oor lachen blijven
eel kijkers wakker
Het Amro Eigen Huis
Spaarptan.
2/0
Bread and Puppet Theatre
met moderne Jeanne d'Arc
Poëtisch spel met handen
De Amro Bank is er voor alle spaarders.
rat het winterseizoen waard was (2)
ÏOLLAND FESTIVAL 1978
ONCERTGEBOUWORKEST
Herdershond
kampioen
OENSDAG 7 JUNI 1978
TROUW/KWARTET P 11 RHS 13
door Dirkje Houtman
De historie van Jeanne d'Arc is al veie malen verdicht. Door
toneelschrijvers, filmers en nu ook door Bread and Puppet
Theatre. Deze groep waarvan Pet^r Schumann de artistieke
motor is, ontving de Erasmusprijs in de categorie avant-
gardistisch poppentheater. Bread and Puppet werkt vanuit
een maatschappelijk engagement, hetgeen niet alleen conse
quenties heeft voor de inhoud maar ook voor de vorm.
vlieg" was een van de spelen die Jan Keja regisseerde naar
erhalen van Guy de Maupassant.
Jo de Meyere als kapelaan Erik Odekerke in Dagboek van een
herdershond.
Dit uitte zich in de zestiger jaren
onder meer in bizarre optochten
waarmee de groep tegen de oorlog in
Vietnam demonstreerde, waarin me
tershoge poppen en gemaskerde figu
ren de Amerikaanse samenleving op
niet mis te verstane wijze bloot
legden.
dan róuwt er ook een huis; een figuur
met een masker waarop in relief een
interieur staat afgebeeld. Dat is aan
grijpend wanhoop vormgegeven
door een lichaam met een niet-men-
selijk masker, dat toch zo'n mense
lijkheid uitstraalt.
Vanuit dit engagement viel de keuze
op Jeanne d'Arc. In een voorstelling ECflhGid
die uitblinkt in eenvoud en perfectie
wordt de betekenis van de reeks his
torische gebeurtenissen in hun essen
tie teruggebracht tot negen taferelen.
Zo zien we onder meer hoe de mensen
uit hun land worden verjaagd, de
huizen hierom rouwen. Jeanne d'Arc
de stem van de hemel volgt, de vijand
overwint en tenslotte tot de brand
stapel wordt veroordeeld.
or Ton Hydra
rkse katholieken en niet
er kerkgaande protestan-
vertonen een opmerkelij-
eensgezindheid. Althans in
1 reacties op de KRO-serie
jboei: van een herders-
ïd. Van de praktiserende
holieken keek 67 procent
de niet-kerkse protestan-
behoorden 66 procent tot
vaste kijkers. Ook hun
irdering scheelde slechts
punt: 80 tegen 79. Opmer-
ijk was voorts dat de nog
kerkse protestanten en
tenkerkelijk geworden
holieken minder talrijk
>r de buis zaten (resp. 59 en
procent) maar in hun be-
ïdering vrijwel niet voor
lere groepen onderdeden.
meer dan zeven miljoen kijkers
a de Herdershond de meest suc-
olle Nederlandse produktie „aller
en". Het is achteraf haast niet te
ven, dat bewerker/regisseur Willy
Hemert onzeker geworden
de wijze waarop zijn voor de
IV gemaakt serie Kleine Luyden
lop werd gebombardeerd be
lt was voor herhaling. Hij maakt
onnodig bezorgd, hoewel er uiter-
ook nu uiteenlopend over zijn
werd geoordeeld. Beneden de
ren kwam het vaker voor dan
rs dat men Jo de Meyere's uit-
ding van kapelaan Odekerke te
lig waarheidsgetrouw vond. Voor
rderlingen daarentegen werkte
stunteligheid juist hartverove-
ïspreksgroepen bleken veel oude
ijkers zich te hebben geërgerd
het autoritaire optreden van de
pastoor Bonhomme. De type-
zal waarschijnlijk dicht in de
rt van hun herinneringen zijn ge
en. Jongeren vonden het juist
het verleden te zien herleven,
zij alleen maar kenden uit verha-
van hun ouders. De produktie
t ook op andere punten heel wat
trekken op gang gebracht; een
neffect dat bij tv-series zelden
eedt.
