leidooi voor bouw
an gevangenissen
Aardbeien
Deventer grootburgers bij elkaar
VAX
'lan voor nieuwe vorm dagonderwijs
Ma veertig jaar af te schrijven
kandidaten moeten
eindexamen overdoen
Verdere inkrimping
scheepsbouw nodig
Voor het eerst na meer dan vierhonderd jaar
hristelijke organisaties
)pg'aven lagen in container
Het NMB Spaarpapier aan toonder.
Minister Van Aardenne:
Fl /I
1/
r u
(OENSDAG 7 JUNI 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
an een onzer verslaggevers
SIDEN Ondanks alle onzekerheden over de weg die het
ïderlandse gevangeniswezen dient in te slaan, is het moge-
k een verantwoord nieuwbouwbeleid te ontwikkelen. Dat
eleid zou voorrang moeten verlenen aan de bouw van geslo-
n gevangenissen voor langgestraften. Een verdere aanpas-
ig van het beleid aan nieuwe inzichten wordt afgeremd door
bestaande gevangenisgebouwen.
Ut deze conclusie komt mr. M. A. ..een scheDDend kunstenaar, die
ttersen uit Gouda, een van de drie geëngageerd is met de gevangenis-
ponale directeuren van het gevan- problematiek."
niswezen, in zijn proefschrift „Ge-
ij
tineerden onder dak", waarop hij
ndaag bij prof. mr. W. H. Nagel in
iden promoveert. Tot voor kort
is hij als ambtenaar op het ministe-
van justitie nauw betrokken bij de
twikkeling van het nieuwbouwbe-
d. Onder meer begeleidde hij de
uw van de huizen van bewaring in
lastricht en in Amsterdam (de
jlmerbajes").
«torsen meent dat het nieuwbouw-
229 leid nog te veel wordt verlamd door
06 angst om vergissingen te maken.
J* t angst leidt er naar zijn oordeel
357^ dat het ministerie van justitie
ronder het gevangeniswezen res-
rteert) ervoor terugschrikt de peni-
itiaire toekomst te veel in steen
ÏJ it te leggen. Om die verlamming
g te nemen, stelt hij voor ook ge
ls oo ngenisgebouwen. die bfcuwtech-
27 50 ch lang meegaan, maar cultureel
54.50 economisch snel versleten raken,
ïooo veertig Jaar a' schrijven.
14,00
58.00 door Petersen gesignaleerde angst
^|°i vergissingen te maken, kan de
telopen jaren slechts zijn toegeno-
n door de kritiek die is geuit op de
aooïuw van ^uizen van bewaring in
kIo astricht en, vooral, Amsterdam.
38 sospder de critici van de „Bijlmerba-
schaarde zich ook de door de
nister van justitie ingestelde com-
[<5oa|ssie-Van Hattum, die een onder-
,g ik heeft ingesteld naar doelstelling
functie van het huis van bewaring.
fB
96 lol kritiek van de commissie kwam
£7oeip neer dat het Amsterdamse com-
x veel te „massaal" werd bevon-
uöoëh. Oud-rechter Van Hattum en zijn
I3006 de-commissieleden zijn voorstan-
s van kleine huizen van bewaring.
Petersen spreekt zich in zijn
£oo+|>ef schrift voor kleinschaligheid
Hij bepleit voor gesloten en semi-
en gevangenissen een maximale
>aciteit van 125 plaatsen en voor
zen van bewaring van 125 tot 150
atsen.
chitecten zullen naar de mening
n Petersen een belangrijke bijdra-
aan de vernieuwing van het gevan-
é^ghiswezen moeten leveren, zij het
t niet de illusie kan worden gekoes-
d „dat voor de grote uit de detentie
17.50
IAN
SEN
In de meer dan duizend bladzijden
tellende dissertatie, waaraan ruim
tien jaar is gewerkt, wordt nagegaan
hoe gedetineerden in Nederland sinds
1795 zijn gehuisvest. Met betrekking
tot de jongste geschiedenis wordt ge
memoreerd dat een in 1953 ingestelde
commissie vijf jaar later adviseerde
alle bestaande gevangenissen te ver
vangen door drie regionale penitenti
aire centra van elk vijfhonderd gede
tineerden. maar dat de plannen daar
toe nooit zijn uitgevoerd.
