lloboetoe weert zich
alestijnen weer
|iderling slaags
airos laat geweldloze krachten in Z.-Afrika in de steek
boos op Israël
Sowjet dissidenten
intern verbannen
Soekarno
'nationale
held'
Politie van Portugal
arresteert radicalen
Brits leger doodt
drie IRA-leden
V«'
SWAPO vraagt om
moderne wapens
Rotary gedagvaard:
'discriminatie'
Nieuw hoofd voor
Zuidafrikaanse
veiligheidsdienst
nzijdige keuze voor ANC aanvechtbaar
7DERDAG 22 JUNI 1978
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
Oal sHINGTON, TEL AVSV (Reuter, UPI) De Amerikaanse
e van ering heeft haar teleurstelling uitgesproken over het ant-
raad jrd van de Israëlische regering op vragen over de toekom-
m?" :e s^atus van bezette gebieden.
nu
irika vroeg de Israëlische rege-
ordte en*Se tijd geleden uitsluitsel te
tie i n over ^aar Plannen met betrek-
tot de toe^omst van de bezette
rvani eWke Jordaanoever en de Gaza-
f ok na afloop van een overgangs
ode van vijf jaar. Het afgelopen
ceinde liet Israël duidelijk door-
meren niet meer van plan te zijn
gebieden af te staan en alleen
te willen praten over de aard van
uur vtand tussen Jordanië, Israël en de
centn tte gebieden, na afloop van vijf
een overgangsbewind. De Verenigde
onU en hebben zware druk op Israël
dien «oefend om deze gebieden na vijf
De weer af te staan, maar die druk is
bran< effectief gebleken. De VS hebben
t na drie dagen publiekelijk nu
anciëi teleurstelling daarover uitge-
klaari ken.
ciële
ntruiJ..,;^
;1 deb IU1&L
d evenzeer teleurgestelde minis-
rencei defensie Weizman, heeft giste-
officieel laten weten dat de be
en dat hij Begin en minister van
inlandse zaken Dajan beschul-
zou hebben Israël naar een vol-
org
gende oorlog te voeren, onjuist zijn.
Deze officiële ontkenning van Weiz
man kwam na het bericht, dat pre
mier Begin geen maatregelen tegen
de minister van defensie zou nemen
vanwege diens harde uitspraken over
zijn collega's. Weizman zelf zou ook
niet van plan zijn op te stappen,
ondanks het feit dat hij van mening is
dat de Israëlische houding de kansen
op een vredesregeling verkleint.
Ons commentaar staat op pagina 5.
BELFAST (Reuter) Bij een schiet
partij tussen leden van het Ierse Re
publikeinse Leger (IRA) en Britse mi
litairen zijn drie IR A-mensen om het
leven gekomen. Britse militairen be
trapten gisternacht de IRA-leden op
het moment dat zij een bom plaats
ten bij een kantoor van de posterijen.
JAKARTA (Reuter) De ooit in on
genade gevallen Indonesische ex-pre
sident Soekarno is tot „nationale held"
verklaard door dezelfde regering die
hem gevangen nam. Voor het eerst
sinds twaalf jaar worden foto's van de
president, die Indonesië naar de onaf
hankelijkheid leidde, openlijk op
straat verkocht. De huidige regering-
Soeharto heeft Soekarno kennelijk no
dig om haar eigen imago op te poetsen.
Soeharto kwam aan de macht na een
mislukte communistische coup, waar
bij Soekarno betrokken zou zijn ge
weest. Bewezen is dat nooit
Twee weken geleden trok Soeharto het
verbod op het verspreiden van foto's
van Soekarno in, en noemde hem een
„nationale held". Soekarno wordt in
brede kringen in „ons Indië" nog
steeds gekoesterd, en waarnemers zien
in zijn eerherstel een poging van Soe
harto tegenwicht te bieden aan de isla
mitische volkspartij (PPP). De PPP is
een sluikcampagne tegen het huidige
bewind begonnen, na buiten het nieu
we kabinet te zijn gehouden. Dat werd
gevormd toen Soeharto in maart door
het Indonesische volkscongres voor
een derde ambtstermijn was herkozen.
