Orie kwart eeuw Ford:
Auto's voor de massa'
flPTOBIOGRAFIE
Smaakvol?
1
oté
Nieuwe
boeken
ISPI
NKE1
'ADI
-/ A
UIT DE WEEKBLADEN
Ambtenaren
Buikhuisen
'Na-pasen'
Geen slechte mensen
Huizen-speculatie
Duisenberg
Privacy
TFT
UDAG 16 JUNI 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
H 11
P
V
;en 01
i onpei
v >or Slcco de Jong
n onti
10 bioe
k wi
r twin
groep
an de
banke
terdai
eeft.
rlem
pers*
r -oo jdag's het precies vijfenze-
ïors. i ntig jaar geleden, dat in De-
it de Ford Motor Company
ai del opgericht;- Nog altijd
soonii i'tde familie Ford een con
cede lerend belang in dit Ameri-
oofst^mse autoconcern, dat bui-
i de Verenigde Staten het
otste ter wereld werd door
muAl nu 65 jaar geleden voor-
VK de invoering van de lo
lde band en daarmee de
leiezJnst van de voor de meeste
pterse mensen betaalbare
trof. Het topjaar van de produktie
was 1923 met 1.923.360 T-Fords in
Amerika en 2.011.125 in de wereld.
Dank zij de massaproduktie was de
prijs al in 1916 op een ongekend laag
niveau van 345 dollar gekomen. In
1923 kostte de tweepersoons T-Ford
295 dollar en In Nederland 1.925 gul
den: de eerste volwaardige auto bene
den de tweeduizend gulden.
sorted
inten
)zakl w
kkei
ino'
zwei
R AL UI u
ilatie- ie
ihenkfjif
jpdrai
5 Blatfci:
che
weg
siden
'1-1
IBEDRIJ
1 CAI
RTERINC»
VRAVAl
EN. Al
DORRAI
EN VI
123
'64256
EN
Tempo
opende band heeft de „pensioen-
■ichtigde leeftijd" behaald, zonder
ooit meer zo n revolutionaire vin-
in de automobielindustrie moge-
bleek.
iroduktie met gestandaardi-
automodellen bestond al vóór-
de Ford Motor Company werd
•richt. In 1901 bouwde Ransom
in Detroit de Olds Motor Works,
de kleine ééncilinder Curved
„Oldsmobile" gemaakt werd in
len. die in drie jaar toenamen
veertienhonderd tot vijfduizend.
latzelfde jaar 1901 was Henry
1 mede-oprichter van de Henry
I Company, waaruit een jaar later
merk Cadillac zou komen, dat
5 met Oldsmobile deel van Gene-
lotors uitmaakt. Henry Ford ver-
ie Henry Ford Company al spoe-
hij vond er de auto's te duur.
13'
13 begon Ford opnieuw, hij orga-
p erde zijn fabriek beter en binnen
jaar was hij Amerika's autobou-
ndrnmer één. Hij had intussen
zelf de meerderheid van de aan-
in zijn bedrijf kunnen opkopen,
iet een belang van ongeveer een
t begonnen te zijn.
zelf zette zijn persoonlijke stem
de grote'gebeurtenissen die nu
achten stonden. In 1908 ver-
n de T-Ford; ln 1913 de lopende
n
M 'm;
ia iet c
dingen zijn tegenwoordig de
ite mensen vooral bekend door
Stan Laurel en Oliver Hardy,
de T-Ford de meest doldwaze
Elturen beleven, en Chaplins persi-
op de fabrieksmatig werkende
_in „Modern Times" blijken nog
trekpleisters voor tv-kijkers.
ord
er de T-Ford school bij Ford de
chte dè consument te bereiken.
C7nrwrwas de goedkope allemansauto,
itiar..ii>veel mogelijk Amerikanen in de
nLo enheid moest stellen er op uit te
kompiI en Betrouwbaar en degelijk,
7n „c, ook sober en dus goedkoop.