Dat deze en andere plannen in de
lade zijn blijven liggen, is volgens
Petersen mede te wijten aan de gerin
ge financiële ruimte die het gevange
niswezen wordt gelaten.
Bij zijn historisch onderzoek is het
hem opgevallen dat in de vorige eeuw
ten behoeve van de bouw van gevan
genisinrichtingen ten behoeve van de
bouw van gevangenisinrichtingen
veel dieper in de buidel werd getast.
Zo werd aan het eind van de negen
tiende eeuw ruim een miljoen gulden
op tafel gelegd voor de bouw van het
huis van bewaring in Rotterdam. Vol
gens Petersen zou die discrepantie
een afzonderlijke studie waard zijn.
Om deze tijd van het jaar
worden de aardbeien goed
koper. al zal de tijd dat je
een pond aardbeien voor
een paar kwartjes kon krij
gen voor altijd voorbij zijn.
Aardbeien zijn zeer rijk aan
vitamine C en leveren wei
nig calorieën (joules) op.
Gezond dus. Wat smaak be
treft: kies kleine aardbeien.
De grote zien er aanlokke
lijker uit, maar zijn vrij
smakeloos en bevatten veel
water. Onze aardbeien ko
men niet alleen van Neder
landse bodem. Ze worden
ook uit Israël en Italië ge
ïmporteerd.
Was aardbeien nooit onder
de lopende kraan, maar in
een kommetje met water,
opdat de smaak fris blijft
Haal de kroontjes pas van
de vruchten af als ze gewas
sen zijn. Aardbeien hebben
voor sommige mensen ech
ter wel een nadeel: ze krij
gen er uitslag van. Die ver
dwijnt vanzelf wel weer,
maar leuk is het niet. Be
halve wat suiker en slag
room op de aardbeien doen
kunnen we er nog meer
smakelijks van maken.
Biscuit
Bedek de bodem van een
schaal met biscuit of met
lange vingers. Dan een laag
vanilleijs erover Een laag
aardbeien erop. Liefst die
aardbeien eerst in Grand
Marnier drenken. Wat sap
van mandarijnen er over
heen gieten. Weer een laag
lange vingers, weer aard
beien bovenop en de zaak
afmaken met slagroom. In
de oven bruin laten
kleuren.
Cocktail
Met of zonder alcohol kan
deze cocktail gemaakt wor
den. Wrijf een half pond
aardbeien tot moes, doe er
een glas rijnwijn (of bron
water) bij. het sap van een
halve citroen, 1 fles cassis. 3
dl suikerstroop. Meng er
een paar hele aardbeien
doorheen en dien het op in
coupes. Het mengsel is ge
noeg voor 4 coupes
Salade
Slablaadjes leggen in cou
pes. Aardbeien wassen,
kroontjes eraf halen en in
tweeën delen. Verdelen
over de schaaltjes en dun
netjes met poedersuiker
bestrooien. Besprenkelen
met wat citroensap waar
een beetje suiker in is ge
daan. Gelijke delen mayo
naise en stijfgeslagen slag
room vermengen, wat sui
ker erbij (wie zegt dat aard
beien niet dik kunnen ma
ken?). Strooi er wat papri
kapoeder over en leg er wat
hele aardbeien op.
Bassen
Er zijn erg veel verschillen
de aardbeienrassen. Zo is er
bijvoorbeeld een „tafelras",
een „keukenras" en een
„fabrieksras". Van dat laat
ste wordt uiteraard meestal
jam gemaakt. Van wat min
der mooie aardbeien ma
ken we compote. Die wordt
meestal erg zoet. maar dat
kan ondervangen worden
door er wat citroensap of
bessesap bij te doen. De
compote smaakt lekker op
rijst en alle soorten pud
ding. Hoe zo'n compote ge
maakt wordt hebben we al
eens gehad bij het inma
ken. Dat hoeven we dus
hier niet te herhalen.
