Wetsontwerp voorbarig en overbodig
Ie tekening van een lezer
irouw Commentaar
ALS DEMVm MJKM
oortijdig (1)
bortijdig (2)
CDA-onderwijsspecialist Wim Deetman:
Bevolkingsgroei
is teruggelopen
Ier
HET WEER door Hans de Jong
Inhaalprik
tegen polio
Meisje omgekomen
Weerrapporten
Koeltje stoeit
gehandicapten: opgelet
goede ruil
sprekend leo
lap er over
DERDAG 8 JUNI 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
PvdA-Kamerleden Van Keme-
Poppe en Worrell hebben
initiatief-wetsontwerp inge-
(V nd, waarin voor openbaar en
inder onderwijs schoolraden
dicht worden gesteld. In die
ooiraden zouden ouders, perso-
:1 en in sommige gevallen ook
lingen vertegenwoordigd kun-
r zijn. Bovendien willen deze
initiatiefnemers bepalen dat in
luren van bijzondere scholen
personeelsleden, ouders en
-,/ ns leerlingen zitting kunnen
ibcn.
- n de PvdA-fractie is men ken-
k van mening dat niet afge-
kan worden met welke voor-
n het bijzonder onderwijs zelf
komen om de medezeggen-
ip in het onderwijs te regelen.
Ic wantrouwen zij de ijver van
iter Pais van onderwijs om die
stellen in een later stadium om
:tten in wetsteksten. Van Ke-
nade en zijn collega's zijn bang
et allemaal te lang gaat duren,
misschien ook niet gebeurt zo-
zij zelf willen.
)en
bei
lat v
géén
aar
verHli
ter
daar)
dan:
pnn a
we
n, all
oi
Oo)
en al
acht,
Vanuit het bijzonder onderwijs is
reeds tegengeworpen, dat het initi
atief-wetsontwerp inbreuk maakt
op de vrijheid van onderwijs, die
immers de vrijheid van inrichting
insluit. Wij gunnen het bijzonder
onderwijs een grote mate van vrij
heid, maar daarom mag de wet nog
wel minimum-eisen stellen om een
democratische besluitvorming te
garanderen voor openbaar én bij
zonder onderwijs. Ook in de wet
Universitaire Bestuurshervorming
en in andere onderwijswetten
(denk aan de verplichte oudercom
missie) is die praktijk aanvaard.
Maar als de overheid hier regelend
optreedt, moet zij wel terughou
dend zijn. Dat betekent voor ons,
dat zij geen initiatieven van het
onderwijs zelf doorkruist. Pas als
de voorstellen van het bijzonder
onderwijs bekend zijn, kunnen we
discussiëren over de vraag of de
voorgestelde regeling aan de eisen
van een democratische samenle
ving voldoet.
DEN HAAG Het initiatiefwetsontwerp tot
regeling van de medezeggenschap van perso
neel. ouders en leerlingen bij het voortgezet
onderwijs, dat afgelopen dinsdag door de
PvdA-Tweede-Kamerleden Van Kemenade.
Poppe en Worrell is ingediend bij de Kamer,
lijkt in die Tweede Kamer vooralsnog zeer
weinig kans van slagen te hebben.
Niet alleen de CDA-fractie. maar ook die van
VVD vindt het wetsontwerp voorbarig.'Daar
naast hebben beide fracties op belangrijke
onderdelen grote bezwaren en vinden ze het
ontwerp indruisen tégen de onderwijsparagra-
fen uit het regeerakkoord dat de basis werd
voor het kabinet Van Agt.
Ook vanuit de besturenraad van het protes
tants christelijk onderwijs en de Nederlandse
katholieke schoolraad is met veel reserves op
het PvdA-initiatief gereageerd. Deze organisa
ties zijn momenteel hard aan het werk om
(waarschijnlijk in het najaar) met ontwerpre
gelingen voor onderwijsdemocratisering te ko
men en voelen het PvdA-initiatief als een'door-
kruising van hun eigen werk.