'u'l)pl kleur kon de koper kiezen. „Zo-
het maar zwart is", luidde Fords
ugelde woord. Hij was een abso-
tegenstander van de gesloten
sserie: zijruiten vond hij vol-
>ri e' overbodig in een auto. De prijs
lELO t het Spartaanse voertuig tot
i, diam, ucces maken,
dinalen.
ien, goi1 oktober 1908 introduceerde
tijger* de auto voor 850 dollar. Dat
Witte er werd nog even verhoogd tot
ïbraduifi lollar. maar op 1 oktober 1910
en div. i agde Ford ineens de prijs tot 680
r. De produktie, in 1908 nog tien-
nd wagens, was door de eerste
I opsuccessen al gestegen tot
D in 1910, maar met de nieuwe
;n beo's, steeg de vraag naar de „Tin
blikken Liesje. zoals de
i zaden, ikaanse koosnaam luidde
B V. prongen. In 1911 werden 70.000
1 A/D I ds gebouwd; in 1912 al 170.000.
9
- nodel zou tot 1927 in produktie
n zonder noemenswaardige ver
en en in nog geen twintig
z}]n er ruim vijftien miljoen
van gebouwd: een
dat standhield tot 1972.
e Volkswagen-kever het over-
Dit alles was mogelijk geworden door
het tempo van de produktie. De
komst van de lopende band in de
Ford-fabriek Highland Park strookte
ook met Fords streven een ongeëve
naarde toppositie als producent van
auto's te bereiken. Hij besefte, dat er
een economische wisselwerking mo
gelijk was. Als steeds meer mensen
een auto kochten, moest het mogelijk
zijn die auto's steeds goedkoper te
maken, zodat nog weer méér mensen
een auto zouden kunnen kopen en de
prijs weer verder omlaag zou kunnen.
Niet de arbeiders moesten in de fa
briek de onderdelen naar de te mon
teren auto's brengen; de auto's dien
den door de fabriek naar de arbeiders
te gaan. Eerst werd het frame van de
auto op een slede gezet en trokken
twee mannen die slede aan een touw
door de fabriek, terwijl anderen de
assen, wielen, motörèn, versnellin
gen, radiateuren, enzovoorts mon
teerden. Vervolgens werd de sleeplijn
aan een lier gekoppeld, waardoor één
man het werk kon doen.
De daaropvolgende fase was de auto
op een railwagentje te plaatsen en
tenslotte werd de transportketting
ingevoerd. Door dit systeem en door
de onderdelen via toevoerbanden aan
te voeren was het mogelijk de tijd om
een T-Ford te bouwen terug te bren
gen van twaalfeneenhalf uur tot één
uur en 33 minuten.
Dit leidde tot de „vijf-dollar-dag" op
15 januari 1914. Ford kondigde aan,
dat met onmiddellijke ingang de lo
nen in zijn fabriek verhoogd werden
van 2,34 dollar voor een negenurige
werkdag tot vijf dollar voor een dag
van acht uur. Weldra moest Ford er
een compleet nieuwe fabriek bijbou
wen en op dat moment was hij na
tuurlijk de meest gewaardeerde
werkgever in de Verenigde Staten,
alleen bekritiseerd door mede-onder
nemers, die geschrokken waren van
zijn loonsverhoging.
Maar de waardering voor deze wijze
van welvaart creëren opdat „iedere
werknemer zijn eigen auto zou kun
nen kopen" werd minder toen Ford
zijn arbeiders zeer paternalistisch liet
volgen, „sociologen" hun woningen
kwamen inspecteren om te kijken of
er wel gezond genoeg geleefd werd,
nagegaan werd of men wel genoeg
spaarde en of men zijn zuurverdiende
geld niet over de balk gooide met
gokken of drinken. Ford voerde zo
waar een gedwongen winkelnering in,
al konden zijn arbeiders daar wel
goedkoper terecht dan waar ook.
Het werk aan de lopende band in de
gigantische fabriekshallen bleek voor
de werknemers geen verbetering van
werkomstandigheden en toen Ford in
mei 1927 de fabrieken eenvoudig
sloot om een nieuw model te ontwik
kelen en zijn arbeiders zonder pardon
op straat zette, werd de kritiek op dit
a-sociale ondernemerschap steeds
sterker. Pas in december 1927 begon
nen de Ford-fabrieken weer te wer
ken aan de A-Fords.