Bavarois
Voor dit vreemde woord
dat de naam is van een
luchtige schuimige gelati-
nepudding hebben we een
pond aardbeien nodig. Tien
gram of 5 blaadjes gelatine.
100 gram suiker, het sap
van een halve citroen, een
kwart liter slagroom. 2 ei
witten. wat zout en wat sla
olie. Wrijf de aardbeien
door een zeef (ook hiervoor x
kunnen weer minder gave
vruchten gebruikt worden)
Week de gelatine. Verwarm
de suiker en het citroensap
in een pan. Los hierin de
gelatine op en roer dit door
de aardbeien. Klop afzon
derlijk de slagroom (met
een beetje zout) stijf en de
eiwitten ook Schep dit al
lebei zo luchtig mogelijk
door de aardbeienpuree.
Bestrijk een puddingvorm
met wat olie of boter en doe
het mengsel erin Laat het
op een koele plaats opstij
ven. Als de pudding goed
stijf is, op een natgemaakte
schaal storten. Garneer
met wat hele aardbeien en
met een toefje overgeble
ven slagroom.
E» )rtvloeiende problemen een archi-
tonische oplossing kan worden ge-
lencpden". Petersen, die de voorkeur
•ft aan particuliere architecten bo-
i vaste gespecialiseerde gevange
architecten, meent dat de bouw-
hnicus plaats moet maken voor
door Jac. Lelsz
DEVENTER Voor het eerst in meer dan vierhonderd jaar zullen vandaag de Deventer
grootburgers van aangezicht tot aangezicht met elkaar staan. De ongeveer tachtigjarige
schrijver Herman Korteling, die veertig jaar geleden eens een sfeervolle romantiserende
novelle over een grootburgersfamilie heeft geschreven, zegt: „Ik vind het leuk. Je hoort
weieens: die-en-die is het. Maar nu zien we ze eens allemaal bij elkaar. De tijd leent er zich Vleiend
voor, met die hang naar nostalgie." Zelf is Korteling grootburger sinds de jaren dertig, toen hij
ging trouwen, want in de oude bepalingen wordt als een der voorwaarden om het te verwerven
zo ongeveer gezegd dat men „eigen schoorsteen moet roken."
hij terugkeert. Onder bepaalde om
standigheden konden dochters, die
de voeten onder eigen tafel staken er
ook voor in aanmerking komen.
Doorkijkje in Deventer
Het grootburgerschap van de oude
stad Deventer dateert in zijn oor
spronkelijke vorm al van 1545, maar
sinds 1866 maakte het gemeentebe
stuur er zich in zekere zin op een
eenvoudige manier vanaf. Rond Pa
sen moest iedere grootburger zich bij
de afdeling bevolking melden. Hij le
verde vervolgens een ingevuld formu
lier in. Dat verzekerde hem dan van
het vrijwel enige voorrecht dat nog
aan het grootburgerschap verbonden
is: de ontvangst van een bedrag van
dertig gulden. In juni, als het kermis
is in Deventer, werd het uitgekeerd.
Een nogal formele procedure, die
sommige mensen ten stadhuize niet
meer bevredigde. Om die reden be
sloot men het dit jaar anders te doen.
Ze gaan er nu een eningszins feeste
lijk gebeuren van maken. In de hal
van het gemeentehuis komen de
grootburgers vanmiddag tussen vijf
en zes uur samen. Wanneer ze alle
maal komen, dan zijn het er 178.
Burgemeester H. Posthuma spreekt
hen toe, archivaris drs. B. Woelderink
vertelt iets over de geschiedenis van
dit oude privilege en wethouder K. H.
Vos keert dertig gulden uit aan de
heer J. A. Klunder, de enige grootbur
ger die volgens zeggen nog een paard
heeft.
Stadweiden
Dat grootburgerschap heeft namelijk
van ouds veel met paarden, koeien en
ander vee te maken. En met het recht
om deze te laten lopen op de stads
weiden, die zich ter weerszijden van
de IJssel bevonden. Het was een over
blijfsel eigenlijk van het oude Saksi
sche weiderecht. Op weiden, die alge
meen eigendom waren, mochten de
middeleeuwers gratis hun vee laten
grazen. Bijna iedereen hield toen wel
een dier, al was het alleen maar om
het in het najaar te kunnen slachten.
