yriërs in actie Jn Noord-Libanon maakt in Uruguay weinig kans lastige Amerikaanse vragen voor Israël Nederland: miljoen dollar voor Zaïre S fud-president wil dood zoon wreken Noodhulp voor bankroet land Zonder stroom door bom ldit" ekactie Britten in Saoedi-Arabië gegeseld 'Israël bezit atoombommen' icialistische leider in ons land VS: „Bewijs dat Cuba hielp bij inval Zaïre" ruzalem voelt zich in de val gelokt adgek« anvaardbaar DERDAG 15 JUNI 1978 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 levolki fazam IROLT (TJPI, Reuter) Terwijl oud-president Soeleiman Franjien van Libanon gisteren iteüS] i zoon Tony en diens vrouw en dochter ter aarde bestelde omsingelden vijftienhonderd ische soldaten gesteund door tanks het dorpje Deir al Ahmar op zoek naar de moordenaars i het gezin Franjieh. telgebi ,y Franjieh werd twee dagen gele rijk ka gedood bij vijandelijkheden tus- aanhangers van oud-president d aan njieh en Libanese falangisten in nufnoorden van Libanon. Naast het Franjieh werden ruim dertig tren begraven die tijdens het ge it om het leven waren gekomen, hoon oud-president Franjieh niet in het openbaar over de D® 1 d van zijn zoon heeft uitgelaten aan d en Libanese kranten gisteren te r 3501 (jen dat hij beloofd had de dood ;rote Uit m Leid om te ilatie] aadsi ding naar [rote en neentel tijdell I ïstraat band ut I de Mai i. B. en n of e voor I zijn zoon te wreken met een „oor- libanese dorpje Deir al Ahmar een grootscheepse zoekactie naar de moordenaars van Tony Franjieh op touw gezet. De Syriërs zouden een aantal arrestaties hebben verricht maar de opgepakten later weer vrij hebben gelaten. Ook zouden verschil lende huizen in het dorp zijn opgebla zen van mensen, van wie vermoed wordt dat ze hebben deelgenomen WalHhpim aan de falangistische aanval op het dorpje Biden waar Tony Franjieh woonde. generaal Erskine dat de Libanese re gering hem had meegedeeld dat ma joor Saad Haddad. de leider van de rechtse christenen in zuid-Libanon feitelijk bevelhebber van de Libanese strijdkrachten in dat gebied was. Dit is docr een woordvoerder van de Li banese regering ontkend. Door Nico Kussendrager BRUSSEL De Nederlandse regering heeft besloten Zaïre voor één miljoen dollar (2,7 miljoen gulden) noodhulp te geven. Het geld zal vooral worden besteed aan voedael en medicamenten. :auslng M 0p de dood". Een groot aantal jnstroc n van het Libanese kabinet vn n(je gisteren de begrafenis bij. sche eenheden die deel uitmaken de Arabische vredesmacht in Li- Ise Hoon bebben Bisteren in het Noord- Syrische kranten hebben gisteren een verband gelegd tussen de moord op Tony Franjieh en de terugtrekking van de Israëlische troepen uit Zuid- Libanon eerder deze week. Volgens Al Thawra „moest het betreurenswaar dige incident in Ihden nog meer moei lijkheden in Libanon veroorzaken en de aandacht afleiden van de Israëli sche terugtrekking. Het blad van de Baath-partij kritiseerde de Israëli sche overdracht van stellingen aan rechtse christenen, die het „elemen ten die niets met Libanon te maken hebben" noemde en meende dat de moord op Franjieh deze gebeurtenis moest verhullen. Verwarring SI i spi|kcr\ nifl koppen wold lui v in Itcl NV S tm-Mt Ma ic Merk' Hel O UI <>41041 In verband met de enigszins verwar de situatie in zuid-Libanon na de Is raëlische overdracht is de bevelheb ber van de strijdkrachten van de Ver enigde Naties in het Midden-Oosten, luitenant-generaal Ensio Silvasvuo gisteren voor besprekingen met de Libanese regering in Beiroet aange komen. De verwarring werd vergroot door een verklaring van de bevelheb ber van de VN-troepen in Libanon, De secretaris-generaal van de Vere nigde Naties, Kurt Waldheim, heeft gisteren in scherpe bewoordingen ge antwoord op een schrijven van de Israëlische minister van buitenlandse zaken, Mosje Dajan. Dajan