Kans op politieke tweedeling lijkt wel verkeken CDA groeit verder Eindhovens biljet: CDA doet niet mee Linkse partijen in Groningen verliezen D'66 en PSP krijgen zetels De opkomst na afschaffing opkomstplicht Misdrukken bij stembiljetten in Groningen OPROEP Winst Hannie van Leeuwen in Zoetermeer In Rijswijk Broer en zus loten om zetel CDA terug in raad Sprang Boeren raken twee zetels kwijt in Ede PONDERDAG 1 JUNI 1978 BINNENLAND T rouw/Kwartet3 door Willem Breedveld AMSTERDAM - Het is welgeteld nog maar vier jaar geleden dat de voorzitter van het CDA, Piet Steen kamp. zich bij de staten- en raads verkiezingen in 1974 de ogen uit wreef: voor het eerst sinds jaren had den de confessionele partijen weer eens winst geboekt. De deconfessio nalisering, zoals dat met een fraai woord werd aangeduid was een halt toegeroepen. Het toen nog op te rich ten CDA zat in de lift. Het is daarentegen nog maar twee maanden geleden dat de voorzitter van de VVD Korthals Altes wat aar zelend bekende met de confessionele politiek niet zo gelukkig te zijn. Hij was voorstander van een tweedeling in de Nederlandse politiek, waarbij hij natuurlijk dacht aan PvdA en VVD. Het CDA zou in die optiek op den duur gedoemd zijn te verdwij nen. Wat betekenen nu deze twee waarnemingen in het licht van de verkiezingsuitslag van gisteren? De belangrijkste conclusie is dan wel dat menig voorstander van een twee deling van de Nederlandse politiek die gedachte voorlopig wel af kan schrijven. De PvdA hoeft niet te ho pen op eigen houtje nog eens de meerderheid te kunnen halen en de VVD kan haar stille droom het CDA ooit nog eens links of rechts te passe ren (want dat onderscheid lijkt bij die partij niet veel uit te maken) naar het land der fabelen verwijzen. De conclusie kan namelijk geen an dere zijn. dan dat het CDA sinds 1974 er ononderbroken op vooruit is gegaan. Huiswerk Hoe voorzichtig men ook behoort te zijn met het trekken van conclusies ten aanzien van de landspolitiek is het wel duidelijk dat deze winst voor het CDA en het verlies voor zowel de PvdA als de VVD volop huiswerk heeft opgeleverd voor politieke stra tegen. Bijvoorbeeld is er de vraag voor de PvdA of het inderdaad nog wel zin heeft de kaarten op een meerder heidsstrategie te zetten. Staatsraad Burger en voormalig fractievoorzit ter van de PvdA heeft die strategie onlangs nog eens aangeprezen als de enige juiste. Met het CDA zou je toch nooit weten waar je aan toe was en als ze ook maar enigszins kans zagen met de VVD te regeren zouden ze dat niet nalaten. Het. zou daarom beter zijn er maar hard tegen aan te gaan, een links front te vormen. De PvdA zal dus zo zij althans deel wil uitma ken van een regering, de deur moe ten openhouden naar hetzij het CDA, hetzij de VVD Droom De strategen van de VVD zijn verder dan ooit afgekomen van hun droom de partij nog eens uit te bouwen tot een echte volkspartij, groot genoeg om de tweedeling in de Nederlandse politiek een feit te doen zijn. Als oppositiepartij heeft de WD de af gelopen jaren hard meegewerkt aan de overigens door haarzelf ten zeer ste veroordeelde polarisatie. Het lijkt erop dat zij daar nu zelf de wrange vruchten van plukken. Overigens is het voor deze partij moeilijk te kiezen tussen enerzijds de terugkeer naar een meer liberale bedding, dan wel toch nog te probe ren het ideaal van de tweedeling dichterbij te brengen. De kiezers lij ken de partij wat dit laatste betreft duidelijk te hebben terueeef loten. Of de partij die consequentie echter ook zal trekken hangt in de eerste plaats af van de ontwikkeling van het CDA. Het zal deze