Door eerherstel voor Soekarno zou
Soeharto nu steun willen zoeken voor
zijn beleid, om de oppositie van de PPP
beter te kunnen weerstaan. Verschil
lende PPP-leiders zijn aangehouden.
Liefdesbrieven
In Indonesië leven nog sterke herin-
t nooi
1rs,
ïdatie i(
szorg
de aa
IJASA (Reuter, UPI) De Zaïrese president Moboetoe maakt zich sterk tegenover de
ek van het westen op zijn door en door verrotte corrupte regime, dat Zaïre naar een
'riiomisch bankroet heeft geleid. Gisteren sprak Moboetoe in de nationale vergadering over
.vergiftigde campagne" van buitenlandse critici en verdedigde zijn dertien jaar oude
oitatijuur over één van Afrika's grootste landen.
ij de
kome
in vf
letoe,
an g(
en na
;n flii
fc dat
•ps ni
is.
bevi.
jn eerste toespraak sinds de op-
in de koperrijke provincie Sja-
;i Moboetoe dat zijn partij de
sbeweging voor de revolutie
was geslaagd discipline en vrij-
in Zaïre te verenigen.
politi is,
end
ie lee
de oorlog in Sjaba," aldus
..oe, „wordt Zaïre gepresen-
als een land van verwarring,
;t rde, onmacht en onevenwichtig-
uniek in de geschiedenis van
staten en volken. Gesproken
over de zieke man van Afrika,
ojkoloniseerd, onder voogdij,
stisch, corrupt en eindeloos
ie4rdeeld."
campagne kan ons, als we niet
3en, duur komen te staan. Want
a lleen worden onze vrienden ont-
igd, maar ook worden twijfels
kt in eigen land samen met ge
en
i perl
;ht or
i ten a
or de
Drdt
niet!
wel
eni
voelens van onvermogen en wan
hoop."
„De campagne," aldus de president,
„is heel slim opgezet. Zo herhalen
buitenlandse pers en radio iedere dag
dezelfde refreinen over Zaïre, eerder
dan dat zij zich bezig houden met
politieke, economische en sociale
problemen elders in de wereld." Hij
verdedigde zijn regering tegen be
schuldigingen over corruptie, wijzend
op Lockheed-schandalen elders in de
wereld waardoor zelfs staatshoofden
waren gedwongen af te treden.
Moboetoe sprak over de economi
sche verworvenheden van Zaïre,
sinds hij tien jaar geleden de macht
greep, maar verwacht wel problemen.
Zij het niet door zijn eigen beleid,
maar door een gebrek aan uitvoermo-
gelijkheden voor het land. „Onze eni
ge zorg is nu dat iedere zoon en doch-
ien dl ïOET (AP, Reuter, ANP) Bij een kort gevecht tussen
;e aan :ale en gematigde Paiestijnen in het vluchtelingenkamp
rdat piiweh bij Sidon zijn gisteren drie Paiestijnen om het
gekomen en raakten vier mannen gewond.
De V(
cht g<
e <iedelevecht in het kamp, waarin
aaneii vluchtelingen wonen, moet ge-
honworden teëen de achtergrond
et verschil in standpunt onder
üestijnen ten aanzien van de
smacht van de Verenigde Na-
het zuiden van Libanon. Radi-
'alestijnen willen doorgaan met
swapende strijd tegen Israël
gende aanhangers van PLO-leider
een t bepleiten grote terughoudend-
te
van e
11.61 edesmacht van de Verenigde
Van 1
1de dien punten haar stellingen ver-
ommi!
wil d< t
ïebruilDit gebeurde ondanks tegen-
lilmap van de Libanese militairen, die
te ve rook van zes kilometer langs de
van d ese kant van de grens beheer-
lingsp eze militairen hebben daarvoor
-erigen un leiders, Haddad en Chediak,
overee e kant moeten zetten, want de-
eigena llden het bevel van de Libanese
en w.
en uil
te v«
gingei
en.
thoudt
in Libanon heeft gisteren op
en betere posities ingenomen
gebied onder controle te hou-
regering gehoorzamen om het gebied
open te stellen voor de eenheden van
de VN.
