levige kritiek op Weizman crisis na crisis, compromis na compromis Tito voorziet einde van ontspanning Oost en West l iruger dreigt zwarte leider Weer ruzie in Franse coalitie jjiadat acht vredesoverleg nog mogelijk carters vrouw kritiseert Solsjenitsyn Ongeluk met kerncentrale bondsrepubliek Fretilin: Weer strijd op Timor r«a 'opruiende' herdenkingsdienst in Soweto '1 Topconferentie tussen Angola en Portugezen Geen westelijke waarnemers bij oefening in DDR V erkiezingsuitslag Peru levert geen meerderheid op i Bomaanslag op Canarische eilanden e traditie van de Belgische politiek: -Ü S OENSDAG 21 JUNI 1978 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 van ™ev' JRUZALEM, CAIRO (UPI, Reuter) Leden van zijn eigen Likoed partij hebben aangedron- naai n op het aftreden van de Israëlische minister van defensie Weizman, omdat deze premier tie tussen Jordanië. Israël en de be woners van de Westbank. ai eeifcgin en minister van buitenlandse zaken Dajan voor volksmisleiders zou hebben uitge- Gematigde Sadat la,t v aakt. De Egyptische president Sadat heeft gezegd dat het Israëlische bescheid over de rak I ekomst van de westelijke Jordaanoever de deur naar een vredesregeling op een kier laat econ aan. til j oei diend ;epoiu ringen sracht ot pi steld oeng Washington (Reuier, upd Rosalynn Carter, de echtge note van de Amerikaanse presi- meei dent heeft de uit Sowjet-Unie JW verbannen schrijver Alexander Solsjenitsyn gekapitteld voor uvtei z'in °Pmel>king dat de Verenigde 2a Staten zwak en laf zijn ge worden. 'rjj Mevrouw Carter sprak op een lunchbijeenkomst van de natio nale persclub in Washington en ici dat de Nobelprijswinnaar het bij het verkeerde eind had. y „Solsjenitsyn zegt dat hij in het hele land de druk van het kwaad voelt maar ik merk er helemaal niets van," zei de First Lady. Er is een hevig verlangen onder de Amerikanen om een doodge woon leven te kunnen leiden, om de fouten van onze samenle ving te herstellen en om ons land nog groter te maken dan ge, het al is. Dat zijn geen tekenen van een land dat zijn levenslust ;ee heeft verloren," aldus mevrouw Carter, die ook kritiek leverde op de uitspraak van de schfijver ag dat de VS een land zijn van k t ongekend materialisme en soci- ■Ijj ale onverantwoordelijkheid. woi Tioet it gron eeskui stral techn kt vtijd laar. ui -staat eM< het de vra| een ctie^J Rosalynn Carter, die voorzitter Sjus t< 's .Y?n de regeringscommissie onei voor de geestelijke volksgezond- eid, zei dat ze haar invloed zal lijven gebruiksn om de mensen aan te moedigen voor elkaar te blijven zorgen. „Iedere week krijg ik honderden, en soms dui- fr lenden brieven van mensen, die :e,hun hart uitstorten en mij over lun dagelijkse leven vertellen, k weet dus heel goed wat er v jndcr de mensen leeft" - en de g< Pij: n Ri ;ijn ilanne^ idse /an pl agri twi dan o) lng ken ti 3 Volgens het Israëlische dagblad Da- var zou Weizman verklaard hebben dat de door premier Begin en minis ter Dajan voorgestane regeling voor de bezette westelijke Jordaanoever en Gazastrook het land rechtstreeks naar een oorlog leidt. Verder zou Weizman van mening zijn dat het zondag gepubliceerde antwoord van Israël op Amerikaanse vragen over de toekomst van de bezette gebieden de Egyptenaren het gevoel geven dat ze door Israël bij de neus genomen zijn. Toen de minister, die gisteren een bezoek bracht aan Arabische steden en Joodse nederzettingen in de bezet te gebieden gevraagd werd op com mentaar op deze berichten verklaar de hij alleen: „Ik ga het leger op de volgende oorlog voorbereiden". Geteld Na de publikatie in Davar kwamen premier Begin en een aantal minis ters bij elkaar om minister Weizman te vragen zich van zijn kritiek te distantiëren. Een van de ministers van het kabinet Begin zou zich daar bij hebben laten ontvallen dat de dagen van het kabinet geteld