had de VN schriftelijk verweten honderden Palestijnse guerrillastrijders in zuid- Libanon te hebben geholpen. Wald heim wijst Dajan in zijn antwoord erop dat de taak van de VN-vredes- macht in zuid-Libanon niet verge makkelijkt is door het feit dat Israël haar stellingen aan de rechtse chris tenen in plaats van aan de VN heeft overgedragen. Waldheim nam de on gebruikelijke stap, om de tekst van zijn antwoord aan Dajan vrij te geven nog voordat het als officieel VN-docu- ment werd gepubliceerd. Waldheim stelt dat de „doorvoer van niet-militaire bevoorrading naar klei ne groepen in het gebied" gemeld wordt in zijn verslag van gisteren aan de Veiligheidsraad. Daarvoor was om humanitaire en praktische reden als tussentijdse regeling toestemming gegeven. Waldheim wijst Dajan erop dat PLO-leider Arafat met de VN- troepen in zuid-Libanon samenwerkt en dat de PLO-verbindingsofficieren heeft de bij VN, net als alle andere betrokken partijen. Een groot deel van Rome heeft gisteren drie uren zonder stroom gezeten ten gevolge van een bom explosie. De bom, die in de vroege ochtend afging, was geplaatst in een belangrijk schakelstation voor de elektriciteitsvoor ziening van de Itali aanse hoofdstad. Wie verantwoordelijk is voor de aanslag was gisteravond nog niet bekend. Op de foto: de brandweer in actie bij het getroffen schakelstation. LONDEN (UPI. Reuter) Twee in Saoedi-Arabië werkzame Britten zijn in het openbaar gegeseld omdat zij de wet die het gebruik van alcohol ver biedt hadden overtreden. Dit heeft het Britse ministerie van buitenland se zaken gisteren bekendgemaakt. Het Britse ministerie vreest dat zeven andere Britten dezelfde straf toebe deeld zullen krijgen. De twee gegesel de Britten zouden alcohol hebben vervaardigd en verhandeld. Het Brit se ministerie van buitenlandse zaken heeft bij de Saoedische regering te gen de geseling geprotesteerd. Behal ve de geseling kregen de twee Britten een gevangenisstraf van zes maanden opgelegd. Vermoed wordt dat de twee Britten de voorkeur gaven aan de geseling boven een nog hogere gevan genisstraf. TEL AVIV (AFP) - Israël beschikt over een tiental atoombommen. Tot deze conclusie zijn drie Britse journa listen gekomen. De drie journalisten hebben tweehonderd mensen in ze ventien landen ondervraagd. Zij me nen over bewijsmateriaal te beschik ken waaruit blijkt dat in 1968 twee ton uranium vanuit Europa naar Is raël is verscheept. Over twee weken zullen de Britse journalisten het vol ledige resultaat van hun onderzoek openbaar maken. Op basis van hun onderzoek vragen de Britse journalis ten zich af hoe agenten van de Israëli sche geheime dienst aan het uranium konden komen zonder geweld of an dere Illegale middelen te gebruiken. In totaal zullen de landen die de afgelopen dagen in Brussel bijeen wa ren om te praten over steun aan Zaïre, naar verwachting 35 miljoen dollar besteden aan het land. dat economisch volslagen aan de grond zit, België zal voor zes miljoen dollar bijdragen. Deze gelden staan los van het grote herstelplan voor Zaïre: het plan-Mo- boetoe. hoewel het niet door de presi dent zelf, maar door Belgische des kundigen is geschreven, zo werd hier gisteren verteld. Uitvoering van dit herstelplan zal naar schatting 350 miljoen dollar gaan kosten. Neder land heeft nu al laten weten dat het daaraan niet wil meewerken. Niet al leen valt Zaïre buiten de concentra- tielanden (de ontwikkelingslanden waarop ons land zijn steun richt), ook zou hulp aan het regime-Moboetoe niet goed vallen bij de publieke opinie. De één miljoen dollar hulp zal waar schijnlijk voor het grootste deel wor den gebruikt in de sloppenwijken van de hoofdstad Kinsjasa. Volgens wes terse diplomaten die in de Zaïrese hoofdstad wonen is de toestand daar rampzalig. Van de twee miljoen inwo ners hebben er 1,9 miljoen niet meer