De Moor brein achter Pais
e tekening van een lezer
5 ibbir
'Voor behoud werk
snel besluit over
Markerwaard nodig'
rouw
Commentaar
AF.
WAT Cr A OF
NU DOEN7-
.üt\ójjyi'\s er commissaris Puisenberg...
ljIX
Meedeling
Minister neemt adviezen van commissie bijna geheel over
VAN SCHOOL
Voortgezet
onderwijs
in kaart
Met deze kleine
lettertjes hebt u 'n
betere
aansprakelijkheids
verzekering
Royal Nederland |jg
Binnenkort
koeler
Weerrapporten
teDAG 6 JUNI 19/8
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
PvdA en een CDA, die als
twee grootste partijen als-
ir met elkaar slag leveren
stemmenwinst, roepen op
duur het gevaar op van
tweedeling van de Neder-
Ise politiek en daarmee
het gevaar van een moge-
rechtse concentratie on-
de paraplu van het CDA.
p niet mis te verstane
(rschuwing uitte afgelopen
Irdag de fractievoorzitter
het CDA, Wim Aantjes.
kost ons zo algemeen ge-
J d weinig moeite deze waar-
Hfcwing te onderstrepen,
r hoe groot is nu het ge-
voor een tweedeling en
is precies het gevaar er-
Het is jammer dat Aan-
daarop niet wat verder is
-Jgaan.
icht biedt de recente ver
ingsuitslag in de Bondsre-
iek Duitsland een aankno-
spunt. In de twee deelsta-
Neder-Saksen en Ham-
werden de liberalen van
s# toneel geveegd en is de
deling inderdaad een feit
SJprden. De vraag is echter
itsland zich wel zo geluk-
nag prijzen met deze ont-
celing. Het zal ons niets
-glazen dat de twee grote
ijen CDU en SPD eens te
r de gevangene van elkaar
in worden. De veronder-
s, o^e vrijheid, die de grootste
bb ij ten deel valt, is namelijk
r zeer betrekkelijk. Een te
cdgS opererende SPD zal al
Zij dig zijn winstpositie ver-
i zien gaan en het omge-
de geldt voor de CDU. Het
2e uidelijk zijn dat de flexibi-
lenjt van een regering om al-
in te kunnen spelen op
Jj1 we maatschappelijke ont-
telingen nagenoeg tot nul
at fat gereduceerd.
;en
j1" jugroepen die met bijna
^ei indërenswaardige moed
de verkiezingen hebben
:ijn|gedaan (want in Duitsland
je maar liefst vijf pro-
,t van de kiesdrempel halen
om vertegenwoordigd te kun
nen worden, maar ook de libe
ralen zijn louter en alleen
weggevaagd wegens het kies
stelsel. Het is goed dit nog
eens te bedenken voor we in
Nederland het kiesstelsel wil
len veranderen. In Duitsland
spelen liberalen en milieu
groepen nu niet mee. En dat is
jammer, omdat de twee groot
ste partijen hun geluid wegens
eikaars gevangenschap niet zo
gemakkelijk zullen overne
men. De twee Duitse deelsta
ten zullen het dus zonder het
fraaie politieke kleurenspec
trum moeten doen, dat in Ne
derland gelukkig nog tussen
het licht en donker van slechts
twee partijen bestaat.
Toch is ook hier in Nederland
de verleiding van een tweede
ling groot. De PvdA flirt al
jaren met de meerderheids-
strategie. Die onvermijdelijk
zo langzamerhand ook tegen
krachten heeft opgeroepen.
Oppervlakkige waarnemers
van de politiek zijn namelijk al
gauw geneigd de stelling van
macht en tegenmacht ten on
rechte uit te werken in een
tweedeling, tegenover de ene
partij dus een andere. In Ne
derland met zijn sterk over
tuigde minderheden kan die
tweedeling echter niet anders
dan schipbreuk leiden. En zal
dus de oplossing blijven ge
zocht moeten worden in com
promissen waarin de veelvor
migheid van onze samenleving
tot zijn recht komt.
Kennelijk is Aantjes ge
schrokken van de opvatting
van bepaalde personen die in'
het CDA vooral een instru
ment zien van mobilisering
van de tegenmacht, die uitein
delijk niets anders op kan le
veren dan de gevreesde recht
se concentratie. Terecht heeft
Aantjes daar tegenover de
identiteit van het CDA gesteld.
