'Zwartboek' wil duidelijkheid in zaak-Ter Schegget
Eerste nationale synode in
Dordrecht herdacht
©eJ&ationaleli>pnoï)e
ban Borörccfjt 1578
Kirchentag in Leipzig:
openbaar en massaal
I
Leipzig: in het
stamland van
de reformatie
VANDAACfl
Remonstrantse zorg
over politiek in de kerk
DINSDAG 6 JUNI 1978
KERK
TROUW/KWARTET
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Een actiegroep van vijf predikanten en drie
studenten onder leiding van ds. Kleis Kroon en ds Rochus
Zuurmond heeft gisteren een „zwartboek" in de openbaarheid
gebracht over de zaak-Ter Schegget.
De commissie theologisch weten
schappelijk onderwijs TWO van de
hervormde kerk maakt bezwaar te
gen een benoeming van dr. O H. ter
Schegget tot hoogleraar aan de theo
logische faculteit van de universiteit
van Amsterdam (tevens kerkelijk
hoogleraar), hoewel hij de vrijwel
unanieme kandidaat is van de univer
siteit. in de vacature-prof. dr. K.
Strijd
De opstellers van het zwartboek wil
len. dat de zaak in een openbare
zitting van de hervormde synode aan
de orde komt De synode vergadert
volgende week.
Het dossier van 264 bladzijden is pri
mair bedoeld om de synodeleden in
formatie te geven. In het voorwoord
zeggen de acht opstellers: ..Laten zij
die bezwaren hebben tegen Ter
Schegget die open en eerlijk uitspre
ken. Dan kan Ter Schegget zich ook
openlijk en eerlijk verdedigen. Wan
neer dat tijdig in een besloten knng
zou zijn gebeurd, hadden wellicht alle
moeilijkheden kunnen worden voor
komen. Op een dergelijk gesprek heb
ben wij meer dan een jaar lang aange
drongen Maar tevergeefs. Openbare
behandeling ter synode is volgens
hen nog „de enige fatsoenlijke oplos
sing".
..Wij willen, dat de synode ronduit
zegt: op die en die gronden moeten
wij Ter Schegget niet. Dan komt er
tenminste duidelijkheid. Nu wordt er
een onwezenlijk schimmenspel ge
speeld. dat volstrekt onaanvaardbaar
is." aldus ds. Zuurmond bij de presen
tatie van het zwartboek, gisteren in
de Amsterdamse studentenklasse De
Populier.
Begin mei is er een gesprek geweest
tussen de Amsterdamse faculteits
raad en het moderamen van de her
vormde synode Het moderamen
deed de toezegging, dat de zaak op
nieuw in de synode zou worden ge
daan. In strijd met deze afspraak,
aldus ds. Zuurmond, heeft de com
missie TWO later toch weer twee
nieuwe kandidaten voor de hoogle-
raarsstoel voorgedragen aan de facul
teit. De faculteit heeft hier in een zeer
boze brief op gereageerd en gewei
gerd de nieuwe kandidaten in behan
deling te nemen
Later hoorde bovendien Huub Oos
terhuls van dr. A. H. van den Heuvel,
dat de zaak weer niet aan de orde zou
komen in de synode.
Ds. Zuurmond bestreed, dat het maar
om een actie van „vrienden van Ter
Schegget" zou gaan. die hem zo graag
op een professorenstoel willen zien.
Het protest komt uit een veel grotere
groep Volgens het zwartboek is het
duidelijk een kwestie van kerkpoli
tiek. Die overtuiging heeft ook de
Amsterdamse faculteit. In een ge
sprek. dat ds. Kroon c.s. op 13 decem
ber 1977 met het synodemoderamen
had. heeft dr. Van den Heuvel ook
bevestigd, dat bij dergelijke procedu
res kerkpolitieke overwegingen altijd
een rol spelen.
„Als iemand om kerkpolitieke rede
nen keer op keer wordt uitgescha
keld. komt dat een keer de neus uit.'
aldus ds. Zuurmond. Hij was er per
soonlijk van overtuigd, dat Tei
Schegget's linkse politieke keuze de
doorslag geeft. ..De rechtervleugel
van de kerk drukt hard op het mid
den en dat midden wil geen narig
heid."