ie eten, zo zei één van hen wat over trokken maar dicht bij de waarheid. Controle De controle op de besteding van de Nederlandse gelden zal worden uitge oefend door bijvoorbeeld het Rode Kruis en de Nederlandse ambassade in Kinsjasa. Het zou niet voorhet eerst zijn dat geschonken voedsel en medcijnen in Zaïre op de zwarte markt terecht komen. Nederland beklemtoonde gisteren opnieuw slechts als „luisteraar" op de Zalre-conferentie aanwezig te zijn ge weest. Het feit dat België ons daartoe heeft uitgenodigd was daarbij een belangrijke factor, zo werd van Ne derlandse zijde gezegd. Er werd op gewezen dat de Belgen Nederlandera hebben geëvacueerd uit de provincie Sjaba, toen daar vorige maand een opstand uitbrak. Voorwaarden. ook VC el om en tuss i ken B. an de Herman Amellnk HAAG Militairen in Zuld-Amerika komen als regel de macht door een gewelddadige staatsgreep. Op een dag zetten de soldaten de motoren van de tanks aan SoCijaar het regeringscentrum te rijden. Met het geweer in de sturen de militairen daarna de zittende regering het jitgttuJjf de dood in. Op deze regel vormt Uruguay een uitzonde- Daar werd de democratie heel geleidelijk om zeep pen. bi; Is al r voor Kapela door inendiei Lerhaal van de geleidelijke ver- ig van de democratie in Uru- erd gisteren verteld door J. E. die als secretaris van de socia le partij van Uruguay en als ientariër het hele proces van [j meemaakte. Diaz brengt mo ei een bezoek aan ons land. In id hiermee voerde hij gisteren ekingen met de leden van de kamercommissie voor buiten- j zaken. Aanleiding tot het be- van Diaz is het eerste lustrum e dictatuur. De ontmanteling e democratie begon echter al erder. it van beleg „De eerste stap was het verbod van verschillende politieke groepe ringen op 12 december 1967. Ook de socialistische partij werd illegaal ver klaard. Verscheidene politieke bla den mochten niet meer verschijnen. In 1968 werden de eerste veiligheids maatregelen van kracht. De staat van beleg werd afgekondigd. Enkele dui zenden mensen werden gevangen ge zet en door militaire rechtbanken ver oordeeld. In december werd door de autoriteiten de Interne staat van oor log afgekondigd. Dat was de eerste stap naar de massale onderdrukking. „In 1973 deed zich de eerste acute crisis voor tussen burgers en militai ren. Het leger kwam in verzet tegen de in 1971 gekozen president Borda- J. E. Diaz berry. Dit conflict leidde uiteindelijk tot overeenstemming tussen Borda- berry en de militairen. Er werd door deze twee een strategie ontwikkeld voor een vernietiging van de volksbe weging. Parlementen en gemeentera den werden naar huis gestuurd. Uni versitaire bestuurders en hoogleraren gingen de gevangenis in. Voor de tweede maal werden alle partijen ver boden. In 1976 werd Bordaberry als nog vervangen door een stroman van de militairen, dr. Aparicio Mendez." Diaz is van mening dat de dictatuur in Uruguay geen openingen zal toela ten. zoals nu in andere landen zich lijken voor te doen, omdat de militai ren de onderdrukking zeer systema tisch hebben uitgedacht. Diaz om schrijft het huidige regiem als „een oligarchische militaire dictatuur met fascistische trekken, overeind gehou den door leger en politie en financieel .gesteund door het internationale ka pitaal". Een succes is de politiek van de militairen overigens niet ge worden. Geen succes Diaz: „Ondanks de hoge kosten die men gemaakt heeft, is de economie van het land de laatste jaren niet gestabiliseerd. Er zijn tekorten op handels- en betalingsbalans en de be grotingstekorten zijn elk jaar groter geworden. De munt ls nog steeds niet gestabili seerd ondanks de voortdurende mini- devaluaties." Diaz bespeurt nog weinig democrati sche gezindheid onder de huidige mi litaire machthebbers, ondanks specu laties over onderlinge verschillen van mening. Diaz