st het achtdelige Dagboek bracht
:RO nog zes enkelvoudige spelen,
loem ze in volgorde van uitzen-
en vermeld tussen haakjes de
rs voor kijkdichtheid en waarde-
Omzien in wrok. van John Os-
e (23/71); In het land. waar de
ng een kind is met Siem
>m en de daarvoor bekroonde
k Rigters in clericale rollen (10/
Rinkelrooien, van Eric Schneider
4); O'Neill's Toch naar het duis-
[15/72); Heilige Jean, met Josine
Dalsum in de titelrol (19/80) en
Boer Nicolaas Bonte, alias „de mens" in Dagboek van een
herdershond werd gespeeld door de onlangs overleden acteur Ko
van Dijk.
Een vuile egoïst, van Frangolse Dorin
(33/76). Uitschieter qua waardering
werd de door John van de Rest gere
gisseerde voorstelling van Shaws
Jeanne d'Arc. Bij lezers van het
KRO-blad bleek de weerklank van
alle eigen produkties groter te zijn
dan wat het algemene gemiddelde
aangeeft.
Hoewel bestemd voor jongeren, werd
De kris pusaka door veel ouderen net
zo gretig bekeken, waarschijnlijk om
dat het verhaal voor een belangrijk
deel in Indonesië speelde. Het au
thentieke karakter werd versterkt
door medewerking van Indonesische
acteurs. De omstandigheid dat hij
zijn kinderjaren op Java heeft door
gebracht. wist Willem Nijholt in taal
en stijl voortreffelijk uit te buiten.
De gemiddelde kijkdichtheid be
droeg 24 procent (2.6 miljoen kijkers)
en de waardering 72; voor een jeugd
serie een uitstekend resultaat. Kinde
ren van negen tot en met elf jaar
toonden de meeste belangstelling; 70
procent volgde de verhalen en deelde
het hoogste rapportcijfer uit (8+).
Jongeren van vijftien tot en met ne-
ADVERTENTIE
(I-Gebouw
lerdag
|uni
15 uur
hei jaarlijkse RAI-CONCERT
dirigent KIRILL KONDRASJIN
mmv HERMAN KREBBERS, viool
Jongenskoor St Bavo Haarlem
Tsjaikowsky Eerste bedrijf van het ballet De nolekraker
St Saens introduction et Rondo Capriccioso
Ravel Tzigane
Gershwin An American in Paris
Toegang 10.— a i CJP en 65+ 7.50 a i.
REDUCTIEBON VOOR TROUW-LEZERS
CONCERTGEBOUWORKEST HOLLAND FESTIVAL
1978
RAi-gebouw zaterdag 17 |uni 20 15 uur
Kaartverkoop: kassa Concertgebouw (geopend 10-15 uur. dagelijks
behalve zondags, tel 020-718345)
kassa RAI vanaf 7 juni (geopend 10-17 uur. dagelijks
behalve zondags, tel 020-5411411)
Bi| inlevering van deze bon toegang 7.50
gentien waren met 30 procent verte
genwoordigd.
Het drama-pakket van de TR08 be
stond uit drie eigen produkties. vier
tv-registraties van populaire theater
voorstellingen en enkele buitenland
se aankopen, onder andere De Zee
wolf. Kluchten als Quitte of Dubbel
(met Rijk de Gooyer) en Hou jij van
mij? (met het koppel Luc Lutz/Simo-
ne Rooskens) waren natuurlijk geen
artistieke hoogvliegers maar ze trok
ken wel veel bekijks, resp. 43 en 51
procent. De waardering bewoog tus
sen 70 en 75. Mocht u zich afvragen in
welke hoek de klanten zitten voor
zulke overtrokken toneelstukken,
dan zijn hier een paar verrassende
cijfers. Zij komen uit vrijwel alle gele
dingen van de samenleving en nog
wel met hoge percentages. John Lan-
tings produktie Kom van 't dak af
dient als voorbeeld. Gerubriceerd
naar godsdienstige overtuiging: kerk
se katholieken 58 procent, niet kerkse
katholieken 50, kerkse hervormden
en gereformeerden 46. niet kerkse
hervormden en gereformeerden 63 en
overigen 61. In waardering ontliepen
zij elkaar nauwelijks: 75-77.