Internationaal
In de jaren twintig heeft Ford tevens
de grondslag gelegd voor een interna
tionaal vertakte industrie, zoals er
geen tweede bestaat. Zelfs General
Motors, dat Ford als autofabrikant
voor goed passeerde in de nadagen
van de T-Ford, blijft qua internatio
nale activiteiten nog altijd achter bij
het Ford-concern. De omvang van
deze onderneming qua omzet num
mer vier in de wereld na OM. Exxon
(Esso). en Shell ls nog altijd het
werk van Henry Ford I, die tot op 82-
jarige leeftijd het roer van het bedrijf
in handen hield.
Anderhalf jaar vóór zijn dood op 7
april 1947 was zijn kleinzoon Henry
Ford II Henry's zoon Edsel over
leed tijdens de tweede wereldoorlog
hem opgevolgd. Op dat moment, in
september 1945. zag het er voor het
Ford-concern echter slecht uit. De
oude Henry werd er door medewer
kers van beschuldigd een „achter
dochtig ruziezoeker" te zijn; hij had
enorme conflicten met president
Roosevelt gehad over de oorlogspro-
duktie en zijn adviseurs waren van
zo'n laag allooi, dat zijn kleinzoon
niet ongewapend de kantoren in De
troit durfde betreden. Toen de juist
28 Jaar geworden Henry II de leiding
overnam, leed Ford verliezen van ne
gen miljoen dollar per maand.
Maar Ford II moderniseerde de orga
nisatie naar het model van zijn con
current General Motors en voerde de
wereldwijde expansie verder door. In
1967 werden voor het eerst meer
Fords buiten dan binnen Amerika
gefabriceerd. Voor de archaïsche lei
ding van zijn grootvader stelde hij
een modern „management" in de
plaats. Hoewel hij ook eens een direc
teur van GM liet overkomen om hem
kort daarna op staande voet te ont
slaan. „Het is mijn naam, die boven
de fabriek staat", placht Henry H te
zeggen.
Hoewel er voor de oude Henry een
moment kwam, waarop de familie
alle aandelen in bezit kreeg, heeft
Ford steeds meer aandeelhouders ge
kregen. Toch wordt het concern door
verschillende regelingen omtrent het
stemrecht nog altijd door de familie
gecontroleerd. Een driemanschap on
der leiding van Henry II bestuurt
sinds vorig jaar de onderneming, die
bijna een half miljoen werknemers
telt, voor meer dan de helft in
Amerika.
Ideeën
De ideeën van Henry Ford I zijn ln
vele Europese landen overgenomen.
De massaproduktie is. afgezien van
enkele exclusieve merken als Rolls-
Royce. gemeengoed geworden. Er
zijn fabrieken, zoals de Zweedse Vol
vo en Saab, waar men de lopende
band afgeschaft heeft en naar een
tussenfase van Ford's automatise
ring is teruggegaan om het werk te
vermenselijken. Maar in hoeverre dat
sociaal aan dc wensen beantwoordt
en of het wel economisch genoeg is,
wordt door vele autofabrikanten be
twijfeld: de Amerikaanse vakbonden
zijn er zelfs op tegen.
Een technologische verandering, zo
als die zich 65 jaar geleden voltrok in
de Highland Park-fabriek te Detroit,
heeft zich niet meer voorgedaan. De
grootste verbetering van het produk-
tiesysteem sindsdien is de toepassing
van robots voor de eindmontage, een
ontwikkeling van de jaren zeventig.
Dat is zowel humaner als economi
scher. Maar het lokt nog wel eens de
kritiek uit dat zo arbeidsplaatsen
worden weggenomen. Wie één keer
een autofabriek bezocht heeft zal die
kritiek niet onderschrijven: het is de
vraag in hoeverre dit saaie werk als
menswaardig aanvaard mag worden.
Chaplin's aanklacht in „Modern Ti
mes" is nog altijd actueel.
