anshistorische jaartallen
ij Het Nationale Ballet
hristina Hoyos danst emoties uit
és l
goed samenspel
7znguuijn
1 v
HOUANDHSI
■H0I1A
QEÜerie'
stedelijk
waag
museum
enkhuizen
li!
amenco: dans, zang en gebaar
ALARMCO,
schilderijen
19e en 20e eeuw
Kaasmarkt 8
VIDEO-WEKEN 1978
HET
PRINCESSEHOF
II
Inlichtingen
over deze
rubriek
Tel. 931662.
jPDAG 10 JUNI 1978
KUNST
TROUW/KWARTET
23
r Hans W. Ledeboer
TERDAM De bijdrage
Het Nationale Ballet aan
Holland Festival is niet
n maar esthetisch. Zij
t de festivalbezoeker ook
je heel belangrijke mo
len in de geschiedenis
de danskunst.
jlangrijkste man in deze mo
rt is George Balanchine. bijna
op defar oud. geboren in Leningrad,
iet nog St. Petersburg heette en
i loopbaan met door de Rus
revolutie heel veel moeilijk-
in 1924 opvolger van Nijinska
Detmeester en choreograaf bij
Diaghilew, de man die immers
ibnoo^nd is geworden voor het karak-
het academische ballet van
de
de
kten.
ids-
ieven
bij
men
ids.
nden
•zaken
iden.
IT Wr I
delijk ging Diaghilew naar de
.meen igde Staten, waar hij nu de lei-
heeft van het New York City
Balanchine is voor wat betreft
erk academicus, maar hij heeft
ief aanraking met de moderne
ijlen, die in Amerika zo'n
lige impuls leverden.
langstelling voor deze moderne
het zoeken naar een synthese
dit werk en het academische
maken Balanchine's werk zo
jk. Maar ook. als de dansers
le gestelde zo hoge artistieke
voldoen zo mooi en boeiend
Verloren Zoon
httien jaar kwam Het Nationale
met „De Verloren Zoon", op
ieken k van Prokofiev. Dat ballet
i première op 21 mei 1929 in het
Bernhadt-theater in Parijs en
het allerlaatste Diaghilew-bal-
iaghilew was toen al ernstig
Prokofiev heeft zijn voor dit
het jaar tevoren geschreven
k opus 46 opgedragen aan
ilew, die enkele maanden na de
itatie van „De Verloren Zoon".
Daarmee werd een periode af-
en van danshistorisch pioniers-
Nog iets: de manier waarop
Lifar toen de hoofdrol vertolkte
op zichzelf ook al een stukje
itorie.
i A
ging
ig de
sweze
zijn
graag
unt u
>oned
mhuis
HL Zl
nade
iede ballet in het festival-pro-
ma van Het Nationale Ballet is
istorisch jaartal van eenzelfde
.Serenade", op de uit 1880-1881
ide Serenade voor strijkor-
tpus 48. van Tsjaikofsky. Het
ballet dat Balanchine in Ame-
laakte en een van de mooiste
kballetten die er bestaan.
litvoerend ensemble van The
1 of American Ballet in Hart-
)onnecticut, bracht het in pre-
op 6 december 1934 en „Serena-
erd het glansstuk, waarmee dit
ible zich voor het eerste seizoen
York presenteerde onder de
American Ballet.
David Loring als de zoon en
Mea Venema als de sirene in
„De Verloren Zoon" van Ba
lanchine. Decor en costuunis
van Georges Rouault (1929).
Ook „Serenade" heeft bij Het Natio
nale Ballet de nodige tijd liggen
wachten twaalf jaar. En net als „De
Verloren Zoon" is „Serenade" heel
moeilijk door alle pionierswerk dat
„er in is gedaan". Er zijn maar weinig
gezelschappen die een ballet van Ba
lanchine aan kunnen. Noodzakelijk
zijn een verzorging tot het uiterste en
een grote aandacht voor elk détail,
hoe gering ook.
Er is in een Balanchine-ballet niets
dat van „minder belang" is. In het
verleden overkwam het ons vaak dat
wij bij een of ander ensemble een
Balanchine-ballet zagen, dat in de
litteratuur als een meesterwerk werd
beschreven, maar dat bij ons geen
andere gedachte wekte dan „is dat nu
alles?" hoewel het gezelschap choreo
grafie en passen van Balanchine
nauwkeurig had gevolgd. Tot wij dat
zelfde ballet later zagen bij een groep,
die Balanchine wèl aan kon en wij
van het begin tot het eind geboeid
bleven.