zijn. Ook van de kant van de Arbeiders partij, die in de oppositie is, is kritiek gekomen op de houding van Weiz man. Vooral zijn openlijk spreken over de mogelijkheid van een nieuwe oorlog heeft hier nogal wat irritatie gewekt. Weizman is van mening dat Israël pas over vijf jaar een beslissing moet nemen over de toekomst en de status van de bezette gebieden. Op die manier zou er ruimte komen voor een hervatting van de vredesbespre kingen in het Midden-Oosten. Het kabinet sprak zondag uit dat de be zette Jordaanoever en de Gazastrook tot Israël behoren en dat alleen be perkte autonomie onder Israëlisch toezicht in de toekomst mogelijk is, waarbij over vijf jaar alleen nog te praten valt over de aard van de rela- BRUNSBUETTEL(DPA) Naai eerst gisteren is bekend geworden heeft zich zondagavond in de kern centrale van het Westduitse Bruns- buettel een ongeluk voorgedaan. Door een lek in een leiding kwam daarbij radioactieve damp vrij. Na verloop van tijd trad een automa tisch beveiligingsmechanisme in wer king dat de reactor uitschakelde. Een woordvoerder van de Hamburgse elektriciteitsmaatschappij verklaar de dat de centrale waarschijnlijk vier weken buiten gebruik zal zijn door het ongeval. Hij zei dat door het onge luk „korte tijd de afgifte van radioac tieve stoffen was toegenomen". In andere berichten werd echter gezegd dat drie uut lang „aanzienlijke hoe veelheden radioactieve damp" uitge stoten waren. Het ongeluk ontstond door een defect in de turbine De Egytpsiche president Sadat heeft gisteren gezegd dat het antwoord van Israël op de Amerikaanse vragen ui terst vaag is. maar niet de deur sluit voor een hervatting van de vredesbe sprekingen. De reactie van Sadat was aanmerkelijk gematigder dan politie ke waarnemers hadden verwacht. Het Egyptische ministerie van bui tenlandse zaken kritiseerde de hou ding van Israël afgelopen maandag in veel scherpere bewoordingen. Sadat zei iedere mogelijkheid voor een nieuw gesprek met ISraël te willen aangrijpen, maar hij liet er geen mis verstand over bestaan dat Egypte geen vredësverdrag met Israël zal kunnen sluiten, zolang dat land nog Arabisch gebied bezet houdt. Israël wil echter eerst een vredesovereen komst en pas dan na verloop van vijf jaar een beraad over de westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. De Israëlische ambassadeur in de Verenigde Staten. Simcha Dinitz, die de houding van Israël in Amerika moet verkopen, zei gisteren dat Israël bereid is eventuele tegenvoorstellen in overweging te nemen, maar dat het land niet bereid is zich terug te trek ken uit de bezette gebieden. De Ame rikaanse autoriteiten zijn van oordeel dat de Israëlische houding een obsta kel is op weg naar vrede in het Midden-Oosten. a a Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM Op Oost-Timor zijn opnieuw hevige gevechten uitgebro ken tussen Indonesische troepen en leden van het bevrijdingsfront van Oost-Timor, Fretilin. Deze gevechten doen zich voor in het noordwesten en het zuidwesten van Oost-Timor dicht bij de grens met Indonesisch Weat- Timor en zijn een reactie op de lege ring van 15.000 Indonesische troepen op het oostelijk deel van het eiland vorige maand. Dit is gisteren in Au stralië meegedeeld door Fretilins mi nister voor informatie en nationale veiligheid, Alarico Fernandes. Vol gens Fernandes zou aan Indonesi sche zijde ook worden deelgenomen aan de strijd door Amerikaanse pilo ten die bombardementsvluchten uit voeren voor de Indonesische lucht macht. Ook zouden Indonesische mi litairen op Oost-Timor geholpen wor den door Amerikaanse adviseurs. De president van het verbond van communisten in Joegoslavië, Tito, op het spreekgestoelte bij de opening van het elfde congres van deze partij. BELGRADO (AP, Reuter, UPI) Het onderling wantrouwen en de achterdocht van de grote mogendheden heeft de