'olklore vermengd
net theaterkunst
w\
J*
t* m
v V*
Gong Sawan, boeiend
en ook ontroerend
fleurige en kinderlijk enge fantasie
Siciliaanse verhalen
in groot poppenspel
Joedgelovig
Corrupt (1)
Corrupt (2)
Achterblijvertje?
Agenda
i
lemeens poppentheater
Schimmel bedreigt
'Laatste avondmaal'
Dagpro
gramma
'Portugal komt
EG-lidstaten
duur te staan'
-SDAG 6 JUNI 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
parlementparlementairparlementariërsparlementarismeparlementenparlementeren parlementparlementairparlementai
a.i: Gerard van der Wulp. Bijdragen: Theo Koele en Hans Goslinga.
j Nederlandse minister van bul-
ilandse zaken, Van der Klaauw,
(eft van zichzelf de laatste weken
ildelijk laten weten nu aan
i politieke handwerk gewend te
jj. De VVD-minister haakte daar-
ee in op de kritiek die er van alle
.mten was gekomen op zijn optre-
Lii in de Tweede Kamer in vooral
|Urenco-kwestie.
t de uit de diplomatieke dienst
istige minister zich de uiterst
e kneepjes van de politiek toch
Èer dient eigen te maken bleek
(ter het afgelopen weekeinde
een week verblijf in de V8 han-
rde hij op ruwe wijze de porse-
pkast van de binnenlandse Uren-
politiek, die premier Van Agt
kt de laatste weken zo nauwkeu-
precies aan het inrichten was
minister zei zondagmiddag bij
i aankomst op Schiphol resoluut
het kabinet gisteren, maandag,
i besluit zou nemen over het hete
igijzer van de levering van ver
ft uranium aan Brazilië, en hij
egde daar om het nog wat erger te
ken meteen maar aan toe, dat
besluit zijn inziens positief zou
leten zijn.
b Agt echter, allang inziende dat
n besluit momenteel niet door
i meerderheid van de Tweede
per zou worden goedgekeurd.
e vorige week al begonnen de
Ut down te spelen: Volgens Van
Agt zou er gisteren niet beslist wor
den over Urenco, maar minister Van
der Klaauw zou alleen verslag uit
brengen over de nadere contacten
die hij Washington had gehad met
de Urenco-partners Engeland en
West-Duitsland. Alleen zeer voor
zichtig manoeuvreren kan het ge
voelige Urencobeslult voor een
meerderheid van de Kamer nog
aanvaardbaar maken. In die voor
zichtigheid pas niet het nu nemen
van een beslissing, terwijl de groot
ste CDA-opposant. Van Houwelin-
gen, in West-Duitsland zit, uitgere
kend om meer begrip te wekken
voor het afwijkende Nederlandse
standpunt, en terwijl CDA-fractie-
leider Aantjes op het punt staat af
te reizen naar een conferentie van
Europese christen-democraten om
ook daar nog wat meningen te mas
seren.
De publieke mededeling van de nu
en dan wat goedgelovig lijkende
minister Van der Klaauw dat de
knoop nu doorgehakt moest wor
den, lijkt te zijn ingegeven door de
druk die bij voortduring op hem is
uitgeoefend. Wat de binnenlandse
politieke situatie betreft heeft de
minister zich echter slechts geba
seerd op de kennis die hij ruim een
week geleden had, voordat hij naar
Washington vertrok.
Van der Klaauws mededeling over
het gisteren te nemen besluit duidt
erop dat het kabinet inderdaad an
derhalve week geleden van plan is
geweest „om nu de knoop door te
hakken vooral onder druk van de
industriële topmensen van het
Urenco-concern maar dat inmid
dels toch weer is gekozen voor de
enige weg die althans nog enige
hoog geeft op een goede afloop voor
de Nederlandse deelname in Uren-
co: Het verder uitstellen van de
beslissing.