In het noorden van Libanon, waar het
onlangs tot botsingen kwam tussen
falangisten en de aanhangers van
Franjieh, was het gisteren nog steeds
gespannen. Maronitische geestelij
ken hebben een beroep op beide par
tijen gedaan de vrede te bewaren.
DAR ES SALAAM (AP) De Onaf
hankelijkheidsbeweging voor Zuid
west Afrika (SWAPO) heeft de Orga
nisatie voor Afrikaanse Eenheid
(OAE) gevraagd om moderne wapens,
om zich te kunnen verdedigen tegen
aanvallen van Zuidafrikaanse veilig
heidstroepen.
Indonesische regering
wil imago oppoetsen
Soekarno
neringen aan „Boeng Karno", zoals
Soekarno in de volksmond werd ge
noemd. Er zijn vele boeken over hem
verschenen, maar een werkje met
Soekarno's liefdesbrieven en testa
ment werden onlangs verboden. In
zijn testament zou Soekarno hebben
vastgelegd dat hij begraven wil wor
den bij zijn derde, Japanse vrouw,
Ratna Sara Dewi. Zij woont nu in
Parijs. Soekarno ligt begraven in Bli-
tar op Oost-Java, en zijn graf wordt
op het ogenblik opgeknapt. Er komen
een moskee, een veranda, het graf
komt achter glas te liggen, en 't krijgt
een marmeren vloer met koperen
bloemen.
Dr. Marsoesi, voorzitter van de Oost-
havaanse democratische partij, had
het onlangs over een „Soekarno-
koorts" in Indonesië. Als verdiensten
van „Boeng Karno" noemde hij zijn
-vrijheidsdrang, zijn wijde politieke
blik en de sterke wil tot nationale
eenheid. De huidige regering kan dat
in zijn zak steken, hoewel dr. Marsoe
si tegelijkertijd waarschuwde voor
een „overdreven eerherstel" voor
Soekarno.
Vorige week werd in Jakarta een her
denkingsbijeenkomst voor de vroege
re president gehouden, die zelfs werd
bijgewoond door de huidige vice-pre
sident Adam Malik. Hij zei dat de vijf
uitgangspunten van de geloofsbelij
denis, de „pancasila" van Soekarno,
niet vergeten mogen worden. Dat
zijn: geloof in God, nationale een
heid, menselijkheid, onafhankelijk
heid voor het volk en sociale gerech
tigheid".
door Jan Halkes
LISSABON Tijdens een grote landelijke zoekactie heeft de
Portugese politie dinsdag zestien personen gearresteerd. Zes
anderen worden nog gezocht en via de televisie en Interpol
zijn hun foto's verspreid. Onder de gearresteerden bevinden
zich de bekende links-radicale leiders Isabel do Carmo en
Carlos Antunes.
Zij behoren tot de revolutionaire par
tij van het proletariaat (PRP), die
volgens de politie betrokken is ge
weest bij meer dan vijfentwintig
bankovervallen. Bj verschillende
treffens tussen de politie en banko
vervallers kwamen twee agenten om
het leven. In maart van dit Jaar wer
den al eerder huiszoekingen gedaan,
onder andere bij het aan de PRP
verwante weekblad Pagina Um. Ook
ditmaal werden de kantoren van dit
blad overhoop gehaald. De uitgave
ervan is overigens twee weken gele
den wegens geldgebrek gestaakt.
Brigades
De PRP en het weekblad hebben
altijd ontkend bij de bankovervallen
betrokken te zijn geweest. Wel acht
ten zij het mogelijk dat deze overval-
ter voedsel, kleding en onderwijs
krijgt, en gezond is," aldus de presi
dent.