We mogen hopen dat die ons
voor een tweedeling zal be
hoeden.
door Piet Hagen
TILBURG Sinds 1970 pro
beert de commissie-De Moor
het Nederlandse hoger onder
wijs in de pas te brengen met
de ontwikkelingen in andere
landen. Er moet een gevari
eerd stelsel van opleidingen
komen met meer overstap- en
keuzemogelijkheden. Boven
dien moet de academische
studie in twee fasen worden
geknipt: een korte doctoraal
opleiding en daarna een post
doctorale studie van een jaar
of twee voor een beperkt aan
tal studenten.
Met wisselend enthousiasme hebben
opeenvolgende ministers zich door de
prof. De Moor en de door hem voorge
zeten commissie Ontwikkeling Hoger
Onderwijs laten raden. Maar nog
nooit heeft de commissie zo'n willig
oor gevonden als nu bij minister Pais.
Diens nota „Hoger onderwijs voor
velen" zou bijna door de commissie
gedicteerd kunnen zijn.
Bijna, want de ideeën van De Moor
gaan verder. De nota van minister
Pais beperkt zich voornamelijk tot
het wetenschappelijk onderwijs. De
commissie-De Moor heeft een blauw
druk klaar liggen voor een heel nieuw
stelsel van hoger onderwijs.
De Tilburgse socioloog prof. R. A. de
Moor is voor tachtig procent van zijn
werktijd vrijgesteld voor zijn advise
rend werk. Behalve voorzitter van de
commissie Ontwikkeling Hoger On
derwijs is hij ook voorzitter van de
commissie Open Universiteit en lid
van de commissie-selectie, die minis
ter Pais voorstellen heeft gedaan
voor een nieuw toelatingssysteem
voor universiteiten.
In ons gesprek met prof. De Moor
blijkt al gauw dat hij de beleidsnota
van minister Pais ziet als een eerste
stap. Pais keert terug tot de in 1968
door regeringscommissaris Posthu
mus betrokken stelling, dat een doc-
Prof. dr. R. A. de Moor
toraal programma niet langer dan
vier jaar mag duren. Ook de ministers
Veringa (KVP), De Brauw (DS'70) en
Van Kemenade (PvdA) hadden daar
voor gekozen. Maar de Tweede Ka
mer is in 1975 bezweken voor de druk
vanuit de universiteiten en heeft de
cursusduur verlengd tot maximaal
vijf jaar (met nog eens twee jaar
uitloop).
lADVERTENTIE
f We weten allemaal dat de banen
tegenwoordig niet voor het
opscheppen liggen Alle reden
l dus om extra actief te zijn.
I Op bijna elk arbeidsbureau is
I een vakaturebank te vinden:
een soort kaartsysteem waarin
je zelt naar een passende baan
kunt zoeken. Zonder iets in te
vullen en geheel vrijblijvend.
Maar op het arbeidsbureau
wil men je ook graag helpen
bij dat zoeken.
Ze weten daar nu eenmaal
meer over beroepen, oplei
dingen en regelingen. En ze
kennen meer mogelijkheden,
bedrijven en personeelschefs
dan jij.
Maar bedenk wel hoe eerder
je komt, hoe beter Want als
je hun meer tijd geeft, heb jij
meer kans van slagen.
Direct doen dus. nog vóórdat
je met vakantie gaat. En als je
toch op het arbeidsbureau
bent. pak dan meteen het
boekje "Werkwijzer voor
jongeren" mee.
Van onze parlementsradactie
DEN HAAG De werkgelegenheid
van meer dan tweeduizend medewer
kers van de rijksdienst voor de IJssel-
meerpolders is in ernstig gevaar nu
de beslissing over de inpoldering van
de Markerwaard uitblijft.
Die noodkreet heeft de Algemene
Christelijke Federatie van overheid
spersoneel gisteren gelanceerd. Vol
gens de federatie, waarbij de CNV-
bonden ARKA en NCBO zijn aange
sloten, moet snel beslist worden tot
inpoldering, mede terwille van de
werkgelegenheid van de 1200 ambte
naren en 800 medewerkers van de
rijksdienst voor de IJsselmeerpol
ders.