Mag een Kamerlid er iets „bij"
doen? of. netjes gezegd, zijn neven
functies geoorloofd? ..Nee" is het
enige antwoord, dat de Leidse hoog
leraar in het internationaal privaat
recht mr dr J. P. Verheul voor juist
houdt. Vorige week pleitte hij er
voor. dat nevenfuncties voor Ka
merleden verboden waren. De op
merkingen. die de hoogleraar maak
te, zijn boeiend genoeg om hier te
vermelden, al zullen zij menig Ka
merlid nerveus maken.
Verheul zei „dat een volksvertegen
woordiger, die door nevenfuncties
of op andere wijze belangen heeft
die in strijd zijn of kunnen komen
met het algemeen belang, per defi
nitie corrupt is." Dat is nogal wat.
Van de 150 Tweede-Kamerleden
hebben ruim honderd wel een of
andere, betaalde of onbetaalde, ne
venfunctie. allemaal corrupt?
„Nee", licht prof Verheul toe. „Ik
heb met name adviseurschappen
bij bedrijven en commissariaten op
het oog." Dan blijven er nog altijd
23 Kamerleden over. die beticht
kunnen worden van corruptie. Maar
zo hard wil de hoogleraar dat toch
niet zeggen. Zijn beldoeling is de
bal te spelen, niet de man.
Zijn fundamentele kritiek is. dat
het beleid niet meer op z'n Inhoud
te controleren is. Daarvoor is het
raderwerk van de maatschappij te
ingewikkeld. Volgens Verheul moet
de gevolgtrekking daaruit zijn, dat
formele garanties zoals een ver
bod op nevenfunkties belangrij
ker worden. Komen die er niet, dan
verdwijnt het vertrouwen van de
burgers, ongeacht de kwaliteit van
het beleid.
De hoogleraar wil de rol van een
volksvertegenwoordiger enigszins
vergelijken met die van een advo
caat. Hij vertegenwoordigt het hele
Nederlandse volk, is gekozen om de
belangen van het volk te behartigen
en wordt daarvoor betaald. De ad
vocaat. redeneert Verheul, mag
geen cliënt aannemen wiens belan
gen in strijd zijn met die van een
andere cliënt. Waarop mag een Ka
merlid wel nevenfuncties hebben, of
zelfs maar zijdelings belangen, die
zouden kunnen botsen met het al
gemeen belang?
Verheul beaamt dat het begrip „al
gemeen belang" niet door elke poli
ticus dezelfde manier wordt inge
vuld. Als concreet voorbeeld noemt
hij steun aan een bedrijf. Het is zeer
ongewenst dat daarover geoordeeld
wordt door een Kamerlid, dat be
langen heeft in dat bedrijf.
De hoogleraar betreurt het dat het
parlement geen verbod van neven
functies heeft opgelegd. Er is zelfs
geen verplichting om nevenfuncties
openbaar te maken. De lijst, die
jaarlijks wordt gepubliceerd, komt
tot stand op basis van vrijwillig
heid.
Maar de wetgevende macht niet zelf
het heft in handen neemt is er. in
theorie, de weg naar de rechter.
Elke kiezer zou elke volksvertegen
woordiger in kort geding voor de
rechter moeten kunnen dagen om
een verbod te vragen tot het uitoe
fenen van een nevenfunctie. Dat
zou dan een vordering zijn wegens
onrechtmatig overheldsdaad. Vol
gens Verheul is deze mogelijkheid
op dit moment niet haalbaar, om
dat de rechter zich onbevoegd zou
verklaren. Dat is formeel een aan
vaardbare reactie, zegt Verheul,
maar er ook nog zoiets als een nood-
recht. Zo zwaar tilt hij eraan: „er is
sprake van een noodtoestand. De
democratie verwordt tot een dek
mantel zodra de belangrijkste be
slissingen genomen kunnen worden
door persoonlijk belangheb
benden."
Het balletje ligt weer voor het doel.
De vraag is welke volksvertegen
woordiger er tegenaan wil trappen.