Aanmerkelijk positiever dan de vertegenwoor
digers van de andere grote politieke partijen
en de organisaties van het bevoegd gezag bij
het bijzonder onderwijs, reageren daarentegen
de personeelsorganisaties op het onderwerp.
..Ik juich dit toe en er staan goede dingen in.
met name over de duidelijke stem die het
personeel krijgt inzake arbeidsvoorwaarden en
zo", aldus voorzitter F. J Roefs van het Neder
lands Genootschap van leraren. Wel heeft hij
er bezwaar tegen dat via de in het voorstel
genoemde schoolraad ook de leerlingen mee
kunnen gaan praten over aanstelling van di
rectie en personeel. ..Je moet geen onvolwasse-
nen gaan laten meepraten over de benoeming
van volwassenen." aldus de NGL-voorzitter.
Ook Jan Huisman de voorzitter van de Neder
landse Federatie van Onderwijsvakorganisa
ties en van de protestants christelijke onder
wijsvakorganisatie ziet veel goeds in het initia
tiefwetsontwerp. „Het meest rampzalige wat
ons zou kunnen overkomen Is bovendien dat
de wet op de ondernemingsraden over enige
tijd zonder meer toegepast gaat worden op het
onderwijs als er geen eigen regeling komt. Ik
kan begrijpen dat de PvdA nu met zo n ont
werpregeling gekomen is. want de minister
laat het rustig liggen, zoals hij zoveel dingen
liggen laat."
Wel beseft Huisman dat via de weg van een
initiatiefwetsontwerp vanuit de oppositie de
zaak veel meer in partijpolitiek vaarwater te
recht gekomen is. ..Met alle kans van misluk
ken vandien."
X nu door de drie PvdA-Ka-
leden ingediende ontwerp
de indruk, dat de nodige
ghoudendhèid niet is betracht.
alleen vanwege de haast,
r ook vanwege de inhoud van
voorstellen. De eisen die zij
schoolraden stellen zijn te ge-
n illeerd en doen waarschijnlijk
recht aan de grote verschei-
leid die er in de schoolwereld
aat.
zijn grote en kleine scholen,
lengemeenschappen en cate-
scholen, scholen die uit-
van verenigingen, stichtingen
n de overheid (gemeente en
scholen met jonge en scholen
oudere leerlingen. Eén rege-
van de medezeggenschap kon
ndanks de ingebouwde variatie
'el eens als een keurslijf gaan
De ervaringen met de Wet
'ersitaire bestuurshervorming
en in dat opzicht boekdelen.
wile
het
;n ze
ïrdrid"
mee
X Zv c.
run n
de mening van de initia
tiefnemers dat een regeling van de
medezeggenschap in het onderwijs
urgent is. Door de vorming van
superbesturen die vele scholen be
heren, kan de afstand tussen be
stuur en ouders veel te groot
worden.
Ook de medezeggenschap van
leerkrachten dient hoog nodig te
worden vastgelegd, al was het al
leen maar met het oog op het
kleiner worden van de scholen en
de daardoor noodzakelijke ont
slagprocedures. Ook de positie van
het niet-onderwijzend personeel
en van de leerlingen moet beter
worden geregeld. Maar of de
PvdA-fractie de betrokkenen een
dienst bewijst door nu op eigen
houtje de zaak te bedisselen, is nog
de vraag. Het zou wel eens kunnen
zijn dat de discussie over deze
belangrijke zaak hierdoor voortij
dig in het politieke vlak wordt
getrokken.
door Dick van Vliet
DEN HAAG „Het initiatief
wetsontwerp inzake de mede
zeggenschap van ouders, per
soneel en leerlingen in het
voortgezet onderwijs, is voor
barig en daarom ook vol
strekt overbodig", aldus drs
Wim Deetman, sinds vorig
jaar onderwijsspecialist van
de Tweede-Kamer-fractie van
het CDA en voor zijn Kamer
lidmaatschap staflid van de
besturenraad van het protes
tants christelijk onderwijs.