De CFO wijst daarbij op een rapport
van de raad van de waterstaat van
enkele jaren geleden, waarin stond
dat met de inpoldering van de Mar
kerwaard in totaal 60.000 arbeids
plaatsen gemoeid zijn.
De federatie meent dat er een keuze
moet worden gemaakt tussen de
voor- en nadelen van inpoldering. De
bezwaren van degenen die voor be
houd van natuur en milieu zijn moe
ten, naar het inzicht van de federatie
optredend als belangenorganisatie
van de leden onder het personeel van
de rijksdienst onder de huidige
omstandigheden wijken voor het al
gemene belang van de werkgelegen
heid op langere termijn.
Morgen zal de federatie in de bijzon
dere commissie rijksdienst IJssel-
meerpolders de directie van die rijks
dienst trachten te bewegen eveneens
spoedige inpoldering van de Marker
waard voor te staan. Het zal van dat
gesprek in de bijzondere commissie
afhangen of de CFO in een gesprek
met minister Tuijnman van verkeer
en waterstaat de inpoldering zal be
pleiten.
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG Staatssecretaris De
Jong (onderwijs) wil een ontwikke
lingsplan opstellen voor het voortge
zet onderwijs. Om hiervoor de nodige
gegevens te verkrijgen wil hij in het
najaar een enquête laten houden op
alle scholen voor lager beroepsonder
wijs, mavo, havo en vwo.
Drs. De Jong heeft dit gezegd in een
interview met het blad „Onze vacatu
re". Ter toelichting verklaarde de
staatssecretaris ons. dat hij wil na
gaan met welke vernieuwingen scho
len uit zichzelf bezig zijn. Zo kan
gepoogd worden een „onderwijskun
dige kaart" van Nederland samen te
stellen.
Volgens De Jong is deze kaart vooral
bedoeld om scholen attent te maken
op ontwikkelingen in andere plaat
sen. Scholen weten vaak niet van
elkaar waarmee ze bezig zijn. Door
meer informatie kunnen ze elkaar be
hulpzaam zijn, verwacht De Jong.
De heer De Jong vindt verder dat het
vak Nederlands meer aandacht moet
krijgen. Het aantal klachten over
slecht mondeling en schriftelijk taal
gebruik neemt toe. zegt hij.
Prof. De Moor gelooft niet dat je
achteraf Van Kemenade en zijn
geestverwante staatssecretaris Klein
het verwijt kunt maken, dat zij zich
destijds hebben neergelegd bij het
besluit van de Kamermeerderheid.
Zij konden in die omstandigheden
waarschijnlijk weinig anders dan toe
geven. zegt hij. Maar De Moor is blij.
dat minister Pais de Tweede Kamer
nu opnieuw tot een keus dwingt
Want een studieduur van zeven jaar
(vijf plus twee) is nauwelijks een ver
betering in vergelijking met de huidi
ge situatie.
Keuzemogelijkheden
Het ideaal dat prof. De Moor en zijn
commissie voor ogen hebben is een
korte eerste fase van drie a vier jaar
met ruime keuzemogelijkheden. In
de toekomst zou minstens dertig pro
cent van de achttienjarigen zo'n op
leiding kunnen volgen (nu is dat nog
ruim twintig procent). Na een prope
deuse van één jaar zou de student
nog drie kanten uit kunnen: een'we-
tenschappelijk-theoretisch program
ma, een meer praktische opleiding, of
een wat vrijere algemene opleiding.
De eerste fase van de wetenschappe
lijke studie zou je kunnen vergelijken
met de bachelors-opleiding van En
gelse universiteiten. Prof. De Moor
vindt dat het onderwijs in deze eerste
fase minder specialistisch moet zijn
dan in de huidige opleidingen. Maar
hij voelt niet voor een even grote
keuzevrijheid als bijvoorbeeld in
Amerika bestaat. De programma's
moeten wel een duidelijke kern heb
ben. zegt hij. Maar de eigenlijke spe
cialisatie volgt toch pas in de tweede
fase.