Toen het op een gegeven ogenblik
dringen werd op de weilanden in De
venter vanwege de import, besloot de
vroedschap in te grijpen. Midden zes
tiende eeuw ging zij per verordening
onderscheid maken tussen kleinbur
gers of halfburgers en grootburgers of
grasburgers.
Aan dat grootburgerschap zat lange
tijd, behalve de mogelijkheid om het
vee te laten grazen in de stadweiden.
nog een ander voorrecht. Alleen wie
grootburger was, kon een .openbaar
ambt bekleden. Zo is bekend dat de
beroemde zeventiende eeuwse schil
der Gerard Terboch van wie prachti
ge doeken in het stadhuis van Deven
ter hangen, het grootburgerschap
werd aangeboden, omdat men hem
gaarne in de gemeenteraad wilde
hebben.
Men kon dus grootburger worden
door schenking. Maar het was ook
mogelijk het grootburgerschap te ko
pen voor driehonderd goudguldens.
Een bedrag dat in de Gouden Eeuw
een kapitaaltje was. Sommigen de
den het dan ook uit beleggingsmotie
ven. „Mijn voorouders kochten het
ook." vertelt Korteling. In 1866 heeft
de raad besloten het kopen van het
grootburgerschap af te schaffen. Wie
eenmaal grootburger was, bleef het.
Het recht werd voorts erfelijk. En dat
is het nog steeds. Alle mannelijke
nakomelingen worden ook grootbur
ger, als ze in Deventer geboren zijn.
Wie de stad verlaat verliest het groot-
burgerschap, maar krijgt het weer als
In de loop der eeuwen zijn er weieens
stemmen opgegaan het instituut op
te heffen. Een jurist, die zelf groots
burger was en het allemaal uitzocht,
kwam tot de conclusie dat dat niet
ging. Eén keer is iemand op het groot-
burgerschap gepromoveerd. Lange
tijd heeft in Deventer een weeshuis
gestaan speciaal voor de kinderen
van grootburgers. Het grootburger
schap was ook in die zin vleiend dat
iemand, die het bezat, wist dat zijn
voorgeslacht nimmer op ernstige wij
ze met de rechter in aanraking was
geweest.
Ieder jaar in juni is het kermis In
Deventer. En als het kermis is, wordt
de dertig gulden uitbetaald. „Ik ga
even m'n kermisgeld bij de burge
meester halen," placht de vader van
Herman Korteling te zeggen. Wie een
paard wilde laten weiden en dat
werd om ruimtelijke redenen beperkt
tot één exemplaar kreeg achttien
gulden (de rest, twaalf gulden „werd
opgebrand", het dier werd dan van
een brandmerk voorzien)
Men zegt dat de grootburgers thans
in alle rangen en standen voorkomen,
van de hoogste tot laagste en dat zou
vanmiddag best eens tot verrassin
gen kunnen leiden.
lADVERTENTIE
start van het nieuwe onderwijs in elk
geval volgend jaar augustus mogelijk
te maken hebben de twee organisa
ties een raamplan opgesteld.
n onze onderwijsredactie
ISTERDAM De besturenraad van het protestants-chris-
ijk onderwijs (PCO) en de landelijke organisatie voor
-istelijk vormingswerk (LOCV) gaan er van uit, dat volgend
ir augustus begonnen wordt met een nieuwe vorm van Geen drempel
derwijs van zestien tot achttien jaar. Het gaat om meisjes
jongens (naar schatting in het totaal veertigduizend) voor
nadat ze al of niet een diploma van de LTS of MAVO
aben gehaald geen dagonderwijs meer bestaat.
atssecretaris De Jong van onder-
s werkt eraan dit gat in de onder
swetgeving op te vullen. Hij heeft
over deze zaak een oeieictsnotitie De-
loofd. Maar hierop hebben de PCO en
de LOCV niet willen wachten. Om de
fan onze correspondente
OSKOOP De achtenzeventig eindexamenkandida-
en van de Rijks Middelbare Tuinbouwschool in Boskoop
S'Joeten het schriftelijk examen voor een deel overmaken.
