fltfST anadees ballet ooi solistenwerk rf Muziekdramatiek van Schönberg en Ullman HOUANDFESI ^■HOUA Plezier met de clowns Maclöma Tarwebedrijven KSH definitief bij Wessanen Dan Wagoner: muzikaal, speels en verfrissend volksmuziek ^kandinavië elgië IINT Don Giovanni onduidelijk 'Der Kaiser von Atlantis' in Frascati ours Koningin )eth door ees gewonnen Manifestatie tegen Argentinië trekt veel belangstelling TEff 5 JUNI 1978 KUNST TROUW/KWARTET -K jans W. Ledeboer AAG Na een weinig de aandacht trekkende opening van het Holland Festival een bijdrage welke de aandacht trekt: het optreden van The National Ballet of Canada •ht, in het Nederlands Congresgebouw in Den Haag en in Carré in Amsterdam. voor u de voorstelling van balletconcours in Moskou, de topso- nd in Den Haag bezocht, listen van het gezelschap naar onze verwachting de jlvariaties beloofde te bie- Met het slechts geven van de vierde irde akte van het bijna een akte van dit dramatische om niet Petipa-ballet „La Bayadè- te zeggen melodramatische ballet irige „Kettentanz" van de is het gehele „verhaal" over boord gezet en dat is wellicht heel gelukkig. Blijft over een mooi ballet blanc in de vorm van een uitgebreide pas de deux tegenover een corps de ballet dat op de achtergrond bleef en met muzikale bewegingen de orkestbege leiding accentueerde. Gerald Arplno en „Mad van Ann Ditchbum, die als eografe is verbonden aan Ible. actie gels >lus- ing. j beseffen, dat wij de Deen mfuss hebben moeten mis te avond in Den Haag niet len. Denemarken heeft een ballettraditie en Schau- jaarin een eigen plaats, hij leden jaar bij The National anada gekomen. Als solist Heksenjong" van Jack Carter of ook wel eens aan „Monument voor een gestorven Jongen" of „Feestgericht" van Rudi van Dantzig. De Willem-Alexanderzaal van het Ne derlands Congresgebouw was tot de nok gevuld, ook al omdat deze voor- stelling het karakter van een gala had. Prinses Margriet en mr Van Vol lenhoven vertegenwoordigden het Nederlandse hof als gasten van am bassadeur dr S. F. Rae van Canada en diens echtgenote. l Scène uit Mozarts titelrol Virtuoos Prachtige afwerking en een hoog ar tistiek en virtuoos peil bij de beide solisten. Ook hier een niveau dat in peil, dat slechts weini- slechts heel weinig dansers ooit zul- mnen bereiken. Maar deze Den Haag waren in „La de beide hoofdrollen in in Karin Kain en Frank beiden „eigen kweek" via se National Ballet School nu, na een indrukwekken- opbaan waarin als glans- [lefn jpas de-deux-prijs van het nen ont- 141. >ert Kistenmaker - AM Het programma !lam* - SEN B.V. 0 soort iks van x20 en :s geo- aandag AD 121 at, 200 land Festival dat dit jaar n staat van de volkscul- ijdag van start in zeven aast de bekende klassieke s dit jaar westerse en niet- lkskunst te zien en te ho- gehele land. De westerse k is verdeeld in acht mini- aarbij de angelsaksische (rote plaats krijgt toebe- t Rotterdam Folk '78 ge- iiziek heeft de laatste tien hernieuwde belangstelling oral dankzij de emancipa- len kunnen bereiken. Een hoogst merkwaardig corps de ballet; vele passages opvallend mooi afgewerkt met dan plotseling even een uiteen vallen in een wat rommelig aandoend geheel om zich even later tijdelijk te herstellen en weer tot een mooie afwerking te komen. „Kettentanz" is een fleurige, speelse vertoning op muziek van Johann Strauss Sr. en Johan Mayer. Soms heerlijk gedurfd veaudeville-achtige revue-werk, soms luchtig spottend, soms met aantrekkelijke dans-clow- nerie. Maar altijd vol dansplezier en virtuositeit. Een heel mooie solo van Nadia Potts en een even opvallend duet van Vanessa Harwood en Frank Augustyn. Plezierig om naar te kij ken, maar wij kunnen