Met goede afwerking en zorgvuldig
heid staat of valt ieder Balanchine-
ballet. Bovendien eist Balanchine
van zijn dansers niet alleen van de
solisten maar ook van het corps
een hoog artistiek peil en een uiterste
aan virtuositeit.
Mooi solowerk
Om aan dat alles te kunnen voldoen
heeft Het Nationale Ballet voor de
instudering van „Serenade" en „De
Verloren Zoon" de beschikking ge
kregen over Balanchines naaste me
dewerker John Taras, die er voor naar
ons land overkwam.
Over uitvoering kunnen we kort zijn.
In „Serenade" zorgen Maria Aradi,
Sonja Marchiolli, Monique Sand, Zol-
tan Peter en Francis Slnceretti voor
mooi solo-werk. Het corps is mooi
gedisciplineerd en gaaf van afwer
king. Er wordt gewerkt zonder decor,
in halflange tutu's volgens de roman
tische stijl: de oorspronkelijke Ame
rikaanse versie. Toen Balanchine in
1947 „Serenade" in de Parijse Opera
uitbracht, had Delfau voor een decor
gezorgd. Balanchine beviel dat maar
half.
„De Verloren Zoon" zou in handen
van iemand van mindere kwaliteit
dan Balanchine een melodramati
sche draak zijn geworden. Balanchi
ne heeft het stuk daarvoor te „dan
sant" gemaakt, er is een te grote
uitbeeldingskracht voor melodrama,
er is te veel te zien aan virtuositeit en
zelfs aan acrobatiek, er zijn verras
sende humoristische dansmomenten.
Ingetogen dans
David Loring danst mooi de dramati
sche hoofdrol, Mea Venema is een
boeiende sirene, juist door haar
merkwaardige tegenstelling inge
togen dans. Het corps verloederen
de soldeniers levert verrassend
werk maar neigt soms naar gevaarlij
ke rommeligheid. Voor de hoofdrol
len is er nog een tweede bezetting:
voor „Serenade" Laurel Benedict, Jo
anne Zimmerman, Henny Jurriëns en
Wade Walthall. Voor „De Verloren
Zoon" Grahame Lustig en Joanne
Zimmerman.
Ber Huising
Holland Festival bracht
Iitina Hoyos en haar me-
;rkers donderdagavond
msterdams Bellevue, dat
erkocht vol was en aan
ilot met geestdriftige bra-
nog een paar vlotte toe-
es los kreeg. Voor flamen-
ifhebbers, afficionados,
er ook mooie, zuivere
te zien.
na Hoyos vervalt niet, zoals zo-
in de vrolijke uitbundigheid
die gemakkelijk succes heeft hij hen
die het al gauw goed vinden als het
maar vurig lijkt. Zij gebruikt haar
danstechniek een volledige ballet
opleiding onder andere voor het
uitdrukken van wat zij voelt, voor het
weergeven van innerlijke spannin
gen. voor het dansen van de „duen-
de", de stemming, de „soul" van het
persoonlijke flamencogebeuren.
Sierlijk
Ernstig meestal, met neergeslagen
ogen, een trotse rug, armen die vloei
end en langzaam rijzen en dalen, han
den die soepel en welsprekend voort
durend in sierlijke beweging zijn, en
sleep sierlijk meedeinen. Zoals het
hoort in flamenco en voeten die hef
tig en kortaf roffelen zo nu en dan. Zij
haalt ook een zangerig ritme uit de
castanetten.
Zij knipt met de vingers, klapt soms
even in de handen, klakt met de tong
en zij laat haar prachtige, kleurige
japonnen strak of met stroken en
zeker in de „baile grande" of „baile
jondo", wat letterlijk diepe dans be
tekent.
Emoties
Zij is er helemaal in. Zij danst geen
verhaaltjes, zij maakt geen symboli
sche gebaren, zij danst emoties uit.
Beheerst hartstochtelijk, waardig en
heel vrouwelijk, al is dat roffelen met
de voeten eigenlijk mannenwerk in
de flamencokunst. Wat zij danste, op
welke muziek, bij welke liederen,
werd in het programma niet vermeld,
en ik ga er niet naar raden.
Er was veel ernst bij, en zelfs soms
een haast rituele religiositeit. En haar
glimlach kwam pas los bij wat lichte
re vreugde. Zij werd begeleid door
een goede gitarist, en beste begelei
der in ieder geval, zijn soli maakten
geen diepe indruk, en door twee aan
vurende zangers, die de stemmingen
uitzongen en ritmes en tegenritmes
opvoerden met handgeklap en hak
kengestamp.