ontspanningspolitiek doen instorten en de tijden van de koude oorlog laten terugkeren. Dit zei de Joegoslavische president Tito gisteren bij de opening van het elfde congres van de Joegoslavische communistische partij. PARIJS (UPI) De politieke rivaliteit tussen de Franse president Valéry' Giscard d'Estaing en de gaullistische leider en burgemeester van Parijs Jacques Chirac is weer in alle hevigheid opgelaaid. Chirac heeft zelfs al gedreigd te zullen aftreden als burge meester van de Franse hooid- stad. De ruzie gaat ditmaal over het barge- meesterlijk beleid van Chirac. De an der toezicht van Giscard optredende regering van Raymond Barre hééft geweigerd Parijs extra gelden be schikbaar te stellen voor het politie apparaat in de hoofdstad. Chirac is hier furieus over omdat andere ste den in Frankrijk wel meer rijksbij dragen krijgen. Volgens hem tracht de Franse president zijn rivaal te vernederen en de macht van de gaul listische partij, de grootste van $e regeringspartners, in te dammen, r Wat ook veel kwaad bloed heeft gezét bij Chirac is dat Giscard probeert de eenheid in het gaullistische kamp te breken door met name de dit vo<Jr- jaar gekozen gaullisten in te pakken. Vertrouwelingen van Chirac hebben al laten weten dat hun leider er hard over denkt om op zekere dag uit wraak de regering-Barre een neder laag te laten lijden in het parlement. Dit zou Barre zeer slecht uitkomen nu het kabinet steeds meer te maken krijgt met sociale spanningen, stij gende werkloosheid en hogere kosten van levensonderhoud. is het HANNESBURG (Reuter, UPI) Zwarte Zuidafrikanen hebben met verontwaardiging eageerd op het dreigement van de minister van justitie Jimmy Kruger aan het adres van ïato Motlana, een belangrijke leider in Soweto, dat hij permanent in hechtenis zal worden dit ja omen als hij doorgaat met zijn kritiek op de regering. mi naar gebleken is tot grote woede van Kruger, gezegd. Wat vooral moet heb ben geïrriteerd is het feit dat Motla- na's woorden komen uit een boek- werk over de opkomst en de val van irschiljens een herdenkingsdienst naar Hitiers derde rijk. lana was maandag op het matje van iepen bij de politiechef van Sowe- fisser. Deze hield hem het dreige- t van Kruger voor gebaseerd op toespraak van de zwarte leider weedu it Ven istene leiding van de ongeregeldheden luizen, e jaar geleden in de zwarte woon- pas in Motlana had onder meer gezegd A nart tnnppl de schemering van de geringe lomi ieid voorbij was en dat Zuid-Afri- gt^jweer in het duister was terugge- 1"„A1 het licht wordt zwak en langzaam uit," had Motlana, moi lil Zowel de ambassadeur van Israël als die van West-Duitsland hebben ge weigerd de eerste voorstelling bij te wonen van een toneelstuk over oud premier Golda Meir van Israël omdat in het betreffende theater in Pretoria de apartheid wordt toegepast. „Wan neer ik officieel een theater zou be zoeken waar een deel van de bevol king op grond van haar huidskleur geen toegang heeft zou dat getuigen van ontrouw jegens de Joodse moraal en ethiek omdat wij als volk het slachtoffer van discriminatie en uit sluiting zijn geweest," aldus de am bassadeur van Israël in een toelich ting aan de autoriteiten in Pretoria. LONDEN (Reuter) De Angolese president, Agostinho Neto, zal later deze week in Bissau, de hoofdstad van Guinee-Bissau, het Portugese staatshoofd, Antonio Ramalho Ea- nes, ontmoeten. Dit heeft het officiële Angolese persbureau gemeld. Portu gese officiële kringen in Lissabon ont hulden dat een delegatie van het mi nisterie van buitenlandse zaken se dert zondag in Loeanda is voor be sprekingen met Angolese functiona rissen over een voorgesteld akkoord inzake algemene samenwerking tus sen beide landen. De topconferentie tussen Eanes en G6d6€lt6Hjk Neto wordt gezien als een belangrijke stap naar de normalisatie van de be trekkingen tussen Portugal en Ango la, zijn voormalige Westafrikaanse kolonie die in 1975 onafhankelijk werd. Het congTes van de partij valt samen met de dertigste verjaardag van de breuk tussen Tito en Moskou. Van de gelegenheid maakte de Joegoslavi sche president dan ook gebruik om kritiek uit te oefenen op de Sowjet- Unie. 