Is Nederland nu voortrekker of ach
terblijvertje binnen de NAVO. als
het gaat om de vergroting van de
financiële defensie-inspanning? De
vraag zal morgen in de Tweede Ka-
mer hangen boven het Kamerde
bat. dat op verzoek van de PvdA-
oppositie wordt gehouden naar aan
leiding van het kabinetsbesluit om
te bevorderen dat de defensie-uitga
ven in de komende Jaren jaarlijks
met drie procent reëel worden ver
hoogd.
Twee verklaringen van mensen van
wie verondersteld mag worden dat
ze er toch heel wat vanaf weten
staan lijnrecht tegenover elkaar
De Nederlandse ministers Van Agt
en Scholten lieten weten dat het
kabinetsbesluit vooral genomen
was omdat Nederland nu toch echt
niet langer meer kon achterblijven
Alle NAVO-partners hadden de ex
tra-inspanning al toegezegd, behal
ve Nederland en Portugal. Later
verklaarde Van Agt nog eens dit
geheel gebaseerd te hebben op een
nota van het departement van de
fensie.
Een der topadviseurs van het Ame
rikaanse ministerie van defensie
maakte bekend dat Nederland door
het kabinetsbesluit van vorige week
nu samen met West-Duitsland en
Engeland voortrekker was gewor
den. en dat op de beslissing van alle
andere landen nog werd gewacht
Wie heeft er gelijk? Het Kamerde
bat zal wellicht enige opheldering
geven. Een passage in een commu
niqué van de topvergadering van de
NAVO-defensleministers half mei
in Brussel geeft de Amerikaanse
woordvoerder op het eerste gezicht
weinig kans op zijn gelijk. Het com
muniqué, dat door alle ministers
goedgekeurd werd. rept ervan dat
er met voldoening is vastgesteld
dat bijna alle landen hebben blijk
gegeven van hun bedoeling" om de
Inspanning te vergroten
Commentaar van de woordvoerder
van minister Scholten van defensie
op de spraakverwarring rondom de
drie procent: ..Wij weten niet waar
adviseur Komer van het Ameri
kaanse ministerie van defensie zich
op baseert, na wat de ministers van
defensie op 19 mei in Burssel ai
samen hebben geconstateerd. Ml
nlsters nemen geen communiqué
aan waarin staat „bijna allemaal"
als het eigenlijk zou moeten zijn
maar een paar
Deze week schenkt de Tweede Ka
mer allereerst aandacht aan de
kunst: er wordt gestemd over een
groot aantal moties betreffende het
algemene kunstbeleid, het mu
seumbeleid en het orkestenbestel.
Verdere debatten over de huurprij-
zenwet woonruimte en de wet op de
huurcommissies morgen een debat
over hogere uitgaven voor defensie,
tegen de achtergrond van grote
aankopen (F-16, onderzeeboten»
Op de agenda van de Eerste Kamer
staan enkele internationale verdra
gen en enkele wijzigingen in het
burgelijk wetboek over adoptie en
de positie van pleegouders.
'RSParlementarismeparlementenpaRlementeren parlementparlementairparlementariërsparlementarismeparlementenpar
[Haag Het is natuurlijk
traag of het met de Roe
ien wél een uitbundig suc-
Igeworden zou zijn, maar
.is voor organisatoren en
llek natuurlijk spijtig dat
liet Holland Festival-pro-
pma „zigeunermuziek en
lore uit Oost-Europa" het
ltsensemble Marama en
lorkest van Radu Simion
braken. Politieke aspec-
staken weer eens een
bk in het wiel en dat valt
etreuren. Een belangrijk
kent viel weg.
|n zeer matig bezet Congresge-
I maakte men kennis met het vijf
jaar oude zigeunerorkest Patjas, op
gericht door leden van het Neder
lands Studenten Orkest. Met alle
waardering voor de orkestleden en de
acht danseressen, maar deze presta
tie hoort dacht ik niet in een festival
thuis. Natuurlijk vreselijk leuk op
een studentenfeestavond, maar toch
niet op het podium van de PWA-zaal.