Volgens Deetman zijn zowel de Ne
derlandse protestants christelijke
schoolraad (NPCS) als de Nederland
se katholieke schoolraad (NKSR) mo
menteel hard bezig om zelf medezeg-
genschapsregelingen te ontwerpen.
De NPCR heeft de discussienota hier
voor al uit en in het najaar verwacht
ik het eindadvies. „Van de NKSR
verwacht ik na de zomervakantie het
discussiestuk, en ik denk niet dat dat
veel zal afwijken van dat van de
NPCS."
Achter dit werk aan de democratise
ring bij het bijzonder onderwijs
kwam extra vaart toen bij de Kamer
behandeling van de wet op de onder
nemingsraden duidelijk werd, dat
zonder een eigen onderwijsregeling
voor inspraak en medezeggenschap,
deze wet ook op de scholen van bij
zonder onderwijs van toepassing zou
zijn. En dat werd ook door de
personeelsorganisaties met heel
weinig enthousiasme' begroet, omdat
er in het onderwijs nu eenmaal meer
mensen dan alleen maar het perso
neel betrokken zijn bij de gang van
zaken.
Via het CNV richtte de protestants
Christelijke onderwijs vakorganisatie
zich daarom tot het toenmalige CDA-
Kamerlid Roolvink die er zijn partij
genoot minister Boersma van sociale
zaken bij de behandeling van de wet
op de ondernemingsraden in maart
1977 over aan de tand Voelde.
Drs Wim Deetman
Ook Boersma vond. zo bleek uit zijn
antwoord op 9 maart, regelrechte toe
passing van de wet op het bijzonder
onderwijs maar niets, en stelde dat er
dan binnen twee jaar maar een eigen
regeling voor dat onderwijs moest
komen. De minister liet daarbij in het
midden of het bijzonder onderwijs
zeil regelingen daartoe zou moeten
ontwerpen, of dat dit de taak van de
minister van onderwijs zou moeten
zijn.
De PvdA vindt nu dat dit de taak van
de minster van onderwijs is. en die
heeft er totnogtoe niets aan gedaan.
Daarom doen wij het, aldus de PvdA.
„Het bijzonder onderwijs zelf moet
zo'n regeling maken, en dat is er hard
mee bezig," zegt Deetman. „Overi
gens," aldus Deetman, „is ook die
twee jaar niet zozeer als een exacte
maar meer als een flexibele termijn
bedoeld, en zo wordt het ook door het
onderwijsveld zelf ervaren. Het bij
zonder onderwijs neemt die uit
spraak van Boersma bijzonder ern
stig en er wordt ontzettend veel man
kracht en tijd in gestoken om de
zaken op tijd rond te krijgen," vindt
hij.
„Als dat werk af is moeten we zien
wat er verder mee gebeurt. Ik weet
dat ook de besturenorganisaties zelf
zich volop met de vraac bezighouden
hoe je overeengekomen medezeggen-
schapsregelingen ook inderdaad
kunt garanderen. Maar om op de
hoofdlijn terug te komen, ik vind dat
minister Van Kemenade volstrekt
correct heeft geantwoord dat hij op
dit punt eerst het antwoord van het
bijzonder onderwijs zelf afwacht. En
ik vond het dan ook een trieste zaak
dat Van Kemenade deze procedure
doorkruist."
„Wat mij daarbij ook verbaast, is dat
Van Kemenade op 27 juni 1977 in een
brief aan zijn collega Boersma zelf
ook op zijn vroegst dacht aan 1 janu
ari 1980 als datum waarop de mede-
zeggenschapsregeling rond moet zijn.
Het is mij dan ook een raadsel waar
om hij nu met dit initiatief tot wijzi
ging van de wet op het voortgezet
onderwijs komt."