partij met name zijn opgevallen dat de voort zetting van zijn groei mede te dan ken is aan de CDA-VVD coalitie Menig voormalig CDA-er die bij de landelijke verkiezingen nog VVD stemde heeft om die reden maar weer het CDA gestemd. Samenwerking Puur electoraal denkend ligt daar mee de conclusie voor de hand dat het CDA de komende jaren zijn kracht vooral zal moeten zoeken in samenwerking met de VVD. in kor tom een meer behoudende politiek. Die keus zal echter wel nimmer dui delijk worden uitgesproken om zo wel een positieve als een negatieve reden. De positieve reden is dat het CDA zich nimmer in een links-rechts schema zal willen laten inpassen om dat het zichzelf mans genoeg acht een eigen christendemocratische po litiek te voeren. De negatieve reden is dat zo'n keuze grote spanningen zal geven in de CDA-fractie. We be hoeven maar te denken aan het ge dachtegoed van de CDA-loyalisten om ons te realiseren hoe moeilijk die zaak ligt. Hoe de politieke krachtsverhoudin gen zich in de verdere toekomst zul len ontwikkelen is daarom in hoge mate onzeker. Stel dat de christen democratische politiek in de komen de jaren de meer behoudende krach ten zal afstoten, dan ligt het voor de hand dat de VVD zich weer volgens het oude stramien kan herstellen. Stel echter dat dit niet het geval is. dan gaat wellicht toch nog de stille droom van Korthals Altes op. Zij het dat dan de twee grote tegenspelers zullen zijn het CDA en de PvdA. Maar een CDA in de voetsporen van de Duitse CDU zien we voorlopig ook niet zitten. Korthals Altes zal dus nog heel wat af moeten dromen. Van onze verslaggevers GRONINGEN De partijen die op het ogenblik een links bestuur vormen in de stad Groningen hebben alle drie verloren. De PvdA ging terug van achttien naar zestien zetels, de CPN kwam van drie op twee en de PPR van twee op één. Tegelijk blijken de partijen die de oppositie vormen, alle drie gelijk te zijn gebleven. Het CDA handhaaft zich op acht, de VVD op zes en het GPV op twee zetels. Ondanks het verlies van de bestu rende partijen wil PvdA-lijsttrekker J. Wallage, daarin gesteund door PPR en CPN, opnieuw proberen een links college van b. en w. te vormen. Wallage gaat ervan uit, dat links in zijn totaliteit niet is teruggegaan. De verloren zetels zijn namelijk terecht gekomen bij D'66 (drie zetels) en PSP (één). Mr. E. G. IJspeert van het CDA ziet met name de teruggang van de PvdA als een aanwijzing, dat de kiezers ..langzaam maar zeker genoeg krij gen van het doordrijven van de PvdA". Hij is ingenomen me het feit. dat het CDA procentueel zelfs won, ook al kwam dit niet in zetelwinst tot uiting. Zoals bekend, vindt het CDA dat het recht heeft op terugkeer in het college van b. en w. Lijsttrekker Johan Remkes van de VVD vindt het opvallend, dat zijn partij zich tegen de landelijke trend in in Groningen heeft weten te handhaven. Hij vindt het bovendien wel bijzon der opmerkelijk, dat alle drie partij en die in het bestuur van de stad zitten, samen vier zetels hebben ver loren. Overigens is op dit moment nog niet duidelijk, in hoeverre de meerder heidsstrategie van links in Gronin gen zal worden voortgzet. Het feit dat de PPR en de PSP elk één zetel hebben, maakt het moeilijker en. D'66 werpt zich bepaald niet zonder meer in de schoot van links, ook al zegt lijsttrekker Geerten van Empel dat zijn partij bij programvergelij- king het dichtste bij PvdA en PPR staat, zodat een eerste onderhoud met deze partijen voor de hand ligt. „Maar voor ons staat voorop, dat de raad goed moet kunnen functione ren. Het is een misvatting, wanneer verondersteld wordt, dat