Volgens het zwartboek speelt de
zaak-Ter Schegget in feite al sinds
1965. In dat jaar stond hij als eerste
op de voordracht om secretaris van
de raad voor kerk en Israël te worden.
Met 24 tegen 25 stemmen koos de
synode echter ds. S. Gerssen. Miskot-
te sprak toen al van een „huzaren
stuk van kerkpolitiek." Naderhand
werd Ter Schegget achtereenvolgens
gepasseerd bij de opvolging van Lek-
kerkerker in Groningen (werd Geen-
se). Van Nlftrik in Amsterdam (werd
Beker). Sperna Weiland in Amster
dam (nog steeds vacant) en De Graaf
te Utrecht (werd een buitenlander),
en dat terwijl hij steeds zonder meer
gekwalificeerd zou zijn. Hierdoor is
een vreemde mysterie-sfeer om hem
ontstaan van „als je alles eens wist."
De samenstellers van het zwartboek
willen dat doorbreken. Het dossier
bevat niet alleen uitvoerige docu
mentatie over het konflikt en de voor
geschiedenis. maar geeft ook bijna de
helft informatie over de theologische
opvattingen van Ter Schegget in de
vorm van artikelen van en over hem.
te beginnen met een lovende bespre
king van zijn proefschrift door prof.
dr. K. H. Miskotte uit 1970.
Miskotte
Volgens ds. Zuurmond en ds. Kroon
is de zaak-Ter Schegget eigenlijk de
voortzetting van de zaak-Miskotte.
Deze is ook altijd als te rood be
schouwd in de hervormde kerk en Ter
Schegget is zijn meest begaafde leer
ling. Ook bevat het zwartboek speci
aal voor deze uitgave geschreven arti
kelen van de Duitse theologen F. W.
Marquardt en Hans-Werner Bartsch
over Ter Schegget's boek Het lied van
de Mensenzoon. Tenslotte zijn er 22
bladzijden lovende getuigenissen van
voormalige gemeenteleden van Ter
Schegget op Curacao over zijn pasto
rale werk daar van 1958 tot 1963. Dat
is gedaan, omdat nu al tien jaar het
gerucht gaat. dat hij misschien een
knap theoloog kan zijn, maar er pas
toraal een puinhoop van heeft ge
maakt. schandelijk, aldus ds. Zuur
mond.
Dr Ter Schegget (50 jaar) is sinds
196C docent ethiek en filosofie aan de
academie De Horst in Driebergen.
Gisteren werd bevestigd, dat hij mo
menteel een benoeming in overwe
ging heeft tot tijdelijk gastdocent in
Berlijn met ingang van 1 september.
Hij was daar al eerder twee jaar stu
dentenpredikant.
Niet schamen
„En mocht onze actie niet lukken,
dan behoeft Bert ter Schegget zich
volstrekt niet te schamen. Allerlei
werkelijk grote mannen in de her
vormde kerk hebben het nooit tot
hoogleraar kunnen brengen, zoals
Kohlbrugge en Noordmans." zei ds.
Zuurmond nog.
Het zwartboek is het werk van ds. K.
Bouhuijs en ds. J. A. Eekhof (Leiden),
ds. P. van Dijk (Enschede), ds. K. H.
Kroon. D. Floors. J. Leijdekkers, J.
Lok (Amsterdam) en ds. R. Zuur
mond (Delft). Ds. Kroon en ds. Zuur
mond voerden de eindredactie. De
technische verzorging was in handen
van De Populier, waar het ook te
verkrijgen is voor 15 gulden (tel. 020-
254438).
door L. M. P. Scholten
DORDRECHT Het is deze maand vierhonderd jaar geleden, dat in
Dordrecht de eerste nationale synode werd gehouden van de kerk der
Reformatie in Nederland. Dat feit is gisteren herdacht in een bijeenkomst in
de Augustijnenkerk in Dordrecht.