'Zonder het land bij naam te noemen liet Tito duidelijk merken dat Rusland nog steeds probeert te rug te grijpen naar „verouderde rela ties uit het verleden" en deze wil opleggen aan andere communisti sche partijen die nieuwe wegen zoe ken naar het socialisme. De 86-jarige president was zeer pessi mistisch over de internationale ver houdingen. Hij sprak de vrees uit dat de beëindiging van de ontspanning tot oorlog op kleine of grote schaal tussen de twee grote mogendheden zal kunnen leiden. Ook pogingen van oost en west om de landen van de derde wereld tegen elkaar uit te spe len noemde Tito een bedreiging van de ontspanning. President Luis Cabral van Guinee- Bissau onderhoudt nauwe betrekkin gen met Portugal en zou hebben bij gedragen tot het beleggen van de topbijeenkomst. Hoewel de Joegoslavische president er gezond uitzag en jonger toonde dan zijn 86 jaar, vroeg hij het partij congres toestemming slechts de be langrijkste delen uitzijn toespraak te mogen uitspreken. Miljoenen Joego- slaven konden de toespraak van Tito rechtstreeks volgen. Volgens partij functionarissen had de rede, die zo wel een terugblik als een vooruitblik omvatte, het karakter van een poli tiek testament. Het congres wordt bijgewoond door delegaties van 130 communistische partijen, onder wel ke ook een van de communistische partij van de Sowjet-Unie. China was niet aanwezig, maar stuurde wel een telegram. In Belgrado wordt dezer dagen weer druk gespeculeerd over de opvolging van president-voor-het-leven Josip Broz Tito. De grootste kanshebber is momenteel de 68-jarige Edward Kardelj. WEST-BERLIJN (Reuter) De Sow jet-Unie heeft geweigerd westelijke militaire waarnemers toe te laten bij een militaire oefening in Oost-Duits- land, waarbij 30.000 Oosteuropese militairen betrokken zijn. De 35 lan den die het verdrag van Helsinki heb ben ondertekend, beloofden elkaar in kennis te stellen van militaire ma noeuvres waarbij meer dan 25.000 man betrokken zouden zijn en kwa men overeen dat er waarnemers uit genodigd zouden kunnen worden. Westelijke waarnemers hebben se dert augustus 1975 regelmatig Oost europese manoeuvres meegemaakt. LIMA (AFP) Bij de verkiezingen voor een grondwetgevende vergade ring in de Zuidamerikaanse stafct Peru was gisteren 98 procent van de stemmen geteld. Volgens een voorlo pige schatting zou de conservatieve christelijke Volkspartij (PPC) v£n Luis Bedoya kunnen rekenen op 27 zetels, de centristische revolutionaire Volksalliantie (APRA) op 36 zetels. Het linkse front van arbeiders, boe ren en studenten (FOCEP) 11 zetels,, de revolutionair-socialistische partij (PSR) vijf of zes zetels, de linkse christen-democraten twee of drie ze tels en de Communistische Partij vijf of zes zetels. Omdat geen enkele par tij over een duidelijke meerderheid beschikt, wordt verwacht dat het op stellen van een nieuwe grondwet een hele klus wordt. LAS PALMAS (AFP) Mpaiac, de beweging die onafhankelijkheid na streeft voor de Canarische eilanden, heeft de verantwoordelijkheid op geëist voor een bomaanslag op het kantoor van de Zuidafrikaanse lucht vaartmaatschappij in Las Palmas. De beweging liet weten dat de aan slag is bedoeld als protest tegen het gebruik van de Canarische eilanden als bevoorradingsstation door Zuid afrikaanse vliegtuigen en schepen. Ziek< had :entag itage bezi on ch v( tot ai c et de ;nd jajor Bert van Panhuis um, fu zal zij gië is uit de crisisproblemen, maar voor hoelang? Want het compro- dat het afgelopen weekeinde over en weer tussen socialisten en lolieken en tussen