wij het linkse meerderheidscollege zonder meer willen voortzetten." Hij laat vooralsnog in het midden, of CDA en VVD dan wel de CPN voor keur verdienen bij de collegevor ming wat D'66 betreft. Utrecht: sterker CDA UTRECHT ..ik ben dik tevreden, twee zetels winst is een prachtig re sultaat. Utrecht volgt daarmee de landelijke lijn volledig." Deze reactie gaf Utrechts CDA-lijsttrekker mr. A. J. Bransen gisteravond kort nadat bekend was geworden dat zijn frac tie in de komende radszitting vijf tien stoelen zal bezetten. De achte ruitgang van de VVD van negen naar zes zetels noemde mr. Bransen „triest". Mevrouw R. ten Cate Dhont, lijst trekker van de VVD, was uiteraard teleurgesteld over de teruggang van haar partij „We staan nu op dezelfde sterkte als in 1970. Als ik kijk naar de diverse kleine partijen meen ik dat wij toch onze wethouderszetel kun nen behouden. Daarentegen ver wacht ik dat de PvdA die van zeven tien naar zestien zetels is gegaan een wethouderszetel aan D'66 zal moe ten afstaan. Met drie inplaats van één zetel in de raad kan D'66 daar aanspraak op doen gelden," zegt me vrouw Ten Cate. Opmerkelijk is in Utrecht de winst van de CPN. Dankzij een intensieve verkiezingsactie heeft het raadslid B. Schreuders niet alleen gedaan we ten te krijgen dat hij zjn zetel be houdt maar ook dat voor het eerst sinds 1970 weer een tweede CPN'er in de raad zitting neemt. Dat wordt de in 1970 weggestemde G. Hoogen- berg. PvdA-winst Amsterdam AMSTERDAM Hoewel de PvdA vergeleken met de statenverkiezin gen twee maanden geleden een enorm verlies heeft geleden in Am sterdam komt deze partij toch twee zetels sterker terug in de gemeente raad. De CPN-aanhang in Amster dam, die sinds de statenverkiezingen weer behoorlijk is gegroeid, was toch niet voldoende om het verlies van twee van de zeven zetels te voorko men. Het CDA in de hoofdstad heeft de VVD van de tweede plaats ge drongen. De Amsterdamse PvdA-lijsttrekker Jan Schaefer zei gisteravond dat hij niet gerekend had op een winst van twee zetels. De Amsterdamse soci aal-democraten hebben nu 19 zetels. Schaefer zei zelf in prognoses en weddenschappen achttien zetels te hebben opgegeven. Vergeleken met de provinciale verkiezingen van eind maart was de opkomst in Amster dam lager, zoals overal elders. Maar in vergelijking met de vorige raads verkiezingen van vier jaar geleden, lag dat cijfer vijf procent hoger. Daaruit verklaarde Schaefer de ze telwinst voor zijn partij, aangezien de PvdA wel vaart bij een hogere opkomst. Schaefer, ex-staatssecretaris en nu Tweede kamerlid, kreeg gisteren- Mevrouw Tilly Perin-Bouwmeester, lijsttrekker van de Amster damse Partij voor Ouderen, die hier haar stem uitbrengt, hoopte gisteren vergeefs op een raadszetei. Hoewel haar partij tweemaal zo hoog scoorde als in 1974 bleken 4331 stemmen niet genoeg. avond een compliment van zijn col lega ed van Thijn. Deze zei dat jan Schaefer het goed had gedaan, ge zien de landelijke trend. Schaefer maakt grote kans op het wethouder schap in de hoofdstad. Dat zou zijn afscheid van de landelijke politiek betekenen. Het CDA is er in Amsterdam één zetel op vooruitgegaan en de VVD heeft er één verloren. Dat betekent dat het CDA met acht zetels nu de tweede partij in Amserdam is ge worden. Den Haag DEN HAAG Het CDA heeft in Den Haag een onverwachte winst van drie zetels geboekt en is daar mee de VVD in sterkte voorbijge streefd. Met dertien zetels gaat het CDA de op een na grootste partij in Den Haag worden. De WD zakte van dertien naar elf. Voor de PvdA betekende de verkiezingen een grote teleurstelling: de grootste