Het Staatsensemble Bihari uit Hon
garije is professioneel. De orkestle
den gaan in hun programma verder
dan dansjes en een csardas, zij gaan
terug tot de oorsprong en gebruiken
de schaapherdersfluit, de draailier en
de oude volksklarinet. De dansen zijn
perfect ingestudeerd, twaalf danse
ressen en tien dansers die ook de
volksliederen zingen. Het is een vraag
in hoeverre hier sprake is van echte
volkskunst of theaterwerk.
Tenslotte het Bulgaars Folkloristisch
Ensemble Balkanska Mladost. Opge
richt in 1965 met accent op de vie
rentwintig dansers. Ook in dit geval
werd men geconfronteerd met de pro
fessie, zij zijn het visitekaartje voor
hun land geworden. Het onttrekt zich
van mijn waarneming of ook in geval
de echte volkskunst nog meespreekt.
Gezien de perfectie lijkt het niet on
waarschijnlijk, dat de volkskunst als
basis dient voor een stuk Bulgarije-
promotion. Hopelijk was de lage be-
zettinggraad van de zaal niet kenmer
kend voor de publieke belangstelling
voor het festival-thema: de volk
skunst. Het programma wordt gepre
senteerd op 6 juni te Groningen, 7
4M
■*i„ ,,i
door D. Houtman
Geharnaste ridders, zwaardgevechten, dwergen, zelfingeno
men reuzen, vuurspuwende draken en schone jonkvrouwen
die op het laatste moment gered worden, vormen de ingre
diënten van „De dood van Agricane", een enorm spectakel dat
La Marlonettlstlca dl Fratelll Napoll uit Catania (Sicilië) met
hun poppentheater nog op vele plaatsen ln Nederland op zal
voeren.
Het Bulgaarse Ensemble Balkanska Mladost in actie
Juni te Rotterdam. 8 Juni te Eindho
ven. 9 juni in Maastricht. 10 juni te
Haarlem en li juni ln het Amster
damse Concergtgebouw.
ir André Rutten
&TERDAM De Neder-
(se Erasmusprijs, zater-
uitgereikt door prins
ihard, was dit keer toege-
i en dus verdeeld over
poppenspelgroepen, die
fdoor ook alle vier in het
d Festival een reeks
tellingen geven.
gekomen uit Roemenië,
Italië en Frankrijk be-
zij die reeks ook allemaal op
na de uitreiking. Over La
lettistica uit Napels en over
rica (ik ken er geen vertaling
berichten wij vandaag, over de
andere morgen.
tmeense Tandarica, geleid
Margareta Nicuiescu is een
theater, dat wil zeggen een pro-
Deel, groot gezelschap met ei-
echnici, wat zeer fantastische
oon telling mogelijk maakt. In 1971
eine ie groep deel aan een door Ne-
Do<^d georganiseerd internationaal
mtheaterfestival met „De drie
I fcn van Don Cristobal" van
ia Lorca, een programma voor
«senen, aan het eind waarvan
en lieten zien hoe poppenspelers
Chnici met elkaar samenwerken,
verbluffend staal van perfect
jls dof vakbeheersing.