Deugdelijkheid
Een groot bezwaar van Deetman te
gen de tekst van het PvdA-wetsont-
werp is. dat hierin medezeggenschap
als een eis van deugdelijkheid wordt
opgevoerd. „Dat toont aan dat de
PvdA zelf al aanvoelt dat met een
door de overheid opgelegde medezeg-
genschapsregeling de vrijheid van de
bijzondere scholen om zelf het onder
wijs in te richten (artikel 208 van de
grondwet) geweld wordt aangedaan.
Die eisen van deugdelijkheid vormen
de enige bemoeienis die de overheid
met het bijzonder onderwijs mag
hebben. Maar het is een wat gefor
ceerde, een wat al te uitgerekte con
structie." „En als er dan ook nog aan
toegevoegd wordt dat het onderwijs
en dus ook de democratisering
daarvan een proces van waaiden
is, dan zeg ik: ja natuurlijk, maar
moet die overheid dan bepalen wat
die waarden zijn, ook bij het bijzon
der onderwijs?"
Openbaar Onderwijs
Maar ook ten aanzien van het open
baar onderwijs vindt Wim Deetman
het PvdA-wetsontwerp niet zo goed
doordacht. „Het valt mij bij voor
beeld op, dat wel de mogelijkheid
geopend wordt om in de statuten van
verenigingen voor bijzonder onder
wijs op te nemen dat een bepaald
aantal bestuursleden door ouders,
personeel en leerlingen gekozen
wordt, maar naar het openbaar on
derwijs wordt dit niet consequent
doorgetrokken. Uiteindelijk blijft het
daar het gemeentebestuur dat de
eindverantwoordelijkheid als be
voegd gezag houdt. Als je daar iets
aan wilt veranderen kan het niet lan-
DEN HAAG (ANP) In de
eerste drie maanden van dit
jaar was de bevolkingsgroei in
ons land aanmerkelijk kleiner
dan in de eerste drie maanden
van het vorige jaar. De bevol
king nam in de periode januari'
maart met 13.887 personen toe
tot 13.911.761, vergeleken met
een bevolkingsgroei van 16.972
in dezelfde periode van het vo
rige jaar. In een jaar tijds is de
bevolking ongeveer 80.000 zie
len groter geworden.
De vermindering van de bevol
kingsgroei is hoofdzakelijk toe
te schrijven aan een grotere
sterfte. In januari/maart zijn
31.373 personen overleden (vo
rig jaar 28.043); het aantal le
vendgeborenen vertoonde een
stijging tot 42.880 (41.830); het
geboorte-overschot daalde van
13.787 verleden jaar tot 11.507.
De immigratie blijft nog steeds
de emigratie met een kleine
4.000 personen per kwartaal
overtreffen.
erval -
fioekj i
eft
t hi
ver E
ekeningen. bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859.
isterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermeldep. Voor geplaatste prenten is er een
-'-.enbon.
gefmi
le^oeki
halen
vast
kuil
rt
hi
paa
St4
ES HET ALLÉS MEESLEPENDE VERHAAL VAN EEN KABINET".
CWORPT VERV0L6P)
ger echt openbaar onderwijs blijven
En die consequentie heeft Van Keme
nade kennelijk niet aangedurfd, ook
al niet omdat daar in de PvdA niet
eensluidend gedacht wordt. En om
dat er vooral in de grotere gemeenten
waar gemeentelijk voortgezet onder
wijs is. natuurlijk tal van gemeente
raadsleden zijn ook PvdA dip
graag een vinger in de openbare
schoolpap houden
Wat het CDA-Kamcrlid ten slotte ook
in het initiatief van zijn PvdA colle-
ga's mist is een financiële paragraaf
„De laatste jaren is het. ook al onder
het vorige kabinet dus. een goede
gewoonte geworden om dergelijke
voorstellen financieel degelijk te on
derbouwen. In dit initiatiefwetsont
werp lezen we daarover niets Ner
gens is aangegeven wat de facilitei
tenregelingen voor de schoolraden
(zoals de ondernemingsraden die ook
hebben) zijn en hoeveel geld daarvoor
nodig is. En dat is zwak.