HM ien aantal leerlingen had namelijk van tevoren de opga-
en in handen gekregen. Om de afsluiting van de school-
leriode rechtmatig te laten verlopen, heeft het docenten-
orps besloten de scholieren in drie vakken opnieuw te
SS Ixamineren.
105 k leerlingen konden voorkennis
an de opgaven genieten, toen zij
i6o emerkten dat met het stencilaf-
77 al ook een gedeelte van de exa-
162 lenformulieren in de vuilcontai-
er van sc*1°°1 terecht geko-
930 >en waren „Door ziekte op onze
55 eproduktieafdeling is de fout ver-
orzaakt". aldus directeur Van der
loek
leerlingen hebben inmiddels
ss ezwaar gemaakt tegen het feit
96 at zij deze week het schriftelijk
xamen in de vakken Nederlands,
toits en mechanisatie moeten
vermaken, omdat ze dan midden
i het mondeling zitten en er on-
oldoende tijd is om zich goed
hm foor te bereiden. Ook wordt ge-
rotesteerd tegen het besluit van
e schoolleiding om ook op zater-
agmorgen het examen in te ha-
of n. „Er wordt totaal geen reke-
68 tog mee gehouden dat sommigen
van ons op zaterdag moeten wer
ken. Wij moeten dit allemaal maar
accepteren", aldus een van de
leerlingen.
Weinig hoop
De leerlingen kijken vooral angs
tig naar morgen uit. de dag met de
zwaarste examens, vinden zij. Een
deel van de tuinbouwscholieren
heeft al nauwelijks hoop meer op
een voldoende. Een verzoek om de
examens pas volgende week
plaats te laten hebben, is door de
examencommissie afgewezen.
„Wij hebben de examens die over
gemaakt moeten worden zo inge
past, dat de leerlingen er geen
schade van ondervinden", aldus
directeur Van der Hoek, die vertel
de dat het idee om op zaterdag te
examineren niet van de leraren
maar van de leerlingen zelf is uit
gegaan.
Een belangrijk punt uit dit plan is,
dat er voor de nieuwe vorm van
dagonderwijs geen toelatingsdrem
pel mag bestaan. In de nieuwe oplei
dingen moet niet alleen de beroep
sopleiding een belangrijke plaats in
nemen. maar moetenook voldoende
mogelijkheden zijn voor algemene
maatschappelijke oriëntatie.
Bij de plannen van het nieuwe dagon
derwijs moet gebruik worden ge
maakt van de ervaringen van het
part-time onderwijs in het verleden.
Dat wil zeggen, dat leren en praktijk
moeten samengaan. De ervaringen,
die de leerlingen opdoen in de prak
tijk zijn uitgangspunt voor de inrich
ting van het onderwijs.
Verder zal de persoonlijke en maat
schappelijke begeleiding van de leer
ling centraal moeten staan.
In 35 regionale werkgroepen zijn
christelijke scholen voor lager- en
middelbaarberoepsonderwijs en vor
mingsinstituten reeds bezig met de
voorbereiding van het nieuwe onder
wijs.
Tel uit
ri? winst:
DEN HAAG Minister Van Aardenne (economische zaken)
heeft nog geen stellige opvatting" over halvering van de
scheepsbouw. Hij geeft toe, dat verdere fnkrimping van de
scheepsbouw al „onvermijdelijk" is genoemd toen het kabinet
in het voorjaar sprak over steun aan scheepsbouw en metaal
industrie. Verdere inkrimping betekent: verder dan tot zeven
tig procent, zoals de beleidscommissie scheepsbouw heeft
aanbevolen.
Spaarwinst-
biljet met
vaste looptijd.