De benoeming van vertegenwoordi
gers van het Internationale monetai
re fonds (IMF) bij de centrale bank en
bij het Zaïrese ministerie van finan
ciën deed Moboetoe af als een „in
vrijheid gemaakt afspraak tussen
Zaïre en zijn vrienden". In feite was
de benoeming van de buitenlanders
een voorwaarde voor verdere wester
se steun aan Zaïre.
Ongebonden landen
Moboetoe kondigde aan dat Zaïre
niet naar de komende vergadering
van ongebonden landen op Cuba
gaat, omdat dat land betrokken zou
zijn geweest bij de opstand in Sjaba.
Hij riep op Cuba uit de club van
ongebonden-landen te zetten.
Ook gispte hij het buurland Zambia,
„omdat we geen enkele reden hadden
van die kant moeilijkheden te ver
wachten." De opstandelingen trok
ken naar Zaïre over Zambiaans
grondgebied.
Overigens hebben honderden Zambi-
anen in Sjaba van de Zaïrese regering
opdracht gekregen dat gebied zo snel
mogelijk te verlaten.
„Alle moeilijkheden hadden kunnen
worden voorkomen als de mededelin
gen van de Zambiaanse regering in
overeenstemming waren geweest met
de feiten," aldus Moboetoe.
Over de Belgische en Franse militaire
steun zei Moboetoe dat die op zijn
plaats was voor een land, waarvan de
veiligheid „van buitenaf" werd be
dreigd. Met name België en Frankrijk
zullen meebetalen aan het herstel
plan voor Zaïre tot een bedrag van
350 miljoen dollar, waartoe vorige
week in Brussel werd besloten. Vol
gens waarnemers was de rede van
Moboetoe vooral bedoeld om hun ver
trouwen te winnen, en duidelijk te
maken dat de economische steun niet
zal worden verspild. Nederland heeft
al te verstaan gegeven dat het niet zal
meedoen, en zich zal beperken tot
noodhulp (voedsel en medicijnen)
voor de hongerende bevolking van
Zaïre.
België bepleitte deze week hervor
mingen in Zaire om enigszins zeker te
zijn van een zinvolle besteding van de
ontwikkelingshulp, maar Moboetoe
maakte in zijn rede onomwonden dui
delijk dat hij aanpassingen niet no
dig vindt.
MOSKOU (AP, UPI, Reuter) Bij twee afzonderlijke proces
sen zijn gisteren in Moskou twee joodse dissidenten tot
respectievelijk vier en vijf jaar binnenlandse ballingschap
veroordeeld op beschuldiging van straatschenderij.
Wladimir Slepak, een vijftigjarige
elektronicus, werd tot vijf jaar ver
banning veroordeeld wegens straat
schenderij, omdat hij gedemon
streerd had voor toestemming om
naar Israël te mogen emigreren. Sle
pak is lid van de groep dissidenten
die toezicht houdt op de naleving van
de bepalingen van het akkoord van
Helsinki. Hij werd op 1 juni met zijn
vrouw Maria gearresteerd, nadat het
echtpaar aan het balkon van hun
woning een spandoek bevestigd had
waarin het recht om naar Israël te
emigreren werd geëist.
Zijn vrouw, die ook nog een proces te
wachten staat, ligt momenteel met
een maagzweer in een ziekenhuis en
kon daardoor het proces niet bijwo
nen. Vrienden van Slepak vertelden
dat zij niet het proces hadden mogen
bijwonen. De politie verklaarde wel
toestemming te zullen geven aan de
20-jarige zoon Leonid Slepak om het
proces bij te wonen, maar deze is
ondergedoken omdat hij niet in mili
taire dienst en ook naar Israël wil.
De vrienden van Slepak zeiden ver
der dat er in de rechtszaal alleen
maar getuigen charge geweest wa
ren en dat hij zelf de verdediging
gevoerd had uit protest tegen de hem
vanwege de overheid toegewezen ad
vocaat.