Maatschappelijk gerangschikt krij
gen we het volgende te zien. Gekeken
werd door 44 procent uit de hogere
sociale klasse, door 54 procent uit de
middengroep en de „modale" werkers
zorgden met 62 procent voor het re
cord. Interessant is ook de verdeling
naar lidmaatschap van een omroep.
Voor de dakcapriolen waren de per
centages: AVRO 60. KRO 55. NCRV
45. VARA 65. TROS 58 en VPRO 20.
Bij deze TROS-uitzending waren dus
de VARA-leden het talrijkst verte
genwoordigd. Tot slot de politieke
kleur: PvdA 67. CDA 51 en WD 53.
De verhalen van Guy de MaupassEmt
De Vlieg, Het Legaat en De Vrouw
met de sluier die inhoudelijk en
qua vormgeving meer voorstelden,
werden door minder kijkers gevolgd
dan de „uitsmijters". Toch mag een
gemiddelde van 33% (3,5 miljoen) met
waarderingscijfers 72 een zeer goed
resultaat worden genoemd. De TROS
kwam daarmee enkele punten boven
het cijfer voor de gehele afdeling dra
ma in het kijkonderzoek. Jan Keja
toonde opnieuw een bekwaam regis
seur te zijn die het de spelers moge
lijk maakt zich te ontplooien. Een
van de voorbeelden was Paul Meyers
creatie in Het Legaat.
Naast een dertigtal buitenlandse dra-
ma-produkties bestond het eigen
aandeel van de NOS uit drie televi
siespelen. Dlmltri Frenkel Franks
Een heel dun laagje goud trok 14 6
procent van de kijkers en bleef met
een waardering van 68 beneden de
verwachting. Ruim twee miljoen kij
kers volgden Herman Lutgerinks spel
De vrouw van drie hoog. maar on
danks Manon Alvings indringende
vertolking van de titelrol kwam de
waardering niet hoger dan 67. Aan de
top ging De smaak van zoet en zuur,
van Dick Walda. Met gevoelige crea
ties van o.a. Etha Coster en Frits
Lambrechts kwam de uitzending tot
een kijkdichtheid van 23 procent met
een 7+ als waai dering.
Fight against slavery werd op de
avond van 2 oktober door ruim drie
miljoen kijkers gevolgd. Verplaatsing
van de serie naar zondagmiddag be
tekende reducering van het aantal
kijkers tot 700.000 en soms nog lager.
Een ander nadeel was dat ook de
AVRO een vervolgverhaal op het
scherm bracht. Rond vier miljoen kij
kers lieten op het rapport van Roots
wij Zwarten een acht noteren.
Tot de toppers in het NOS-pakket
behoorde de laatste aflevering van de
Duitse serie P K. Bijna 26 procent
van de kijkers toonde een behoorlijke
waardering voor het verhaal over een
familie met auto-problemen. Onder
aan bengelde het Franse tv-spel Be
kentenissen van een misdienaar, dat
op de middag van tweede paasdag
nog geen 400.000 belangstellenden
voor de buis kreeg. Zij hadden er met
68 punten niet veel waardering voor.
Ruim een miljoen mensen keken op
de middag van eerste en tweede
kerstdag naar het spel van Jean
Anouilh over het leven van Karei de
Grote. Bij uitzending op een gunsti
ger tijdstip zou de kijkdichtheid
waarschijnlijk verdrievoudigd zijn.
In de statistische gegevens springt
een oer-Hoilandse eigenschap naar
voren. De meeste Nederlanders gaan
omstreeks tien uur naar bed. Van de
ongeveer zes miljoen kijkers op een
geslaagde tv-avond blijven er na het
„klokje van gehoorzaamheid" onge
veer 600.000 over. Ook voor goede
programma's noteerde de NOS niet
meer dan een kijkdichtheid tussen
7.7 en 2 procent.