Overgenomen
Het basisidee van de T-Ford, de in
massa geproduceerde en „geconsu
meerde" auto, is in Europa overgeno
men met zovele modellen. De Duitse
kever, de Franse Eend en Renault 4,
de Italiaanse Fiatjes en de Britse
Mini doen er aan denken. Hoewel
Ford ln de jaren twintig niet tijdig
onderkende dat op den duur een
trend ontstaat naar een auto die meer
N.
y
hém]
Henry Ford 1. grondlegger van 's
werelds grootste familie-onder
neming. de massaproduktie in
de auto-industrie en de massa-
motorisering in de Verenigde
Staten. Hij werd geboren op 30
juli 1863 en overleed de zevende
april 1947.
comfort biedt. Op dit moment wor
den weer T-Ford-achtige voertuigen
gebouwd, maar dan in ontwikkelings
landen, waar personen- en vrachtwa
gens nog zo'n beetje gelijk zijn.
De Ford Motor Company heeft op de
ontwikkeling van de auto als „voer
tuig voor de grote massa" het doel
van oude Henry een invloed gehad
als geen ander. Internationaal biedt
het concern vele miljoenen werkgele
genheid. Tegenstrijdigheden heeft de
geschiedenis van deze unieke onder
neming volop gekend, zoals ook het
produkt als vervoermiddel zijn voor
en tegen op zeer duidelijke wijze de
monstreert.
Vorig jaar zijn ln heel de wereld ruim
dertig miljoen personenauto's ge
maakt. meer dan ooit tevoren. Ruim
4.5 miljoen daarvan waren Fords.
In Amsterdam zijn door de in 1932
begonnen fabriek vorig jaar 16.685
Fords gebouwd. Deze fabriek telt
thans ruim vijftienhonderd werkne
mers.
door Marten Belnema
Vorige week plaatste de Skol-brouwerij in enkele
dagbladen een advertentie',' waarin als reclame-aan
bieding eèn „glas-in-lood raamhanger" werd aange
kondigd en weergegeven, waarop een door Jan Luy-
ken (1649-1712) gemaakte ets met gedicht van en over
„De Brouwer" te zien en te lezen was. „Smaakvol van
Skol" prijst de advertentie met dikke letters aan en
vervolgens wordt de lezer verteld met hoeveel harde
guldens en kroonkurken hij „dat leuke ding" kan
bemachtigen. Ze zullen bij Skol wel iets van brouwen
weten, maar van Luykens „Brouwer" hebben ze niets
begrepen.
Dieper inzicht
„In 't 26 Jaar zijns ouderdoms is hem de Heere op een
krachtdadige wijs aan zijn herte verscheenen, waarop
hij vuurig door de Liefde Oods ontsteeken zijnde,
rezolveerde besloot) om een geheel andere maniere
van leven te leiden Zo abrupt ziet Cornelis van
Eeken in zijn in het sterfjaar van de dichter versche
nen levensbeschrijving diens bekering. Die omme
keer voltrok zich. getuige de dichtbundels, in werke
lijkheid geleidelijker, maar hij was wel definitief en
radicaal.
De levensgenieter Jan Luyken bezong in „De Duytse
Lier" <1671) de érotiek die, van tijdsbesef berovend, de
illusie schept een paradijselijke eeuwigheid te
schenken:
„Liefdeno bloemen blijven leven.
Laat 'et sterven wat er sterft".
Maar in diezelfde bundel klaagt het „Air" als voorspel
op een ander levensinzicht over de vergankelijkheid
van lichaam en leven: „Droom is 't leven, anders
niet".
De levenswijze Luykén getuigt, beginnend met de
bundel „Jezus en de Ziel" (1678) van dat diepere
inzicht. Hij ervaart, niet ver boven zich maar in zich,
de nabijheid van God en ziet door de aardse werke
lijkheid en schoonheid heen Gods werkelijkheid die
wezenlijker en schoner is.
Zo maakt Luyken zijn emblemata: hij kiest een
motto; hij etst een realistisch tafereel; en hij laat in
een kort gedicht het religieuze vergezicht daarachter
zien. Eén van die reeks bundels is „Het menselijk
bedrijf' (1694). waarin Luyken honderd uitbeeldingen
van ambachten gebruikt om door het menselijk wer
ken heen zicht te geven op Gods werk.