UTRECHT Alle Nederlanders die
26 jaar of jonger zijn en die nog niet of
onvolledig tegen polio zijn ingeënt,
kunnen gratis worden gevaccineerd
De geneeskundig hoofdinspecteur
van de volksgezondheid heeft giste
ren een brief gestuurd aan alle ent
administraties in Nederland (Kruis
verenigingen, GG en GD's, provincia
le diensten e.d.) met het verzoek, de
nodige maatregelen te treffen voor
zo'n inhaalcampagne".
EETHEN Het zeventienjarige
meisje M de Graaf uit Almkerk is
gistermiddag in het Brabantse Meeu
wen (gemeente Eethen) met haar
bromfiets tegen een personenauto ge
botst en om het leven gekomen
De temperatuur was gistermid-,
dag al lager dan daags tevoren,
maar de maxima kwamen nog
op 20 tot 22 graden. Ze vormden
geen afspiegeling van hoe het
vandaag, morgen, overmorgen,
bet-overraorgen zal zijn. Het
koeltje van de oceaan stoeit en
zal het kwik tegenhouden op 17 a
19 graden. Later zit er zelfs een
teruggang tot 15 17 graden in.
Deze daling is een gevolg van het
feit dat de bordjes verhangen
zijn en dat andete heren regeren.
Niet langer is een hogedrukge-
bied boven Scandinavië, de
Noordzee of het continent de
smaakmaker, maar vanuit het
uit de oertijd bekende of. als u
dat liever hoort, beruchte Azo-
ren-maximum. Dit hogedrukge-
bied tilt op zijn rug depressie
stromingen de oceaan over in de
richting van West-Europa. Een
eerste natte zone, uitmonstering
van een langs IJsland naar zuid-
Scandinavië opstomende 990
millibar depressie, heeft inmid
dels de droge gebieden enige la
fenis gebracht. Niet genoeg wa
ter, maarelke millimeter telt
en een zware stortregen is ook zo
prettig niet.
Wist u, dat van dinsdagavond elf
uur tot omstreeks twee uur
's nachts er in Oost-Nederland,
onder meer de omgeving van
Doetinchem en Almelo, hevige
plensbuien zijn gevallen, met
plaatselijk zwaar onweer?! Een
van mijn zegsmannen noemde
het weer „beestachtig".
En wat brengt de naaste en wat
verder gelegen toekomst? In ver
trouwen raadpleeg ik daarvoor
de computerkaarten uit Londen
en Parijs. Vooral „Bracknell" is
doorgaans goed ingeschoten op
de oceanische handel en wandel.
„Londen" tekent vrijdag voor
een koel weertype achter een zui
doostwaarts wegtrekkend kouf
ront, dat door golfjes erin toch
nogal treuzelt. Zaterdag ligt een
golf-topje nog altijd dicht bij
Zuid-Limburg. (Regen daar wat
langduriger?)
Het Azorenmaximum zal eind
deze week een tot IJsland uitlo
pende uitstulping hebben, die
langzaam naar het oosten trekt
en aanvankelijk tijdens het
weekeinde opklaringen produ
ceert, naast hier en daar een bui.
Sommige momenten worden ge
volgd of afgewisseld door wat
regen, gestuurd door een nieuw
IJslands minimum. De Ameri
kaanse kaart voor maandagmid
dag wijst op een voortzetting
van het regime van westelijke
tot noordwestelijke winden over
de Britse eilanden en onze omge
ving.
Een beetje kwaadaardig lijkt het
feit dat tussen Groenland en IJs
land koudere lucht naar het zui
den stroomt in de richting van
de Britse eilanden. Hopelijk be
reikt die ons nietWel staat
vast de warme continentale
lucht vooreerst niet terugkeert.