Walen, Brusselaars en Vlamingen is uitgedokterd, It al weer voedsel voor een nieuw conflict. Met het leven van crisis r crisis wordt een „rijke" traditie voortgezet waar tegenover nog imer een Belgische staatsman een afdoende „anti-crisiswet" heeft uien stellen. de politieke ontwikkelingen in België ogenblik en wanneer eigenlijk niet onvoorspelbaar maakt, is de menge- van zakelijke geschilpunten en per uke conflicten. Want het gaat niet om bezuinigingen en doorvoering regionale autonomie, de punten, die in vergelijk van zondag en maandag zijn g te vinden. Het gaat ook om het wan- wen tussen socialisten en christende- taten, de volstrekte onbetrouwbaar- van de fanatieke Brusselse francofo- uit de FDF en niet in de laatste plaats Ie wrijvingen binnen de grote partijen, (bij bij voorbeeld ook de positie van le minister Leo Tindemans in het ge- is. Ieder van deze zaken is op zichzelf ïelangrijk genoeg voor een crisis, maar en deel samenvalt is dat wel het geval. 'lke samenklonteringen zijn er nu in uinigen de bezuinigingsoperatie. Toen de be- g dit voorjaar werd ingediend werd de ongeveer 75 miljard gulden op de ivenpost een vijfde via het begrotings- n krist d verkregen. Inmiddels is daar zo'n vijf op de fd bijgekomen. Alle partijen in de re- waren het er over eens dat men de in niet kan laten uitdijen en dat er .'us zou moeten worden bezuinigd, in België ging het echter meer om de „waar halen we het?". De christende- i *iJten verPlaatsten de blik met name in veei w ;hting van de sociale voorzieningen. Zo h ui Dnd het plan de werkloosheidsuitkerin- !i>yfeng onder controle te plaatsen. name de Waalse socialisten konden Een antici ndo .eu» al deze sanering van de sociale verworvenhe den nauwelijks aanvaarden. Zij meenden dat Tindemans en zijn minister voor begro tingszaken Mark Eyskens het veel meer moesten zoeken in de richting van belas tingverhoging, omdat in het Belgische stel sel genoeg rek zat. Maar Tindemans had dit voorjaar de slagzin „geen belastingverho ging" al tot één van de pijlers van zijn financiële beleid verheven. Om doeltreffender en eerlijker gezegd: minder gehinderd door lastige parlements leden te kunnen snoeien heeft Eyskens zich sterk gemaakt voor een soort machti gingswet. De andere partijen vrezen op deze manier helemaal buiten spel te komen staan. Kenmerkend was de reactie van de socialistische vice-premier Leon Hurez: „Zo krijgen we franquisme zonder Franco." Wat er nu uit de bus is gekomen, is een beperkte machtiging die, als het in de prak tijk erg tegen het zere parlementaire been is. kan worden gecorrigeerd. Bovendien is er een veiligheidsklep ingebouwd tegen een „machtsgreep" van de christendemocraten, iets waarin de Waalse socialisten vast gelo ven. Afgesproken is dat, mocht het verbond tussen de huidige coalitiegenoten worden verbroken en de socialisten bij voorbeeld buiten spel komen, alle machtigingen ko men te vervallen. Egmont-akkoord Als tegemoetkoming zal Tindemans probe ren het zogeheten Egmont-akkqord ver sneld door het parlement te loodsen. Nadat aan het begin van de kabinetscrisis de sek- Premier Leo Tindemans tijdens de vorige crisis in juni 1977. Toen kwamen een aantal ministers niet opdagen bij de beëdiging waardoor zij de vorst publiekelijk bruskeerden. tarische francofonen bij monde van FDF- voorzitter Antoinette Spaak een dochter van de befaamde Paul-Henri al hadden geëist dat de Anti-crisiswet zou worden gekoppeld aan het Egmont-pact. kwamen het afgelopen weekeinde de Waalse socialis ten ook met hun eisen ten aanzien van de regionale autonomie. De reden daarvoor is dat Wallonië meent dat het in alle opzichten achter wordt gesteld bij Vlaanderen en dat een Waals bestuur veel meer aandacht zal hebben voor de economische problematiek, niet in de laatste plaats omdat In Wallonië de linkse partijen de meerderheid