Het zal nu duidelijk zijn dat vele
factoren het kijkgedrag, en dus de
cijfers, beïnvloeden. Op grond van
een oppervlakkige of op het gevoel
afgaande benadering kan men dan
ook niet bepalen of het ene seizoen
slechter of beter was dan het andere.
Wat A niet pruimt, lust B dolgraag en
C voelt ook wel wat voor consumptie
maar is verhinderd. En breng deze en
nog veel meer omstandigheden maar
eens in statistiek voor een heel buis
volk. Iedereen kan nog het best uit de
voeten met eigen bevindingen; daar
aan mag echter geen algemene gel
digheid worden gehecht.
Dit is het tweede artikel in een serie
van drie. Het eerste artikel stond zater
dag 3 juni in deze krant. Het laatste
volgt vrijdag 9 juni.
De taferelen worden onderbroken
door een klassiek Chinees jazz orkest
en ingeleid door een verteller die de
beelden in één zin samenvat. Geen
dubbelzinnigheden, noch in het ver
haal noch in de uitvoering. Want als
er biivoorbeeld rouw is in de huizen.
Gestileerde beelden, die naarmate
het verhaal vordert levendiger wor
den. Een somber prentenboek ln wit.
grijs en zwart, ingekleurd met een
dramatische lijn. Een combinatie van
theatermaken en beeldende kunst.
Die eenheid van vorm en inhoud, het
volmaakte samenspel tussen de spe
lers van top tot teen bedekt met
grijsgetinte gewaden, soms aange
vuld met maskers en de van karton
gemaakte twee-dimensionale pop
pen. die al naar gelang hun macht in
lengte variëren, geplaatst tegen een
onvermijdelijke achtergrond, maakte
dit onderdeel tot een Indrukwekkend
geheel. Want in deze voorstelling be
perkt men zich niet tot de historische
gebeurtenissen uit de vijftiende
eeuw.
In een tweede deel legt men een link
naar het heden. Niet Jeanne d'Arc
staat hier centraal, maar haar witte
paard. Op een leeg toneel laten zes
heren met gleufhoed zich door één
man manipuleren. Ze komen terecht
op een weg die geen terug kent en die
tot de dood van het witte paard leidt.
Allen dragen witte maskers, die in
hun expressie verschillen maar even
zeer een gelijkvormigheid tonen, ken
merkend voor het gedrag van deze
grijze massa.
Veel verschil tussen toen en nu is er
niet. Jeanne d'Arc werd op de brand
stapel vermoord, haar paard door de
ratten van deze samenleving. Een
pessimistische visie waar de groep
zich niet bij neer wenst te leggen.
Men speelt de verantwoordelijkheid
terug naar het publiek op een manier
die ik niet zal verraden om het effect
van dit verrassende slot niet te ont
krachten.
Dagprogramma
Woensdag 7 juni
Anisterdam. Concertgebouw I2.M
uur: Mini festival folk en volksmu-
riek (lunchconcertAmsterdam.
Concertgebouw 20.13 uur: Omroepor
kest; Amsterdam. Nieuwe de la Mar
Theater 20.13 uur: La Marionettistica
Fratelli Napoli: Amsterdam. Frasca-
li 20.15 uur: Pierrot Lunaire, Der
Kaiser von Atlantis: Den Haag, Hol
Theater 20.30 uur: Bread and Puppet
Theatre; Den llnog, Gemeentemu
seum 20.13 uur: Mini festival folk en
volksmuziek: Den Haag. Open
luchttheater Zuiderpark 20.30 uur:
Mini festival folk en volksmuriek;
Srhcveningen. Circustheater 20.15
uur: Dan Magenerand Dancers; Rot
terdam, De Doelen 20.15 uur: Zigeu-
nermuziek en folklore Rotterdam,
De Lantaren 20.30 uur: Yves Joly,
Theatre du Papier: Amersfoort, Cul
tureel Centrum Dc Flint 20 15 uur:
Mini festival folk en volksmuziek:
Nijmegen, Stadsschouwburg 11.30
en 20.00 uur: Minifeslival folk en
volksmuziek: Utrecht, Tejatrr Kik
ker 20.30 uur: Mini festival folk en
volksmuziek: Utrecht. Stadsschouw
burg (Blauwe zaal) 20.30 uur: Deli-
door André Rutten
ARNHEM De Franse poppenspeler
Yves Joly. een van de vier bekroon
den met de Erasmusprijs, geeft, even
als de drie anderen, met zijn groep
een reeks voorstellingen in Neder
land. Hieronder gaat het over die van
maandag in de kleine zaal van de
Arnhemse schouwburg maar het
programma is overal hetzelfde.