De 40-jarige Joodse dissidente Ida
Nudel, een econome, is gisteren ver
oordeeld tot vier jaar verbanning. Zij
kwam onlangs in het nieuws, omdat
ook zij een spandoek aan haar flat
ophing waarin zij het recht eiste om
naar Israël te mogen emigreren.
De veroordeling van Slepak en Nudel
volgt enige weken na het proces te
gen Joeri Orlow. Gisteren maakte de
vrouw van de veroordeelde Alexan
der Ginzburg bekend dat haar man
waarschijnlijk ziek is. Hij zou twee
maal per dag door artsen onderzocht
worden. Ginzburg zou aan een long
aandoening lijden, die hij heeft opge
lopen tijdens de zeven jaar die hij in
gevangenissen en kampen heeft moe
ten doorbrengen.
Spaanse parlementariërs vie
ren de totstandkoming van de
definitieve tekst van de nieuwe
grondwet, die 161 artikelen
telt. Regeringspartijen en op
positie waren blijkelijk ver
heugd over de nieuwe wet en
ze hieven daarom gezamenlijk
het glas. Vierde van links de
fractieleider van de Unie van
het Democratisch Centrum,
José Pérez Llorca, geheel
rechts de voornaamste onder
handelaar van de PSOE, Peces
Barba.
LOS ANGELES (Reuter) Ro-
tary International is gedagvaard
wegens discriminatie van vrou
wen, nu een afdeling in Califor-
nië, die vrouwen had toegelaten,
is geroyeerd. Het proces is aange
spannen door de Amerikaanse
unie voor burgerrechten, die de
rechtbank vraagt Rotary te ver
plichten vrouwen toe te laten.
Het reglement van Rotary bepaalt
dat alleen „een volwassen per
soon, van het mannelijk geslacht,
van onbesproken gedrag en een
goede reputatie als zakenman of
beoefenaar van een vrij beroep"
lid kan worden.
Ien het werk zijn geweest van de
zogeheten Revolutionaire Brigades,
die tot november 1975 de gewapende
vleugel van de PRP vormden. „Met
de Revolutionaire Brigades hebben
wij geen organisatorische banden. Er
bestaat slechts een overeenstemming
in strategische en tactische princi
pes," verklaarde Isabel do Carmo
naar aanleiding van de gebeurtenis
sen in maart Anders dan de Baader
Meinhofgroep of de Italiaanse Rode
Brigades is Isabel do Carmo slechts
voorstander van geweld als dat ten
dienst staat van „massaacties".
Naar aanleiding van ongeregeldhe
den op 10 juni heeft de politie ook
actie ondernomen tegen een andere
links-radicale partij. Een lid van de
Democratische Volksunie (UDP)
werd dodelijk getroffen door een poli
tiekogel toen hij demonstreerde te
gen een neo-fascistische manifesta
tie. Een ander lid van dit partij is voor
zijn leven aan het onderlijf verlamd.
In Oporto raakte de politie slaags
met radio- en televisiereporters, toen
de UDP later pamfletten hierover
verspreidde, werd een tiental leden
opgepakt wegen belediging van het
gezag.
Het gebeuren heeft de Portugese au
toriteiten nogal in verlegenheid ge
bracht. De socialistische minister van
justitie Santos Pais verklaarde niet
geweten te hebben dat het om een
neo-fascistische manifestatie ging.
De regering wekt in ieder geval niet
de indruk een sterke greep op het
politie-apparaat te hebben.
De ironie wil dat juist begin deze
maand het parlement een wet tegen
fascistische organisaties heeft aange
nomen en de regering volmachten
kreeg voor verdere maatregelen te
gen extreemrechts. Met die volmach
ten zal nu ook weer een Portugese
geheime dienst (SIR) worden opge
richt. Het ontbreken van deze dienst
zou een van de redenen zijn geweest
voor het minder effectieve optreden
van de politie wanneer het rechtse
terroristen betrof.