In deze bijeenkomst, die georgani- voor de geschiedenis van het Belgi-
seerd was door het Kerkhistorisch sche protestantisme, werden drie re-
Gezelschap. samen met de vereniging feraten gehouden, door prof. dr D.
GRONINGEN Politiek beheerste de remonstrantse broe
derschap tijdens haar in Groningen gehouden algemene ver
gadering van bestuur. Er was een brief binnengekomen van de
gemeente Oosterbeek, die uiting gaf aan het onbehagen dat
zich bij velen zou hebben meester gemaakt over politieke
uitspraken van de broederschap, bij voorbeeld inzake de
situatie Zuid-Afrika en de neutronenbom.
Dé gemeente Oosterbeek is van me
ning dat veel plaatsen in de bestuur
lijke organen van de broederschap
worden ingenomen door hen die poli
tiek links georiënteerd zijn Dat vond
de gemeente op zichzelf geen be
zwaar. maar wel was men van oordeel
dat de vertegenwoordigers in de be
leidsorganen zich er van bewust die
nen te zijn dat ze niet gekozen zijn om
hun politieke overtuiging Bestuur
ders moeten zelfs de schijn vermijden
van de kerk een poliUek instrument
te willen maken
De gemeente Oosterbeek waarschuw
de ervoor dat de kerk een politiek
strijdtoneel over dergelijke menings
verschillen zou kunnen worden. Zij
wilde een dringend beroep doen op
alle vertegenwoordigers in de orga
nen van de broederschap, de politie
ke overtuiging van al de leden tc
respecteren.
betreft de ontwikkelingen op het ter
rein van de maatschappelijke dienst
verlening.
Ook werden er spelregels goedge
keurd van een samenwerking van de
plaatselijke gemeenten met afdelin
gen van de Nederlandse protestan
tenbond. De remonstrantse broeder
schap vindt dat de betrokken ge-
meenteafdellngen juridisch zelfstan
dig moeten blijven. De rechtspositie
van predikanten en voorgangers mag
door een samenwerking niet worden
verzwakt. De broederschap zou een
vorming van een stichüng die de pre
dikantvoorganger in dienst neemt,
willen ontraden.
Nauta, de Belg dr G. Moreau en dr R
H. Bremmer. Tevens werd een bundel
opstellen over de synode van 1578
aangeboden. Deze bundel bevat be
halve de referaten ook bijdragen van
prof. dr E. R. J. Knetsch. prof. dr W
van 't Spijker (met de tekst van de
acta van de synode) en dr J. P. van
Dooren.
Betekenis
De synode van 1578 is weinig bekend.
Dat komt ook wel omdat er weinig
van bewaard is, zelfs geen notulen.
De zogenaamde „acta" zijn in werke
lijkheid een kerkorde. Toch rijst uit
de her en der bijeengegaarde gege
vens in de gisteren verschenen bun
del een beeld van een vergadering,
die van veel groter betekenis is ge
weest, dan tot nu toe werd aangeno
men. en dat lijkt niet de gewone over
drijving te zijn van herdenkingsbij
eenkomsten.
De synode van Emden in 1571 was
nog een synode van ballingen „onder
het kruis". Besloten werd toen over
een jaar weer een synode te houden.
Maar de grote veranderingen ln het
vaderland, die 1 april 1572 begonnen
met de inname van Den Briel. en
vooral de Pacificatie van Gent in
november 1576, wijzigden de situatie
drastisch.
In steeds meer plaatsen in noord en
zuid werd de gereformeerde religie
openlijk mogelijk. Dr Van Dooren
schat, dat in 1578 in de noordelijke
Nederlanden al driehonderd predi
kanten een gemeente dienden en vijf
tig in Vlaanderen. En zo begon op 3
juni 1578 de eerste nationale synode,
in het hart van het bevrijde gebied, in
Dordrecht, waar in 1572 ook de eerste
vrije Statenvergadering was ge
houden.
Doorgetrokken
De synode van Dordrecht onder lei
ding van Petrus Datheen heeft de
kerkvorm, zoals die in 1571 in Emden
gestalte had gekregen, verder gecon
solideerd. Ook in andere opzichten
werd de lijn der reformatie in calvi
nistische geest doorgetrokken.