onderscheidt binnen het leger drie groepen: de reactionai- BrG0d ffOnt re sector onder leiding van luitenant- generaal Crlsti, de sector van de broers Subia die wat gematigder is en de groep van generaal Gregorio Alva rez, die het meest politiek denkt. Diaz gelooft niet dat laatsgenoemde een begin met de democratie zal maken. mishandeld, in de tijd dat Alvarez het bevel over deze divisie voerde. Daar om valt er weinig van deze generaal te verwachten. Hij lijkt er vooral op uit te zijn zijn eigen kandidatuur te pushen voor de presidentsverkiezin gen die de militairen voor 1981 in het vooruitzicht hebben gesteld. Alvarez heeft onlangs meegewerkt aan publicatie in de pers van Urugu ay van een rapport van advocaten uit de Verenigde Staten. Op grond daar van deden speculaties de ronde dat Alvarez de repressie wat zou willen verlichten. Diaz gelooft daar echter niets van. Hij wijst er in dit verband op dat generaal Liber Seregni, de kandidaat voor het presidentschap van het Frente Amplio bij de presi dentsverkiezingen van 1971, gevan gen gehouden is bij de vierde divisie van het leger en daar zwaar werd Het verzet tegen de militaire junta is inmiddels nationaal geworden. Er is een bondgenootschap tot stand ge bracht tussen het Frente Amplio en de Blanco's van Wilson Ferrelra Al- dunate op basis van een gemeen schappelijk programma dat herstel van de vrijheden, een volksraadple ging en herstel van sociale gerechtig heid beoogt. De kansen dat het tot een spoedige realisering van dit pro gramma komt, zijn echter niet groot, zolang nog één op de 25 Uruguayanen bij het repressie-apparaat werkt. Tus sen 1968 en 1978 hebben 100.000 Uru guayanen korte of langere tijd in de gevangenis gezeten ook dat is één op de 25. Alleen brede internationale steun kan in deze situatie enige ver andering brengen. En daarvoor reist Diaz Europa rond. Wat betreft het plan-Moboetoe willen de landen die Zaïre uit het moeras moeten helpen strikte voorwaarden stellen. Zo zal een aantal sleutelpos- ten door buitenlanders worden inge nomen en zal verder het bestuur van Zaïre gedecentraliseerd moeten wor den. Niet langer kunnen alle beslui ten worden genomen of beter: vaak niet genomen vanuit de verkalkte ministeries in Kinsjasa. De benoe ming van een vertegenwoordiger van het internationale geldfonds IMF bij de bank van Zaïre is van die komst van buitenlandse deskundigen een voorbeeld, terwijl nu ook vaststaat dat een IMF-man zal worden be noemd op het ministerie van finan ciën. Opvallend is dat van Zaïrese zijde wordt gezegd dat deze deskundigen worden toegevoegd terwijl van wes terse kant wordt gezegd dat zij ln feite het beheer zullen overnemen. De Zaïrese directeur van de centrale bank of de minister van financiën mag dan zijn handtekening zetten, zo werd hier gezegd, de uiteindelijke be slissing ligt toch bij de IMF-deskun- digen. WASHINGTON (UPI) Vol gens Amerikaanse Inlichtin gen hebben Cubanen de Ka- tangezen, die vorige maand Zaïre binnenvielen, opgeleid en tot aan de grens tussen Angola en Zaïre vergezeld. Dit is gisteren door een hoge functlo naris van het Witte Huis gezegd. De Amerikaanse regering reageerde met deze bekendmaking op bewerin gen dat de Cubanen juist een heel andere rol hadden gespeeld bij de inval in Zaïre. Senator McGovern kwam eerder deze week met een stuk waaruit bleek dat de Cubaanse leider Fidel Castro had geprobeerd de inva sie te voorkomen. De Amerikaanse president Carter heeft steeds gezegd dat Cuba betrok ken was bij de militaire operatie in zuidelijk Zaïre. Fidel Castro heeft dat met klem ontkend. Gisteren herhaal de hij dat nog eens in een vraagge sprek met het dagblad New York Times. Volgens Castro was Carter het slachtoffer van zijn adviseurs, met name Zbig Brzezinski. De Cubaanse leider zei dat de president was mis leid door „leugens