PRETORIA (UPI, Reuter, AP) In
Zuid-Afrika Is Alec van Wijk be
noemd tot hoofd van het machtige
bureau voor staatsveiligheid (B08S).
Hij volgt Hendrik van de Bergh op.
die ontslag had genomen. Ook is nog
een aantal geheime taken van het
met schandalen overladen departe
ment voor voorlichting overgeheveld
naar de BOSS. Van Wijk is al sinds
1969 in dienst van deze instelling, die
te vergelijken is met de Amerikaanse
CIA.
De scheidende generaal Van den
Bergh werd in Zuid-Afrika gezien als
de machtigste man na premier Vor-
ster. Hij gaat zich nu bezig houden
met een onderzoek naar doen en la
ten van het Inmiddels opgeheven de
partement voor voorlichting.
Volgens de krant Rand Daily Mail
heeft de Zuidafrikaanse politie voor
afgaand aan de recente herdenking
van de opstand in Soweto, twee jaar
geleden, zeker 5000 mensen aange
houden. In 4000 gevallen zou het gaan
om mensen die geen „pasje" bij zich
hadden.
De Zuidafrikaanse minister van justi
tie, Jamer Kruger, heeft ontkend dat
hij één van de vooraanstaande zwarte
leiders in Soweto, Nthato Motlana,
heeft gedreigd met permanente ge
vangenschap. Motlana verklaarde
•eerder een waarschuwing te hebben
gekregen dat hij moest ophouden
met het „aanzetten van jongeren" tot
onlusten, omdat hij anders voorgoed
zou worden vastgezet.
de gei
et bei meent dat op 19 oktober 1977 aan de keuze georganiseerde Inkatha en Oatsha Boethe- strijdtechnieken in een volgorde zonder sa- zwarte bewustzijn Ook de scholierenoü- sDeelt heelt aekozen voor de klassestrlld
9e no Hans Feddema voor de geweldloze weg van het Christelijk lezl s bondgenoten, de Arbeiderspartij van menhang." Aldus schrijft Theodor Ebert in stand van 16 juni 1976 mag nimmer torden rETu *lohESmU-V, Ha. wfi nov
tegel
behoe to werd werkgroep Kairos op-
nlnd met als grondslag gerech-
7 an
verzoening en vrede. Lan-
Dries d was zij de vertegenwoordi-
t bad i Europa van het Christelijk
anhe' uut van Zuid-Afrika. Met een
üen ri P op de arrestaties en ban-
n uitb van 19 oktober 1977 in Zuid-
it vers j heeft Kairos zich echter op
"°ltober 1977 publiekelijk achter
NC (het Afrikaans Nationaal
les) gesteld. Een reuze zwaai,
it zij daarmee niet alleen haar
tatie op de geweldloze krach-
:oUegefc Zuid-Afrika liet varen, maar
lk_d'j en eenzijdige keuze voor één
ndere bevrijdingsbewegingen
van'tv Het ANC zou in staat zijn
nieuv kenisvol verzet te bieden"
rdeek§N 28-10-'77) en „het stre-
van de meerderheid van de
ng naar een vrij Zuid-Afri-
arhetfcertegenwoordigen." (Volks-
iestuk U-ll-'77).
;ezegd
hof ge Uw
van 16 uni jl. noemt Harm Lam-
,«vL va ,an Ka*ros een viertal argumenten:
tgespfl 2uidafrikaan Horst Kleinschmidt
onta r.v
is u hni
meent dat op 19 oktober 1977 aan de keuze
voor de geweldloze weg van het Christelijk
Instituut een eind is gemaakt.
b) Het ANC heeft een lange traditie van
geweldloos verzet tegen apartheid.
c) Er zijn momenteel in Zuid-Afrika rechtza
ken gaande tegen mensen van het ANC.
d) Het ANC is niet-racistisch en wil een
socialistische of marxistische samenleving.