Het zonnigste weer zal Je ko
mende dagen in Zuidwest-Enge-
land te beleven zijn, omdat zich
dicht bij die regio het centrum
van een hogedrukgebied zal in
stalleren, dat ook het Kanaal en
Noordwest-Frankrijk voorziet
van droog weer met zon.
Kort geleden werd in deze ru
briek de historische boom ge
noemd in Nederhemert, onder
het lover waarvan graaf Floris I
na de Slag bij Nederhemert in
1016 had geslapen en die in de
droge en hete zomer van 1911 ter
aarde stortte. Lezer Van Alsburg
in Gorinchem schrijft naar aan
leiding daarvan: „Het is mij niet
bekend of er nog meer van derge
lijke bomen hebben gestaan.
Maar bij mijn bezoek in de zo
mer van 1977 aan Nederhemert,
werd mij ook een populier aan
gewezen die heel oud zou zijn
Amsterdam
De Bill
Declen
zw bew
1!'
Eelde
regenbui
Eindhoven
30
Den Helder
Rotterdam
hult bew
20
Twente
Vlissingen
licht bew
18
Zd Limburg
Aberdeen
14
Athene
Barcelona
ZW bew
Berlijn
hull bew
Bordeaux
2W bew
Brussel
IS
F'ranklort
Gene ve
Zw bew
zw bew
26
Helsinki
24
Innsbruck
n
Kiagenfurt
hull bew
29
Kopenhagen
Lissabon
hall bew
21
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
zw bew
Malaga
zw bew
Mallorca
zw bew
München
hall bew
.'6
Nice
20
Oslo
Zw. bew
Parijs
zw. bew
20
Rome
licht bew
Split
hall bew
25
Stockholm
.'0
Wenen
zw bew
25
Zurich
Casablanca
Istanbul
Tunis
onbew
28
(jaartal onbekend). Mijn vrouw
en ik hebben samen de omtrek
gemeten: die bedroeg ongeveer
zeven meter.
HOOGWATER, vrijdag 9 Juni. VlUsIngcp
5.00-17.19. HortngvlieUluizen 5 13-17.35. Rot,-
U-rdam 7.10-18.14. Schevenlnaen 600-1831
IJmuldon 6 45 19 07. Den Helder 10 47 33 11
Hoxilngen 1.04-13.08. Delfzijl 3.00-15.04.
De mono-selector is een apparaat
waarmee je vanuit bed of rolstoel
via één en dezelfde drukknop wel
vijftien verschillende dingen
kunt doen. Je kunt er bijvoor
beeld de gordijnen mee openen
en sluiten, het licht aan of uit
doen, de radio of televisie mee
bedienen, kortom, allerlei dinge
tjes waar het computer-apparaat
van tevoren op ingesteld moet
worden, en dat alles zonder dat je
de hulp van een ander hoeft in te
roepen. Een week of wat geleden
schreven we, dat een student van
de vakgroep meten en regelen
van de afdeling elektrotechniek
aan de Technische Hogeschool
Eindhoven deze mopo-selector
heeft ontworpen. Een stukje zelf
standigheid voor zoveel mensen
die niet van hun bed of uit de
rolstoel kunnen, en ook geschikt
voor hen die hun handen niet
kunnen gebruiken, omdat de
drukknop vervangen kan worden
door een slangetje dat op blazen
en zuigen reageert. Het unieke
van dit toestel, dat niet groter is
dan een normaal formaat radio,
zit 'm in de opzet en de prijs: de
mono-selector is door een elek-
tronica-hobbyïst in elkaar te zet
ten aan de hand van bouwteke
ningen en schema's die binnen
kort gratis bij de hogeschool te
krijgen zijn. Bovendien wordt er
gewerkt aan de samenstelling
van een compleet bouwpakket,
waardoor het monteren nóg een
voudiger wordt al zal dat altijd
nog moeten gebeuren door ie
mand die verstand van elektroni
ca heeft maar ook als je de
nodige onderdelen, gewoon in de
elektronicawinkel, los koopt,
komt de mono-selector op niet
meer dan zo'n zeshonderd
gulden.