De opbouw van de kerk was nog in
volle gang. Alleen in de kop van
Noord-Holland was al een enigszins
geordend kerkelijk leven. De vier
classes daar hadden vertegenwoordi
gers gezonden. In Zuid-Holland, Zee
land en de zuidelijke Nederlanden
was het al minder geregeld. Verder
waren er in Dordrecht afgevaardig
den van de Waalse gemeenten, enkele
vluchtelingengemeenten in het bui
tenland en wat „losse" vertegenwoor
digers uit Gelderland.
landen in kerkelijke classes, van Gro
ningen tot Artois. Men had blijkbaar
goede hoop, dat de reformatie in alle
gewesten zou doorbreken.
Er zijn meer aanwijzingen, dat de
synodeleden dachten, dat de eigenlij
ke grote strijd tegen Spanje al achter
de rug was. Het moment was aange
broken om van de resultaten de ba
lans op te maken. Regelingen werden
getroffen voor de verhouding met de
overheid, voor een nieuwe bijbelver
taling en de uitgave van andere be
langrijk geachte boeken (waarvan
niets terechtgekomen is).
Stormachtig
integendeel juist „vierkant" achter
de politiek van de prins stelde, met
inbegrip van Petrus Datheen. De
mannen van deze synode waren geen
„calvinistische zeloten". Zij begre
pen, dat Oranjes politiek de enige
mogelijkheid was. de Nederlanders
bijeen te houden in het gemeen
schappelijk verzet tegen de tirannie
van Filips II.
Bremmers bewijsvoering overtuigt
niet geheel. Met name lijkt het wat te
snel geredeneerd, als hij de latere
ontwikkeling van Datheen geheel
verklaart uit de invloed van Hembyze
in Gent.
Verwachting
Hoe hoog de verwachtingen echter
waren voor de politieke ontwikkelin
gen. blijkt wel daaruit, dat deze syno
de een gedetailleerd ontwerp maakte
voor een indeling van heel de Neder-
Dr Bremmer gaat in op de nationale
betekenis van deze synode. Vooral de
laatste weken voor de synode waren
gekenmerkt door een stormachtige
ontwikkeling: de ene stad na de ande
re ging om naar de reformatie (25 mei
Haarlem. 26 mei Amsterdam. 1 Juni
Gent). De manier waarop dat gebeur
de was in strijd met de Pacificatie
van Gent. Een burgeroorlog over de
religie was niet denkbeeldig. Prins
Willem van Oranje beijverde zich
juist in deze tijd zeer voor godsdienst
vrede.
Dr Bremmer bestrijdt de mening van
historici als H. Enno van Gelder en L.
J. Rogier, die menen, dat prins Wil
lem hierin de calvinistische kerkelij
ke leiders tegen zich had. Hij betoogt,
dat de synode van Dordrecht zich
Wig
Hoe het ook zij, reeds was ten tijde
van de synode van Dordrecht de
Spaanse generaal Parma in de Ne
derlanden. Hij zou er korte tijd later
in slagen, een wig te drijven in het
gezamenlijke verzet van noord en
zuid. De hooggestemde verwachtin
gen van de synode en van prins Wil
lem werden de bodem ingeslagen. De
sondanks behoudt de synode van 3
tot 18 juni 1578 te Dordrecht haar
betekenis voor de kerkhervorming.
Het boek „De Nationale Synode van
Dordrecht 1578" verscheen onder re
dactie van prof. dr D. Nauta en dr J.
P. van Dooren als paperback bij Buy-
ten en Schipperheijn en Ton Bolland
te Amsterdam (208 blz., 35,-).
Bijval
Tijdens de vergadering kreeg de ge
meente Oosterbeek bijval van de ge
meenten Apeldoorn en Doesburg
Apeldoorn vond dat men aan dege
nen die bestuursfuncties bekleden dc
raad moest geven om hun politieke
kleur terzijde te stellen als het oir
geloofszaken gaat Doesburg meendt
dat men meer ruimte moest later
voor mensen die in gewetensconflict
komen
Prof. dr H. J. Heering vond het on
juist om in de kerk te spreken van
links en rechts. Men moet elkaar aan
spraken op christelijke en zakelijke
argurpenten.