De ideeën van minister Pais lijken
sterk op de voorstellen die de com
missie De Moor heeft gedaan in de
zeven tot nu toe uitgebrachte advie
zen. Pais gaat uit van een groeiend
aantai studenten (in 1983 minstens
tien procent meer), een financiële nul
lijn (meer doen met evenveel geld),
handhaving van de kwaliteit van on
derwijs en onderzoek, beperking van
het aantal studentenstops en minder
uitvallers (nu haalt de helft van de
universitaire studenten de eindstreep
niet). De consequentie van dat alles is
dat de programma's van de eerste
fase niet langer dan vier jaar mogen
duren Degenen die niet zo vlot stude
ren krijgen dan van Pais nog één jaar
uitloop, een jaar korter dan de Kamer
in 1975 wilde.
loop van een jaar vindt hij aan de
lange kant. Een paar maanden zou
genoeg zijn. zegt hij. Zowel de stu
dent als de docent weten dan waar ze
aan toe zijn. Maar met het oog op de
politieke haalbaarheid is dat extra
jaar wel te vergeven.
Prof. De Moor beklemtoont dat de
voorstellen van zijn commissie niet
ingegeven zijn door de noodzaak van
bezuiniging. Dat speelt natuurlijk
wel een rol. maar dat is meer een zorg
van de regering dan van haar advi
seurs. „Wij kijken in de eerste plaats
naar onderwijskundige motieven."
verzekert De Moor.
Hij wijst op het geringe percentage
uitvallers in Engeland, waar negentig
procent van de studenten het bache
lors-diploma haalt. Weliswaar is de
selectie bij de ingang van de universi
teit iets strenger en zitten de universi
teiten iets beter in hun personeel,
maar het belangrijkste is toch dat de
student daar meer keuzevrijheid
heeft en vooral dat de universiteiten
het meer als hun plicht zien een een
maal toegelaten student binnen de
afgesproken op de bestemde plaats te
brengen.
Verouderd
Volgens prof. De Moor is het Neder
landse stelsel van hoger onderwijs
zwaar verouderd. Het past niet meer
in een tijd waarin twintig, dertig,
straks misschien veertig procent van
de 18- tot 22-jarigen hoger onderwijs
volgt. De variatie in de wensen van de
studenten en in de maatschappelijke
vraag naar afgestudeerden is veel
groter dan vroeger. Ook van de men
sen die nu de universiteit bevolken is
een groot deel veel meer gebaat bij
een wat kortere opleiding en een wat
gevarieerder studiepakket.
Het blijft natuurlijk de vraag of mi
nister Pais gedaan zal krijgen wat
zijn voorgangers niet gelukt is. De
universiteiten hebben de hervorming
van het hoger onderwijs tien Jaar
kunnen tegenhouden. De Kamer
bleek keer op keer gevoelig voor de
machtige academische lobby. Zullen
zij zich nu zonder slag of stoot gewon
nen geven aan de parmantig door de
porseleinkast stappende Pais?
De Moor is niet pessimistisch. Het is
waar. zegt hij. dat met name De
Brauw en staatssecretaris Klein al
menig voorstel hebben gedaan voor
een nieuw stelsel van hoger onder
wijs. Maar het bleef bij nota's en
wetsontwerpen die nooit kracht van
wet kregen.
Veranderingen
„Toch zie ik die periode van 1967 tot
nu niet als tijdverlies." zegt De Moor
„Voor een zo ingrijpende vernieuwing
als wij voorstellen is een mentaliteits
verandering nodig. Ik heb hoop dat
we op dat punt nu verder zijn dan in
1970 of 1975. Ik vind wel dat de ge
schiedenis van de laatste tien Jaar
ons leert dat er iets schort aan de
bestuurskracht De adviesprocedures
vergen teveel tijd. de universiteiten
hebben misschien meer invloed dan
in overeenstemming ls met de kwali
teit van hun weerwerk, en de ambts
termijn van ministers is vaak te kort
om iets voor elkaar te krijgen. Maar
dat is een probleem dat Je niet alleen
in het onderwijs tegenkomt, maar
overal waar je te maken hebt met
ingewikkelde problemen en democra
tische bestuursvormen. Ik weet ook
niet goed hoe je dat kunt ondervan
gen. Wel geloof ik dat Pais nu snel
zaken kan doen. als de Tweede Ka
mer akkoord gaat. Ik ben geen politi
cus. maar volgens mij kan niemand,
of hij nu christendemocraat, liberaal
of socialist is. er tegen zijn dat het
hoger onderwijs geschikt wordt ge
maakt voor grotere aantallen stu
denten."