vormen. Nu is dat Egmont-akkoord, inmiddels ver duidelijkt via het zogeheten Stuyvenberg- akkoord een gigantische, zeer ingrijpende operatie die als uiteindelijk resultaat de opdeling van België in een federale staat moet hebben. Daarvoor is een grondwets wijziging nodig. Om daartoe te kunnen overgaan is een tweederde meerderheid in beide kamers nodig. Bovendien moet dan een nieuw parlement de wijzigingen in het staatsbestel nog goedkeuren. Het is er Tin demans dan ook alles aan gelegen om deze brede coalitie twee termijnen te laten uit dienen. Voorlopig denkt de eerste minister al die onderdelen van het akkoord te kun nen invoeren, waarvoor geen grondwetswij ziging noodzakelijk is en hierover zijn het afgelopen weekeinde toezeggingen gedaan. Het is echter slechts een partje van de hele operatie die de belangrijkste staatkundige verandering moet worden sinds België bij na 150 jaar geleden onafhankelijk werd. Brusselaars Het kabinet zal alle zeilen moeten bijzetten en veel ergernis moeten wegslikken om de zaak tot een goed einde te brengen. Niet alleen menen de Vlaamse Brusselaars dat ze schromelijk worden verwaarloosd ten gunste van de Brusselse francofonen, die Tindemans voor zijn plannen niet kan mis sen. Ook die FDF zelf is een zeer onbe trouwbare partner. Het afgelopen voorjaar moest een schandaal rond FDF-minister Leon Defosset met de mantel der politieke liefde worden bedekt omdat de partij dreig de uit het kabinet te zullen treden als disci plinaire maatregelen zouden worden getrof fen tegen Defosset. Naarmate het kablnet- Tindemans zal vorderen met het Egmont- akkoord en er dus meer prestige aan zal hebben verbonden, zal de francofone actie groep zich wellustiger gaan wentelen in haar macht. Maar ook de betrekkingen tussen christen democraten en socialisten lopen deuken op. Dat geldt dan niet zozeer voor de Vlaamse afdeling van de partij, want bravere sociaal democraten zijn er in West-Europa nauwe lijks te vinden. Het betreft vooral de Waalse PSC, waarvan mensen als Hurez, minister Henri Simonet en algemeen partijvoorzitter André Cools de vertegenwoordigers zijn. De Waalse socialisten zijn radicaal, leunen sterk op de arbeidersmassa in de industrie gebieden en Rebben een zeer anti-clericale instelling. Vooral de Vlaamse christende mocratie wordt in die streken nog gezien als een voorbeeld hoe kerk en kapitaal in hun gemeenschappelijk belang de handen ineen slaan. Die verschillen in mentaliteit kwa men bijvoorbeeld ook naar buiten in de openlijke meningsverschillen tussen Tinde mans en zijn minister Simonet waar het ging om de aanpak van de kwestie-Zaïre. Vadermoord En dan mag de positie van Tindemans zelf niet onbesproken blijven. Het gonst de laat ste tijd van geruchten over zijn positie en zijn betrokkenheid bij de Belgische poli tiek. Tindemans zou bij zijn eigen CVP uit de gratie zijn, Tindemans zou in de interna tionale politiek willen en zo zijn er nog een paar. In de Standaard van het afgelopen weekein de gaat Manu Ruys, de politieke commen tator van dit met de CVP verwante dagblad in op Tindemans' positie binnen de CVP. Hij stelt eerst vast dat de christen-democra ten een groot aantal gevallen van vader moord heeft meegemaakt maar dat daar dit keer geen sprake van is. CVP-voorzitter Wilfried Martens is dus (nog) niet uit op Tindemans' post. En of Tindemans In de markt is voor de leiding van de christen democraten in een nieuw Europees Parle ment of het secretariaat generaal van dè NAVO zal de tijd ook moeten leren. Feit is wel dat Tindemans kennelijk wat moeite begint te krijgen met de grillig# gewoonten van zijn mede-parlementariërs-. Tot nu toe gold hij als een man die in d# dolste kabinetsavonturen steeds het hoofd koel wist te houden. Belgische kabinetteh staan en vallen met zo'n figuur.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7