De vergadering besloot deze bespre
king nu vrij kort te houden en vol
gend jaar op een volgende vergade
ring deze zaak uitvoeriger aan de
orde te stellen.
Commissie
Verder heeft de remonstrantse broe
derschap een landelijke diakonale
commissie ingesteld. Deze commissie
zal zicht houden op hetgeen er op
dlakonaal terrein in de gemeente en
kringen plaatsvindt, met name wat
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM
DORDRECHT
Postbus 948
Westblaak 4. Rotterdam
Tel. 010-115588
(Red.)
Schiedamsevest 52
Tel. 010*115700 (adv.)
DEN HAAGlaEIDEN
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
door prof. dr. C. Augustijn
Het eerste wat van de Kirchentag in
Leipzig opvalt, is dat hij in ds volle
openbaarheid plaatsvindt Dat is
nieuw. Iedere vier jaar is er een Kir
chentag, maar het was nu de eerste
keer dat er affiches op de aanplakzui
len te vinden zijn en dat het reusach
tige complex van de Leipziger Messe
ervoor gebruikt werd: de hele zondag
in de hallen, de slotbijeenkomst in de
open lucht.
Een tweede indruk is die van de massaliteit
veel extratreinen. 50.000 deelnemers, véél
Jeugd daarbij, massale bijeenkomsten in de
gebouwen, om maar te zwijgen van de indruk
wekkende afsluiting met alle deelnemers sa
men. Deze dingen zijn niet belangrijk, zeker
niet in een stad waar men op alle openbare
gebouwen de bekende leuzen vindt van de
steeds stijgende produktie en de bereidheid,
zich daarvoor in te zetten.
In de openbaarheid en de massaliteit van dc
Kirchentag wordt zichtbaar, dat ook in deze
socialistische maatschappij, die sterk de pres
tatie-mentaliteit huldigt, een levende kerk be
staat, Het geheel krijgt daardoor ook iets van
een familiefeest.
Dat betekent niet. dat het uiterlijk het belang
rijkste ls. Vanaf vrijdagmiddag waren er kleine
groepen bezig, het thema van de Kirchentag
onderlinge te bespreken. Zo hielden veel. voor
al jonge mensen uit heel Saksen zich intensief
bezig met de vraag, wat „Leven betekent een
doel hebben" in allerlei opzicht kan zeggen
voor het ieven van vandaag.
Als wij in Nederland over een dergelijke vraag
als christenen met elkaai zouden spreken, zou
er ongetwijfeld een wirwar van antwoorden,
maar nog veel meer van vragen loskomen.
Voor een socialistisch land als de DDR geldt
dat natuurlijk in versterkte mate Het grote
Ideaal van de officiële ideologie blijft, dat men
als volk één en hetzelfde antwoord geeft.
Voor de kerk. die nog altijd ruim de helft van
de bevolking omvat, betekent dat een dubbele
verleiding. Zij kan zich zo volledig daaraan
aansluiten, dat ze geen eigen woord meer heeft.
Ze kan zich ook zozeer terugtrekken op zich
zelf. dat ze niets meer te zeggen heeft in de
maatschappij, waarin ze leeft. Mijn indruk
was. dat men beide gevaren onder ogen ziet en
er heel openhartig met elkaar over spreekt.
Belevenis
Toch zou ik niet te veel de klemtoon willen
leggen op de verschillen met onze maatschap
pij. Een hoogtepunt was voor mij de kerk
dienst. die ik op de zondagmorgen meemaakte.
Een lelijk 19de eeuws gebouw, in het portaal
een sobere herinnering aan het predikantsge
zin (man, vrouw en vijf kinderen) en de kerke
lijk medewerkster, die allen bij een luchtaan
val in 1943 om het leven waren gekomen.