IADVERTENTIE
biedt de verzekering ook dekking;
motorrijtuigen gebruikt door kinderen
b. legen de «»nsprake li jkbe id van:
-de vcrzekeringsnemer of zijn echtgenoot,
-een kind, plee^-of stiefkind van de verzelce-
riog". nemer, mits dit niet onder is dan tt jaar,
wegen* schade toegebracht door of meteen motor
rijtuig, waarvan de verzekeringsnemer noch zijn
echtgenoot de eigenaarofdewraekeringsplicbrigt
mder was, terwijl dit bahen zijn/haar weten en
tegeo zijn/haar wil we rd gebruikt dooreen kind.
Haalbaarheid
Volgens prof. De Moor is Pais daar-
meè al rijkelijk ver gegaan. Een uit
houder was, tei
tegen zijn/haai
pleeg-of stiefkind van de vcrzekeringsnemer.
Jongens spelen nu eenmaal graag met
auto's. Zo ook elfjarige Karei. Dus toen
buurman even niet oplette, in 'n onbewaakt
moment... kras dwars over de hele zijkant,
garagedeur ontzet, Kareltje aan het huilen,
buurman razend en 'n gepeperde rekening op
uw deur mat.
Tranen zijn gauw gedroogd, maar wie
betaalt de rekening?
Het is Royal Nederland die betaalt
Dat betekenen die kleine lettertjes.
Ingewikkelde juridische termen?
Ze zijn er niet om uw portemonnee te
plunderen, maar om u te helpen.
Om uw verzekering meer inhoud te
geven. Want Roval Nederland verzorgt ook
de onwaarschijnlijke dingen.
Royal Nederland zorgt ervoor dat-e met üw
aansprakelijkheidsverzekering de spelregels
aan uw kant hebt.
Op maat. Bij voorbaat. In üw belang.
De kleine lettertjes van Roval Nederland
geven ook u grote zekerheid-
Vraag maar aan uw verzekeringsadviseur.
verzekering maatschappij nv
•1 -
:enlngen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859.
tnsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een
lekenbon.
ek<
aal
rk
tal
its
>rz«
P <i
En
m«
arn
17.
Het koufrontje van zondag heeft
de zomar niet uit het goede spoor
gebraehh Gisteren voelde het in
het binnenland bepaald druk
kend aan door het hogere vocht
gehalte van de lucht bij tempe
raturen van 23 graden. Vandaag
loopt het kwik opnieuw verder
op bij zuidelijke tot zuidoostelij
ke wind en dat zal vrij zeker
uitdraaien op zomerse warmte
van 25a 27 graden. Maar dat zal
dan wel de laatste keer zijn deze
week dat we zo'n hoge tempera
tuur kunnen noteren. Een trog
van lage druk met daarin een
afzonderlijke depressie (het is
een actieveling) maakt zich op
snel naar de lage landen te
komen.
We moeten aannemen dat dit
luchtdruksysteem Nederland
met regen en onweer op uitge
breidere schaal dan de afgelopen
dagen zal passeren Aangezien
de nog aanwezige lucht vochtig-
warm is zou er tijdens de verdrij
ving. die met de nodige dyna
miek gepaard kan gaan. wel eens
fors wat neerslag kunnen vallen.
Een aanwijzing voor de activiteit
vormde ook het vrij zeldzame
haloverschijnsel, dat gisteren in
de vooravond zichtbaar was: een
zogenaamde circumzenithale
boog: een cirkelvormige boog die
op grote hoogte aan de hemel
rondom het zenith lag. evenwij
dig aan de horizon. Hij ontstond
door breking en afbuiging van
het zonlicht in hoge ijle cirri.
Achter de trog wordt het koeler
bij naar zuidwest tot noordwest
draaiende wind. De temperatuur
komt dan niet meer boven de
twintig graden uit en blijft han
gen op zeventien a achttien gra
den. De Franse computerkaar-
ten voor donderdag geven een
afzonderlijke lage drukkern bo
ven Duitsland aan en in verband
daarmee noordwestelijke win
den in onze omgeving. Een nieu
we storing doet pogingen via
Schotland in het noordwestelijk
deel van de Noordzee naderbij te
komen.