afkomstig uit het kantoor van Brzezinski" den in ingescl s Th. k ben n :e haler. een 15} is", al! aan de Streel in D den l, waar werl kan 1) tten. James Dorsey IZALEM Twee nogal eenduidige vragen kreeg de Israëlische iter van buitenlandse zaken, Mosje Dajan, tijdens diens bezoek in aan Washington voorgelegd. "dMul Araerikaanse collega, Cyrus Vance, wilde graag weten hoe Israël in Hei*8 denkt over de toekomst van de westelijke Jordaanoever en de nee verbonden kwestie onder wiens gezag dit gebied uiteindelijk .vallen. Bovendien wilde men in Washington horen hoe de Palestijn- küem« ïoners van de bezette gebieden na een voorlopige periode van vijf rde op "Perkt zelfbestuur, in de gelegenheid zullen worden gesteld om aan ■ths op finitieve bepaling van hun toekomst deel te nemen. 3e opsl Rwoord op deze vragen blijkt in Israël »at moeilijkheden op te leveren. Het V iche kabinet heeft al vele uren over cod "Woorcl zitten dubben en is er nog socl niet uit. Volgens het vredesplan van moeten de hete hangijzers pas vijf irfën h< bereike0 van een akkoord met den orn F86*16 buurstaten worden opgelost. inerikaanse verzoek om de onduide- fcn nu en niet pas vijf jaar na het van een eerste akkoord met de mifl ren °P te lossen is ingegeven door de iak de vastgelopen vredesbesprekin- B— het Midden-Oosten weer op gang te &f|T n Het huidige Israëlische standpunt voor de meest gematigde Arabische niet on» Zoals de Egyptische president An- #dat onaanvaardbaar. Pas wanneer wordt d i,enige bereidheid toont om op de mj|,Pe Jordaanoever concessies te doen r noe t, wanneer hij daadwerkelijk bereid is 5 n een oplossing van het Palestijnse t tuk mee werken wil Sadat de vre- on mm **kingen die in januari werden af- *n. hervatten. plaat stel Ml in staat en bereid zal zijn om de imirt F*** vra8en zo te beantwoorden dat is op een succesvolle afsluiting lm een half jaar oude Egyptische 'tief is twijfelachtig. Steeds va ker hoort men in Israël verluiden dat hand having van de bestaande situatie nog altijd beter is dan het sluiten van een overeen komst op voorwaarden die een dodelijk gevaar voor het voortbestaan van de Joodss staat zouden vormen. Dergelijke voorwaar den zijn in Israëlische ogen een terugtrek king uit vrijwel alle in 1967 bezette gebiedn en de stichting van een onafhankelijke Pa lestijnse staat op de westelijke Jordaan oever. Hierbij komt dat er minstens drie verschil lende stromingen binnen het Israëlische kabinet bestaan. De haviken onder leiding van premier Begin, minister zonder porte feuille Chaim Landau en minister van han del Jigai Hurwitz, vatten het Israëlische vredesplan letterlijk op. Vanzelfsprekend moeten Joden het recht houden om zich overal in het historische Eretz Jisrael te vestigen. Van een erkenning van de Jordaanse soevereiniteit over de westelijke Jordaanoever kan nooit en te nimmer sprake zijn. Bovendien vinden som mige haviken de hele discussie op dit ogen blik overbodig. Immers, het is Egypte dat het been stijf houdt en zich onverzoenlijk opstelt. Pas als Sadat over de brug komt is naar hun mening de tijd gekomen om zich over de nu voorliggende vragen te bulgen. Tegenover deze visie staan de opvattingen Deze karikatuur van een telefoongesprek van president Carter met premier Menachem Begin werd uit de Jerusalem Post overgenomen. van d- Israëlische minister van defensie, Ezer Weizman. Zonder dat er details bekend zijn geworden dringt Weizman aan op een Israëlische houding die een hervatting van de rechtstreekse onderhandelingen met Egypte mogelijk zal maken. Een sleutelrol in de discussie wordt vervuld door Dajan. Terwijl stellig ontkend wordt dat Begin en zijn minister van buitenlandse zaken het met elkaar oneens zijn lijkt Da jan eigen voorstellen op tafel te willen leg gen. De gedachtengang van Dajan is erop I gericht Jordanië