m voorstelling van nu, „Ninigra
en rx ligru", een tijgerkatje en een
poes. die op elkaar verliefd wor-
laar elkaar bijna niet meer te-
innen vinden, helemaal op kin-
pick- tericht, wordt alleen maar ont-
etoe.,hoe die twee hoofdfiguurtjes
250 Poppenspelers bewogen worden.
hoe intensief vele mensen onge-
aet die voorstelling bezig zijn
e als volwassene kinderen zal
il ontgaan aan het geluid van
>ezige voeten, die de planken
iet Hot-theater trouwhartiger
even dan die van het eigen the-
n Boekarest
erlicht
e binnen de omraming van een
«oort poppenkast te zien krijgt
eniijk vederlicht, zoals alleen
in een fantasie-wereld mogelijk
Oh moet het voor kinderen dik-
001c beangstigend zijn. maar ik
«lat kinderen dat heerlijk vin-
Pmdat zij er de angsten in her
in wazar zij in hun fantasiewe-
ok mee bezig zijn. Reuzengrote,
»de vlinders, opdringerige
*ogel* met lenige halzen, een
uUoortig, kleurrijk, rechthoekig
Het Roemeense poppentheater Tandarica in „De drie vrouwen van Don Cristobal" van Garcia Lorca. dat zij
zaterdagmiddag op de Dam speelden. Het geeft ook een indruk van de poppen, zoals die ook in „Ninigra en Aligru"
gebruikt worden.
dier met de kop van een meneer met
een grote snor, een geaffecteerde pa
pegaai (gemaakt van een kleurig pa-
raplutje) die ook een beetje kan tove
ren, een bazige poezenmadam, haar
knecht de kater allemaal met veel
fantasie gemaakte en gespeelde die
ren, die toch iets hebben om een
beetje bang voor ze te zijn.
Helemaal de zeven muisachtige
beestjes met staarten omhoog als po-
litieknuppels, die het tijgerkatje tel
kens weer in drifUge marsen gevan
gen nemen. En de vijf kirrende poes
jes met ook ai dreigende staarten,
door de poezenmadame gedrild om
bij gegoede families boze streken uit
te halen. En het grote monster, dat
zich zelf Het Misverstand noemt,
waarvan het UJgerkatertje de slaaf
wordt, totdat het dat misverstand
ook uit de doeken doet en het beestje
uiteenvalt in zeven gewone beesten.
Er is dus heel wat „te duiden". Dat
zullen kinderen niet doen. Wel de
enge avonturen meebeleven, die de
twee tijgertje* ondergaan, leder af
zonderlijk. en die ze pas echt overwin
nen als ze elkaar terug gevonden heb
ben. De gebruikte Engelse teksten
zullen zij niet kunnen volgen, maar
het is de vraag of zij die nodig zouden
hebben. Er is zoveel te kijken, een uur
MILAAN (AP) „Het laatste avond
maal", het wereldberoemde fresco
van Leonardo da Vinei, wordt be
dreigd door een schimmel en moet
onmiddellijk gerestaureerd worden
Carlo Bertelli, directeur voor schone
kunsten van het district Lombardije,
zei maandag, dat de schimmel ..een
soort kanker is die het kunstwerk
verteert". Bertelli zei dat het komt
door een chemische combinatie van
„smot", de hars en de kleurstoffen
Dinsdag 6 juni
Amsterdam. Stadsschouwburg
20.15 uur: Don Giovanni Am
sterdam, Concertgebouw 20.15
uur: Amsterdams Philharmo-
nisch Orkest. Amsterdam.
Nieuwe de la Mar Theater 20.15
uur: La Marionettistica Fratelll
Napoli. Amsterdam. Centrum
Bellevue 20.30 uur: Delimelo.
Den Haag, Hot Theater 20.30
uur: Bread and Puppet Thea
tre. 8cheveningen, Circusthea
ter 20.15 uur: Dan Wagoner and
Dancers. Rotterdam. De Lan
taren 20.30 uur: Teatrul Tanda
rica. Groningen. De Ooster
poort 20.15 uur: Zigeunermu
ziek en folklore. Nijmegen,
Stadsschouwburg 20.00 uur:
Yves Yoly, Théatre du papier.
Utrecht. Tejater Kikker 20 30
uur: Mini festival folk en volks
muziek. Vlisslngen, Vestzak
theater 20.30 uur: Mini festival
folk en volksmuziek.
Enorme poppen, die door middel van
stangen worden bewogen poppen
in lengte variërend van negentig tot
honderddertig centimeter verbeel
den de avonturen die de ridders van
Karei de Grote beleven in een strijd
tegen de oprukkende Saracenen.
