie en het Europees
parlement op aangedrongen alles te
doen om de genoemde maatregelen
ongedaan te maken, omdat de Oos
tenrijkse handelwijze een ernstige
verstoring betekent van de goederen-
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM De 47-jarige Rot
terdammer H. R. J. is nadat hij ter
ontnuchtering in een politiecel was
opgesloten, overleden. Het slachtof
fer werd 's nachts liggend op straat in
Rotterdam-Zuid aangetroffen.
Volgens de politie verkeerde hij sterk
onder invloed van alcohol. Terwijl de
man zijn roes lag uit te slapen in de
cel, is hij volgens de politie meerma
len gecontroleerd.
's Ochtends verslechterde de toe
stand van het slachtoffer, waarna de
politie-arts en de GG en GD besloten
de man naar een ziekenhuis over te
brengen. Tijdens het transport over
leed hij.
Volgens de politie heeft de man waar
schijnlijk een maagbloeding ge
kregen.
Prinses Margriet heeft gisteren het nieuwe weggedeelte van
de A 7 bij Sneek en de daarin gelegen tunnel onder het
Prinses Margriet Kanaal in gebruik gesteld. Naast haar
minister Tuijnman van verkeer en waterstaat.
n*rge
■nflto.
-
in o
ADVERTENTIE
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De leefbaarheid in de dorpen in Nederland dient in stand te
worden gehouden en zo nodig te worden bevorderd. De kwaliteit van het leven
in dorpen wordt in belangrijke mate bepaald door het handhaven van
voorzieningen, zoals scholen, winkels en openbaar vervoer. Voorts moet het
mogelijk zijn woningen te bouwen voor mensen die sociaal en economisch
aan het dorp zijn gebonden, terwijl voorkomen moet worden dat bewoners
worden verdrongen door mensen van elders.
baar moeten zijn voor mensen
die sociaal en economisch zijn
gebonden. Ook meent de raad
dat het toenemend gebruik
van tweede woningen aan
banden zal moeten worden ge
legd. Om in de dorpen een
goed woonruimte beleid te
voeren, dient volgens de raad
zo spoedig mogelijk een ka
derwet tot stand te komen.
j
g lp vers gebraden io minuten haantje
van Henman Kramer. Joure
...de enige echte
-
Deze opvatting heeft de Raad
van Advies voor de Ruimtelij
ke Ordening (RARO) neerge
legd in het ontwerp-advies
over de nota landelijke gebie
den, het vorig jaar door het
kabinet-Den Uyl ingediende
derde deel van de derde nota
ruimtelijke ordening. In die
nota worden de hoofdlijnen
aangegeven van het ruimtelij
ke beleid In niet-verstedelijk-
te gebieden. Het afgelopen
jaar is deze nota aan een uit
voerige inspraak onderhevig
geweest.
Kleine kernen
In het ontwerp-advies. dat in
september door de raad zal
worden vastgesteld, wordt
uitvoerige aandacht besteed
aan de dorpen: de kleine le
vensgemeenschappen op het
platteland. In Nederland zijn
drieduizend van deze kleine
kernen, waar in totaal 2,5 mil
joen mensen wonen. Ruim de
helft van de kleine kernen telt
minder dan vijfhonderd inwo
ners.
De raad onderschrijft de op
vatting van de regering dat in
de dorpen woningen beschik-
Scholen
in de kleine kernen is de aan
wezigheid van onderwijs en de
raad meent dat het handha
ven van de school voorrang
verdient Het onderwijs zal
vaak gestalte moeten krijgen
in de vorm van dependances
voor de jongste jeugd of in de
vorm van een kleine maar vol
ledige driemansschool. Voorts
vindt de raad het van belang
dat winkelvoorzieningen aan
wezig zijn en het openbaar
vervoer gehandhaafd blijft.
Tijdens de gehouden inspraak
is veel aandacht gevraagd
voor de problemen van de
kleine kernen, zo vertelde de
vice-voorzitter van de raad, de
heer Rijnders. Van de gedane
suggesties is veel in het advies
terug te vinden. Bijzonder be
langrijk voor de leefbaarheid
Landbouw
De leefbaarheid in de dorpen
is één van de vele onderwer
pen waar de raad in het ont
werp-advies aandacht voor
vraagt. Een ander belangrijk
onderdeel in het beleid voor
het landelijk gebied is het op
heffen van de spanning tussen
de landbouw en het streven
naar het behoud en het her
stel van de natuurlijke en
landschappelijke waarden.