De 'Brouwer
DdxKryjbeigctrd %irrhet<i>cjtendLeed'
A Ij Dor ft enDranek malkaar c.iLvret
4/1 flitter d oor/pronchVan hdSoet
ózMllBegeecm en het Gen/en
Uv9 'Dorst, en Leevensspringfoniyn
Sal Seuwtge lerqtuckmg tyn.
Die Veelden lust, soeck suïckam leem
Uit die bundel stamt het door Skol miskende emble
ma „De Brouwer". Het motto „Dc laaving staat
gereed. Waar is het dorstend leed?" vat gedrongen
samen hoe God Zijn liefde en troost al biedt vóór de
mens eigen onmacht smartelijk beseft. De gravure
laat zien hoe de brouwer zijn drank voor verzending
gereed maakt. Het gedicht licht Luykens geloofsin
zicht breder toe: de mens wordt voor eeuwig verkwikt
als hij naar het levende water dorst dat Christus, „'s
Leevens
maar een t
springfontijnschenkt. Geen leuk ding,
i diepe waarheid gaf Luyken.
De advertentie van Skol geeft geen zicht op dat
perspectief achter de „glas-in-lood raamhanger'
maar inzicht in de smaakloosheid van Skol. Wel heeft
deze advertentie symboolwaarde als teken van een
maatschappij die vervlakt is. En dat is dan niet alleen
de maatschappij van het bier, maar vooral die van
ons.
Elseviers Magazine
„Ambtenaren in opstand" is de kop
van het titelpaginaverhaal van EM,
waarin de houding van diverse kabi
netten ten opzichte van de beloning
van de ambtenaren wordt belicht.
CDA-ambtenarenspeciallst en Twee
de Kamerlid Steef Weijers oordeelt
dat „de overheid méér gewone werk
gever en de ambtenaar méér gewone
werknemer moet worden." Maar
EM's Frans de Lugt en Frank Lafort
concluderen dat wat de uitkomst ook
moge zijn, de gouden tijd van 1963
toen minister Toxopeus de salarissen
optrok tot het niveau van het be
drijfsleven voorbij zijn. „Na de Toxo-
peus-ronde wacht de ambtenaar nu
het streepje van Wiegel."
Futuroloog prof. Fred Polak krijgt in
een interview de kans zijn sombere
bespiegelingen te spuien. Zijn oor
deel over de Nederlandse economie:
„De vraag is niet hoe de toekomst
van Nederland er uitziet, maar: haalt
Nederland de toekomst?" Over het
parlement: „De doorsnee-kwaliteit
van het parlement is gedaald." Over
de macht van de machine: „We zijn
langzamerhand in een stadium geko
men waarin de mens steeds meer
machine wordt en de machine steeds
meer mens."
EM wijdt veel aandacht aan een mo
gelijk nieuwe koude oorlog, de vuist
die president Carter tegen de Sowjet-
unie maakte en een redevoering van
Solzjenitsyn. die het meest treffende
verschijnsel in het Westen de terug
gang in moed vindt.
Evenals de Haagse Post heeft Else
viers Magazine van U.S. News
World Report een interview met
Amerika's VN-ambassadeur Young
overgenomen, die geen reden voor
paniek in Afrika ziet. In het van
Newsweek overgenomen interview
met de Belgische premier Tindemans
wordt daarentegen de noodklok ge
luid. Volgens Tindemans is Afrika het
voornaamste doel van de Sowjetunie;
die uit zou zijn op de grondstoffen,
die dat continent levert. De Belgische
premier twijfelt er niet aan dat Cuba
nen in Zaïre infiltreerden. Anne van
Herreweghen sprak met de schrijver
Georges Simenon, die terugblikt op
zijn leven.
Je wilde een jongeman die kan delege
ren, maar je krijgt een oude vrouw die
niet kan delegeren."
Mavrouw Mevrouw Haars komt in dit
portret naar voren als een uiterst
bekwame vrouw, wier kwaliteiten
soms afstand scheppen, wat dan weer
ten onrechte? als „koel" wordt
ervaren.