Haagse partij moest een zetel prijsgeven en daalde van achttien naar zeventien. De kleine partijen kwamen ook in de residentie niet ongeschonden uit de strijd. De CPN en DS'70 keren niet terug in de raad, terwijl de PPR een zetel verloor maar op het nippertje in de raad bleef vertegenwoordigd. Vervolg van pagina 1 De voorlieden van de kleinere partij en lieten zich vrij positief uit over de behaalde resultaten. CPN-fractielei- der Bakker stelde vast, dat zijn par tij zich „flink heeft hersteld". Me vrouw Beckers die de PPR-fractie in de Tweede Kamer aanvoert, toonde zich ingenomen met de „redelijke resultaten in kleinere en middelgro te gemeenten." Terlouw (D'66) was „zeker tevreden" met de behaalde winst, terwijl Van der Spek (PSP) een „duidelijk herstel" bespeurde. Verbrugh (GPV) sprak over een ..licht herstel" van zijn partij. CDA-voorzitter Steenkamp sprak gistereh over een onverwachte over winning van zijn partij. Hij meende, dat de kiezers ook het vertrouwen hebben gegeven aan het beleid van CDA-bewindslieden en de CDA-frac tie in de Tweede Kamer. „De kiezers hebben de moed beloond die het kabinet heeft opgebracht door een grote bezuinigingsoperatie aan te kondigen. Het CDA komt daarbij kennelijk beter in beeld dan de VVD. Dat betekent dat het kabinet niet D'66, dat vier jaar lang niet in "de gemeenteraad was vertegenwoor digd. viert met drie zetels een sterke come-back. CDA-lijsttrekker Du Chatinier ver klaarde dat de winst van zijn partij teruggevonden zal moeten worden bij de verdeling van de wethouders zetels. De huidige verhouding van vier wethouders voor de PvdA en twee voor CDA en VVD ieder gaat niet meer op, vindt hij. PvdA-voor- man Piet Vink vond de verschuivin gen niet van dien aard dat verande ringen bij de collegevorming noodza kelijk worden. „De onderhandelin gen zullen echter wel moeilijk wor den," vreesde hij. In de verkiezings uitslag zag de VVD een reden het aantal wethouders in Den Haag te rug te brengen tot zeven. „Zo op het eerste gezicht lijkt een verhouding 3-2-2 nu beter op zijn plaats." aldus lijsttrekker Lien Vos. De Leidse PvdA heeft een gevoelige nederlaag geleden. De socialisten, die met PPR en D'66 een links meer derheidscollege vormden en op drie zetels winst hadden gerekend, moes ten een zetel inleveren. Winst was er voor het CDA (twee zetels), dat met de VVD buiten het het college was gehouden. De PvdA-lijsttrekker van Dam sloot gisteravond niet uit dat zijn partij ten gevolge van de verkie zingsnederlaag in de oppositie zal gaan. In dat geval zou een (landelijk gezien ongewone) combinatie CDA- VVD-D'66 in het verschiet liggen. alleen offers moet vragen, maar ook maatschappelijke hervormingen moet nastreven", zei Steenkamp Voor de vergelijking met de Staten verkiezingen had het ANP een selec tie gekozen van 169 van de 828 ge meenten, waar in hoofdlijn dezelfde partijen deelnamen aan raads- en statenverkiezingen. In veel gemeen ten kwamen plaatselijke lijsten uit. vooral in het zuiden van het land. Daardoor zitten slechts drie Lim burgse en vier Brabantse gemeenten in de selectie. In Vaals bijvoorbeeld haalde de PvdA gisteren slechts 4,6 procent der stemmen, tegen 33,2 procent in maart bij de statenverkiezingen. In veel gemeenten in het zuiden leek het CDA nauwelijks last te hebben van de plaatselijke lijsten en de PvdA juist heel veel. De verklaring kan zijn dat in het zuiden het CDA en dan vooral de oorspronkelijke KVP in de lokale gemeenschap ook een rol speelt, terwijl de PvdA hier nog voornamelijk een „landelij ke partij" is. Staten 1970: Raad 1970 Kamer 1971 Kamer 1972: Staten 1974: Raad 1974: Kamer 1977 Staten 1978 Raad 1978 68.1 61.2 78.5 82.9 74,5 65.4 87.5 79.1 73,3- ADVERTENTIE voor dichtbij-huis ontdekkingsreizen zeggen 4.999 fietsenmakers Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM In hun ijver stemmen te winnen zijn in diverse delen van het land politieke groeperingen flink over de schreef gegaan. In Eindhoven bijvoor beeld werden woensdagochtend op grote schaal pamfletten verspreid, waarin stond dat het CDA zich had teruggetrokken voor de raadsverkiezingen Kwaad geld: 30 miljoen extra voor Defensie, de Lance krijgt een atoomtaak. Steun nu de IKV-campagne te gen de kernwapens Giro 610063. Campagne IKV. Den Haag. onder vermelding van Goed geld naar kwaad geld gooien Het pamflet wekte de indruk te zijn geschreven door het CDA zelf. Als reden waarom het CDA zich zou hebben te ruggetrokken werd gezegd dat er „een intern conflict was ontstaan rond de sponso ring van de plaatselijke afde ling". De sponsors: twee pro ject-ontwikkelaars, Philips, DAF en Volvo, zouden niet hebben kunnen garanderen dat de kosten van de verkie zingscampagne helemaal be taald zouden worden. Op het stadhuis van Eindhoven kwamen spoedig na het ver spreiden van de pamfletten tientallen telefoontjes bin nen van mensen die nadere bijzonderheden wilden we ten. Het Eindhovense ge meentebestuur heeft veront waardigd gereageerd op de „verkiezingsstunt". In Valkenswaard werd een paard de dupe van een flau we verkiezingsgrap. Wethou der P. Geldens, die ook giste ren weer aan de verkiezingen meedeed als lijsttrekker van een eigen plaatselijke groe pering, kwam woensdagoch tend tot de ontdekking dat zijn paard dat in een weiland de nacht had doorgebracht met rode verf was beschil derd. Het dier was voorzien van de letters PvdA. Het paard toonde ook sporen van mishandeling. Vijf uur is de heer Geldens bezig geweest om het dier schoon te boe nen. De Valkenswaardse af deling van de PvdA heeft la ten weten niets met het ge beurde te maken te hebben. In Groningen werden in een van de 110 stembureaus mis drukken van stembiljetten aangetroffen. De stembiljet ten waren maar aan één zijde bedrukt. Lijsten met namen en hokjes kwamen op deze biljetten niet voor. Op de ver kiezingsuitslag zelf heeft dit echter geen invloed gehad. De kiezers die de misdruk in handen kregen hebben een nieuw stembiljet ontvangen. Kleuter In het Gelderse Wilp (ge meente Voorst) kwam woens dagochtend een kleuter stemmen. Het was de drie jarige Maaike de Boer, die door een ambtelijke vergis sing een oproep had ontvan gen haar stem uit te brengen Op de oproepingskaart stond de juiste geboortedatum van het meisje 27 oktober 1974 vermeld. Maaike's ouders speelden het spel mee en stapten met haar naar het stemlokaal. Daar kreeg men uiteraard te horen dat echt stemmen niet mogelijk was. Als troostprijs mocht Maaike toen het stembiljet van haar moeder in de bus deponeren. In de Utrechtse wijk Hoogra ven stapten diverse kiezers het stemlokaal binnen met de oproepingskaart voor de in maart gehouden staten verkiezingen in de hand. Daarvoor was het nu echt te laatSommigen van deze kiezers hadden er kennelijk dit keer zoveel zin om dat ze rechtsomkeert maakten en later op de dag met de juiste oproep aankwamen. Tweemaal In Rotterdam konden de kie zers wel twee keer stemmen. Tegelijkertijd met hun stem voor de gemeenteraad moes ten zij vertegenwoordigers kiezen voor de Rijnmond- raad. Daar het tellen van de stemmen voor de gemeente raad voorrang heeft zal de uitslag van de stemming voor de Rijnmondraad pas in de loop van vandaag bekend worden. De dubbele