Showwerk
De flamenco, oorspronkelijk de eigen
kunst van en voor de Andalusische
zigeuners zelf, wordt al wel een eeuw
lang uitgedragen over dc hele wereld
en daardoor is er bij vele artiesten en
groepen heel wat showwerk ingeslo
pen, dat niet bij de pure flamenco
hoort. Dansers en danseressen willen
de gemakkelijk werkzame effecten
nogal flink uitbuiten.
Het is voor ons buitenstaanders
moeilijk te zeggen wat nu nog wel en
wat niet puur is. Maar op mijn gevoel
af zou ik menen dat Cristina Hoyos
een van de weinige goede en zuivere
flamenco-danseressen is. Zij komt al
leen nog maar op 9 juni in Middel
burg en op 10 juni in Rotterdam.
door Jac. Kort
EK IN WATERLAND - Van de
tionele drie „Waterland"-concer-
Dagprogramma
zaterdag 10 juni
Amsterdam, Stadsschouwburg
20.15 uur: Het Nationale Ballet.
Amsterdam, Theater Carré,
20.15 uur: Kontra Danse, Reciti-
varie Camera Obscura, Variété.
Amsterdam, Nieuwe de la Mar
Theater. 20.15 uur: Yves Joly.
Theatre du papier. Den Haag.
Hot Theater 20.30 uur: La Mario-
nettistica Fratelli Napoli. Rot
terdam. Schouwburg 20.15 uur:
Het Balcon. Rotterdam, De
Doelen 20.15 uur: Rotterdams
Philh. Orkest. Rotterdam, De
Doelen 20.15 uur: Christina
Hoyos. Haarlem. Concertge
bouw 20.15 uur: Zigeunermu-
dek en folklore "s Hertogen
bosch, Casino 20.30-00.30 uur:
-Hans Dulfers Perikels. Kees
Hazevoet Ensemble. Gronin-
ten. die het Nederlands Kamerorkest in De Rijp. Monnickendam en Broek jaar slechts de laatste overgebleven,
in het kader van het Holland Festival in Waterland placht te geven, is dit
Wat de oorzaak van deze inkrimping
is, valt moeilijk in te zien. De publie
ke belangstelling voor deze concerten
is altijd redelijk tot goed geweest.
Beter zelfs dan voor menig concert in
de grote steden. Met de cultuursprei
ding waar de organisatoren van het
Holland Festival altijd zo trots op
waren, heeft dit weinig uitstaande.
gen. Oosterpoort 15.00 uur: Tea-
trul Tandarica. Vlaardingen,
Tent achter Hoflaan 17.00-00.00
uur. Mini festival folk en volks
muziek.
Zondag 11 juni
AMSTERDAM. Stadsschouw
burg 20.15 uur: Het Nationhlc
Ballet: AMSTERDAM. Con
certgebouw 20.15 uur: Zigeuner-
muziek en folklore: AMSTER
DAM, Nieuwe de la Mar Thea
ter 20.15: Yves Joly, Théatre du
Papier; AMSTERDAM. Tropen
museum (Lichtbal) 15.00 uur:
Irak, Baghdadi Maqam-ensem-
ble; AMSTERDAM. Tropcnin-
stituut (Grote Aula) 20.15 uur:
Irak, Munir Bashir: AMSTER
DAM, Sonesta Koepelzaal 11.00
uur: Warsaw Music Workshop
Koffieconcert; DEN HAAG, Hot
Theater 20.30 uur: La Marionet-
tistica - Fratelli Napoli; DEN
HAAG. Tent op het Malieveld
12.00 tot 00.00; Mini festival folk-
en volksmuziek; ROTTER
DAM. Schouwburg 20.15 uur:
Het Balkon; ROTTERDAM. DE
Lantaren 20.30: Irak, Rifi-en-
semble; LAREN, Singer Con
certzaal 14.30 uur: Irak, Munir
Bashir; NIJMEGEN. Stads-
schouwburg 12.00 uur: Het Ne
derlands Kamerkoor I, Koffie
concert.
Het Kamerorkest stond deze avond
onder leiding van Tilo Lehmann, een
dertigjarige Oost-Duitser, die blijk
gaf van veel talent en grote muzikali
teit. Reeds dadelijk in de Sinfonia
opus 9 nr. 1 in Bes van Joh. Chr. Bach
bleek hij het orkest tot voortreffelijk
homogeen en genuanceerd samen
spel te kunnen brengen. Hetzelfde
gold voor het werk waarmede het
concert besloten werd: Haydn's Sym
fonie nr. 49 „La Passione", waarvan
met name het eerste deel (Adagio)
subliem werd uitgevoerd.