De Groene Amsterdammer
„Wat bezielt Buikhuisen?" vraagt De
Groene Amsterdammer bij monde
van Cees Brinkhuizen zich af. Brink
huizen, eindredacteur van het reclas-
seringsblad KRI die de plannen van
de criminoloog Buikhuisen voor een
„sociobiologische" criminologie in de
publiciteit bracht, reisde naar Ameri
ka om te kijken hoe het daar met
deze wetenschap staat. „Niet om aan
te geven waar de aanpak-Buikhuisen
toe moet leiden, wel om duidelijk te
maken welke praktijken het kan op
leveren wanneer de wetenschap zich
zonder meer in dienst stelt van justi
tiële pogingen tot gedragsbeheer-
sing", aldus Cees Brinkhuizen, die
nogal wat uitwassen signaleert.
Frans van Waarden belicht de aftake
ling van de Nederlandse scheeps
bouw. Een van zijn conlusies: „Het
heeft er veel van weg dat die aftake
ling het resultaat is van een bewuste
strategie. De belangen die vermogen
in de scheepsbouw hebben zitten, lij
ken meer belang bij de groei van hun
kapitaalbezit te hebben dan in een
voorspoedige ontwikkeling van een
Nederlandse scheepsbouwindustrie."
De Groene wijdt verder aandacht aan
de „trilaterale commissie", de beslo
ten Noordamerikaans-Westeuropees-
Japanse overleggroep van regerings
leiders en ministers, een soort vere-,
delde Bilderberggroep, aan de WK-
stad Mendoza en aan twee boeken
over de vrije pers, die de „mythe van
de vrije informatie" aantasten.
De Tijd
7 terste „lopende band", waarbij de autokoetsen van de T-Ford op het voltooide chassis
rhtkwam'en aan de buitenwand van de fabriek Highland Park in Detroit.
if kf e
De Tijd brengt een groot verhaal over
de joodse geleerde David Flusser, die
een groot kenner van Jezus is. Hij
beweert dat linkse christenen Jezus
voor zich hebben opgeëist, maar in
wezen antisemieten zijn. Op de vraag
wat rechts dan met Jezus doet, als bij
voorbeeld Pinochet de zoveelste ver
jaardag van zijn terreurregiem viert
met een mis in de kathedraal van
Santiago, antwoordt Flusser. „De
Christus van meneer Pinochet is de
Christus van na-pasen. Daar heb ik
het niet over. Daar sta ik buiten. Ik
heb het over de Jezus van vóór
pasen."
De Tijd heeft voorts een gesprek met
Koos Postema over de televisie. Koos
blijkt heel sceptisch tegen het huidi
ge bestel aan te kijken en er geen
geloof meer ln te hebben. Als hij in
een paar woorden de situatie van de
televisie op dit moment samenvat,
zegt hij: „Voorzichtig, verwaterd, on
duidelijk en ouderwets." En verder:
„Ik geloof niet dat het bestel nog
levenskans heeft bij de nieuwe gene
raties."
P.ob Vermaas portretteert ln dit num
mer van De Tijd de staatssecretaris
van justitie, mevrouw mr E. A. Haars.
die als volgt kennis moet hebben ge
maakt met De Ruiter als haar „baas".
Mevrouw Haars tot de minister: „Ja,
Hervormd Nederland
Hervormd Nederland heeft ln een
commentaar weinig goede woorden
over voor het overstapje van oud
minister Duisenberg van de Tweede
Kamer naar de Rabo-bank. „Het doet
denken aan wat Joseph Luns inder
tijd uithaalde: nauwelijks waren de
voorkeursstemmen die hij voor zijn
partij binnensleepte geteld, of hij ver
dween naar het Navo-hoofdkwar-
tier." Oud-rechter J. van Andel. voor
zitter van de commissie die zich buigt
over de zogenaamde alternatieve
straffen, zegt in een interview dat
echt slechte mensen niet bestaan en
dat de burgerman niet mag bepalen
wat crimineel gedrag is. Bert van
Duijn, hoofdredacteur van het week
blad, brengt een beschouwing over
het boek van Everardo Ramirez Toro,
een vertaling van het evangelie voor
onderdrukten in Zuid-Amerika. Cees
Veltman analyseert de democratise
ring van het onderwijs, terwijl de
publicist dr. 8.C. Derksen ingaat op
Ivan niichs opvattingen over onder
wijs. „Uiterst rechtse kringen in
West-Duitsland beginnen zich steeds
feller te mengen in de ontwikkelingen
in Namibië, het vroegere Zuidwest-
Afrikaconstateert Sietse Bosgra,
die deze belangstelling onder meer
verklaart uit de omstandigheid dat
nog steeds veel Duitsers in Namibië
leven. Ook in Hervormd Nederland
aandacht voor een eventueel herle
ven van de koude oorlog. PvdA-bui-
tenland-speciallst Harry van den
Bergh schrijft dat hij de reacties van
het Westen op de niet te weerspreken
machtspolitiek van de Russen in
Afrika verontrustend vindt: „zo wei
nig geïnspireerd op respect voor de
soevereiniteit van de Afrikaanse vol
keren."