Centrale figuur in deze voorstelling is
Orlando, bij ons beter bekend als
ridder Roeland. Verteerd door liefde
voor de oosterse prinses Angelica,
verlaat hij zijn vrouw en komt net op
tijd om zijn geliefde uit de klauwen
van de Agricane, de koning van de
tartaren te redden. In een duel doodt
Orlando de koning, die tijdens zijn
sterven vraagt gedoopt te worden
Dat heeft meteen effect: uit de hemel
komt een engel die de zorg voor Agri
cane op zich neemt. Maar voor het
zover is, zien we hoe Orlando op spec
taculaire wijze een bataljon wachters
verslaat, waarbij hoofden en rompen
in het rond vliegen en de lijken zich
opstapelen, en hoe de ridders van
keizer Karei elders ln de wereld de
meest sprookjesachtige machten ver
slaan. Het effect neemt een belangrij
ke plaats in. Zo wordt het beslissende
duel tussen Orlando en Agricane on
derbroken door een scène waarin een
bevriend ridder in een ver bos een
vuurspuwende draak verslaat.
Het is dan ook geen doorlopend ver
haal. Dat kan ook niet, want het
gezelschap toont hier de hoogtepun
ten uit een verhalencyclus. die op
Sicilië een jaar duurt, waar het pu
bliek elke avond een nieuwe afleve
ring ziet, zijn eigen helden kiest en
daar hartstochtelijk in meeleeft.
Vroeger ging dat zelfs zo ver dat men
aan weerszijden van de enorme kast
wachters opstelde die met rieten de
opdringende emotioneel geladen me
nigte moest terugslaan. En dat mis je
in de Blauwe Zaal in Utrecht, die
meeslepende betrokkenheid van het
publiek waar het voor gemaakt Is. ZIJ
leven het hele Jaar mee met hun hel
den. WIJ zien alleen de hoogtepunten,
een geamputeerde versie voor een
afstandelijke Ingehouden super-Hol
lands publiek. Maar dat doet niets af
aan hetgeen de familie Napoll binnen
de poppenkast teweegbrengt. Een
prachtig spectakel. gevoed door me-
diterane geestdrift, dat niemand mag
mlsden.
Van onze parlementaredactie
DEN HAAG Bij de toetreding van
Portugal tot de Europese Economi
sche Gemeenschap zal de nadruk
moeten komen te liggen op de ter
mijn waarop de toetreding plaats
vindt, en moet een goed regiem voor
de overgangsperiode gemaakt
worden.
Met die stelling gaat het kabinet Van
Agt vandaag naar de Europese Raad
in Brussel, waar over de toetreding
van Portugal tot de EG gesproken
wordt.
Premier Van Agt zei gisteren dat Ne
derland voorstander is van die toetre
ding, maar dat die toetreding de EG-
staten „letterlijk duur te staan zal
komen," omdat Portugal een econo
misch desolaat land la".
ROTTERDAM Het zal voor het merendeel van de bezoekers van de geheel gevulde grote
zaal van De Doelen een onmogelijkheid zijn geweest, het optreden van de Gong Sawan uit
Noord-Ball objectief en zonder bijzondere ontroering te hebben beleefd. Daarvoor zijn de
banden tussen ons land en Indonesië ook met Bali te intens, te gevoelig. Hoevelen van
ons hebben in hun leven niet te maken gehad met twee culturen: de Nederlandse en ook de
Indonesische, waarmee zij immers een groot deel van hun leven intensief aanraking hebben
gehad.
lang.
De voorstelling is tot en met 16 Juni
op tournee: Rotterdam, Nijmegen,
Amsterdam, Groningen, Enschede,
Maastricht, Haarlem, Arnhem.