Een stampvolle kerk. een ongedwongen, vrolij
ke stemming en zo was het. naar ik hoorde,
overal. Liederen, gedichten, een combo, veel
applaus. Voor de kerkgangers kennelijk een
belevenis, ook voor mij. In alles, wat er gebeur
de. kwam één thema naar voren, dat in de
preek onder woorden gebracht werd met „de
hoop op een nieuwe wereld".
Alles liep samen in de vraag, hoe kunnen wij
het leven redden in een wereld, die in de ban
gekomen is van de afgoden van produktie en
prestatie. ..Minder liever produceren en meer
léven, meer mens zijn" - zo werd het woordelijk
gezegd en het kwam in allerlei vormen naar
voren
Voordat wij gezamenlijk het Onze Vader ba
den. was er gelegenheid om naar voren te
komen en een wens uit te spreken. Daar liep
natuurlijk alles door elkaar: een gehandicapte
die vroeg om bezoek: een meisje die door haar
vriend, die al een half jaar in voorarrest zat.
wenste dat hij zijn innerlijke vrijheid daar bij
/ou bewaren, een vraag om minder monotonie
en meer plezier
In „Trouw" van 30 mei stonden wat gege
vens over de Kirchentag, die van 26 tot 28
mei in Leipzig gehouden is. Doordat ik
juist dat weekeinde in Leipzig was, kon ik
een deel van de Kirchentag meemaken.
Aan een uitvoerig verslag waag ik me niet.
Wel wil ik graag wat indrukken doorge
ven, die ik opdeed. Het is goed, als we ook
op die maniier meeleven met christenen
in een ander land.
Leipzig is een grote industriestad, met
600.000 inwoners de grootste stad van de
DDR na Berlijn. Van DE de oudebinnen
stad is weinig meer over:het oude stad
huis dat nu een museum is, enkele oude
kerken (daaronder de Thomas-kerk, de
kerk van Bach) en wat oude, meestal
sterk verwaarloosde huizen. De rest van
de oude stad is in en na de oorlog ver
woest. Leipzig ligt in Saksen, het stam
land van de reformatie, 70 km van Witten
berg. In de st. Thomas hangt een bordje
met de mededeling, dat Luther hier Pink
steren 1539 bij de invoering van de refor
matie in de stad gepreekt heeft. Leipzig is
ook de stad, waar in 1519 het beroemde
dispuut tussen Karlstadt en Luther aan
de ene lant en Eek aan de andere kant
heeft plaatsgevonden.
Het stadsbeeld wordt nu beheerst door
het afschuwelijke gebouw van de Karl-
Marx-universiteit met ruim 10.000 studen
ten, een gebouw van 25 verdiepingen.
C. Augustijn
Vrijheid
De Thomas-kerk in Leipzig
Als buitenlander voel je natuurlijk opeens de
verschillen met onze situatie. Maar in het ge
heel viel mij juist op. dat een dergelijke kerk
dienst ook in Nederland gehouden zou kunnen
worden. Het ging om „vrijheid" ln bijbelse zin.
BEZINNING
Grimmig stelde mevrouw Van
Someren-Downer op de
verkiezingsavond 'an de vorige
vast, dat haar partij zich maar eet
moest bezinnen. De wijze waarop!
gezegd werd, maakte mij niet
verlangend om aan die bezinningi
te doen, maar dat hoeft dan gelukt
ook niet. Ze had natuurlijk gelijk.
Een partij die verliest moet zich
afvragen waaraan dat ligt. Intui
denk ik dat die bezinning niet erg
zal komen want de verklaring varl
verlies werd erbij gegqven. Mensi
die men in 't verleden uit de
confessionele partijen had gewoi
voor het liberale standpunt keen
nu weer terug naar het eigen nest.