Mei is een sombere en iets te
koude maand geweest. Gemid
delde Biltse etmaaltemperatu-
ren 12.1 graad Celsius tegen 12.4
normaal) gemiddelde dagelijkse
maximumtemperatuur 16 8
(17.7); gemiddelde minimum 7.4
(7.1). Aantal zonuren 168 (nor
maal 211); landelijke neerslag
circa 40 mm tegen 49 normaal. In
De Bilt waren 14 regenuren (nor
maal 35); onweer was er op negen
dagen ergens in het land (14).
In Deurne bij Eindhoven viel
maandagmiddag om kwart voor
twee 19 mm onweersregen.
En zo was de neerslagverdeling
over Nederland: Brunssum 104
mm. Eysden 87. Oud Beijerland
78. Zwijndrecht 74. Wijk bij
Duurstede 68. Apeldoorn 64.
Werkendam 60. Ulrum 57. Roos
endaal 56. Aalten en Oosterbeek
53. Arnhem I 52, Nijmegen en
Fijnaart 51. Alm kerk 50. Arnhem
II en Dinxperlo 47. Zuid Beijer
land 46. Herwijnen 43. Scheve-
ningen 40, Losser 39. Alphen aan
den Rijn 37. Koog aan de Zaan
en Hazerswoude 34. Tessel en
Oost-Kappelle 32. Bussum.
Maarssen, Alkmaar en Marken
31. Amsterdam en Huizen 30.
Meliskerke 29. Santpoort 27.
Haarlem 26. Sint Maarten (NH)
26. Siddebuuren 25, Zwolle en
Musselkanaal 22. Kampen en
Ten Post 21. Emmen 18. Ballum
op Ameland 15 en IJsselham-
merweg 13 mm.
Neerslagduur In Marken bijna
tien uur uit negen buien. De ge
middelde temperatuur van de
Gouwzee was 14.5 graad celsius
met uitwijkingen tot 19.4 en 12.2
graad Celsius. In Santpoort werd
op de vijfde mei donder gehoord
over een afstand van 20 a 25
kilometer in het oosten. De tem
peratuur steeg er tussen 25 tot 30
mei van 91/. tot 26 graden.
Strandweer
Vandaag eerst opklaringen, later
zwaar bewolkt gevolgd door re
gen of onweer. Wind toenemend
uit zuid tot zuidoost. Luchttem
peratuur 22 d 23 graden, zeewa
ter 12 graden. Verdere vooruit
zichten: koeler.
temp
Amsterdam
zw bew
M
De Bilt
zw bew
22
Deelen
regen
20
Eelde
<w huw
23
Eindhoven
regenbui
20
Den Helder
zw bew
18
Rotterdam
zw bew
21
Twente
zw bew
34
Vlissingen
zw bew
10
Zd Limburg
zw bew
34
Aberdeen
half bew
19
Athene
on bew
28
Barcelona
licht bew
23
Berlijn
28
Bordeaux
half bew
36
Brussel
zw bew
23
Frankfort
half bew
2T
Oenevr
half bew
25
Helsinki
on bew
23
Innsbruck
half bew
28
Klagenfurt
half bew
26
Koprrih Jiten
onbew
34
Lissabon
half bew
21
Locarno
licht bew
27
Londen
zw bew
20
Luxemburg
zw bew
34
Madrid
geh bew
28
Malaga
Mallorca
geh bew
half bew
23
38
Munchen
half bew
38
Nice
licht bew
22
Oslo
onbew
24
Parijs
zw bew
25
Rome
licht bew
25
Spilt
licht bew
25
Stockholm
onbew
23
Wenen
weerlicht
22
ZQrtch
zw bew
24
Casablanca
half bew
21
Istanbul
onbew
22
Tunis
onbew
27
HOOOWATER woensdag 7 juni Vliaaingen 3 45-
16 07 H.irmgvl,rtMuiy.-n 4 06 16 29 Rotterdam
6 00-16 17 SchevenUigen 5 03 17 26 IJmuidrn 5 38-
18 01 Den Helder 9 42-22 02 Harlingrn 12 05 Delf
zijl 1.47-14 02.