bij het vredesproces in het Midden-Oosten te betrekken. Volgens de minister moet Hoessein een grotere rol toe bedeeld krijgen bij de uitvofcrlng van het plan voor beperkt zelfbestuur op de weste lijke Jordaanoever. Daarmee zal de Jor daanse koning ervan overtuigd kunnen worden dat het nuttig is om zich alsnog bij het Egyptische vredesinitiatief aan te sluiten. Het in wezen omzeilen van een duidelijk antwoord op de Amerikaanse vragen houdt bepaalde risico's in. Dit lijkt met name door Weizman te worden begrepen die van me ning is dat er gepoogd moet worden de besprekingen met Egypte te hervatten zon der dat de VS een al te grote rol erbij spelen. In Washinton is men al druk bezig eigen vredesvoorstellen op papier te zetten voor het geval er met de Israëlische antwoorden niet te werken valt. Israël in de val? In Washington is men ervan overtuigd dat er pas zinnig over het Israëlische vredes plan gepraat kan worden wanneer duidelijk is hoe zij zich een eventuele herziening van de gemaakte afspraken voorstellen na die eerste periode van vijf Jaar. Deze overtui- •ging strookt volledig met de opvattingen van Egyptes president Sadat. Sommige Israëli's zijn van mening dat Was hington bezig is Israël in een val te lokken. Volgens deze opvattingen moet het in de VS al bij voorbaat bekend zijn dat de Israëli sche antwoorden onbevredigend zullen zijn. Hierdoor zou dan een situatie ontstaan, waarin de VS, met eigen voorstellen op tafel zullen kunnen komen in een poging de impasse te doorbreken. De Amerikaanse voorstellen zullen erop ge richt zijn om een compromis te vinden tussen het Israëlische plan voor beperkt zelfbestuur voor de PalestJJnen in de bezet- te gebieden en de zogenaamde Aswan-for- mule van president Carter. Deze formule, uitgewerkt tijdens besprekingen tussen Carter en Sadat in de Zuid-Egyptische stad Aswan in Januari dit jaar bepaalt dat het Palestijnse vraagstuk „in al zijn aspecten" opgelost moet worden en dat de Palestijnen moeten deelnemen aan de bepaling van hun eigen toekomst. Het afgelopen Jaar heeft Washington veel aandacht besteed aan de mogelijkheid van het openen van een dialoog met de Pales tijnse Bevrijdingsbeweging (PLO). Maar al hoewel men ln Washington erkent dat LO- leider Jasser Arafat een slimme en handige tacticus is verwijt men hem dat hij niet in staat is om knopen door te hakken. Daarom heeft men in Washington besloten om de PLO althans voorlopig links te laten liggen en zich op de vraag te concentreren wie de westelijke Jordaanoever uiteindelijk onder z'n beheer moet krijgen. In Amerikaanse regeringskringen wordt gesproken over een periode van vijf jaar waarin de Israëli's hun militairen op de westelijke Jordaanoever behouden maar de Palestijnen in de diaspo- rah het recht krijgen om geleidelijk terug te keren. Na deze periode van zelfbestuur zou een Palestijns leiderschap over een defini tieve regeling met Israël moeten onderhan delen. In een referendum waartegen Is raël zich verzet zouden de Palestijnen de keuze krijgen tussen het aangaan van staatskundige banden met Israël, Jordanië of met allebei. Veiligheid Als lokaas willen de VS Isrnël een veilig heidspact aanbieden. Enkele weken gele den gaf Carter opdracht aan zijn Nationale Veiligheidsraad om de mogelijkheden van een dergelijk militair verdrag met Israël te bestuderen. Volgens dit voorstel zouden de VS militaire faciliteiten in Israël krijgen en zou de Joodse staat in het defensleaysteem van de Noordatlantische Verdragsorganisa- tie worden opgenomen. Of men in Israël onverdeeld blij zal zijn met dit aanbod ls zeer de vraag. In de ogen van vele Israëli's, zal een dergelijk verdrag vermoedelijk wor den gezien als een aantasting van de herkre gen en bëvochten onafhankelijkheid van het Joodse volk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7