Dat zou voor een gedeelte wel eei
waar kunnen zijn. Maar zo n
opmerking maakt dan op mij een
soort ping-pong-effect. Want nu
de bezinningsnoodzaak duidelijk;
de kant van de confessionele pari
te liggen. Het CDA heeft, afgeziei
van alle factoren die in rekening
moeten worden gebracht door hi
dat dit gemeenteraadsverkiezing
waren met een geringere opkomstj
plaatselijke interesses, dat CDA
heeft dan gewonnen, maar winst
ook een reden zijn om zich te
bezinnen. Vooral wanneer die
uit een bepaalde hoek komt. Van
voor de oorlog hangt velen nog de v;
slogan in de oren: zet liberalen nai dj
Colijn! Die leus bedoelde niet zo «mi
vriendelijk te zijn voor Colijn als i
voor de liberalen. De liberalen zagfy
nl. hun aanhang voor een niet Kp
onbelangrijk deel naar de toenmal s
A.R.-partij overlopen. Het waren V n
slechts enkele stemmen die in die jn,
situatie tot bezinning opriepen. Di tg
oproep werd toen door velen
weggewuifd Men wilde er ro£
onbekommerd blij mee zijn. Ik defy
dat die bezinning te meer nodig is,
omdat de regeringscombinatie
waarvan het CDA deel uitmaakt ii
feite nog niet aan de eigenlijke zak
toegekomen is. Reden genoeg om
zich af te vragen wat er aan de han
ls. Vooral voor mensen die een jaai|m
geleden nog con amore samen
werkten met wat nu de oppositie
heet.
he
yOORBIJGANGEI
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Beverwijk-Heemsl s
(toez.): J. A. van Leeuwen te Stegjlei
da; te Aalburg en te Zegveld: H. nc
heul, kand. te Ede. fid
apj
Aangenomen de benoeming tot
dienstleraar-schoolpastor aan di
scholengem. Redichem te Oi
beek: H. A. Dekkers te Metslawil
Nijawier.
Beroepbaar: G. H. Frederikse.
weg 50. Stolwijk; G. Petersch
mann, p/a Valkenaarstraat 105.
zen (NH); G. G. J. Schoonman, He
laan 3. Zeist; H. Verheul, Molensl p
168 Ede.
Bedankt voor Amsterdam-Sl<
(toez.); C. J. Amez te Capelle
IJssel; voor IJsselmuiden: W.
boom te Waddinxveen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Heerde: J. Poppin)
Assen.
Bedankt voor Andijk: A. Prins te.
ten; voor Veldhausen (WDld):
Pluim te Ridderkerk.
Emeritaat verleend aan: J. Koopn
te Harkema.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Bedankt voor Vlaardingen: G. A.
te Eemdijk.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor St Annaland en
Oud-Beijerland: A. Hoogerland
Krabbendijke; voor Goudswaard
W. Verweij te H.I. Ambacht;
Enkhuizen: J. van Vliet te Aa
kerke.
Beroepen te Apeldoorn: N. W. Sch
der te Goes.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Rijswijk (g
dienstonderwijs a.d. chr. scholen) 1
Rijswijk): J. P. v.d. Boomgaar
Amsterdam.
OUD GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Rijssen: A. Kot te IJl
muiden.
EV. LUTH. KERK
Aangenomen naar Zwammerd
(geestelijk verzorger Johannesst
ting: A. Steinhart te Schiedam.
een vrijheid om mens met mensen te zijn.
Daarom ook het protest tegen een ontmense
lijkte wereld, waar geen plaats meer is voor
echt leven, lachen en zorgeloos zijn.
Er klonken natuurlijk ook andere stemmen.
De slottoespraak van de Saksische bisschop
Dr. Hempel had een heel andere toonzetting
Hij sprak over Christus als het doel van ons
leven, zonder dat duidelijk werd welke concre
te betekenis dat zou kunnen hebben voor het
leven van elke dag. Dat zijn verschillen, die je
ook in Nederland aantreft! Juist daardoor voel
de ik me helemaal thuis.
Vóór de ingang van het hoofdgebouw van de
Vrije Universiteit heeft iemand met grote let
ters op het trottoir geverfd. „Wat dóe ik hier?!"
Een doordenkertje, dat ook deze Kirchentag
beheerste
Prof. ds. C. Augustijn is als kerkhistoricus ver
bonden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
ADVEMENTiE
I
fietsgetken.
ze rijden vrij rond
da*zij 4.999 fietsenmakers