Een ideaal apparaat dus voor ge
handicapten? De Amsterdamse
revalidatle-arts dr C. P. Dubbel
man staat er wat huiverig tegeno
ver. Uit de praktijk weet hij dat
ernstig gehandicapten al zo vaak
in nieuwe vindingen teleurge
steld zijn en dat schreef hij ook
aan de TH: „Er zijn nogal wat
van deze apparaten in de handel.
Deze zijn dan wel wat duurder,
doch service is gewaarborgd, het
geen voor de ernstig gehandicap
ten die deze apparaten nodig
hebben, essentieel is. Een bouw
pakket zou door henzelf nooit in
elkaar gezet kunnen worden."
Ir W. Leliveld. wetenschappelijk
medewerker van de vakgroep,
blijft ondanks die kritiek voor
honderd procent achter de selec
tor staan. „Inderdaad ken ik een
stuk of drie vergelijkbare appara
ten. maar die zijn niet na te bou
wen en kosten tussen de ƒ2500
en 3000. Dat een gehandicapte
het toestel niet zelf kan bouwen
is logisch. Wij zijn er ook van uit
gegaan, dat iedereen wel iemand
kent, in de familiekring of onder
kennissen, die iets van elektroni
ca afweet en de toelichting is zo,
ik durf wel te zeggen, waanzinnig
uitgebreid, dat zulke hobbyisten
er zeker uitkomen. Wat de service
betreft mikken we er op, dat de
bouwer van het apparaat ook nog
wel een keertje langs wil gaan als
er iets mis mocht zijn. De meeste
van de zeventig reacties die we
tot nog toe gehad hebben, komen
van technici van revalidatiecen
tra. verzorgingshuizen en derge
lijke, die er allemaal van uit gaan
dat zij het zijn en niet de patiën
ten, die de mono-selector zullen
nabouwen. Bovendien hebben we
al een aantal telefoontjes gekre
gen van elektro-technici. meest
gepensioneerden, die aangebo
den hebben het toestel te bouwen
voor mensen die geen hulp kun
nen vinden."
Ir Leliveld en de zijnen maken al
jaren apparatuur voor gehandi
capten. „zeker vijftig a zestig ver
schillende soorten en ook zij
komen vaak met de praktijk in
aanraking. Hun apparaten zijn te
vinden in revalidatiecentra, te
huizen voor gehandicapte kinde
ren en ziekenhuizen, veelal in de
omgeving van Eindhoven. De
mono-selector is aanvankelijk
ontwikkeld voor een invalide me
vrouw in de buurt. Toen het ap
paraat goed bleek te voldoen is er
een versie gemaakt, waardoor
meer mensen er plezier van kun
nen hebben. Het is zeker waar,
zoals dr Dubbelman schreef, „dat
we met nieuwe, hoopgevende pu-
blikaties voor ernstig gehandi
capten erg voorzichtig moeten
zijn," maar ir Leliveld is er van
overtuigd dat daar in dit geval
geen reden voor is. Volgens hem
kan de mono-selector geschikt
gemaakt worden voor alle bedle-
gerigen en rolstoelgebruikers. „Ik
heb nooit de bedoeling gehad om
mensen gelukkig te maken met
een dooie mus. Daar ben ik zelf
doodsbenauwd voor."
Wie nog steeds in de mono-selec
tor geïnteresseerd is. kan hem
een briefje schrijven: ir W. Leli
veld, Technische Hogeschool
Eindhoven, afdeling elektrotech
niek EH 3.04, Eindhoven.
Sommige onschuldige gebeurte
nissen worden stilgehouden alsof
het staatsgeheimen betreft, al
leen al omdat er hooggeplaatste
personen bij betrokken zijn.