Voor een deel van het lande
lijk gebied wil de regering
landbouwers vergoedingen
geven voor het beheer en het
onderhoud van het land
schap. De raad meent dat dit
echter een gedeeltelijke oplos
sing voor een beperkt gebied
is. De overeenkomsten met de
landbouwers zouden naar de
voorlopige mening van de
raad een wettelijke grortdslag
moeten krijgen.
uitwisseling tussen de EO-landen en
derden.
De vrachtwagens hebben nu al drie
dagen de grensovergangen van de.
Autobahn vanaf Salzburg. Kufstein
en de Autobahn bij Lutzen/Kurnpass
richting Spielfeld en Steiernach ge
blokkeerd. Bovendien zijn alle grens
overgangen richting Tsjechoslowa-
klje en Hongarije versperd.
De ANWB heeft Nederlandse vakan
tiegangers aangeraden om deze
grensposten te mijden en via Zwitser
land te reizen, wanneer men naar
Italië of Joegoslavië wil.
Vervolg van pagina 1
Nederlandse bedrijven moeten meer
kredletsteun bij export krijgen. Bii
ontwikkelingshulp moet meer als
voorwaarde worden gesteld dat met
het ontvangen geld in Nederland aan
kopen worden gedaan („gebonden
hulp").
De invloed van al deze maatregelen
zal „vermoedelijk niet groot genoeg"
zijn om het groeiende aanbod van
arbeidskrachten aan werk te helpen,
zo schrijft de commissie. Daarom is
het „denkbaar" extra werkgelegen
heid te scheppen in de bouw en de
dienstverlening. De commissie noemt
als voorbeelden stadsvernieuwing,
energiebesparing, -milieuverbetering,
bejaardenzorg en maatschappelijke
dienstverlening. Een „belangrijke
conditie" is dan wel dat de lonen en,
inkomens zozeer matigen dat er geld
vrijkomt voor deze extra werkgele
genheid. Ook speelt een rol „de visie
die men heeft op de maatschappelij
ke behoeftebevrediging", en de vraag
of men meer dan voorheen een plaats
in de totale welvaartsgroei wil toe
kennen aan onvervulde maatschap
pelijke behoeften.
Een voordeel van bovengenoemde
extra werkgelegenheid in de gesubsi
dieerde sector is dat dit zou aanslui
ten bij het grote aantal vrouwen,
vooral gehuwde, die zich melden op
de arbeidsmarkt. Dat betekent ook
meer behoefte aan part-time banen.
Financiële prikkels
De arbeidsmarkt zou beter kunnen
werken door middel van financiële
prikkels, zo stelt de commissie Ge
sproken wordt over „een zekere mate
van loondlfferentiatie". waarmee
waarschijnlijk wordt bedoeld dat er
voldoende loonverschiüen moeten
zijn tussen de verschillende soorten
banen en tussen werken en een uitke
ring ontvangen. Andere aanbevelin
gen zijn: modernisering arbeidsbu
reaus, om-, her- en bijscholing, vaca
turemelding. en strengere toepassing
van het begrip „passende arbeid" on
der werkzoekenden met een uitke
ring.
Maar zelfs na alle tot nu toe genoem
de maatregelen acht de commissi^
het nog „niet waarschijnlijkdat op
middellange termijn volledige werk
gelegenheid zal ontstaan. Daaron}
doet de commissie tot slot ook nog
enkele aanbevelingen voor betere
verdeling van het beschikbare werk.
Dat kan via geleidelijke pensione
ring, vla bevordering van deeltijd^
banen, en via kortere werkweek, lan
gere vakanties of educatief verlof.
Reactie CNV
l
Het CNV is het met de SER-deskun
dlgen eens dat moet worden betwtj'
feld of het particuliere bedrijfsleven
nog wel voldoende nieuwe werkgele
genheid voor de toekomst kan ople
veren Het CNV ziet in het rapport
van de SER deskundigen een beves
ttging van zijn kritiek op de bezuint
glngsnota van de regering, namelijt
dat de problemen niet met bezuinV
gingen alleen zijn op te lossen.
Het CNV vindt dat de SER-deskundC
gen terecht veel aandacht geven aan
nieuwe werkgelegenheid die kan woi!
den opgeleverd door stadsvemieu
wing, bejaardenzorg, maatschappe
lijke dienstverlening en energiebe
leid.