ons voorstel len. dat het voor de dansers een even groot genoegen is om dit ballet te dansen. Echter staat daartegenover het bleke licht van Thomas Skelton, dat de kleuren van Joe Eula's kos tuums te zeer deed verbleken tot een matte monochromie. Melodramatisch „Mad Shadows" ontstond uit een sa menwerking van choreografe Ann Ditchbum, componist André Gagnon en decorontwerper Jack King. De naam is onvertaalbaar. Het program ma spreekt van „Krankzinnige schimmen", maar deze vertaling laat van de gevoelswaarde niets heel. On danks het prachtige danswerk als theaterstuk weinig boeiend. Melodra matisch, soms veel te lang uitgespon nen dansscènes, die niet altijd éven gemakkelijke zijn te volgen. Soms herinneringen wekkend aan „Het Ondanks de zeer uitvoerige toelich ting van Schönberg en de intelligente benadering van de problematiek door mensen als Pierre Boulez lijkt het juiste midden tussen sprekend-zin gen. en zingend-spreken dat Schön berg moet hebben bedoeld, niet ver wezenlijkt te kunnen worden. Talloze zangeressen van naam (het is voor vrouwenstem geschreven) hebben zich er in de loop der jaren aan ge zegd dat het een interpretatie op hoog niveau was, waarover (en dat ligt in de aard van het werk) men wat opvatting betreft van mening kan verschillen, maar waarvan de kundi-' ge, intelligente en goed doorwerkte benadering en presentatie door Anne Haenen bulten discussie staan. Uit haar vertolking (en die van het instru mentale ensemble met Maarten Bon voor de belangrijke pianopartij en waagd en vele pogingen zijn op de Kerry Woodward als dirigent) werd In plaat vastgelegd, met weinig overtui- ejk eeval jjuM-mi- riat BhJJZ gend resultaat. En met ala duidelijk- baan^kend meeLmerk gl^ da" ste mislukking de vrij recente opna- de ontwikicetina V9n me met Cleo Lalne. die het ook wel- kunstmuziek voor een belangrtjkte"! eens wilde proberen. mede heeft bepaa]d Een erkenning Hnnn nluom i SieJ^th?.ns biJ 11161 voorkomt, dat nOOg niveau ik bij elke uitvoering die ik van dit Zaterdagavond deed Anne Haenen werk moet aanhoren een onontkoom- van de Nederlandse Operastichting baar sterke weerzin tegen de ongrijp- het in een Holland Festivalconcert in baarheid en de gekunsteldheid ervan Frascati te Amsterdam. Het mag ge- onderga. door Adr. Hager SCHEVEN1NGEN Zag men Mo- zarts opera Don Oiovannl vrijdag avond voor de eerste maal. dan zal men niet beseft hebben, dat regisseur Göt2 Friedrich een nieuwe geheel ei gen weg is ingeslagen Fel realisme kenmerkte de voorstelling van de Ne derlandse Opera, de enige operabij- drage aan het Holland Festival Vergelijkenderwijs was het toch wel even wennen en kon men zich moei lijk gewonnen geven aan de visie van Friedrich. de Felsensteinleerllng Een Don Oiovannl met weinig aristocrati sche allure, geen charmeur, maar een bruut die er overrompelingsmetho- den op na houdt Eigenlijk een ellen deling die niet met zijn handen van al wat vrouw is kan afblijven Nooit innemend, maar grof brutaal Zijn bediende Leporello is een soort vage bond met twee verschillende sokken. Een ander opvallend aspect is. dat de plek waar de Commendatore met veel namaakdramaUek ter aarde stort tot een soort gewijde grond wordt verklaard. De gehele opera door blijft de plaats gemarkeerd door Don Giovanni" met in het midden Wolfgang Brendel als vertolker van de «n rood spotje en men loopt er om- zichtig omheen. Friedrich heeft een voorliefde voor horizontale scènes, over de grond rollen als een soort volksvermaak. Dan is er bijvoorbeeld ook nog de bedroefde donna Anna. die in Friedrichs gezichtspunt een hysterica wordt, haar grote aria in de eerste acte groeit uit tot een soort waanzinsscène. Knap