Utrecht.
van het fresco. De ziekte waaraan de
muurschildering lijdt werd door een
groep van deskundigen ontdekt na
dat zij het werk drie maanden had
den onderzocht. Bertelli drong aan op
een onmiddellijke vergadering van
deskundigen zodat besloten kon wor
den welke restauraties noodzakelijk
zijn. „Het laatste avondmaal dat
geschilderd is op een muur van de
..Santé Maria" in Milaan, wordt jaar
lijks door duizenden toeristen bezich
tigd.
door Hans W. Ledeboer
Men kan een uitvoering als die van de
Gong Sawan moeilijk bezien als een
stuk folklore, als volksdans en volks
zang. Daarvoor komt er teveel bij
kijken. Er komen professionele cho
reografen en componisten aan te pas.
zoals Gdé Risi. die de leiding heeft
van dit ensemble van dansers en mu
sici en Gdé Manik, die in heel Indone
sië bekendheid heeft. En de uitvoe
renden hebben een heel leven van
training en opleiding achter zich, al
blijven zij semi-professioneel. omdat
zij behalve danser ook nog een „bur
gerlijk" beroep uitoefenen. In de
Gong Sawan zijn de leden boer. stu
dent. ambtenaar en huisvrouw. Gong
is op het eiland Ball niet alleen de
naam van een ons overbekend
muziekinstrument maar ook de aan
duiding van een groep dansers en
musici. Sawan is een plaats in Noord
Bali. Hetgeen de Gong Sawan laat
zien is specifiek voor Noord-Bali:
sommige mannenrollen, zoals in de
krijgshaftige Baris en in de Legong
Kraton door vrouwen vertolkt en
niet, zoals in Zuid-Bali door mannen.
Ook kenmerkend maar dan voor
geheel Bail een veel levendiger stijl
dan de tot het uiterste gestyleerde
Javaanse dans. Voor de westerling
gemakkelijker bereikbaar. Indonesië
heeft in de loop van de geschiedenis
te maken gehad met vele culturen Zo
is het oude animisme overspoeld door
het hindoeïsme, het boeddhisme, de
islam en ten slotte het christendom.
Bali is het enige eiland, waar het
hindoeïsme bleef bestaan en er geen
aanraking kwam met latere gods
dienstige en filosofische overheer
sing. Misschien geeft ook dit de Ball-
sche dans een eigen karakter: dat van
een levend cultuurgoed en niet. zoals
vaak elders, dat van oude legendes,
achterhaald door latere religieuze in
zichten. Ai bleven ook op Java die
oude legendes een eigen wezenlijk
leven behouden. Het gezelschap heeft
een eigen gamelan, eigen orkest, mee
genomen, met prachtige muziekin
strumenten, rijk met snijwerk en ver
guldsel versierd. Ook de kostuums
zijn kostbaar en heel mooi. Hoe le
vend de danskunst op Bali is, blijkt
uit het programma: veel van de door
Gdé Risi gecomponeerde muziekwer
ken dateren van de laatste Jaren, tot
1977 toe. Ook de Ketjak; in de jaren
dertig ontworpen door de choreo
graaf Mario, kreeg door Gdé Manik
een eigen nieuwe vorm: niet het op
treden van het bekende „alpenleger",
maar de strijd tussen de duisternis,
die de maan wil verslinden, en de
wolken, die de maan verdedigen. Uit
eindelijk wint de duisternis, er is dan
een maansverduistering!
Sierlijk
Voor het merendeel is deze kunst
vorm episch: verhalen uit de littera
tuur worden uitgedanst, vaak als be
geleiding van het gereciteerde ver
haal. Maar ook wel „om het mooi",
gewoon om de muziek en de bewe
ging. Die beweging volgt de klassieke
Balische stijl en voor wat betreft de
dansers van Oong Sawan ls die heel
mooi. sierlijk, prachtig beheerst, in
getogen virtuoos en heel beeldend.
Met een boeiend choreografisch lij
nenspel. pretentieloos van opzet, alle
aandacht vragend voor de individue
le prestaties van de dansers Oorver
dovends gamelan muziek In de zaal:
deze muziek is niet gemaakt voor een
concertzaal maar voor de buiten
lucht. hooguit onder een „pendopo",
een open. overkapte ruimte. Maar een
gamelan met prachtige, harmonische
klank en samenstelling