Geen van deze argumenten acht ik overtui
gend.
Ad a). De door Kleinschmidt na 19 oktober
1977 gemaakte fouten, steeds met vermel
ding van zijn medewerkersschap van het
Christelijk Instituut, zijn hier niet aan de
orde. Is het echter wel sterk dat Lamberts
zich zo uitvoerig moet beroepen op de stel-
lingname van één Zuidafrikaan in balling
schap? Van hem en Kairos verwacht ik een
eigen en (meer) principiële argumentatie
voor het drastisch besluit om de geweldloze
krachten, die het door de repressieve daad
van 19 oktober 1977 reeds extra moeilijk
hadden gekregen, plotseling geheel te laten
vallen. Het geweld van de machthebber kan
hiervoor niet dienen als excuus. Het recente
belangwekkende onderzoek van het West-
duitse Bergstrësser-Instltut heeft aan het
licht gebracht, dat een grote meerderheid
van de zwarten in Zuid-Arika nog steeds
voor niet-gewelddadige actie is (Trouw 12-6-
'78). Wordt dit trouwens ook niet aange
toond door de non-coöperatie van de lera
ren in Soweto, andere acties aldaar, de goed
georganiseerde Inkatha en Gatsha Boethe-
lezi's bondgenoten, de Arbeiderspartij van
de Kleurlingen en de Hervormingspartij
van de Indiërs? (Of is Lamberts het zelfs
eens met de denigrerende uitlatingen van
Kairos' secretaris Eric Andriessen in het
mei-nummer van Amandla aan het adres
van de Nederlandse actie ten behoeve van
een zwarte krant in Zuid-Afrika en ook die
voor de Soweto-leraren.)
Slechte dienst
In plaats van zich in te zetten voor de
opheffing van de banning van het Christe
lijk Instituut, zoals onder andere de Inkat
ha mensen als Motlana vrij heeft gekregen,
heeft Kairos met haar ommezwaai naar de
gewelddadige bevrijdingsstrijd het Christe
lijk Instituut een slechte dienst bewezen.
De machthebber zal daardoor kunnen zeg
gen: „Zie je wel, nu komt de aap uit de
mouw, die geweldloosheid van het Chr. In
stituut is slechts een doekje voor het bloe
den." Nee, tegenmaatregelen van de macht
hebber mogen nooit bepalend zijn. Het gaat
om de weerbaarheid van de verdrukten en
de machthebber heeft slechts macht, zo
lang de machtelozen hem gehoorzamen.
Loethoeli
Ad b): „In Zuid-Afrika was (vóór 1960) de
geweldloze strategie slechts zwak gefun
deerd. De voorzitter van het ANC, Loethoe
li, was één der zeer weinigen die begrepen
hadden, dat een geweldloze strategie meer
is dan het en toe inzetten van geweldloze
strijdtechnieken in een volgorde zonder sa
menhang." Aldus schrijft Theodor Ebert in
zijn boek „Geweldloze opstand, alternatief
voor burgeroorlog", 1971, pagina 15. Is dat
wellicht mede een antwoord op de vraag,
waarom het ANC niet vast heeft gehouden
aan zijn geweldloze strategie? Het feit, dat
Gatsha Boethelezi steeds slechts zijn ver
wantschap uitspreekt met de oprichters
van het ANC, spreekt boekdelen. Kairos
heeft echter gekozen voor het ANC van
vandaag. Waarom zegt Lamberts niets over
de interne organisatie van het ANC, dus bij
voorbeeld of het democratisch functio
neert?
De moeilijkheid bij vele revolutionaire
groepen is steeds, dat ze datgene wat ze
voor zichzelf opeisen, later niet aan anderen
zullen toestaan. Het geweld roept autoritai
re tendenzen op. Als het ANC nu reeds
mensen royeert en dus geen pluriformiteit
of minderheidsstandpunten toestaat, kan
verwacht worden, dat het op dezelfde wijze
zal opereren in een bevrijd Zuid-Afrika.