Er waren deze avond twee solisten,
beiden gerecruteerd uit het orkest.
De Engelse eerste bassist van het
orkes Duncan McTier speelde het
Concert voor contrabas en orkest in E
van K. Ditters von Digtersdorf, een
stuk, dat niet overmatig boeiend is,
maar waarin de solist niettemin de
kans kreeg om te laten horen, wat je
met dit weerbarstige instrument zoal
kunt doen. Die kans greep Metier
letterlijk met beide handen aan.
De andere solist Kas Thomas Magy
ar, die na 23 jaar als concertmeester
te hebben gefungeerd, nu afscheid
nam van het orkest. Hij deed dit met
het Vioolconcert dat de Poolse com
ponist Andrzej Panufnik aan hem
heeft opgedragen. Een parchtig ly
risch stuk. waarin Magyar zijn mees
terschap op de viool op overtuigende
wijze toonde. Daarmede oogstte hij
een daverende ovatie van het talrijke
publiek.
FOOLS— In het kader van het
Festival of Fools zal de Amerikaanse
Friends Roadshow morgenmiddag
om twee uur optreden op de binnen
plaats van het Amsterdams Histo
risch Museum.
Nog voor uw vakantie
kunnen wij een
alarmsysteem plaatsen,
Vraag vrijblijvend offerte
Apeldoornselaan 101
Den Haag
tel 070 654435
telex 33133
spui 235a, den haag.
tel. 070 - 4C3242.
MUSEUM
AMSTELKRING
Museum Amstelkring
Ons Lieve Heer op Solder
11 juni 20.30 uur
Nanneke Schaap
blokfluit en gamba
Piëta Gardien - gamba
Simon PJal - gamba en spinet
werken van o.a. Marais,
Ortiz. Frescobaldi, Morley.
O Z. Voorburgwal 40. A dam
tel. 020-246604
Eabiiel Sterk
Klelnplastlek
Hélène Grtgolra
Schild, aquarellen
26/5 t/m 24/6
Galerie Willy Schoots
Willemstr. 27
Eindhoven
040-449705
Kunst- en veilingzaal^
:t centrum j
llrt llll ilfaj
makelaars-veilinghouders »n
inghoud
roerende goederen
regelmatig veilingen van kunst, antiek en inboe
dels. voor onze clientele zoeken wij obtocten voor
goed gehalte, verkoopcondities op aanvraag ook
voor a< uw taxaties inzake verzekeringen, suc
cessie
tel. 070-244271
Nassau Diilenburgstraat 2
Den Haag
Tot 2 juli chlrurgijnakamer 1636
pablo 16e eeuwse kraamkamer
medische historie
PICaSSO 02280-5540
DE ROZESGALERIE
EXPOSEERT
moi-gen P.O. 2 uur f/m 24 juni
SCHILDERIJEN
BART DE GRAAF
rozengracht 75 nmsterdam
open:
dinsdag t/m vrijdag 13. 30-ld. 00
zaterdag II.00-17.30
10-18 juli
actief videogebruik
19-25 juli
videokunst Duitsland
Bonnefantenmuseum
Maastricht
043-19941
Open 10-17, za. zo. 14-17
Iceromisch museum
CELADON UIT AZIË
12 mei t/m 2 Juli 1978
Gemeentelijk museum
Het Princessehof
Leeuwarden
reestraat 17 amstardam tel:
open donderdag t/m zaterdag 11-17uur
IKONEN IN RELIËF
Kasteel de Wijenburgh
Echteld - Betuwe
tot 17 Juni dl - za. 11-17 u.
Turfmarkt 24, Leeuwarden
Vanaf 16 juni méér ruimte, méér gast
vrijheid, méér afwisseling.
16 juni t/m 13 augustus expositie
'Zeven in één klap'
Oude kunst uit zeven musea in
Noord-, Oost- en Zuid-Nederland.
Dagelijks 10-17uur, s zondags 13-17uur.
GALERIE
DE OUDE RIJN
EXPOSEERT VAN
3 JUNI TOT 12 JUL11978
Etsen - litho's - kleurhoogdrukken -
gemengde technieken -
potloodtekeningen -
olieverfschilderijen - foto's - wandkleden -
beeldhouwwerken in reliëf en brons
Geopend van woensdag tot en met
zaterdag van 12.00-17.00 uur
Oude Rijn 40 2312 GH
Leiden-Telefoon 071-146330
Mevr.
J. W. te Winkel