Yves Joly was voor de oorlog acteur
bij Les Comédiens Routiers. De pop,
die zij bij een van hun voorstellingen
eens nodig hadden, maakte hij. In
een krijgsgevangenenkamp in de oor
log ging hij. om zijn lotgenoten een
beetje te vermaken, daarmee door.
Hij maakte poppen met wat hij daar
kon vinden. En waarschijnlijk ook
alleen met zijn handen, „de ziel van
het poppenspel", zei hij in Arnhem.
Het boeide hem zo en hij had er
zoveel succes mee dat hij na de
oorlog doorging in cabarets en nacht
clubs Daarvoor maakte hij korte
nummers en zonder woorden, omdat
er onder het publiek veel toeristen
waren, die te weinig Frans verston
den. En met bijna niets aan hulpmid
delen. De voorstelling die hij nu ln
Nederland met vier medewerkers
speelt bestaat uit zeven korte num
mers, die hooguit tien minuten duren
behalve het laatste „Les mains
seules" (alleen de handeni dat niets
met Sartre's „Les mains sales" (vuile
handen) te maken heeft, behalve de
woordspeling. Dat bestaat uit drie
delen, die samen een kwartier ln be
slag nemen.
Hij speelt in een ruime „poppenkast",
zij het niet zo ruim als die van het
Roemeense Tandarica een „lijstto-
neeltje", dat ook aan de onderkant
een royale „lijst" heeft om de spelers,
die de poppen hanteren, aan het ge
zicht te onttrekken. Maar lijst en ook
de achterwand zijn geheel zwart, in
feite onzichtbaar. Twee vaststaande
schijnwerpertjes (spots) belichten het
gespeelde.
In de eerste twee nummers wordt op
een humoristische manier onthuld
hoe simpel de poppen in elkaar zit
ten. In het tweede („Bristol" geheten,
de naam van kartonachtig papier),
neemt een vaardige hand een vel pa
pier van een lessenaartje, draalt er
met een zwierige zwaai een tuitje van.
plaatst die ln een andere hand. ver
borgen onder een lap stof. plaatst
boven op de tuit een hoed of een pet
en er ontstaan een. twee. drie figuren,
die met elkaar een uitdagend spel
aangaan Het derde nummer wordt
geheel met paraplu's en parasols ge
speeld. die ook door hun optreden
karakters aangeven. Daarna is het
papier weer terug, zowel ln opgerolde,
als ln plat uitgesneden figuren ln een
„tragédie du papier". Spelletjes die
fantasierijk zijn gemaakt en op de
fantasie van de kijkers inspelen door
grappige, soms wat cynische verwij
zingen naar bekende werkelijkheden
Het simpelst en misschien daardoor
het meest verbluffend zijn de spelle
tjes met alleen maar handen, waar
mee bloemen, vissen, mensen poë
tisch zichtbaar gemaakt worden,
maar ook een heel vuurwerk met
fel gekleurde handschoenen om de
handen.
ADVERTENTIE
Unieke Amro spaarvorm /u,
om zo snel mogelijk aan
geld voor een eigen huis te komen.
Geeft momenteel een hoge rente
van 6'/2%, zonder vastzettea Stok
achter de deur bij opname voor 'n
andere gelegenheid dan de koop
van 'n eigen huis betaalt men 2%
opnamekostea
Dat geldt ook voor
alle opnamen binnen
1 jaarna opening van de
rekening.
Extra voordeel: Eigen Huis
Spaarplan-spaarders betalen een
'/2 minder afsluitprovisie, wanneer
een Amro Woninghypotheek wordt
afgesloten (maximaal gelijk aan het
totaal van de bijge
schreven rente).