gevonden is de uitstalling van Giovanni's garderobe op een aantal menselijke etalagepop pen. Waarom Leporello zich bij die gelegenheid moet vermommen als een nar. blijft onduidelijk. Voor wie met al deze zaken minder moeite had. was dit een voorstelling om toe te juichen en men heeft dat dan ook zonder reserve gedaan De solisten bleken bereid aan alle. soms onmogelijke eisen van Götz Friedrich te voldoen. Wolfgang Brendel werd een onbehouden Giovannis. Edda Moser een felle Donna Anna, Rüdiger Wohlers een niet zo'n flinke Ottavlo, een Commandatore van Dimltris Ka- vrakos, een markante Donna Elvira van Ellen Shade, Gabriel Bacquier geroutineerd als Leporello, Lieuwe Visser een overtuigend Masetto en een bruisende Zerlino van Lillian Watson. De decors van Andreas Reinhardt moesten kennelijk een afspiegeling zijn van het budget van de Neder landse Opera Hij roeide knap met de riemen die hij had. De kostuums wa ren eerlijk gezegd een allegaartje, een soort kostuummuseum met kleding uit meerdere eeuwen. Hans Vonk leidden het Radio Phll- harmonisch Orkest. De ouverture was weinig ideaal. Sommigen tempi naar mijn smaak te traag met als tegenstelling een opgejaagde finale. HIJ maakte overigens van podium en orkestbak een uitstekende eenheid, waarbij de solisten dankzij licht or- kestspel alle kansen kregen. door R. N. Degens AMSTERDAM De aantrekkingskracht die Arnold Schönbergs „Pierrot Lunaire" op zangeressen uitoefent blijkt nog steeds niet verminderd. Beter Is het misschien van uitda gingskracht te spreken; want dit uit 1912 stammende werk voor spreekstem met piano, fluit en piccolo, klarinet en basklarinet, viool en altviool en cello, op 21 in het Duits vertaalde gedichten van Albert Giraud, levert nog steeds niet opgeloste problemen op met betrekking tot de manier waarop de solopartij vertolkt moet worden. Sympathiek Direct aansprekende zeggingskracht en eenvoudige vormgeving maken het tweede stuk dat deze avond werd uitgevoerd wel veel sympathieker. Het was „Der Kaiser von Atlantis" een soort opera die door componist Viktor Ullmann en librettist Peter Kien in 1944 in het concentratiekamp Theresienstadt werd voltooid. Beiden kwamen in Auschwitz om het leven, hun werk werd enkele jaren geleden in Londen teruggevonden, en de Ne derlandse Operastichting gaf er in december 1975 in ons land de wereld première van. Het is geschreven voor een zevental stemmen en klein instrumentaal en semble. Dat Ullmann onder meer leerling van Schönberg was, is er niet uit te horen; het stuk gaat meer de Anne Haenen kant op van Weill met zijn eenvoudi ge nummerstructuur en zijn „songs". Het geheel, met zijn libretto, waarin de verlossende kracht van de dood voor allen die ondraaglijk moeten lij den het thema is, getuigt vooral van de buitengewone geestkracht die door sommigen in bijna onvoorstel bare omstandigheden werd opge^ bracht Men heeft er in Theresien stadt nog aan gerepeteerd maar tot de bedoelde uitvoering is het nooit gekomen. In de sober door Rhoda Levine gere gisseerde uitvoering, met wat al te nadrukkelijk „verloederde" kos tuums en decors van Robert Israel, en met Kerry Woodward wederom als muzikaal leider, werd het een uitvoe ring die aanzienlijk meer overtui gingskracht had dan de première van enkele jaren geleden. Ook nu weer werden de voornaamste zang-rollen bezet door Melnard Kraak. Tom Hae nen, Lodewijk Meeuwsen, Rudolf Ruivenkamp, Inge Frölich, Roberta Alexander en Adriaan van Limpt. In het Circustheater komt Don Gio vanni terug op 18 juni. De opera is Van Pierrot Lunaire en Der Kaiser voorts te zien en te beluisteren in von Atlantis worden in Frascati nog Amsterdam op 6, 9, 12 en 22 juni, in twee