verkie zing leidde in diverse stem bureaus tot moeilijkheden. Kiezers reageerden verwon derd toen ze twee stembiljet ten ontvingen, daar ze niet op de hoogte bleken te zijn van het feit dat ze ook voor de Rijnmondraad moesten stemmen. De leden van de stembureaus hebben het de hele dag druk gehad om tekst en uitleg te geven. Bemelen voorop De eerste verkiezingsuitslag kwam gisteravond erg snel binnen: twee minuten nadat in het hele land de stembu- reau's gesloten waren, om 19.02 uur, wist het hele land reeds hoe er in het Limburgse Bemelen gestemd was. De opkomst was daar verras send groot: 99,6 procent. Lan delijke aanwijzingen gaf de telling van de 259 stemmen uit Bemelen niet: er waren slechts twee plaatselijke lijsten. Twee minuten later. 19 04 uur. volgde het Zuidholland se Asperen met in totaal 1458 stemmen. In Asperen bleek het CDA flink vooruitgegaan te zijn (35.5 naar 44.1 pro cent). en bleken PvdA en VVD iets verloren te hebben SGP in Asperen ging vooruit (11,2-12.8 procent). Een beetje beteuterd door de belangstelling voor haar persoontje verscheen in Wilp de drie jarige Maaike de Boer met een oproepingskaart in de hand in het stemlokaal. DEN HAAG (ANP) - Het oud-Twee de-Kamerlid mevrouw J. (Hannie. van Leeuwen (CDA), die in Zoeter meer de CDA-lijst voor de raadsver kiezingen aanvoerdde. kan op een goed verkiezingsresultaat terugzien. „In de groeikern Zoetermeer is het CDA de grootste partij geworden", aldus mevrouw Van Leeuwen woens dagavond. Het CDA in Zoetermeer behaalde bij de statenverkiezingen van twee maanden geleden 25.90 procent, en steeg woensdag tot 30.40 procent. De PvdA ging terug van 31,69 naar 28.31 procent en de VVD daalde van 24,89 naar 22,13 procent. CDA en PvdA hebben in de groei stad nu beide tien raadszetels. „Maar het CDA is toch de grootste, want het kreeg 500 stemmen meer dan de PvdA". aldus mevrouw Van Leeuwen. Van een onzer verslaggevers RIJSWIJK - De 49-jarige A J Krij nen uit Rijswijk en zijn 37 jarige zuï Coby Nypels-Krij nen zullen op 22 juni via een loting moeten bepalen wie van het tweetal een zetel zal bezetten in de Rijswijkse raad. Bei den werden gisteren gekozen, resp voor VVD en D'66. Aangezien de gemeentewet niet toestaat, dat fami lieleden samen in een en dezelfde raad zitten, zal het lot moeten bepa len wie er afvalt. De loting zal wor den verricht door de burgemeester van Rijswijk, mr. J. H. Grosheide. Van een onzer verslaggevers SPRANG-CAPELLE In de Noord brabantse gemeente Sprang Capelle zijn door de raadsverkiezingen van gisteren de normale verhoudingen weer hersteld. Nadat AR en CH vier jaar lang niet in de raad vertegen woordigd waren als gevolg van een te late indiening van een kandidaten lijst in 1974, zullen zij als CDA met vier man in de raad terugkeren. De SGP en de partij Gemeentebe langen die in 1974 door het ontbre ken van de AR/CH meer stemmen getrokken hadden en daardoor beide vijf zetels gekregen hadden, vielen nu terug tot achtereenvolgens twee en drie zetels Van een onzer verslaggevers EDE De Boerenpartij kreeg ook gisteren in de woonplaats van haar leider boer Koekoek, Ede. een flinke achteruitgang te incasseren: zij ver loor twee zetels in de raad en hield er nog maar één over In percentage daalden de boeren daar van 7.9 naar 2.6. In Ede won het CDA vijf zetels (van elf naar zestien), de WD verspeelde een zetel evenals de SGP. De PvdA behield er haar zes zetels. D'66 doet met één zetel haar intrede in de raad van Deventer. „Een beetje opgewekter, pup, over twaalf uur kun je alweer naar bed,"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 3