Maar soms lekt er ook wel eens
iets uit, zoals dat verhaal dat
Helmut Sonnenfeldt zich een
paar dagen geleden in Washing
ton liet ontvallen. Destijds was
hij verbonden aan het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken en in die functie
nam hij op 21 januari 1976 deel
aan een gesprek in het Kremlin,
waar via tolken met partij
leider Leonid Breznjew gespro
ken werd over toezicht op de
kernbewapening. Sonnenfeldt
zat wat aan zijn horloge te frunni
ken. toen Breznjew ineens vroeg:
„Mag ik dat even zien?". De Ame
rikaan gaf het horloge aan de
Rus die het aan zijn eigen pols
probeerde en zei: „Dat vind ik
nou een mooi klokje; ik zou het
best willen hebben". Sonnenfeldt
atnwoordde dat hij het een eer
zou vinden zijn horloge aan zo'n
eminente pols te zien. maar zei er
bij te vrezen dat hij moeilijkhe
den met zijn schoonmoeder zou
kunnen krijgen, die het hem ge
geven had. De Sowjet-leider nam
vervolgens zijn eigen gouden
vestzakhorloge en bood dat in
ruil aan. „Ik dank u zeer voor het
aanbod," zei Sonnenfeldt, „maar
de problemen met mijn schoon
moeder zouden er toch niet door
worden opgelost." Breznjew
stond op en kwam terug met een
Zwitsers horloge, dat hij aan de
Amerikaan gaf samen met zijn
vestzakhorloge. „Ik was nog
steeds niet bereid tot een ruil
over te gaan," verklapte Sonnen
feldt. „maar ineens kreeg ik een
trap onder tafel van Henry Kis
singer. die zoveel betekende als:
Doe het nou maar." Zo kwam de
ruil tot stand en Sonnenfeldt liet
de beide nieuwe horloges bij een
vakman taxeren: samen bleken
ze wel drie keer zoveel waard te
zijn als zijn oude exemplaar
Toen hij thuiskwam, ontdekte hij
in een la het horloge van zijn
schoonmoeder. Wat hij op reis
had gedragen, was een klokje dat
hij eens in München voor zon
250 op de "kop getikt had. Hoe
lang dat horloge aan Breznjews
pols nog gelopen heeft, weet je
maar nooit, want zoals het klokje
thuis tikt. tikt het ten slotte
nergens.
Van de tv kent ledereen Carmig-
gelt zoals hij uit eigen werk voor
leest. In Moskou kennen ze sinds
kort ook iets dergelijks, maar
dan op de grammofoonplaat, met
dit verschil dat de voorlezer al
lang niet meer leeft. Om precies
te zijn: was hij nog in leven ge
weest. dan zou hij nu 150 jaar oud
zijn, en hoewel bewoners van
sommige streken van de Sowjet-
Unie dergelijke leeftijden plegen
te bereiken, gaat dat voor deze
voorlezer toch niet op. Het gaat
om de beroemde Russische
schrijver Leo TolstoJ. die 150 jaar
geleden geboren werd. In dit her
denkingsjaar geeft de platen
maatschappij Melodia in Moskou
een plaat uit met de titel „Hier
spreekt Tolstoj". De schrijver
leest daarop uit eigen vertellin
gen en brieven voor. Hoe dat mo
gelijk is. onthult het blad „Sow-
jetskaja Rossijade stem van de
beroemde Rus is bewaard geble
ven, en met allerlei foefjes is dat
eigen, indertijd slecht weergege
ven. geluid van Tolstoj nu sterk
verbeterd, zodat de plaat best om
aan te horen is.
Als jc je hoofd niet wast. moei er
af en loe echt wel een stofdoek
overheen. En dezr Yul «runner
wasl zich niet, omdat hij hier niet
zichzelf is. maar een kopie van
zichzelf in hel wasscnbrrldcnmu-
seum van Orlando in de Ameri
kaanse staat Florida, waar alleen
beroemdheden van het witte doek
te zien zijn. Want hoewel was erj(
wasserij? klinkt, mag je was niet
wassen: dan zou er niet veel van
de Amerikaanse filmacteur over
blijven.