voorstellingen gegeven: 7 en 8 Rotterdam 14 juni en in Eindhoven Juni. 20 Juni. trking die uitging vanuit kanten in Engeland. Ier- landeren. Behalve de ge- verking in het popidioom eeuwenoude mondeling fde liederen en dansmelo- er een groeiende aandacht lieren en melodieën in hun Jongelui gingen het plat- vroegen oude mensen wat konden herinneren van lebruai (Pierden de oude instru- gingen zelf optreden. dOOf Ber HulSlfig izaterdag was in Bellevue lam Skandinavische en ■Volksmuziek te horen (de eken ook nog op andere n het land). Waren de twee >- groepen opgebouwd uit n Ie jongelui, de Skandinavi- bevatte nog enkele oude anten. Bijvoorbeeld de Jeurig geklede dame uit i enkele „Joiks" zong. mo- ingen spontaan opkomen- le uitbarstingen. Of het jongere duo uit Finland i. iele (ijl klinkend soort cit- e maar razendsnel gespeel- ige dansmelodieën ten ge- DEN HAAG Les Clowns Maclöma zijn uit Frankrijk geko men om het Holland Festival enige avonden plezier te bezor gen. Ze begonnen daarmee zaterdagavond in het Haagse Hot. Met z'n vijven, in dwaze kinderlijke verlegenheid om, en met, moeilijke weerspannige dingen en toestanden, waarmee ze moeten leren leven. Door ze bij voorbeeld niet ernstig te nemen, hoe ernstig ze ook zijn. 'ORTI gen ii deu dubt jarant* eweni inavische landen over- iol (en de opvallende in- barokmuziek), het ge- de Instrumenten, en de ,t met ernst en gereser- ipeeld. Anders is dat k uit de Kempen. Lim- 'allonië Het arsenaal in loopt van doedelzak en tot contrabas en wordt r en gemoedelijker ge- fluisterende toeschouwers mwennige bewondering te deze verschillende Het dansfestijn dat bij deze muziek hoort, lellevue niet echt van de tunt u beter in de bljbeho- i meemaken. (UPIi De negentienjari- e pianist Abdel-Rachman eeft gistermorgen in Brus- ingin Elisabeth-trofee voor isten gewonnen. El Bacha aan het conservatorium De Amerikaan Gregory yoming werd tweede en de Brigitte Engerer derde van deelnemers. ■Unie heeft dit jaar zonder i redenen geen kandidaten -erder zijn Russen na een 't meer naar hun land te- - In het Koningin Elisa- urs van 1975 bezetten drie bovenste plaatsen. Clowns wil dat nog wel lukken. Ze kunnen altijd nog vluchten in een vreemd blijmoedig muziekje op hun toeters (klarinet, trombone, trompet, saxofoon, tuba) en een rijdend slag werk vol pannetjes, dekseltjes en tin- geltjes. Ook daar hebben ze nog wel moeite mee. Zo'n trompet heeft bij voorbeeld opeens het mondstuk aan het verkeerde einde en wordt dan geen nood een verrekijker. Het zwarte achterdoek is een gevangenis muur waar je alleen met touwladders en hangen en wurgen overheen komt als je op moet. Een bank en een paar stoeltjes willen niet; een bolhoed en een baret worden hoofdfiguren in een dramaatje. Een politiepet en een microfoon ge ven verbazend veel macht aan de een. en maken de ander onderdanig, want alleen tegenover zo n pet ben je al schuldig tot in al je binnenzakken. De guillotine is ook een machtig leuk speelgoed als hij het goed doet. Het slachtoffer kan nog wel alles halen uit zijn laatste gunsten, maar hij mag zich niet voor zijn malle kop schieten. Dat doe je niet als je onthoofd moet worden. De gevangenis is ook vermakelijk voor clowns, want de kussenrollen worden babies die gevoed en gepoe derd moeten worden. Of geliefden die vrij-willig zijn en waarvoor je. met een luidspreker op je buik. Brels „Ne me quitte pas'' kunt laten zingen, als ze van de stoel vallen. De Maclóma-clowns hebben ook dol le pret met het elektrisch martelen van een vrouwelijke pop en het voet ballen bij haar lijk. En ze ontsnappen tenslotte weer aan de gevangenis en de stram exercerende bewaker met het houten