Haagse Post
„Je koopt pakweg duizend oude hui
zen voor 30.000 gulden per stuk,
splitst ze in vier aparte etagewonin
gen en die verkoop je elk voor 70
mille, tel uit je winst", schrijft in de
Haagse Post William Rothuizen, die
aan de kaak stelt hoe oude en nieuwe
beleggers zich op de oude woningen
in de grote steden storten als een
„hebberige zwerm gieren".
De Amerikaanse VN-ambassadeur
Young zegt in een uit U.S. News and
World Report overgenomen interview
nog eens dat de Cubanen in Afrika
geen enkele Amerikaans belang scha
den. Integendeel: „De Angolezen be
schermen met Cubaanse troepen
onze economische belangen."
HP kondigt op de titelpagina een
reportage over het ziekenhuis aan:
„De patiënt als gevangene". Maartje
van Putten lag in 1977 drie maanden
in het ziekenhuis en keerde in 1978 als
verslaggeefster terug, waarbij ze de
bevestiging zag van haar ervaringen,
dat patiënten als een onmondig kind
behandeld worden, hoe ze moeten
zeuren om ingelicht te worden over
hun ziekte en aan wat voor vergissin
gen ze worden blootgesteld. „Ze ver
gissen zich op dat laboratorium blijk
baar nogal eens. Van de week kwa
men ze vief keer terug voor bloed. De
eerste keer was de proef mislukt, de
tweede keer zat het bloed in het ver
keerde buisje en de derde keer viel
het buisje stuk."
In HP krijgt het 70-jarig bestaan van
de Rooie Vrouwen ln de PvdA veel
aandacht. Emma Brunt constateerde
bij de feestviering op de Paasheuvel
dat politieke mondigheid en het recht
op arbeid voor vrouwen na die afgelo
pen zeventig jaar nog steeds moeten
worden verdedigd.
Vrij Nederland
Vrij Nederland brengt op de voorpagi
na een artikel, dat signaleert dat in
vloedrijke CDA'ers de top van de
Rabobank, de nieuwe baas van ex-
minister Duisenberg. beheersen. De
zelfde CDA-lobby, die volgens Feike
Salverda en Vincent Bakker op het
punt van de grondpoiitiek het kabi
net-Den Uyl „om zeep hielp." De
KNBTB, de Katholieke Nederlandse
Boeren- en Tuinders Bond en de
CBTB, (protestantse evenknie) be
heersen de Rabobank, die „de oud
minister van financiën voor een
kwart miljoen wegkocht uit de oppo
sitie" en hem frequent zal moeten
doen omgaan met de Van Lanschot-
commissarissen. Plet Steenkamp en
drs. Schmelzer, oud-KVP-fractlelei-
der, aldus VN. Joop van Tijn heeft in
Washington nagetrokken hoe de
Amerikanen aankijken tegen de Ne
derlandse rol in de Navo: „Uw strijd
krachten tellen Iets minder man
schappen dan ons Korps Mariniers"
en „Nederland is de trendsetter van
de kleinere landen."
Bibeb interviewde Chris van Veen, de
voorzitter van het VNO. die onder
meer laat weten blij te zijn met het
kabinet-Van Agt: „Het besef breekt
door dat we weer met de benen op de
grond moeten. Progressieve bellebla-
zerij is wel leuk, maar niet als de
deurwaarder op de stoep staat."