Processen
Ad c). Recente processen tegen sabotageda
den van het ANC in Zuid-Afrika bewijzen
niet, dat het ANC van vandaag erg leeft
onder de zwarten van dat land. Mandela en
Sisoeloe vonden in 1964 weinig weerklank
met hun strategie en sindsdien was het
ruim tien jaar stil van ANC-zijde in Zuid-
Afrika. Gatsha Boethelezi en Beyers Naudé
waren toen de spreekbuizen van het verzet,
na 1970 aangevuld door de leiders van het
zwarte bewustzijn. Ook de scholierenop
stand van 16 juni 1976 mag nimmer worden
opgeëist door het ANC, hetgeen helaas wel
is gebeurd. Het genoemde Bergstrasser-on-
derzoek toont aan, dat de stedelijke zwar
ten Mandela en andere ANC-voormannen
voor 21,7 procent als hun politieke leiders
zien. Soebukwe, de pas overleden oprichter
van het PAC behaalde 7,4 procent, de lei
ders van het zwarte bewustzijn 5,6 procent,
terwijl Gatsha Boethelezi van de Inkatha
met 43,8 procent verreweg het hoogst
scoort. Dezelfde Boethelezi tegen wiens
komst naar Nederland (september'75) Kai
ros zich verzette, toen vijf vredesbewegin
gen hem hadden uitgenodigd voor een
spreekbeurt in de vredesweek.
Pluriformiteit
Het is duidelijk, dat zwart Zuid-Afrika kiest
voor pluriformiteit. Het opeisen van een
machtsmonopolie voor een minderheids
groep is anti-democratisch en een slag in
het gezicht van de machtelozen in Zuid-
Afrika. Is het niet een nieuwe vorm van
centralistisch paternalisme door van hier
uit te bepalen, dat het ANC het enige alter
natief is, alsof de zwarten al niet genoeg
lijden onder de bevoogding van Vorster?
Ad d). Bij herhaling wordt gesteld, dat het
ANC niet-racistisch is. Een vreemd argu
ment, dat suggereert als zouden de andere
bewegingen wel racistisch zijn. Het ANC,
waarin vooral in Londen en blanke Zuidafri
kaanse communistische partij een grote rol
speelt, heeft gekozen voor de klassestrijd.
Dat is op zich legitiem, maar dat wil nog
niet zeggen, dat dit voor de bevrijding een
efficiënte strategie is of dat daarmee de
andere groepen, die in het feodalisme van
apartheid, dus in de raciale onderdrukking
de eerste vijand zien, racistisch zijn. Strate
gisch lijkt het verstandiger om nu alle
krachten te bundelen tegen de apartheid en
pas In een later stadium de bevrijde bevol
king van Zuid-Afrika zelf democratisch te
laten beslissen, welke maatschappijstruc
tuur zij wenst. En het ls anti-democratisch
om via het bepleiten van een machtsmono
polie voor het ANC de bevolking van het
vrije Zuid-Afrika zonder enige participatie
van de betrokkenen, nu reeds een marxisti
sche samenlevingsordening op te leggen.
Het ANC en het PAC zullen bij de ronde
tafelconferentie tussen zwart en blank ze
ker moeten worden betrokken, maar ik zou
willen oproepen om nu van hier uit de
geweldloze krachten in Zuid-Afrika te hel
pen versterken. ZIJ zullen met name de
strijd moeten voeren en zij zijn de bruggen
bouwers, die Zuid-Afrika, waar een toene
mende polarisatie dreigt, zo bltterhard no
dig heeft. Kairos heeft helaas haar kans
verspeeld om op dit terrein nog een bijdrage
te leveren.
(Dr. J. P. Feddema, voorzitter van het Comi
té Leraren Soweto en de werkgroep Zwarte
Krant voor Afrika, schreef bovenstaand arti
kel op persoonlijke titel als reactie op het
artikel van Harm Lamberts van Kairos dat
wij een week geleden publiceerden.)