Rente tot
u stort
spaar-
termijn
rente
ontvangt
f. 885.81
2 iaar
6v.%
f 1.000,-
f.4 429.07
2 jaar
6"«%
f5 000.-
f. 657.08
6 uar
7v.%
f 1.000.
f. 3.285,38
6 jaar
7v.%
f 5.000.-
Bij het kabinetsberaad is opgemerkt
dat „zich aftekent dat een verdere
reductie van de scheepsbouw onver
mijdelijk is", antwoordt Van Aarden
ne op vragen van het VVD-Kamerlid
Joekes. De opmerking komt voor in
een nota. die de bewindsman ten be
hoeve van het kabinetsberaad dit
voorjaar had opgesteld. Van Aarden
ne vermeldt in zijn antwoord op d
VVD-vragen niet. dat aan die opmer
king was toegevoegd: „Vijftig pro- VraUen
cent in plaats van zeventig procent." 6
In de beleidscommissie scheepsbouw
is de komende weken het belangrijk
ste discussiepunt: het openhouden,
althans gedeeltelijk, van twee wer
ven. De vakbeweging wil niet alleen
het behoud van de VDSM in het wa
terweggebied. maar ook van een stuk
nieuwbouw bij de amsterdamse werf
NDSM.
111
Het Spaarwinstbiljet is een spaarvorm,
speciaal voor hen die van tevoren weten
hoe lang ze hun geld kunnen vastzetten.
Dat kan kort zijn, dat kan lang zijn.Twee
jaarvast met een rente van 6Va%
of zes jaarvast met een rente van 7'/4%.
Berekend op basis van rente op rente.
De vier mogelijkheden in de tabel laten
u precies zien wat u betaalt en hoeveel u
straks ontvangt. U bepaalt uw eigen winst.
Premiespaar- H
biljet met M
\/m
y
variabele looptijd. m
/IX
'A
Kente tot Jv
a/
U stort nü f 1.000.- en wij betalen u terug:
spaar-
hoofdsom
waardoor
totale*
lermnn
basisrente
premie
u ontvangt
rente
2 jaar
f 1.102,50
f. 25.
f 1.127,50
6v.%
3 jaar
fl 157.63
f 50.-
t 1.207,63
6V»%
4 jaar
f 1.215,51
f. 85.-
f. 1.300.51
6V.%
5 jaar
f 1.276.28
f.145.
f. 1.421.28
7v«%
Van Aardenne heeft het in 't zelfde
niet gepubliceerde stuk „onbetaal
baar" genoemd dat de grote scheeps
bouw in ons land tot zeventig procent
wordt teruggebracht. Er moet meer
scheepsbouwcapaciteit verdwijnen-
.Van Aardenne beaamt dit in zijn
antwoord. Hij verwijst daarbij op het
eerdere regeringsstandpunt, dat er
geldt wordt uitgetrokken voor het
behoud van niet meer dan een grote
scheepswerf
Het PvdA-Kamerlid van der Hek wil
nu van de minister weten of het rege
ringsstandpunt nog steeds overeind
staat, ondanks het overleg dat gaan
de is. Van der Hek zal de minister
morgen in de Kamer aan de tand
voelen over de antwoorden op de
schriftelijke Kamervragen. Het
PvdA-Kamerid leidt uit die antwoor
den af. dat er geen regeringssteun
komt voortgedeeltelijk) behoud van
twee werven.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
De NMB denkt met u mee.
De flexibele tussenvorm. Vindt u een
vaste looptijd van 2 jaar wat te kort en 6 jaar
te lang, dan is het Premiespaarbiljet een
winstgevend alternatief. Premiespaar-
biljetten kunnen namelijk na 2 jaar elk
jaar worden uitbetaald.
U ontvangt dan bij uitbetaling boven
de jaarlijkse basisrente van 5% rente op
rente een progressief oplopende premie.
De tabel geeft de mogelijkheden op
een rijtie. Er zijn ook Premiespaarbiljetten
van f. 5.000,-. Behalve 5% basisrente kriigt
u een premie tot maximaal f. 725,- na 5 iaar.
Het NMB Spaarpapier aan toonder
is ook voor niet-klienien onmiddellijk
aan de balie verkrijgbaar.
Vraag folder en inlichtingen.
Rentewijzigingen voorbehouden.