In een artikel over de Nederlandse
bijdrage aan de bewapeningswedloop
wordt vastgesteld dat Den Uyl en de
anderen zonder kabinetsberaad fre
gatten wilden leveren aan de sjah van
Iran. André van der Louw, burge
meester van Rotterdam, krijgt kri
tiek van links zowel als rechts maar
slaagt er volgens prof. Chrlstiaanse,
die CDA-lijsttrekker In het Rotter
damse was. aardig in zich los te ma
ken van „zijn ideologische achter
grond. die een belemmering vormde
voor zijn relatie met de zakenwereld
aldus Hans Smits ln een beschouwing
over het functioneren van de voorma
lige Nieuw Linkser als burgervader.
De Nieuwe Linie
In de Nieuwe Linie komt de privacy
van de burger indringend aan de
orde. Jan Holvast vergelijkt aan de
hand van een voordracht van de
Amerikaan Robert Ellis Smith, bij
uitstek deskundig op dit terrein, de-
privacy in Amerika met die in Neder
land. Het verschil met Nederland ls
niet groot te noemen: „Ook bij ons
databanken waar onnoemelijk veel
gegevens opgeslagen liggen, ook bij
ons wordt de sollicitant vaak geeste
lijk uitgekleed, ook bij ons wordt met
foto en video gewerkt om de mensen
te bespieden Bovendien ont
breekt in Nederland in tegenstel
ling tot andere landen de broodno
dige wetgeving.
Ziekenfondsdirecteur H. C. v.d. Hoe
ven van het ziekenfonds AZIVO stelt
in een interview vast dat de algemene
volksverzekering ziektekosten er ze
ker za) komen De Nieuwe Linie heeft
in een groot artikel prof. Herman van
Aalderen, vertrouwensarts van de
drie RAF-gedetineerden in Neder
land, aan het woord gelaten, een nog
al ontluisterend verhaal over de situ
atie van deze drie.
Anton Constandse schrijft op de
voorpagina over de Zuidamerikaanse
staat Peru, een somber artikel over
de verpaupering van dit land. G. H.
ter Schegget bespreekt een heruitga
ve van „De christen in de maatschap
pij", een in 1919 gehouden rede van
de theoloog Karl Barth Ter Schegget
wijst er met nadruk op dat Barth zijn
hoorders geen religieus socialisme
voorhield, „het socialisme niet wilde
dopen."
„De grote wereld en de kleine Eliza
beth" en „De andere wereld van de
Elizabeth" door Adriaan Hoekmeijer.
Uitgave De Boer .Maritiem, prijzen
resp. IS en 27.S0, 246 en 204 pag.
Er zijn mensen die er, in de kuip van
hun open boot of kajuitzeiljacht, van
dromen een wereldreis te maken Er
zijn er slechts enkelen, die dat werke
lijk doen Adriaan Hoekmeijer gooide
de landvasten van zijn grondig ver
bouwde Elizabeth los in 1968. nam
vrouw, foto- schilder- en tekenattri
buten mee over zeeën en oceanen en
noteerde de vele belevenissen In het
najaar van 1974 keerde het echtpaar
weer ln het vaderland, in gezelschap
van een dochter, die tijdens de tocht
op Curasao werd geboren. Hoekmeij
er weet en de zeilen en de pen te
voeren. Het eerstgenoemde boek ls
een fotoreportage met een aangepas
te tekst. In het tweede werk staan
minder illustraties maar worden de
zelfde avonturen uitvoeriger aan het
papier toevertrouwd.
Het ging vaak geenszins van een leien
dakje. Vertrouwd met schiemans-
werk lukte het de bemanning Steeds
weer de financiële touwtjes aan el
kaar tc knopen. „Grootspraak en
flinkdoenerij horen misschien bij het
onderwerp," aldus Hoekmeijer.
„oceanen worden bedwongen en
zeeén geregeerd. Wij hebben geleerd
ons heel klein te voelen op de uitge
strektheid van de oceanen Er was
nooit behoefte om te regeren of te
trotseren en toch geloof ik dat Je
meer risico's loopt In het verkeer dan
bij een weloverwogen zeiltocht rood
de weceld