geweertje. Ze worstelen dus wel met een, lang niet zo leuke, werkelijkheid, en ze doen dat grap pig, melancholiek, ontroerend soms. Niet zo luidruchtig en bewegelijk als circusclowns kunnen zijn, maar stil ler. meer als mimespelers. al brengen ze ook wel geluiden voort. Clown spelen is heel moeilijk en het twee uur lang volhouden is nog moei lijker. Er zitten dus doffe momenten en vertragingen in dit programma, maar onze glimlach is zelden wegge weest En wie het ook wil meemaken kan dat nog doen in Nijmegen, 5, Amsterdam Bellevue 6. Utrecht, Blauwe Zaal. 7 en Haarlem. Stads schouwburg 9 juni. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM Enkele duizenden mensen hebben zaterdag in de Jaap Edenhal in Amsterdam een manifes-, tatie bijgewoond tegen de wereld kampioenschappen voetbal ln Argen tinië en de deelname daaraan van het Nederlands elftal. De manifestatie onder het motto „Voetbal gaat door. de actie ook" was georganiseerd door de politieke partijen PvdA, D'66, PPR en PSP en de actie Argentinië van het cabaretduo Bram en Freek. Er was een programma van zes uur, dat zaterdagavond omstreeks half negen eindigde, een uur voordat het Nederlands elftal in Argentinië zijn eerste wedstrijd in het toernooi speel de tegen Iran. In de Edenhal werd onder meer het woord gevoerd door oud-minister Pronk (PvdA), mevrouw Ria Beckers (PPR-Kamerlid), de heer Glastra van Loon van D'66 en PSP-voorzitter Lambert Meertens De vier woord voerders hekelden het militaire be wind van de Argentijnse president Videla en het feit, dat in Argentinië duizenden mensen gevangen zitten en nog eens duizenden Argentijnen spoorloos zijn verdwenen. Zij hadden ook veel kritiek op het optreden van de Nederlandse ambas sadeur in Argentinië, jhr D. van den Brandeler. die zich teveel en te posi tief heeft uitgelaten over de situatie in dat land. door Hans W. Ledeboer AMSTERDAM Na The National Ballet of Canada als volstrekte tegenhanger Dan Wagoner and Dancers uit New York in de Verenigde Staten. Voor Nederland geen onbekende als danser, solist, bij Paul Taylor en Merce Cunningham. Voor ons nog niet bekend als choreograaf en als leider van een eigen dansgroep. In hel paleis op de Dam in Amsterdam heeft prins Bernhard zaterdag de Erasmusprijs 1978 uitgereikt aan het „verschijnsel" poppentheater en in het bijzonder aan vier buitenlandse groe pen. Het houdt de Westduitser Peter Schumann van het Bread and Puppet-Theatre zijn prijs omhoog. AMSTERDAM Na de overneming van de zetmeelbedrijven van KSH in Groningen en Overijssel door Avébé is nu ook de overdracht van de tarwegroep rond. De tarwebedrijven (met 196 werknemers) gaan definitief naar Wessanen. Voor de werknemers heeft dat geen nadelige gevolgen, aldus Wessa nen. De KSH-bedrijven worden ingepast in de divisie meel. Volgens een mededeling van Wessa- nen heeft het overleg met de vakbon den tot overeenstemming geleid. Het is de bedoeling dat de KSH-bedrijven zo zelfstandig blijven onder handha ving van hun identiteit. Daartoe zijn de overgenomen ondernemingen on dergebracht in drie vennootschap pen: Latenstein meel in Rotterdam, waarin de tarwebloemactiviteiten zijn ondergebracht. Silo Excelsior La tenstein te Rotterdam (opslag en overslag van granen) en Latenstein Tarwezetmeel in Nijmegen. Met de overdracht van de KSH- tarwebelangen is de opdeling van de Nederlandse activiteiten van KSH in feite voltooid. De levensmiddelensec tor (ondermeer soepen. Brinta. maca roni) gaat naar de Centrale Suiker maatschappij. De zetmeelfabriek in Koog aan de Zaan draalt zelfstandig door onder het gemeenschappelijke eigendom van Avébé. CSM. Wessa nen en de staat. Voor enkele buiten landse bedrijven is nog geen oplos sing gevonden. Daar is onder meer de fabriek voor vloeibare suiker uit maïszetmeel in het Engelse Tilbury bij. Deze omvangrijke investering is. zoals bekend een van de grote oorza ken van de ondergang van het Koninklijke Scholten-Honigconcern. Dan Wagoner komt met twee pro gramma's. Wij zagen het eerste, dat morgenavond in het Scheveningse Circus-Theater komt en donderdag in Luxor in Rotterdam wordt verwacht. Zijn tweede programma komt van avond in Eindhoven, woensdagavond in het Circus-Theater in Schevenin- gen en vrijdag in Almelo. Wagoner is een merkwaardig man. Hij had al vroeg interesse in de dans kunst. maar hij begon pas met profes sioneel dansen, nadat hij een studie voor apotheker achter de rug had. op een veel latere leeftijd dus dan velen van zijn collega's. Dan moest hij voor twee jaar de militaire dienst in. wat evenzeer tijdverlies opleverde. Maar hij werkte zó hard. dat hij eerst een beurs verwierf voor het Connecticut College en later voor de Martha Gra ham School in New York. Hij slaagde er zelfs in. lid te worden van het Martha Graham ensemble, waarna hij bij Paul Taylor en Merce Cunning ham kwam. Als lid van de Paul Tay lor Dance Company bezocht hij ons land Het werk met al deze zeer krachtige en op dansgebied hoogst individuele persoonlijkheden heeft hem een volstrekt eigen stijl, een enorm danstechnisch inzicht en een hoog artistiek peil opgeleverd. HIJ heeft dit alles opmerkelijk op de me dewerkers van zijn dansgroep weten over te brengen. Boeiend Wat al onmiddellijk bij het eerste ballet. ..Green Leaves and Gentle Dif ferences". een werk van 1978, opvalt, is de zeer grote mate van muzikali teit Ook als in de „dansrefreinen" de muzikale begeleiding wegvalt, de dans in stilte doorgaat, blijft in die dans de muzikaliteit behouden Mooie lyrische adagio's tegenover pittige allegro's als boeiende afwisse ling. Abstract ballet op pianomuziek van Sallier en Weber, maar met als thema de intermenselijke relaties en de communicatie van mens tot mens. Boeiend door pretentieloosheid en ontbreken van sentimentaliteit Ook „Variatons on Yonker Dingle" op ..Parlor Music", een bewerking van allerlei Amerikaanse volkswijsjes van Michael Sahl. dateert van 1978 In de dans luchtige spot op allerlei Amerikaanse situaties. Veel humor en dansclownerie. lekker veel vaart, de nodige virtuositeit, welke echter nergens doel wordt, maar middel blijft en een boeiende tegenstelling tussen adagio en felle allegro's. Al weer een hoge mate van muzikaliteit in de dans en refreinen, die zonder muziek worden gedanst. Als laatste „Songs", dat twee Jaar oud is. Als muziek overbekende liede ren van Mendelssohn, Grieg. Brahms en Dvorak. De sfeer van deze liede ren. behorend bij de salons van onze grootmoeders, wordt geducht op de hak genomen ln aantrekkelijke dans- clownerieën. Misschien zit hier een zwak punt ln de opzet van het pro gramma: twee humoresken achter een tegenover één stuk van een ander karakter is wellicht wat veel. Al is ook ..Songs" op zichzelf een bijzonder knap en boeiend werkstuk. dagprogramma maandag 5 juni Amsterdam, Nieuwe de la Mar The ater 20.15 uur: Bread and Puppet Theatre. Den Haag, Hot Theater 20.30 uur: Teatrul Tandarica. Arn hem. Stadhuishal 20.00 uur: Zigeu- nermuiiek en folklore. Arnhem. Stadsschouwburg (Kleine zaal) 20.30 uur: Yves Joly. Theatre du papier. Eindhoven. Stadsschouw burg 20.15 uur: Dan Wagoner and dancers. Haarlem, Concertgebouw 20.15 uur: La Marionettistica Fra- lelli Napoli. Nijmegen, Stads schouwburg 19.00 uur: Delimelo. Utrecht. Tejater Kikker 20.30 uur: Mini festival folk en volksmuziek.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 9